অসমৰ চাহ জনগোষ্ঠী (Assam Tea Tribe) বুলিলে মূলতঃ অসমৰ চাহ বাগিচাসমূহৰ কৰ্মচাৰী আৰু প্ৰাক্তন কৰ্মচাৰীসকলক বোজায়। এই জনগোষ্ঠী বিভিন্ন পৰিয়ালৰ অন্তৰ্ভুক্ত, যি অসমৰ ইমূৰৰ পৰা সিমূৰলৈ প্ৰায় ৮০০ চাহ বাগিচাৰ ভিতৰত বসবাস কৰে। অসম চৰকাৰে তেওঁলোকক আনুষ্ঠানিকভাৱে চাহ জনজাতি (ইংৰাজী: Tea tribes) হিচাপে অভিহিত কৰিছে।
Read also: Khamti Tribe: A Comprehensive Overview | খামটি জনগোষ্ঠী: এক বিস্তৃত আভাস
ব্ৰিটিছ চৰকাৰে ১৮৬০ চনৰ পৰা ১৮৯০ৰ মাজত চাহ উদ্যোগৰ বাবে তেওঁলোকক অসমলৈ আমন্ত্ৰণ জনাইছিল, যাৰ বাবে তেওঁলোক মূলতঃ ঝাৰখণ্ড, ওড়িশা, ছত্তীছগঢ়, পশ্চিম বংগ, অন্ধ্ৰ প্ৰদেশ আৰু বিহাৰৰ আদিবাসী আৰু জনজাতীয় জনগণ আছিল। অসমৰ চাহ জনগোষ্ঠী বিভিন্ন ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ সমাহাৰ। সাধাৰণতে, চাহ জনগোষ্ঠীৰ লোকসকল উজনি অসম আৰু ব্ৰহ্মপুত্ৰ উপত্যকাৰ উত্তৰ পাৰৰ অঞ্চলত পোৱা যায়, বিশেষকৈ ডিব্ৰুগড়, তিনিচুকীয়া, চৰাইদেউ, যোৰহাট, গোলাঘাট, নগাঁও, শোণিতপুৰ, ওদালগুৰি আৰু কোকৰাঝাৰ জিলাত। বৰাক উপত্যকাৰ কাছাৰ, কৰিমগঞ্জ আৰু হাইলাকান্দি জিলাতো তেওঁলোকৰ উল্লেখযোগ্য বসতি আছে।
অসমৰ মুঠ চাহ জনগোষ্ঠীৰ জনসংখ্যা প্ৰায় ৬৫ লাখ, যাৰ ভিতৰত প্ৰায় ৪০ লাখ মানুহ চাহ বাগিচাৰ আৱাসিক এলেকাত বাস কৰে। বিভিন্ন জাতি-জনগোষ্ঠীৰ সমাহাৰে তেওঁলোকৰ ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ বৈচিত্ৰ্য দেখা যায়। তেওঁলোকে চাওৰা, ওড়িয়া, চাদ্ৰী, কুৰমালি, বঙালী, চাঁওতালি, খুৰুখ, খাৰিয়া, কুই, গণ্ডী আৰু মুণ্ডাৰী ভাষা ব্যৱহাৰ কৰে।
বহুবছৰ একেলগে বসবাসৰ ফলত তেওঁলোকৰ এক সংমিশ্ৰিত উমৈহতীয়া ভাষা আৰু সংস্কৃতি গঢ় লৈ উঠিছে। যদিও ঠাই ভেদে ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ কিছু তাৰতম্য আছে, তেওঁলোকে অসমীয়া আৰু চাদ্ৰী ভাষাৰ মিশ্ৰিত ভাষাক ব্যৱহাৰ কৰে।
অসমৰ বাহিৰত বসবাস কৰা চাহ জনগোষ্ঠীৰ পূৰ্বপুৰুষৰ কিছু জনগণ ভাৰতীয় সংবিধানৰ অনুসূচীত জনজাতিৰ মর্যাদা লাভ কৰিছে আৰু তেওঁলোকে নিজকে আদিবাসী বুলি অভিহিত কৰে। বৰ্তমান অসমতো চাহ জনগোষ্ঠীৰ লোকসকলে নিজকে আদিবাসী বুলি চিনাক্ত কৰা আৰম্ভ কৰিছে।
চাহ জনগোষ্ঠী সমাজখনৰ মাজত নানান জাতি, উপজাতি আৰু সম্প্ৰদায়ৰ অস্তিত্ব আছে। কিছুমান উল্লেখযোগ্য জনগোষ্ঠী হ’ল – ওৰাওঁ, মুণ্ডা, চাঁওতাল, কৰ্মী, তাঁতী, ঘাটোৱাৰ, গোৱালা, কমাৰ, কঁহাৰ, কালিন্দী, কিষাণ, কৈৰী, খাড়িয়া, খণ্ডাইত, খদাল, গঁড়, গৰাইত, গঞ্জু, গাজলু, ঘাঁছি, গন্দ, চাঁওৰা, বৰাইক, চুঁড়ি, চবৰ, তাছা, তেলী, তুৰী, তেলেঙা, চাহু, হাজাম, নাগবংশী, পাতৰ, ধানোৱাৰ, পাণিকা, পৰজা, বাউৰী, বাকতি, বাঢ়ৈ, বেদিয়া, ভূমিজ, ভক্তা, মানকি, মাহলি, মোদী, মিৰ্ধা, ৰবিদাস, ৰাজোৱাৰ, ৰোহিদাস, লোহাৰ, আৰু হাড়ী আদি।
অসমৰ চাহ জনগোষ্ঠীৰ ভাষা | Language of Tea Tribe
অসমৰ চাহ জনগোষ্ঠীৰ লোকসকলৰ মাজত একাধিক ভাষাৰ ব্যৱহাৰ দেখা যায়। উল্লেখযোগ্য ভাষাসমূহৰ ভিতৰত চৰা, ওড়িয়া, চাদ্ৰী, কুৰমালি, বঙালী, চাঁওতালি, খুৰুখ, খাৰিয়া, কুই, গণ্ডী, মুণ্ডাৰী আদিৰ অন্তর্ভুক্ত। ইয়াৰ ভিতৰত আটাইতকৈ বহুল ব্যৱহৃত ভাষা হৈছে চাদ্ৰী। এই ভাষাৰ ব্যাপক ব্যৱহাৰৰ ফলত ই লিংগুৱা ফ্ৰেনকাৰূপে চলি আছে। চাদ্ৰী ভাষাৰ সুৰ আৰু শব্দৰ সংমিশ্ৰণৰ ক্ষেত্ৰত ছোটানাগপুৰত ব্যৱহৃত চাদ্ৰী ভাষাৰ সৈতে পাৰ্থক্য লক্ষ্য কৰা যায়। অসমীয়া ভাষাৰ প্ৰভাৱ এই ভাষাত স্পষ্টভাৱে পৰিলক্ষিত হয়, যাৰ বাবে একে ভাষাক অসম চাদ্ৰী বুলি জনা যায়। বৰ্তমানৰ শিক্ষা ব্যৱস্থাৰ জৰিয়তে, নতুন প্ৰজন্মৰ সদস্যসকলে হিন্দী, অসমীয়া আৰু ইংৰাজী ভাষা সমৰ্থনেৰে শিকিবলৈ সক্ষম হৈছে।
Read also: Garo Tribe: A Comprehensive Overview | গাৰো জনগোষ্ঠী: এক বিস্তৃত আভাস
ধৰ্ম | Religion
চাহ জনগোষ্ঠী মূলত পাৰম্পৰিক হিন্দু ধৰ্ম আৰু প্ৰাচীন লোক ধৰ্মৰ উপাসক। তেওঁলোকৰ এক উল্লেখযোগ্য অংশে ছৌৰী-শাৰণা ধৰ্ম মানে প্ৰকৃতি পূজা কৰি ধৰ্মীয় কৰ্তব্য পালন কৰে। আনকি, চাহ জনগোষ্ঠীৰ প্রায় ১৫% লোকে খ্ৰীষ্টান ধৰ্মত বিশ্বাস ৰাখে।
হিন্দু ধৰ্ম পালন কৰা চাহ লোকসকলে ঋতু আৰু স্থানীয় প্ৰচলিত নিয়মৰ অধীনত বিভিন্ন দেৱ-দেৱীৰ পূজা-অৰ্চনা কৰে। বিশেষকৈ জনজাতীয় দেৱতা আৰু তান্ত্ৰিক দেৱ-দেৱীৰ পূজা কৰা হৈছে প্ৰচলিত। যদিও বৈদিক হিন্দুধৰ্মৰ প্ৰভাব তুলনামূলকভাৱে কম, শাক্ত ধৰ্ম আৰু শক্তি উপাসনা বেছি জনপ্ৰিয়। আনহাতে, শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱৰ প্ৰচাৰ কৰা বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ প্ৰতি আকৃষ্ট হৈ একাংশে একশৰণ নামধৰ্ম গ্ৰহণ কৰিছে। আদিম লোক ধৰ্মৰ অন্যতম শাৰণা ধৰ্ম চাহ জনগোষ্ঠীৰ মাজত বেছ জনপ্রিয়, য’ত প্ৰকৃতি পূজা এক বিশেষ স্থান লাভ কৰিছে। তেওঁলোকে কেইবিধা গছ পৱিত্ৰ বুলি গণ্য কৰি পূজা-অৰ্চনা কৰে, আৰু প্ৰতিখন গাঁৱতে সমূহীয়া উপাসনাৰ বাবে মন্দিৰ থাকে।
দৰাচলতে, খ্ৰীষ্টান মিছনেৰীৰ দ্বাৰা ধৰ্মান্তৰিত হৈ বহু চাহ জনজাতীয়ই খ্ৰীষ্টান ধৰ্ম গ্ৰহণ কৰিছে। খাৰিয়া, চাওঁতাল, কুৰুখ আৰু মুণ্ডা আদিৰ মাজত খ্ৰীষ্টান ধৰ্মৰ প্ৰভাব বেছি দেখা যায়। কেথলিক, প্ৰটেষ্টান, বাপ্টিষ্ট, লুথাৰান আদি খ্ৰীষ্টান ধৰ্মীয় শাখাসমূহ তেওঁলোকৰ মাজত প্ৰচলিত।
অসমৰ চাহ জনগোষ্ঠীৰ উৎসৱ | Festival Of Assam Tea Tribe
চাৰুল পৰৱ হৈছে চাহ জনগোষ্ঠীৰ এক বিশেষ কৃষিভিত্তিক উৎসৱ, যি চ’ত মাহৰ পঞ্চমী, সপ্তমী আৰু নৱমী তিথিত পালন কৰা হয়। এই সময়ত চাহ জনগোষ্ঠীয়সকলে নবিধ শাক একেলগে খোৱাৰ পৰম্পৰা আছে। উৎসৱৰ দিনত ঘৰে-ঘৰে নৃত্য আৰু গীত গাই গৃহস্থক আশীৰ্বাদ প্রদান কৰা হয়। এই পৰৱটোক বিভিন্ন গোটে বিভিন্ন নামৰ সৈতে চিনি পায়—মুণ্ডা খাড়িয়া ‘বাতছাৱলী’, মুণ্ডাৰী ‘গেছেগড়’, কুৰ্মী ‘ৰূপবাৰেখ’, আৰু গড় ‘গ্ৰেডা নাচ’ বুলি উল্লেখ কৰে।
‘অসমৰ চাহ জনগোষ্ঠীৰ সমাজ আৰু সংস্কৃতি’ গ্ৰন্থত উল্লেখ কৰা হৈছে যে মাজি, ৰাউতীয়া, তেলী আৰু মুন্দা আদিৰ সম্প্ৰদায়ৰ লোকসকলে চ’ত মাহৰ বহাগ মাহত ঘৰে ঘৰে চাৰুল পূজা পালন কৰে। এই উৎসৱটো দুদিনৰ বাবে হয়—প্ৰথম দিনা “ন-খোৱা উৎসৱ”, য’ত ন-বিধ তৰকাৰীৰে আহাৰ গ্ৰহণ কৰা হয়, আৰু দ্বিতীয় দিনা ফুল পূজা অনুষ্ঠিত হয়। ফুল পূজাত ঘৰে ঘৰে ফুল আৰি দিয়া হয়, লগতে সকলোৱে কাণত ফুল গুজি লয়। এই উৎসৱত, ফাগুৱা পৰৱৰ দৰে, সিজনৰ পৰা পানী আৰু বোকা দি খেলা কৰা হয়। চাৰুল পূজা নকৰা কোনো ব্যক্তিয়ে ফাগুন মাহত ফাগুৱা পৰৱত সাধাৰণতে ভাগ নলয়, কিয়নো তেওঁলোকে বিশ্বাস কৰে যে চাৰুল পূজা নপতাকৈ ফাঁকু খেলিবলৈ নোৱাৰি।
অসমৰ চাহ জনজাতীয় লোকসকলে ভাদ মাহৰ একাদশী তিথিত কৰম পূজা উদযাপন কৰে। মাদলৰ তালে তালে সমূহীয়াকৈ প্ৰদৰ্শিত ঝুমুৰ নৃত্যই এই উৎসৱৰ বিশেষ বৈশিষ্ট্য। আন এক বিশেষ উৎসৱ পুহ মাহৰ সংক্ৰান্তিৰ দিন টুচু পূজা, য’ত তেওঁলোকে আনন্দেৰে বিভিন্ন সংস্কৃতিক কৰ্মসূচী পালনে।
Read also: Chutia Tribe: A Comprehensive Overview | চুতীয়া জনগোষ্ঠী: এক বিস্তৃত আভাস
অসমৰ চাহ জনজাতিসকলৰ পৰম্পৰাগত নৃত্য | Traditional Dance of Assam Tea Tribe
ঝুমুৰ অসমৰ চাহ জনজাতিসকলৰ পৰম্পৰাগত নৃত্য, যি বিশেষকৈ ভাদ মাহৰ শুক্লা একাদশী তিথিত উদযাপিত কৰম পূজাৰ এটা অংগ। এই পূজা চাহ জনজাতিসকলৰ মাজত খুব গুৰুত্বপূর্ণ আৰু আনন্দমুখৰ। ঝুমুৰ নৃত্যত সাধাৰণতে ডেকা-গাভৰুৱে অংশ লয়, য’ত ডেকাসকলে ঢোল, মাদল, তাল, বাঁহী আদি বাদ্যযন্ত্ৰ বজাই আৰু গীত গায়। নাচনীয়ে তেওঁলোকৰ হাতত হাত ধৰি দীৰ্ঘ শাৰীত নাচ কৰে। প্ৰথম নাচনীয়ে তেওঁৰ সোঁহাতৰ আঙুলিটো দ্বিতীয় নাচনীৰ বাওঁহাতৰ আঙুলিৰে ধৰি, ছন্দ আৰু লয়েৰে গতি কৰে।
এই নৃত্য মূলতঃ স্ত্ৰীপ্ৰধান যদিও, পুৰুষৰো সমান অংশগ্ৰহণ দেখা যায়। ঢোল আৰু অন্যান্য বাদ্যযন্ত্ৰৰ সুৰত মিলি নাচনীয়ে সুৰৰ লগত মিলাই পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰে। ডেকাসকলে গোৱা গীতৰ পাছত নাচনীয়ে সেই গীতৰ শেষৰ অংশটো পুনৰাবৃত্তি কৰে, যাৰ পৰা নাচৰ মূল চাল শুরু হয়। ঝুমুৰৰ বিশেষ বৈশিষ্ট্য হৈছে ইয়াৰ যৌন আবেদন, যাক বিহু নৃত্যৰ লগত তুলনা কৰিব পৰা যায়। সন্ধিয়া আৰম্ভ হোৱা এই নৃত্যত সুৰ, তাল, আৰু লয়ৰ এক সুন্দৰ মিশ্ৰণ দেখা যায়, যিয়ে পূজাৰ ৰাতি ভৰি আনন্দেৰে ভৰাই তোলে।
অসমৰ চাহ জনগোষ্ঠীৰ নাৰীৰ সাজপাৰ | Women’s Attire of a Tea Tribe people
অসমত বসবাস কৰা চাহ জনগোষ্ঠীয় মহিলাসকলৰ সাজ-পাৰ সাজা একান্তেই তেওঁলোকৰ দৈনন্দিন জীৱন আৰু পৰিবেশৰ সৈতে সংলগ্ন। তেওঁলোকৰ পৰিধেয় বস্ত্ৰৰ ধাৰণখিনিত কৰ্মক্ষেত্ৰত আৰু ঘৰত কিছুমান উল্লেখযোগ্য বৈচিত্র দেখা যায়। বাগিচাৰ শ্ৰমত নিয়োজিত মহিলাসকল গ্ৰীষ্মৰ সময়ত ব্লাউজ আৰু পেটিকোট পিন্ধি, সুৰক্ষাৰ বাবে কঁকালৰ তলৰভাগত ডাঠ তিপাল মেৰিয়াই লয়। এই তিপাল চাহ গছৰ ডাল-পালৰে খুঁচি নোপোৱাৰ বাবেই পৰিধান কৰা হয়। সুৰক্ষাৰ ওপৰত মহিলাসকলে মতা মানুহৰ দীঘল হাতৰ চোলা পিন্ধে। এই চোলাটো তেওঁলোকৰ গাৰ আঁতৰ জুৰা মৰা আৰু খাটনিৰ লগত খাপ খোৱা এক অন্যতম উপায়।
তেওঁলোকৰ পৰম্পৰাগত সাজৰ সৈতে ‘ঝাৰণ’ নামৰ ডাঙৰ এক টুকুৰা ৰঙীন কাপোৰ বিশেষ স্থান দখল কৰি আছে, যি তেওঁলোকে পিঠিত মেৰাই ডিঙিত লয়। এই কাপোৰৰ উপযোগিতা বিভিন্ন ঋতুত প্ৰমাণ হয়, মুখৰ ঘাম মচা হিচাপেও ইয়াক ব্যৱহাৰ কৰে।
ঠাণ্ডাৰ দিনত মহিলাসকলে অধিক সুৰক্ষাৰ বাবে হাত-মোজা আৰু ভৰিৰ মোজা পৰিধান কৰে, যাৰ ওপৰত চেণ্ডেল পিন্ধা হয়। বিশেষকৈ ঠাণ্ডাৰ দিনত, কৰ্মক্ষেত্ৰৰ সহজ প্ৰবাহ অক্ষুণ্ণ ৰাখি এই সাজ উপযোগী হয়।
গৃহস্থলীত চাহ জনগোষ্ঠীৰ মহিলাসকল কপাহী শাড়ী পিন্ধি থাকে। পৰম্পৰাগত সন্মান বজাই ৰাখিবলৈ বোৱাৰীসকলে বিজ্ঞসকলৰ সন্মুখত মূৰত ওৰণি লৈ থাকে। এই পোশাকৰ পৰা তেওঁলোকৰ সংস্কৃতি আৰু ৰীতিনীতিৰ স্পষ্ট প্রতিফলন দেখা যায়।
অলংকাৰৰ ক্ষেত্ৰত অতীতত কাণফুলি, নাকফুলি, আঙঠি, আৰু ডিঙিত মালা বা চেইন পৰিধানৰ প্ৰচলন আছিল। কিছুমান বিশেষ অলংকাৰ যেনে সিকি মালা আৰু হাঁচলি নামৰ খাৰুজাতীয় গহনাৰো প্ৰচলন আছিল। সময়ৰ লগে লগে এই সাজ পৰিধানৰ ধাৰণো কিছু পৰিৱৰ্তন হৈছে, কিন্তু তেওঁলোকৰ সংস্কৃতিৰ মূল ধাৰা অৱশ্যে অটুট।
উপসংহাৰ | Conclusion
কেৱল ভাৰততে নহয়, বিশ্বজুৰি চাহ উদ্যোগ গঢ় দিয়াত অসম চাহ জনজাতিসকলে (Assam Tea Tribe) গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছে। কষ্ট আৰু স্থিতিস্থাপকতাৰে চিহ্নিত তেওঁলোকৰ ঐতিহাসিক শিপাই অসমৰ অৰ্থনীতি আৰু বিশ্ব চাহ বজাৰত তেওঁলোকে আগবঢ়োৱা অপৰিহাৰ্য অৱদানক উজ্জ্বল কৰি তুলিছে। সামাজিক, অৰ্থনৈতিক আৰু সাংস্কৃতিক প্ৰত্যাহ্বানৰ সন্মুখীন হোৱাৰ পিছতো সম্প্ৰদায়টোৱে তেওঁলোকৰ শক্তি আৰু ঐক্যৰ কথা কোৱা চহকী পৰম্পৰা, সংগীত আৰু উৎসৱৰ জৰিয়তে নিজৰ পৰিচয় বজাই ৰাখিছে।
Read also: Sonowal Kachari Tribe: A Comprehensive Overview | সোণোৱাল কছাৰী জনগোষ্ঠী: এক বিস্তৃত আভাস
My self Mahezubin Saikia. Working in Dev Library as a Content Writer. A website that provides all SCERT, NCERT 3 to 12, and BA, B.com, B.Sc, and Computer Science with Post Graduate Notes & Suggestions, Novel, eBooks, Health, Finance, Biography, Quotes, Study Materials, and more.
