ঠেঙ্গাল কছাৰী জনগোষ্ঠী (Thengal Kachari Tribe) অসমীয়া জাতিৰ এটা গুৰুত্বপূর্ণ জনগোষ্ঠী। এই জনগোষ্ঠী চীনা-তিব্বতীয় ভাষা পৰিয়ালৰ বড়ো-কছাৰী শাখাৰ অন্তৰ্গত। ঠেঙ্গাল কছাৰীৰ লোকসকলে বৰ্তমান অসমীয়া ভাষা ব্যৱহাৰ কৰি আহিছে, যদিও তেওঁলোকৰ সাংস্কৃতিক ঐতিহ্য আৰু পৰম্পৰা অসমীয়া জীৱনৰ সৈতে গভীৰভাৱে জড়িত। উত্তৰ-পূবৰ মংগোলীয় জনগোষ্ঠীসকল কোন সময়ত এই অঞ্চললৈ প্ৰবেশ কৰিছিল সেয়া নিশ্চিতভাৱে ক’বটো অলপ কঠিন। অনুমান কৰা হয় যে এই প্ৰবেশ প্রায় খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১০০০ বছৰ আগতে হৈছিল।
ৰেভাৰেণ্ড ছিডনী এণ্ডলে বড়ো জনগোষ্ঠীক উত্তৰ আৰু দক্ষিণ গোষ্ঠী নামেৰে দুটা ভাগত বিভক্ত কৰিছে। উত্তৰ গোষ্ঠীত বড়ো, ৰাভা, মেচ, কোঁচ, ছলনিমীয়া, মহলীয়া, ফুলগৰীয়া, আৰু শৰণীয়া অন্তৰ্ভুক্ত, আৰু দক্ষিণ গোষ্ঠীত ডিমাছা, হোজাই, লালুং, গাৰো, হাজং, পৰ্বতীয়া তিপ্ৰা (ত্ৰিপুৰা) আদিৰ অন্তৰ্ভুক্ততা দেখা যায়। কিছু পণ্ডিতৰ মতে, ৰেভাৰেণ্ড ছিডনী এণ্ডলে উল্লেখ কৰা উত্তৰ গোষ্ঠীৰ শৰণীয়া জাতিগোষ্ঠী উজনি অসমৰ ঠেঙ্গাল কছাৰী আৰু সোণোৱাল কছাৰীৰেই একাংশ।
ড॰ ভুবনমোহন দাসে এই গোষ্ঠীক দুটা ভাগত বিভক্ত কৰিছে প্ৰব্ৰজনৰ ভিন্নতা অনুসৰি –
১. পশ্চিম গোষ্ঠী – ৰাভা, মেচ, গাৰো, তি্পৰা আদি।
২. পূব গোষ্ঠী – ডিমাছা, সোণোৱাল, ঠেঙ্গাল, জাৰুৱা আদি।
ঠেঙ্গাল কছাৰীৰ জনগোষ্ঠীৰ (Thengal Kachari Tribe) অৱস্থান
অসমৰ ঠেঙ্গাল কছাৰীৰ বংশৰ বসতি সম্পৰ্কে পুৰণি ঐতিহাসিক দলিলৰ পৰা অনুমান কৰিব পৰা যায় যে তেওঁলোকৰ প্ৰথম বসতি শদিয়াৰ পৰা আৰম্ভ কৰি দৈয়াং আৰু ধনশিৰি উপত্যকা আৰু তাৰ পৰা নগাঁও জিলালৈ বিস্তৃত আছিল। কালক্রমে ৰাজনৈতিক আৰু অৰ্থনৈতিক পৰিৱর্তনসমূহৰ ফলত ঠেঙ্গাল কছাৰীৰ বংশ বিভক্ত হৈ ব্ৰহ্মপুত্ৰৰ উত্তৰ আৰু দক্ষিণ দুয়ো পাৰতে পৰিসৰ লাভ কৰে। দক্ষিণ পাৰৰ তিতাবৰ অঞ্চল, বৰ্তমান যোৰহাট জিলাৰ ৩৭নং ৰাষ্ট্ৰীয় ঘাইপথৰ পৰা নগাপাহাৰলৈকে বিস্তৃত অঞ্চলত ঠেঙ্গাল কছাৰীৰ ঘন বসতি থকা দেখা যায়। সেইসকল ঠেঙ্গাল কছাৰীৰ বসতি কিছুমান অঞ্চলৰ ভিতৰত আছে গোলাঘাট জিলাৰ ধনশিৰি পাৰৰ ঠেঙ্গাল গাঁও, পঙ্কা, মৰঙি, বুঢ়গোঁহাই খাট, সৰুপথাৰ, বৰপথাৰ, চাউদাংপথাৰ, গমাৰি, চিচুপানী, মেৰাপানী, কাছামাৰী, দৈয়াং, কাৰ্বি আংলং জিলাৰ কালিয়নী আৰু আন আন অঞ্চল। শিৱসাগৰ জিলাৰ সোনাৰি, নাজিৰা, ডিব্ৰুগড় জিলাৰ নাহণী ঠেঙ্গাল গাঁও, চাচনী, আৰু উত্তৰ পাৰৰ লক্ষীমপুৰ জিলাৰ বিহপুৰীয়া, ঢেকীয়াজুলি বাগিছা, বঙালমৰা, নাহৰণী, পকাদৌল, খোলাগুৰি, বৰাইখনা, নাওবৈছাৰ সোনাপুৰ, ফুলবাৰী, কাদম, ধেমাজি, গোগামুখ, কৃষ্ণপুৰ, গঢ়পাৰা, নাহৰবাৰী, পানীগাওঁ, দঙ্গীবিল, জকাই পেলোৱা, আৰু জোনাই আদি অঞ্চলসমূহত ঠেঙ্গাল কছাৰীৰ বিস্তৃত বসতি গাঁও আছে।
ঠেঙ্গাল জনগোষ্ঠীৰ নামৰ উৎপত্তি
ঠেঙ্গাল জনগোষ্ঠীৰ উৎপত্তি আৰু ইতিহাসৰ বিষয়ে বিভিন্ন মতামত বিদ্যমান। ব্ৰহ্মপুত্ৰ উপত্যকাৰ মংগোলীয় বা কিৰাত জনগোষ্ঠীৰ পৰা ‘কছাৰী’ শব্দৰ উদ্ভৱ হৈছে বুলি বুৰঞ্জীবিদৰ মত। কছাৰী শব্দৰ ব্যুৎপত্তি আৰু নামকৰণৰ বিষয়ে কিছুমান পণ্ডিতৰ মতে, উপত্যকাত বসবাস কৰা কছাৰী জনগোষ্ঠীহে প্ৰথমে এই নামটি লাভ কৰে, যাৰ উল্লেখ হেমকোষতো পোৱা যায়। সেইমতে, কছাৰী সকলেই আদিম ‘ঠেঙ্গাল’ নামটি পায়।
এতিয়া কিছুমান ঐতিহাসিকৰ মতে, ১৫২৬ খ্ৰীষ্টাব্দত কছাৰী আৰু আহোমৰ যুদ্ধৰ সময়ত কিছুমান কছাৰী সৈন্য দৈয়াং নদীৰ পাৰৰ কাছমাৰীত এক পৃথক কছাৰী ৰাজ্য স্থাপন কৰিবলৈ আহিছিল। এই সময়ত সৈন্যসকল ঠেঙ্গা পিন্ধি যুদ্ধত অৱতীৰ্ণ হৈছিল, আৰু পিছলৈ এই ঠেঙ্গাৰ প্ৰচলন দৈনন্দিন জীৱনলৈও বিস্তৃত হয়। ফলত, স্থানীয় লোকসকলে এই জনগোষ্ঠীক “ঠেঙ্গাল” বুলি অভিহিত কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে। ইমানতে, “ঠেঙ্গাল কছাৰী” গোষ্ঠীৰ নাম পৰিচিত হৈ পৰে। আন লেখকসকলে এই মত দিছে যে আহোম শাসকৰ সময়ত ঠেঙ্গা পিন্ধা কছাৰীক ঠেঙ্গাল বুলি জনা হৈছিল।
আনহাতে, কিছু মতান্তৰে আহোম ৰজাই যুদ্ধবিদ্যায় নিপুণ কছাৰী সৈন্যসকলক বিশেষ ঠেঙ্গা (Pantloon) পিন্ধিবলৈ দিছিল, যাৰ ফলত তেওঁলোকৰ নাম ‘ঠেঙ্গাল’ ৰূপে পৰিগণিত হয়। কিছু লেখকৰ মতে, আহোম শাসনৰ সময়ত কছাৰী সকলক সোণ আৰু ৰূপ আহৰণৰ আধাৰত ‘সোণোৱাল’ আৰু ‘ৰূপোৱাল’ বা ‘ঠেঙ্গাল’ ৰূপে বিভক্ত কৰা হৈছিল। যদিও এই মতামত কিছুটা বিতৰ্কিত।
বৰ্তমান ঠেঙ্গাল কছাৰী জনগোষ্ঠী অসমৰ বিভিন্ন জিলাত সিঁচৰতি হৈ আছে। যোৰহাট, গোলাঘাট, শিৱসাগৰ, ডিব্ৰুগড়, লক্ষীমপুৰ আৰু ডিমাপুৰ আদি স্থানত এই জনগোষ্ঠী বসবাস কৰি আহিছে।
Read also: Sonowal Kachari Tribe: A Comprehensive Overview | সোণোৱাল কছাৰী জনগোষ্ঠী: এক বিস্তৃত আভাস
ঠেঙ্গাল জনগোষ্ঠীৰ উৎসৱসমূহ | Festival of Thengal Kachari Tribe
অসমীয়া জাতিৰ বিভিন্ন জনগোষ্ঠীৰ মাজত উৎসৱ উদযাপনৰ এক গভীৰ পৰম্পৰা আছে, আৰু ঠেঙ্গাল কছাৰী জনগোষ্ঠীও তেনে উৎসৱ উদযাপনত আগ্ৰহী। ইহঁতেও তিনিটা প্রধান বিহু উৎসৱ পালন কৰে, যিবোৰৰ মাজত ব’হাগ বিহু বিশেষ স্থান দখল কৰি আছে।
ব’হাগ বিহু
ঠেঙ্গাল কছাৰীসকলৰ বাবে ব’হাগ বিহু আটাইতকৈ জনপ্ৰিয় বিহু উৎসৱ। চ’ত মাহৰ প্ৰথম দিনৰে পৰা এই বিহু আৰম্ভ হয়, যাক ইহঁতে ‘চ’ত বিহু’ বুলি অভিহিত কৰে। ছোৱালীবোৰ বটগছৰ তলত ৰাতি বিহু পৰিবেশন কৰে, যাক ‘ৰাতি বিহু’ বুলি কোৱা হয়। এই ৰাতি বিহু চ’তৰ শেষলৈকে তথা ব’হাগ বিহুৰ উৰুকালৈকে চলি থাকে। আজিকালি এই বিহুক গাভৰু বিহু বা মাইকী বিহু নামেও কোৱা হয়। বিহুৰ বৰ্ণাঢ্য পৰম্পৰাত, ব’হাগ বিহুৱে ঠেঙ্গাল কছাৰী সমাজৰ সংস্কৃতিত এক গুৰুত্বপূর্ণ স্থান দখল কৰি ৰাখিছে।
তৰাছিৰা বিহু আৰু নৰাছিগা বিহু
গৰু বিহুৰ দিনা ঠেঙ্গাল কছাৰী লোকসকলে এক বিশেষ ধৰণৰ অনুষ্ঠান কৰে যাক ‘তৰাছিৰা বিহু’ বা ‘বালি হুঁচৰি’ বুলি কোৱা হয়। সন্ধিয়া গৰুৰ ডিঙিত নতুন তৰাগছৰ ৰছী বান্ধিবলৈ ডেকা ল’ৰাবোৰ হাবিৰ পৰা তৰা গছ আনিবলৈ যায়। এই সময়ত বিহু গান আৰু নৃত্যৰ মাধ্যমেৰে আনন্দৰ পৰিৱেশ সৃষ্টি হয়। লগতে, শস্য চপোৱাৰ সময়ত ডেকা ল’ৰাসকলে বিহু গান গাই নৰা কাটে, যাক ‘নৰাছিগা বিহু’ বুলিও কোৱা হয়।
বোকা বিহু
ঠেঙ্গাল কছাৰীসকলৰ আন এক বিশেষ বিহু হৈছে ‘বোকা বিহু’। গৰু বিহুৰ দিনা সন্ধিয়াতে মেধিৰ ঘৰৰ চোতালত পানী ঢালি চোতাল বোকাময় কৰি তোলা হয়। তাৰ পিছত গাত বোকা মাখি বিহু গীত গোৱা আৰু নৃত্যৰ পৰিৱেশ সৃষ্টি কৰা হয়। এই বৈশিষ্ট্যৰ বাবেই ইয়াক বোকা বিহু বোলা হয়।
মৃতকক দিয়া অনুষ্ঠান
গৰু বিহুৰ দিনা সন্ধিয়া ঠেঙ্গাল কছাৰীসকলে এক বিশেষ অনুষ্ঠান পালন কৰে যাক ‘মৃতকক দিয়া’ বোলে। এই অনুষ্ঠানত পূৰ্বপুৰুষলৈ বিভিন্ন খাদ্য অর্ঘ্য আগবঢ়োৱা হয়। ইহঁতৰ বিশ্বাস অনুসাৰে এই উৎসৱে পূৰ্বপুৰুষৰ আশীৰ্বাদ পাবলৈ সহায় কৰে।
কাতি বিহু আৰু মাঘ বিহু
ইয়াৰ উপৰিও ঠেঙ্গাল কছাৰীসকলে কাতি বিহু আৰু মাঘ বিহু উৎসৱও উদযাপন কৰে। কাতি বিহুত ইহঁতে শস্যৰ শুভ কামনাৰে পূজা-অৰ্চনা কৰে আৰু মাঘ বিহুত বিভিন্ন ধৰণৰ আনন্দমুখৰ অনুষ্ঠানৰ আয়োজন কৰে।
ঠেঙ্গাল কছাৰীসকলৰ পৰম্পৰাগত সাজপাৰ | Traditional Attire of a Thengal Kachari Tribe
ঠেঙ্গাল কছাৰীসকলৰ পৰম্পৰাগত সাজপাৰ বিশেষত্বৰ বাবেই সুকীয়া। পুৰুষসকলৰ মুখ্য সাজ হলো চুৰীয়া, চাদৰ, আৰু দীঘল হাতৰ চোলা। এইসব সাজখিনি সাধাৰণতে এৰী, মুগা, আৰু পাটৰ সূতাৰে মহিলাসকলে ঘৰতে পিন্ধা হয়। বিশেষ অনুষ্ঠানত, যেন বিয়াৰ অনুষ্ঠানত, পুৰুষসকলে মুগাৰ চোলা-চুৰীয়া, চেলেং আৰু মূৰত মুগাৰ পাগৰে বিশেষ ভাৱে সাজু হয়। দৰাৰ বাবে আঢ়ৈকঠীয়া চেলেং আৰু দুকঠীয়া গামোচা পৰিধান প্ৰয়োজনীয়।
মহিলাসকলে মেখেলা, বুকুত ৰিহা বান্ধি মেথনি মাৰে, আৰু চাদৰ পিন্ধে। ঠেঙ্গাল কছাৰীৰ গাভৰু ছোৱালীয়ে সাধাৰণতে ৰিহা, চাদৰ, আৰু মেখেলা পিন্ধে, যাক এৰী, মুগা, পাট আৰু কপাহৰ সূতাৰে তৈয়াৰী সাজেৰে সুসজ্জিত কৰে।
ৰিহা আৰু মেখেলাৰ পাতলিত গছ-লতা, ফুল-পাত, জীৱ-জন্তু, আৰু জ্যামিতিক আকৃতিৰ নিপুণ ছবি বচা ঠেঙ্গাল তিৰোতাসকলৰ বিশেষ কৃতিত্ব। এই ধৰণৰ চিত্ৰসমূহ ডিমাপুৰ আৰু কাছমাৰিৰ ভাস্কৰ্যসমূহত দেখা পোৱা যায়, যাৰ উল্লেখ ড° বিৰিঞ্চি কুমাৰ বৰুৱাই “অসমীয়া ভাষা আৰু সংস্কৃতি” নামৰ গ্ৰন্থত কৰিছে।
ঠেঙ্গাল কছাৰীৰ কইনাৰ সাজ সুকীয়া আৰু ব্যতিক্ৰম। কইনাৰ বাবে আঢ়ৈকঠীয়া ফুলাম চেলেং, ফুলৰ আঁজুৰি থকা মেখেলা আৰু ৰিহা তৈয়াৰ কৰা হয়। যদিও অন্যান্য জনজাতীয় মহিলাৰ মাজত ওৰণি বা সেন্দূৰ ব্যৱহাৰ দেখা নাযায়, ঠেঙ্গাল কছাৰী মহিলাসকলে এই দুই উপাদান ব্যৱহাৰ কৰে, যিয়ে তেওঁলোকৰ সাজক আৰু বিশেষ ৰূপ দিয়ে।
Read also: Assam Tea Tribe: A Comprehensive Overview | অসমৰ চাহ জনগোষ্ঠী: এক বিস্তৃত আভাস
ঠেঙ্গাল কছাৰী সকলৰ খাদ্যাভ্যাস | Food Habits of Thengal Kachari People
ঠেঙ্গাল কছাৰীৰ খাদ্যাভ্যাসত প্রধান স্থান দখল কৰিছে ভাতে। শাক-পাচলিৰ সোৱাদ গ্রহণ কৰাৰ উপৰিও, মাছ-মাংস ঠেঙ্গালসকলৰ অন্যতম প্ৰিয় খাদ্যৰ তালিকাত পৰে। তেওঁলোকৰ খাদ্যত সামৰি লৈছে কাছ, কুচিয়া, কেঁকোৰা, জিপাঙ্কৰী, আমৰলি, নিংকৰি, এৰী, লেতা, মুগা পলু, চাকচন, আৰু কঁদে-বৰল আদি জনজাতি বিশেষ খাদ্যসামগ্রী। শুকান মাছ আৰু শুকান মাংস ঠেঙ্গালসকলৰ খাদ্যত বিশেষ স্থান দখল কৰি থাকে, আৰু এইসকল শুকান খাদ্য প্ৰস্তুত কৰা হয় এক বিশেষ পদ্ধতিৰে। ঠেঙ্গালসকলে শুকান মাছ খুন্দি গুৰি কৰি চুঙা বা মাটিৰ টেকেলীত সংৰক্ষণ কৰি থয়, যাক তেওঁলোকে শুকতি মাছ বুলি কয়। আন আন সঞ্চিত খাদ্যৰ ভিতৰত শুকতি মাছ, খৰিচা, কাহুদি, খালি, পানীটেঙা আৰু শোকোতা উল্লেখযোগ্য।
উপসংহাৰ | Conclusion
ঠেঙ্গাল কছাৰীসকল অসমীয়া জনজাতি সমাজৰ এক বিশেষ গোষ্ঠী। এইসকল লোকৰ ইতিহাস, সংস্কৃতি আৰু ঐতিহ্য অসমৰ জনজীৱনৰ এক গুৰুত্বপূর্ণ অংশ। ঠেঙ্গাল কছাৰীসকলে প্ৰাচীন কালৰ পৰা নিজৰ বিশেষ ঐতিহ্য আৰু সমাজ ব্যৱস্থাৰে সমৃদ্ধ আছিল। এতিয়া, আধুনিক যুগৰ প্ৰভাৱৰ লগত এইসকলৰ সমাজেও পৰিবৰ্তন লাভ কৰিছে। যদিও বৰ্তমানৰ যুগত ঠেঙ্গাল কছাৰীসকলৰ জীৱন আৰু সংস্কৃতিৰ কিছু পৰিবৰ্তন হৈছে, তেওঁলোকে এতিয়াও নিজৰ পৰম্পৰা আৰু ৰীতি-নীতি সংৰক্ষণ কৰি ৰাখিছে।
Read also: Tangsa Tribe: A Comprehensive Overview | টাংছা জনগোষ্ঠী: এক বিস্তৃত আভাস
My self Mahezubin Saikia. Working in Dev Library as a Content Writer. A website that provides all SCERT, NCERT 3 to 12, and BA, B.com, B.Sc, and Computer Science with Post Graduate Notes & Suggestions, Novel, eBooks, Health, Finance, Biography, Quotes, Study Materials, and more.
