ডিমাছা জনগোষ্ঠী (Dimasa Tribe) (ইংৰাজী: Dimasa Tribe) অসমৰ অন্যতম পুৰণি চীনা-তিব্বতীয় জনগোষ্ঠী। তেওঁলোকে মূলত ডিমা হাছাও জিলাত বাস কৰে, যদিও কাছাৰ, কাৰ্বি আংলঙৰ সমতল অঞ্চল, নগাঁও, আৰু নাগালেণ্ডৰ ডিমাপুৰ তথা ধনশিৰি অঞ্চলতো এশ্ৰেণীৰ ডিমাছা লোকৰ বাস আছে। অতীতত ডিমাছা ৰজাই ডিমাপুৰত ৰাজধানী পাতি শাসন কৰিছিল। ডিমাছা শব্দৰ অৰ্থ হৈছে “বৰনৈৰ সন্তান,” য’ত “ডি” মানে পানী, “মা” মানে বৃহৎ, আৰু “ছা” মানে সন্তান।
ডিমাছাসকল কৃষিজীৱী, সেয়া হেতুকে তেওঁলোকে নৈ বা নদীৰ পাৰৰ উৰ্বৰ মাটিত গাঁও পাতি বাস কৰে। তেওঁলোকৰ গাঁৱৰ মুখিয়ালক “খুনং” বুলি কোৱা হয়, আৰু এই মুখিয়ালজনক সহায় কৰাৰ বাবে “দিলেক” নামৰ আন এজন সহায়ক থাকে। ডিমাছাসকলৰ ভাষা ইণ্ডো-মংগোলীয় তিব্বত-বৰ্মী ভাষা পৰিয়ালৰ অন্তৰ্গত, আৰু এই ভাষাই এতিয়া লিখিত ৰূপ পাইছে।
তেওঁলোকৰ ৰাজনৈতিক ইতিহাসত ডিমাপুৰত ১০৮৬ চনত ডিমাছা ৰাজ্য স্থাপন কৰা হৈছিল। ১৫৩৬ চনত ৰাজধানী ডিমাপুৰ এৰি মাইবাঙলৈ স্থানান্তৰিত কৰা হয়। ১৭৪৫ চনত ৰাজ্যৰ ৰাজধানী পুনৰ সলনি কৰি খাছপুৰলৈ লৈ অহা হয়। বৃটিছসকলে অসম অধিকাৰ কৰাৰ পিছত ডিমাছা ৰাজ্যো ইংৰাজৰ অধীনত গৈ পৰে।
ডিমাছা জনগোষ্ঠীৰ নামৰ উৎপত্তি | Origin of the Name of Dimasa Tribe
ডিমাছা জনগোষ্ঠীৰ নামটোৰ লগত এক আকৰ্ষণীয় আখ্যান জড়িত আছে। ডিমাছা জনগোষ্ঠীৰ লোকসকলে বিশ্বাস কৰে যে তেওঁলোকৰ পূৰ্বপুৰুষসকলে বহু ৰাজনৈতিক আৰু সামাজিক পৰিৱৰ্তনৰ মাজেৰে সুৰক্ষাৰ সন্ধানত জলপথেৰে ভ্ৰমণ কৰিছিল। এই যাত্ৰাত, ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদী, যাক তেওঁলোকে ‘বৰনৈ’ বুলি অভিহিত কৰে, এক অভিভাৱকৰ দৰেই তেওঁলোকক সহায় কৰি আহিছিল। নদীখনে তেওঁলোকক যন্ত্ৰণাৰ পৰা পৰিত্ৰাণ দিলে আৰু সুৰক্ষিত স্থানলৈ নিবলৈ সহায় কৰিলে। এই কাৰণেই তেওঁলোকে ব্ৰহ্মপুত্ৰক পিতৃৰ দৰে সন্মান দিবলৈ আৰম্ভ কৰিলে। এনেদৰে, ডিমাছা শব্দটোৰ উৎপত্তি হয়, যাৰ অৰ্থ “বৰনৈৰ সন্তান” বা ব্ৰহ্মপুত্ৰৰ সন্তান।
ডিমাছা জনগোষ্ঠীৰ সমাজ-সংস্কৃতি | The society-culture of the Dimasa Tribe
ডিমাছা সমাজ-সংস্কৃতি অত্যন্ত সৰল আৰু কৃষিভিত্তিক। এই জনগোষ্ঠীৰ লোকসকল মূলত প্ৰাকৃতিক উপাসক, যিয়ে নিজৰ দেৱ-দেৱতা আৰু পূৰ্বপুৰুষসকলৰ পূজা কৰে। ডিমাছাসকলৰ মাজত উল্লেখযোগ্য সংখ্যক হিন্দু ধৰ্মাৱলম্বী লোক আছে, কিন্তু তেওঁলোকৰ নিজস্ব সংস্কৃতি আৰু বিশ্বাসেও বেলেগ পৰিচয় বহন কৰে। তেওঁলোকৰ একাধিক নিজা ভাষা আছে আৰু সেই ভাষাৰ লগতে একগৰাকী সাংস্কৃতিক ঐতিহ্যৰ অধিকা। তেওঁলোকৰ প্ৰধান উৎসৱসমূহৰ ভিতৰত “ৰাজিনী গাব্ৰা” আৰু “হানি গাব্ৰা” অত্যন্ত গুরুত্বপূর্ণ। ডিমাছা মহিলাসকলে বিশেষ ধৰণৰ পৰম্পৰাগত পোষাক পৰিধান কৰে, যাৰ ভিতৰত “ৰিগু ৰিজাম্ফাই” আটাইতকৈ প্ৰসিদ্ধ। ডিমাছা সমাজৰ পৰম্পৰা অনুসৰি তেওঁলোকৰ মাজত কেইবাটাও গোত্ৰ বা ঠাল বিদ্যমান, আৰু একেই গোত্ৰৰ ভিতৰত বিবাহ সম্পাদন কৰা কঠোৰভাৱে নিষিদ্ধ। পুত্ৰই বাপেকৰ সম্পত্তি অধিকাৰ কৰে, যদিও কেতবোৰ ক্ষেত্ৰত জীয়েকে এই অধিকাৰ লাভ কৰে। এই সংস্কৃতিৰ বৈশিষ্ট্যসমূহ তেওঁলোকৰ সমাজত বহুবিধ আঙ্গিকে প্ৰভাৱ পেলায় আৰু তেওঁলোকৰ ঐতিহ্যবাহী পৰম্পৰাক দৃঢ় কৰি ৰাখে।
ডিমাছা জনগোষ্ঠীৰ সাজ-পাৰ | Traditional Attire of Dimasa Tribe
ডিমাচা নাৰীয়ে এৰী পলু পুহি এৰী সূতা কাটি নিজ হাতে কাপোৰ বোৱা এখন পৰম্পৰাগত শিল্পকলাত পৰিজ্ঞাত। তেওঁলোকে তাতঁশালত কাপোৰ বোৱা, সূতাৰ পৰা ফুল তুলি, কাপোৰ ৰং কৰাৰ দৰে কৌশলসমূহত কুশলতা দেখুৱাই। ডিমাচা মহিলাই নিজ ঘৰতেই প্ৰয়োজনীয় বস্ত্ৰ প্রস্তুত কৰে। বিশেষকৈ এৰী আৰু কপাহী সূতাৰ কাপোৰ প্ৰস্তুত কৰাটো তেওঁলোকৰ পৰম্পৰাগত নিয়মৰ অংশ।
ডিমাচা মহিলাৰ পৰম্পৰাগত সাজপাৰবোৰৰ ভিতৰত ৰিগু, ৰিহাওচা, ৰিজামফাইন আৰু ৰিচাৰ নাম বিশেষ উল্লেখযোগ্য। ৰিগু হৈছে ডিমাচা নাৰীৰ অন্যতম বস্ত্ৰ, যাক সাধাৰণতে মেখেলা হিচাপে পৰিধান কৰে। ইয়াৰ দৈৰ্ঘ্য প্রায় তিনিহাত আৰু প্ৰস্থ আঢ়ৈ হাতমান হয়। ৰিগু বাওঁতে ডিমাচা মহিলাই বিভিন্ন ফুলৰ ডিজাইন, যেনে দাৰলাই, ডিশ্ৰুমিন, ৰইনা ৰেনচি আদি আকৰ্ষণীয় চানেকিৰে সজাই উলিয়ায়। বয়স আৰু উৎসৱৰ আধাৰত মহিলাসকলে বিভিন্ন ধৰণৰ ৰিগু পৰিধান কৰে।
ৰিজামফাইন ডিমাচা নাৰীৰ অন্য এটা গুৰুত্বপূর্ণ বস্ত্ৰ, যাক তেওঁলোক সজাই তুলনা কৰে ৰামধেনুৰ সাত ৰঙৰ সৈতে। সেউজীয়া আৰু হালধীয়া ৰঙৰ কাপোৰত বিশেষকৈ ফুলি থকা বস্ত্ৰসমূহে তেওঁলোকৰ পৰম্পৰাগত সাজৰ ৰূপ সজাই। ইয়াৰ লগতে ৰঙা, কালা, বগা আৰু গুলপীয়া ৰঙৰো প্ৰয়োগ হয়।
ডিমাচা পুৰুষৰ পৰম্পৰাগত সাজপাৰবোৰৰ ভিতৰত ৰিচা, পাগুৰি, ধুতি, ৰেমচাউ, আৰু ৰিচা ৰামাই অন্যতম। বিভিন্ন উৎসৱ, যেনে বিচু বা বিবাহত, পুৰুষসকলে সেউজীয়া আৰু হালধীয়া পাৰ যুক্ত ফুলাম গামোচা ব্যৱহাৰ কৰে, যিয়ে তেওঁলোকৰ পৰম্পৰাগত বৈশিষ্ট্যক অধিক উজ্জ্বল কৰে।
ডিমাছা জনগোষ্ঠীৰ উৎসৱ | Festival of Dimasa Tribe
অসমৰ অন্যান্য জনগোষ্ঠীৰ দৰে ডিমাচাসকলেও বিহু উৎসৱ উদযাপন কৰে। ডিমাচাসকলৰ বিহু মূলত তিনিটা ভাগত বিভক্ত: বুচু জিদাব, বুচু চৰেম আৰু বুচু হাংচেউ। এইবোৰৰ ভিতৰত বুচুমা হৈছে ডিমাচাসকলৰ অন্যতম ডাঙৰ বিহু, যিটো দিন তেওঁলোকৰ বাবে বিশেষ গুৰুত্বপূর্ণ। সেইদিনা গাঁৱত “লামাফউবা” নামেৰে পূজা অনুষ্ঠিত হয়। তিৰোতাসকলে পূৰ্ব পুৰুষৰ স্মৃতিত উৎসৰ্গা কৰে পিঠা, মাংস, কণী, এৰী পোকৰ ভজা, বৰা চাউলৰ ভাত আৰু জদিমা (মদ)। এই দিনটোত ডিমাচাসকল পৰম্পৰাগতভাৱে গাঁৱৰ বিভিন্ন ঘৰত ঘূৰি আশীৰ্বাদ লয় আৰু বিহু গানেৰে আনন্দ উদযাপন কৰে।
খাদ্যাভ্যাস | Food Habits
ডিমাচা জনগোষ্ঠীৰ প্ৰধান খাদ্য যদিও ভাতেই, তেওঁলোকে দুটি প্ৰধান ধৰণৰ চাউল ব্যৱহাৰ কৰে। এবিধ সৰু সৰু দানা, যাক “মাইচা” বুলি কয়, আৰু আন বিধ হৈছে ডাঙৰ দানা চাউল, যাক “মাইমা” বুলি সন্মোধন কৰা হয়। যদিও ডিমাচা সকলে সকলো প্ৰকাৰৰ মাংস খায়, তেনে গো-মাংসৰ পৰা বিৰত থাকে। ৰন্ধন প্ৰক্ৰিয়াত, তেওঁলোকৰ বেছি বৰঙণীয়া উপাদান হৈছে খাৰ। তেওঁলোকে থলুৱা মাছৰ সৈতে মিঠা তেল, খাৰ, নিমখ আৰু জলকীয়া মিহলি কৰি দুই-তিন মাহ ৰখা এটি বিশেষ খাদ্যৰ চৰ্চা কৰে, যাক “নাপহালাম” বুলি জনা যায়। এই খাদ্যৰ সাদ তেওঁলোকে ভাতৰ সৈতে চাটনিৰ দৰে উপভোগ কৰে। সতেজ মাছতকৈ শুকান মাছৰ প্ৰতি তেওঁলোকৰ বেছি আকৰ্ষণ থাকে, আৰু এজন বাঁহৰ খাং বা বাছকেটত শুকুৱাই থোৱা মাছৰ পৰা প্ৰস্তুত কৰা বিভিন্ন খাদ্যৰ প্রতি তেওঁলোকৰ বিশেষ অনুৰাগ। শাক-পাচলি, আলু, কচু, মাছ-মাংস আদি ভাঁজি বা সিজাই খোৱা তেওঁলোকৰ দৈনন্দিন খাদ্যৰ অংশ। মাংসৰ ক্ষেত্ৰত মুৰ্গী, হাঁহ, আৰু গাহৰি বেছি পৰিমাণে ব্যৱহাৰ কৰে, যাৰ এক অংশ শুকাই ৰখা খোৱা প্ৰচলিত। তেওঁলোকে মাছ-মাংসৰ সৈতে প্ৰায়ে খাৰৰ ব্যৱহাৰ কৰি আহাৰ প্ৰস্তুত কৰে।
ডিমাচা সমাজত কণীক “ডাৱদি” বুলি জনা যায় আৰু কণীৰ পৰা সমগ্ৰ বিশ্ব সৃষ্টি হৈছিল বুলি তেওঁলোকৰ বিশ্বাস। সাৱলীল জা-জলপানৰ পৰিৱৰ্তে চাউলৰ পৰা প্ৰস্তুত কৰা থলুৱা মদ, যাক “জ’” বা “জৌ” বুলি কয়, তেওঁলোকৰ অন্যতম প্ৰিয় পানীয়।
উপসংহাৰ | Conclusion
ডিমাছা জনগোষ্ঠী হৈছে চহকী সাংস্কৃতিক ঐতিহ্যৰে এক অনন্য আৰু সজীৱ সম্প্ৰদায়। আধুনিক প্ৰভাৱ আৰু পৰিবৰ্তনৰ মাজতো ডিমাছা জনগোষ্ঠীয়ে প্ৰকৃতিৰ সৈতে গভীৰ সম্পৰ্ক, তেওঁলোকৰ প্ৰাচীন ৰীতি-নীতি, নিজৰ পৰিচয় বজাই ৰাখিছে। কছাৰী ৰাজ্যৰ উৎপত্তিৰ পৰা অসমৰ পাহাৰীয়া অঞ্চলত বৰ্তমানৰ জীৱনকাললৈকে ডিমাছা জনগোষ্ঠী সাংস্কৃতিক স্থিতিস্থাপকতাৰ প্ৰতীক হৈয়েই আছে।
Read also: Mising Tribe: A Comprehensive Overview | মিচিং জনগোষ্ঠী: এক বিস্তৃত আভাস
My self Mahezubin Saikia. Working in Dev Library as a Content Writer. A website that provides all SCERT, NCERT 3 to 12, and BA, B.com, B.Sc, and Computer Science with Post Graduate Notes & Suggestions, Novel, eBooks, Health, Finance, Biography, Quotes, Study Materials, and more.
