Class 12 History Chapter 3 স্বজন বৰ্ণ আৰু শ্রেণী Question Answer to each chapter is provided in the list so that you can easily browse throughout different chapter Assam Board HS Class 12 History Chapter 3 স্বজন বৰ্ণ আৰু শ্রেণী and select needs one.
Class 12 History Chapter 3 স্বজন বৰ্ণ আৰু শ্রেণী
Also, you can read the AHSEC book online in these sections Solutions by Expert Teachers as per AHSEC (CBSE) Book guidelines. These solutions are part of AHSEC All Subject Solutions. Here we have given Assam Board Class 12 History Chapter 3 স্বজন বৰ্ণ আৰু শ্রেণী Solutions for All Subject, You can practice these here.
স্বজন, বৰ্ণ আৰু শ্রেণী
পাঠ: ৩
প্রথম খণ্ড
অতি চমু প্রশ্নোত্তৰ
প্রশ্ন ১। ৰামায়ণৰ এটি প্রধান বৈশিষ্ট্য উল্লেখ কৰা ।
উত্তৰঃ ৰাম ৰাৱণৰ মাজত চলা যুদ্ধৰ কাহিনী ।
প্রশ্ন ২। মহাকাব্য কাক বােলে ?
উত্তৰঃ দীঘলীয়া , ঘটনাবহুল , সাহসী আৰু নীতিৰ আধাৰত লিখা পুথিক মহাকাব্য কোৱা হয় ।
প্রশ্ন ৩ মহাভাৰতৰ যুদ্ধ কেতিয়াৰ বুলি ধাৰণা কৰা হয় ?
উত্তৰঃ ঐতিহাসিক আৰ চি মজুমদাৰৰ মতে খ্রীঃ পূঃ ছয় বছৰ আগৰ বুলি ধাৰণা কৰিব পাৰি ।
প্রশ্ন ৪। নিষাদ কাক কোৱা হৈছিল ?
উত্তৰঃ ই চিকাৰী ( ব্যাধ ) জাতিটোকত নিষাদ বুলি কোৱা হয় ।
প্রশ্ন ৫। মহাভাৰতৰ এটি বৈশিষ্ট্য উল্লেখ কৰা ।
উত্তৰঃ পাণ্ডৱ আৰু কৌৰৱসকলৰ মাজত চলা ওঠৰ দফীয়া যুদ্ধৰ কাহিনী ।
প্রশ্ন ৬। মহাকাব্য দুখন কি ভাষাত লিখা হৈছিল ?
উত্তৰঃ সংস্কৃত ভাষাত লিখা হৈছিল ।
প্রশ্ন ৭। ৰামায়ণৰ প্ৰধান বীৰজন কোন আছিল ?
উত্তৰঃ ৰামচন্দ্ৰ আছিল প্রধান বীৰ ।
প্রশ্ন ৮। ( ক ) মহাভাৰত কাব্যৰ ৰচক কোন ?
উত্তৰঃ ব্যাসদেৱ আছিল মহাভাৰত কাব্যৰ ৰচক ।
( খ ) মনুস্মৃতি কি আছিল ?
উত্তৰঃ মনুস্মৃতি হিন্দু ধৰ্মৰ নীতিশাস্ত্র । মনু এজন ব্রাহ্মণ পণ্ডিত , তেওঁৱেই এই নীতি শাস্ত্ৰখনৰ ৰচক ।
প্রশ্ন ৯। ৰাজতন্ত্র বা ৰজা বুলিলে কি বুজা ?
উত্তৰঃ কোনাে ৰাজবংশ ( ৰাজতন্ত্র ) ৰ শাসনকার্যৰ মুৰববীজনক লােকক ৰজা বা ৰাজকোৱৰ বােলা হয় ।
প্রশ্ন ১০। গােত্র মানে কি ?
উত্তৰঃ গােত্র মানে হল বংশ । উদাহৰণ হিচাপে কাশ্যপ গােত্র বা বংশ ।
প্রশ্ন ১১। অর্থনীতি বুলিলে কি বুজা ?
উত্তৰঃ প্রশাসন বা ঘৰুৱা দৈনন্দিন জীৱন ধাৰণৰ লগত জড়িত অর্থ বা সম্পদক অর্থনীতি বুলি কোৱা হয় ।
প্রশ্ন ১২। গৌতমী পুত্র কোন ?
উত্তৰঃ গৌতমীৰ পুত্র সিদ্ধার্থ বা গৌতম বুদ্ধক গৌতমী পুত্র বুলি কোৱা হয় ।
প্রশ্ন ১৩। ইন্দ্র কোন ?
উত্তৰঃ ইন্দ্ৰ হ’ল স্বৰ্গৰ ৰজা ।
প্রশ্ন ১৪। ধর্মসূত্র কি ?
উত্তৰঃ ব্রাহ্মণসকলে সংস্কৃতত লিখা পুথি বা শ্লোকক ধর্মসূত্র কোৱা হয় ।
প্রশ্ন ১৫। ধর্মশাস্ত্র কি ?
উত্তৰঃ ধর্মীয় দিশ বা ন্যায় – নীতিৰ কথা বর্ণনা কৰা পুথিক ধর্মশাস্ত্র বুলি কোৱা হয় । উদাহৰণহিচাপে ৰামায়ণ আৰু মহাভাৰত ।
প্রশ্ন ১৬। পৃথিৱীৰ ভিতৰত বৃহত্তম কাব্য কোনখন ?
উত্তৰঃ মহাভাৰত হ’ল পৃথিৱীৰ ভিতৰত বৃহত্তম কাব্য ।
প্রশ্ন ১৭। দান বুলিলে কি বুজা ?
উত্তৰঃ কোনাে ব্যক্তি বা অনুষ্ঠানলৈ আগবঢ়োৱা যিকোনাে সাহায্যক দান বুলি কোৱা হয় ।
প্রশ্ন ১৮। মহাভাৰতত কিমানটা শ্লোক আৰু পর্ব আছে ?
উত্তৰঃ মহাভাৰতত ১০০,০০০ হাজাৰটা শ্লোক আছে । আনহাতে মহাভাৰতখনক ১৮ টা পর্বত ভাগ কৰা হৈছে ।
প্রশ্ন ১৯। শংক কাক কোৱা হয় ?
উত্তৰঃ প্রজাতন্ত্রৰ সমষ্টিক শংক বুলি কোৱা হয় ।
প্রশ্ন ২০। ৰামায়ণৰ ৰচনা কাল কেতিয়াৰ ?
উত্তৰঃ খ্রীঃ পূঃ তিনি শতিকাত ৰামায়নখন ৰচনা কৰা বুলি ধাৰণা কৰা হয় ।
প্রশ্ন ২১। কোনখন কাব্যক আদি পুথি বুলি কোৱা হয় ?
উত্তৰঃ ৰামায়ণখনক কোৱা হয় ।
প্রশ্ন ২২। দ্বিজ কাক কোৱা হয় ?
উত্তৰঃ দুবাৰ জন্ম গ্রহণ কৰাকে দ্বিজ বুলি কোৱা হয় ।
প্রশ্ন ২৩। কৌৰৱসকলৰ মাতৃ কোন আছিল ?
উত্তৰঃ গান্ধাৰী ।
প্রশ্ন ২৪। কুন্তি কোন আছিল ?
উত্তৰঃ পাণ্ডৱসকলৰ মাতৃ আছিল ।
প্রশ্ন ২৫। স্ত্রীধন কি আছিল ?
উত্তৰঃ বিবাহত স্ত্রীৰ লগত দিয়া ধনকে স্ত্রীধন বােলে ।
প্রশ্ন ২৬। কুৰুক্ষেত্ৰত শ্ৰীকৃষ্ণই অর্জুনক দিয়া উপদেশসমূহ কোনখন গ্ৰন্থত সন্নিবিষ্ট কৰা হৈছিল ?
উত্তৰঃ গীতাত সন্নিৱিষ্ট কৰা হৈছিল ।
প্রশ্ন ২৭। চাহজেহান বেগম কোন আছিল ?
উত্তৰঃ তেওঁ ভূপালৰ শাসনকর্তা আছিল ।
প্রশ্ন ২৮। একলব্য কোন আছিল ?
উত্তৰঃ একলব্য নিষাদ বা ধনুধাৰী ব্যক্তি আছিল ।
প্রশ্ন ২৯। দ্রুপদ কোন আছিল ? তেওঁৰ কন্যাৰ নাম কি আছিল ?
উত্তৰঃ পাঞ্চাল দেশৰ ৰজা আছিল দ্রুপদ । তেওঁৰ কন্যাৰ নাম দ্রৌপদী আছিল ।
প্রশ্ন ৩০। দ্রৌপদীৰ সয়ম্বৰৰ কাৰণে কি ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰা হৈছিল ? কোনে ইয়াত জয় লাভ কৰিছিল ?
উত্তৰঃ দ্রৌপদীৰ সয়ম্বৰ বা বিবাহৰ কাৰণে দ্রুপদ ৰজাই এক প্রতিযােগিতা অনুষ্ঠিত কৰিছিল ।
প্রশ্ন ৩১। তামিলাকম কি ?
উত্তৰঃ প্রাচীনকালত তামিল লােক সকল বাস কৰা অঞ্চলক তামিলকম বােলা হৈছিল ।
প্রশ্ন ৩২। শূদ্ৰকৰ দ্বাৰা ৰচিত বিখ্যাত সংস্কৃত গ্রন্থখনৰ নাম লিখা ।
উত্তৰঃ মিচ্ছকটিকা ।
তলত দিয়া চন / তাৰিখবােৰৰ লগত জড়িত ঘটনাবিলাক উল্লেখ কৰা :
প্রশ্ন ১। খ্রীঃ পূঃ ৫০০
উত্তৰঃ পানিণীৰ দ্বাৰা সংস্কৃত ব্যাকৰণ ৰচনা ।
প্রশ্ন ২। খ্রীঃ পূঃ ৫০০-২৫০
উত্তৰঃ এই সময়ছােৱাৰ ভিতৰত ধর্ম সূত্ৰবােৰ লিখা হৈছিল ।
প্রশ্ন ৩। খ্রীঃ পূঃ ৫০০-১০০
উত্তৰঃ এই সময়ছােৱাৰ ভিতৰত পালি ভাষাত বৌদ্ধ সাহিত্য ৰচনা কৰা হৈছিল ।
প্রশ্ন ৪। খ্রীঃ পূঃ ৫০০-৪০০
উত্তৰঃ ৰামায়ণ আৰু মহাভাৰতৰ যুগ ।
প্রশ্ন ৫। খ্রীঃ পূঃ ২০০-২০০ খ্রীঃ পূঃ
উত্তৰঃ মনুস্মৃতিৰ ৰচনা কাল ।
প্রশ্ন ৬। খ্রীঃ পূঃ ২০০
উত্তৰঃ সংস্কৃত ভাষাত পুৰাণবােৰ ৰচনা কৰিছিল ।
প্রশ্ন ৭ খ্রীঃ পূঃ ৩০০
উত্তৰঃ ভাৰতৰ নাট্যশাস্ত্ৰবােৰ ৰচনা কাল ।
চমু প্রশ্নোত্তৰ
প্রশ্ন ১। ব্রাহ্মণ সকলে কিয় বেদৰ শ্লোক বেছিকৈ আওৰাইছিল ?
উত্তৰঃ প্রাচীন কালৰ পৰা ব্রাহ্মণসকলে উচ্চ আসন লাভ কৰি আহিছিল । সেয়ে তেওঁলােকৰ স্থান সুৰক্ষিত কৰি ৰখাৰ কাৰণে তেওঁলােকে তেনেদৰে বেদৰ শ্লোকবােৰ বেছিকৈ আওৰাইছিল বুলি ধাৰণা কৰা হয় ।
প্রশ্ন ২। পুত্র শব্দটো কোন ভাষাৰ পৰা আহিছে ? পুত্র শব্দৰ অর্থ কি ?
উত্তৰঃ পুত্র শব্দটো সংস্কৃত ভাষাৰপৰা অহা বুলি কোৱা হয় । পুত্র শব্দটোৰ অৰ্থ হ’ল– ল’ৰা বা পুৰুষ ।
প্রশ্ন ৩। বেদত উল্লেখ কৰা মতে চাৰিবর্ণ বা জাতৰ সৃষ্টি ক’ৰ পৰা হৈছে ?
উত্তৰঃ বেদত উল্লেখ থকা মতে—
( ক ) আদি মানৱ পুৰুষৰ মুখৰ পৰা ব্রাহ্মণসকলৰ জন্ম । হৈছে ।
( খ ) আদি মানৱ পুৰুষৰ বাহুৰ পৰা ক্ষত্রিয়সকলৰ জন্ম হৈছে ।
( গ ) আদি মানৱ পুৰুষৰ উৰুৰ পৰা বশ্যসকলৰ জন্ম হৈছে আৰু
( ঘ ) শেষত আদি মানৱ পুৰুষৰ ভৰিৰ পৰা শূদ্ৰসকলৰ জন্ম হােৱা বুলি বিশ্বাস কৰা হয় ।
প্রশ্ন ৪। বেদত উল্লেখ কৰা চাৰিবৰ্ণ কি কি আছিল ?
উত্তৰঃ বেদত উল্লেখ কৰা চাৰিবৰ্ণ হ’ল– ব্রাহ্মণ , ক্ষত্রিয় , বশ্য আৰু শূদ্র ।
প্রশ্ন ৫। বেদত উল্লেখ কৰা চতুৰাশ্রম বা চাৰি আশ্ৰম কি কি ?
উত্তৰঃ বেদত উল্লেখ কৰা চতুৰাশ্রম হ’ল–ব্রহ্মচর্য , গার্হস্থশ্রম , বাণপ্রস্থাশ্ৰম আৰু সন্যাসশ্রম ।
প্রশ্ন ৬। পাণ্ডৱ আৰু কৌৰৱসকল কোন আছিল ?
উত্তৰঃ পাণ্ডৱ আৰু কৌৰৱসকল কুৰুবংশৰ লােক আছিল । পাণ্ডুৰ পুত্ৰসকল পাণ্ডৱ আৰু ধৃতৰাষ্ট্ৰৰ পুত্ৰসকল কৌৰৱ হিচাপে জনা গৈছিল ।
প্রশ্ন ৭৷ বর্তমান ভূপালৰ প্রাচীন অট্টালিকা কোনটো ?
উত্তৰঃ ভূপালৰ প্রাচীন অট্টালিকাটো হ’ল ঝান্সিৰ অট্টালিকা ।
প্রশ্ন ৮। প্রাচীন ভাৰতত লিংগৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হৈছিল বুলি তুমি ভাবানে ?
উত্তৰঃ প্রাচীন কালত লিংগৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰােপ কৰাৰ প্ৰমাণ পােৱা যায় । বিশেষকৈ ছােৱালীৰ সন্তানতকৈ ল’ৰা সন্তানৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰােপ কৰিছিল । ৰাজসিংহাসনৰ উত্তৰাধিকাৰীৰ প্রশ্নলৈয়ে ল’ৰা সন্তানৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰােপ কৰা হৈছিল ।
প্রশ্ন ৯। প্রাচীন ভাৰতীয় সমাজত মাতৃৰ স্থান কেনে আছিল ?
উত্তৰঃ প্রাচীন ভাৰতীয় সমাজত মাতৃয়ে উচ্চ আসন লাভ কৰিছিল । মাতৃগৰাকীয়ে পৰিয়ালৰ সকলাে সদস্যৰ প্রতি সমানে আদৰ আৰু যতন লৈছিল । অৱশ্যে ল’ৰা – ছােৱালীয়ে সকলাে সময়তে মাতৃগৰাকীৰ দিহা পৰামর্শ গ্রহণ কৰাটো বাধ্যতামূলক নাছিল ।
প্রশ্ন ১০। কুৰুক্ষেত্রৰ যুদ্ধৰ আগমুহূর্তত গান্ধাৰীয়ে তেওঁৰ ডাঙৰ পুত্র দুর্যোধনক কি উপদেশ দিছিল ? ইয়াৰ ফলাফল কি আছিল ?
উত্তৰঃ তথ্যৰ পৰা জনা যায় যুদ্ধৰ আগমুহূর্তত গান্ধাৰীয়ে দুর্যোধনক যুদ্ধ পৰিহাৰ কৰি পাণ্ডৱসকলৰ লগত শান্তি স্থাপনৰ কাৰণে পৰামৰ্শ আগবঢ়াইছিল । কাৰণ পাণ্ডৱসকলৰ ন্যায্য দাবীৰ প্রতি গান্ধাৰী সচেতন আছিল । সেয়ে তেওঁ পাণ্ডৱসকলৰ ন্যায্য অধিকাৰৰ প্রতি মনােনিবেশ কৰাৰ কাৰণে দুর্যোধনক পৰামর্শ দিছিল । কিন্তু অহংকাৰী মনােভাবৰ দুর্যোধনে মাতৃৰ তেনে আবেদনৰ প্রতি সঁহাৰি দিয়াৰপৰা বিৰত আছিল । ফলত কুৰুক্ষেত্র যুদ্ধত পাণ্ডৱৰ হাতত কৌৰৱবংশ ধ্বংস হৈছিল ।
প্রশ্ন ১১৷ সাতবাহনসকল কোন আছিল ?
উত্তৰঃ মৌর্য সাম্রাজ্যৰ পতনৰ পিছত দক্ষিণ ভাৰতত সাতবাহন বংশৰ উত্থান হৈছিল । হাতীগুমফা নামৰ ফলিখনৰপৰা এই বংশৰ শক্তিশালী ৰজা খাৰভেলৰ বিষয়ে কিছু তথ্য পােৱা যায় । খাৰভেলে নিজ বলৰ গুণত উত্তৰ ভাৰতৰ কিছু অংশ জয় কৰিছিল । আৰু ৰাজগৃহ বা মগধৰ ৰজাক পৰাস্ত কৰিছিল । সাহিত্য আৰু সংস্কৃতিলৈ সাতবাহন সকলে বিশেষ বৰঙণি আগবঢ়াই গৈছে ।
প্রশ্ন ১২। মৌর্যসকল কোন আছিল ? তেওঁলােকৰ উৎপত্তি সম্বন্ধে চমুকৈ উল্লেখ কৰা ।
উত্তৰঃ খ্রীঃ পূঃ চতুর্থ শতিকাত মৌর্য সাম্রাজ্যৰ উত্থান ঘটিছিল বুলি তথ্যৰ পৰা জনা যায় । তথ্য মতে চাণক্য বা কৌটিল্য নামৰ এজন বিচক্ষণ ব্রাহ্মণ পণ্ডিতে নন্দবংশৰ পতন ঘটাই মৌর্য সাম্রাজ্য প্রতিষ্ঠা কৰিছিল ।
মৌর্য বংশ সম্বন্ধে অর্থশাস্ত্র , ইণ্ডিকা , বৌদ্ধ আৰু জৈন সাহিত্য , পুৰাণ , সংস্কৃত নাটক , লিপি আৰু মুদ্রা আদিৰ পৰা জনা যায় ।
প্রশ্ন ১৩। ঘটোৎকচ কোন আছিল ?
উত্তৰঃ ঘটোৎকচ দ্বিতীয় পাণ্ডৱ ভীম আৰু হিড়িম্বাৰ গৰ্ভজাত সন্তান আছিল । প্রাচীন কামৰূপৰ পৰা ভীমে হিড়িম্বাক বিয়া কৰাইছিল । কিছুদিন অতিবাহিত হােৱাৰ পিছত হিড়িম্বা আৰু ঘটোৎকচ পুনৰ কামৰূপ ৰাজ্যলৈ উভতি আহিছিল বুলি কোৱা হয় ।
প্রশ্ন ১৪। শকসকল কোন আছিল ?
উত্তৰঃ শকসকল এটি বিদেশী জাতি আছিল । প্রথমে তেওঁলােকে মধ্য এছিয়াত বাস কৰিছিল । পিছত প্ৰব্ৰজনৰ জৰিয়তে এছিয়া মহাদেশৰ উত্তৰ – পশ্চিম সীমান্তলৈ আহিছিল আৰু তাতে স্থায়ীভাৱে বাস কৰিবলৈ লৈছিল । তেওঁলােকক বৰ্বৰ বুলি কোৱা হৈছিল ।
প্রশ্ন ১৫। মহাভাৰতৰ ঐতিহাসিক তাৎপর্য কেনে আছিল ?
উত্তৰঃ মহাভাৰতখন পৃথিৱীৰ ভিতৰত বৃহত্তম কাব্য বুলি কোৱা হয় । ইয়াত প্ৰধানকৈ পাণ্ডৱ আৰু কৌৰৱৰ মাজত হােৱা যুদ্ধখনৰ কথা বর্ণনা কৰা হৈছে । এই যুদ্ধখনৰ মূল তাৎপর্য হ’ল অন্যায়ৰ বিৰুদ্ধে ন্যায় প্রতিষ্ঠা হােৱা । শেষত সৎ বা ন্যায়ৰ জয় দেখুওৱা হৈছে । এই মহাকাব্যখনৰ উল্লেখ থকা বহুতাে কথা নৈতিকতাৰ দৃষ্টান্তস্বৰূপ । মহাভাৰতৰ প্ৰধান চত্রিই ভাৰতীয় সংস্কৃতিৰ প্রতীক হিচাপে দেখা গৈছে । উদাহৰণ হিচাপে দ্রৌপদীৰ কথা আঙুলিয়াব পাৰি । মহাভাৰতৰ দৰে ৰামায়নখনাে জ্ঞানৰ ভঁৰাল , বিশ্বকোষ ।
প্রশ্ন ১৬। ইতিহাসবিদসকলে ‘মহাভাৰত’ৰ কাহিনীভাগ কিদৰে বিভক্ত কৰিছিল ?
উত্তৰঃ বুৰঞ্জীবিদসকলে মহাকাব্য মহাভাৰত কাব্যক দুটা প্রধান ভাগত শ্রেণীভুক্ত কৰিছে—
( ক ) কাহিনীটোৰ বৰ্ণনাত্মক বৃত্তান্ত । আৰু
( খ ) শিক্ষামূলক উপদেশ বা নীতিমূলক শিক্ষণ ।
মহাকাব্যৰ প্ৰথম ভাগত কাহিনী বর্ণনা অন্তর্ভূক্ত আৰু দ্বিতীয় ভাগত সামাজিক নীতিজ্ঞান , ন্যায় , ধৰ্ম আৰু সামাজিক বাণীসমূহ ।
প্রশ্ন ১৭। মহাভাৰতৰ যুগৰ কিছুমান উল্লেখযােগ্য নগৰৰ নাম উল্লেখ কৰা ।
উত্তৰঃ মহাভাৰতৰ যুগত বহুতাে চহৰ বা নগৰৰ উল্লেখ পােৱা যায় । উদাহৰণহিচাপে হস্তিনাপুৰ , ইন্দ্রপ্রস্থ , কৌশম্বী , কাশী , কনৌজ , মথুৰা , গান্ধাৰ , কুশী , অৱন্তী , পাঞ্চাল , কোশল আদি ।
প্রশ্ন ১৮। মহাভাৰত বা কাব্য যুগৰ দাস প্রথাৰ বিষয়ে চমুকৈ উল্লেখ কৰা ।
উত্তৰঃ তথ্যত উল্লেখ থকা মতে মহাভাৰতৰ যুগৰ বহু আগৰে পৰা ভাৰতত দাস প্রথাৰ প্রচলনৰ কথা জনা যায় । অর্থাৎ বৈদিক যুগৰ পৰা এই প্রথা প্রচলনৰ কথা জনা যায় । দাসতকৈ দাসী প্রথাৰ প্ৰচলন সমাজত বেছি আছিল বুলি জনা যায় ।
| Sl. No. | সূচী-পত্ৰ |
| Chapter 1 | ইটা মণি আৰু হাড়বােৰ |
| Chapter 2 | ৰজা কৃষক আৰু নগৰসমূহ |
| Chapter 3 | স্বজন বৰ্ণ আৰু শ্রেণী |
| Chapter 4 | দার্শনিক প্রত্যয় আৰু স্থাপত্য |
| Chapter 5 | যুগে যুগে অসম |
| Chapter 6 | পর্যটকৰ দৃষ্টিভংগীৰে |
| Chapter 7 | ভক্তি আৰু চুফী পৰম্পৰা, ধার্মিক বিশ্বাসৰ পৰিৱৰ্তন আৰু ধর্মীয় গ্রন্থ |
| Chapter 8 | এখন সাম্রাজ্যৰ ৰাজধানী বিজয়নগৰ |
| Chapter 9 | কৃষক, জমিদাৰ আৰু ৰাজ্য |
| Chapter 10 | সম্রাট আৰু ইতিহাস |
| Chapter 11 | উপনিবেশবাদ আৰু গ্রাম্য সমাজ |
| Chapter 12 | বিদ্রোহীসকল আৰু ৰাজ |
| Chapter 13 | ঔপনিবেশিক কালৰ ভাৰতীয় নগৰ |
| Chapter 14 | মহাত্মা গান্ধী আৰু জাতীয় আন্দোলন: সমসাময়িক দৃষ্টিৰে |
| Chapter 15 | ভাৰত বিভাজন আৰু ৰাজনীতি |
| Chapter 16 | ভাৰতীয় সংবিধান সংকলন |
প্রশ্ন ১৯। বর্ণ বুলিলে কি বুজা ?
উত্তৰঃ বর্ণ শব্দটোৰ অৰ্থ সাধাৰণতে শ্রেণী বুলিহে বুজিব লাগিব । আৰ্যসকল পাৰস্যত থাকোতেই শ্রেণী বা বর্ণ প্রথাৰ প্ৰচলন হৈছিল । আর্য সকলৰ মাজত থকা ক’লা ৰঙৰ আৰ্যসকলৰ লগত বগা ৰঙৰ আৰ্যসকলৰ পার্থক্য বুজাবলৈ এই প্রথাৰ উদ্ভৱ হােৱা বুলি কোৱা হয় । ঋকবেদৰ যুগত বর্ণ শব্দটোৰ অৰ্থ জাতিবাচক নহয় বুলি ঐতিহাসিক কৌশাম্বীয়ে মত প্রকাশ কৰিছে ।
প্রশ্ন ২০। অশ্বমেধ যুজ্ঞ বুলিলে কি বুজা ?
উত্তৰঃ আৰ্যসকলৰ সময়ৰ পৰাই অশ্বমেধ যজ্ঞৰ প্ৰচলনৰ কথা জনা যায় । অশ্বমেধ যজ্ঞৰ অনুষ্ঠানটো আছিল সম্রাট বা ৰাজচক্ৰৱর্তী বুলি গণ্য হােৱাৰ উপায় । যিজন ৰজাই এই যজ্ঞ সমাপন কৰিব খােজে তেওঁ বহু সৈন্য – সামন্তৰে এটা শক্তিশালী অশ্বক স্বাধীনভাৱে বিচৰণ কৰিবলৈ এৰি দিয়ে । অশ্বটোৰ লগত এজন ৰাজপ্রতিনিধিও সসৈন্যে যােৱাৰ নিয়ম আছিল । অশ্বটো বিভিন্ন ৰাজ্যত উপস্থিত হােৱাৰ লগে লগে সেইবােৰ ৰাজ্যৰ ৰজাই অশ্বক বন্দী কৰি অশ্বক্ষক সৈন্যদলৰ লগত যুদ্ধ কৰিবলগীয়া হৈছিল , অথবা অশ্বধিকাৰী ৰজাৰ বশ্যতা স্বীকাৰ কৰিব লাগিছিল । অশ্বক্ষক সেনাদলে যদি সকলাে বিৰােধী ৰজাক পৰাস্ত কৰি অশ্বটোক ঘূৰাই আনিব পাৰে তেন্তে অশ্বটোক যত বলি দি অশ্বমেধ যজ্ঞ সমাপন কৰিব লাগিছিল । আৰু যজ্ঞ সমাপণ কৰােতা ৰজাজন সম্রাট বা ৰাজচক্ৰৱৰ্তী বুলি ঘােষিত বা স্বীকৃত হৈছিল । ৰাজসূয় যজ্ঞত যজ্ঞকাৰী ৰজাৰ ৰাজধানীলৈ সকলাে ৰাজ্যৰ ৰজাক নিমন্ত্রণ কৰি অনা হৈছিল । তেওঁলােকে আহি যজ্ঞকাৰী ৰজাৰ অধীনতা মানি লৈছিল । কোনাে ৰজা আহিবলৈ অমান্তি হলে তেওঁক যুদ্ধত পৰাস্ত কৰা হৈছিল । এনে ধৰণৰ ৰাজচক্রবর্তী ৰাজ্য প্রতিষ্ঠাই ৰাষ্ট্ৰীয় ঐক্য বা ৰাজনৈতিক সংহতি ৰক্ষা কৰিছিল ।
প্রশ্ন ২১। সংগৃহিতৃ বুলিলে কি বুজা ?
উত্তৰঃ বৈদিক যুগৰ পিছৰ ফালৰ যিসকল লােকে ৰাজকীয় কৰ আৰু খাজনা সংগ্রহ কৰিছিল এই লােকসকলকে সংগৃহিতৃ বুলি কোৱা হৈছিল ।
প্রশ্ন ২২। যজ্ঞ বুলিলে কি বুজা ?
উত্তৰঃ যজ্ঞৰ লগত অগ্নি আৰু বিষ্ণুদেৱতাৰ নাম জড়িত । আৰ্যসকলৰ ধৰ্ম আছিল যজ্ঞকেন্দ্রিক । যজ্ঞ এটি জটিল প্রক্রিয়া । পুৰােহিত শ্ৰেণীৰ বাহিৰে যজ্ঞ আন কোনাে লােকে সমাপন কৰিব নােৱাৰিছিল । ঘি ঢালি অগ্নিদেৱতাক পূজা কৰা হৈছিল । বৰষুণ , ভাল খেতিবাতি , যুদ্ধ জয় , সম্পদ বৃদ্ধি , সুদীর্ঘ জীৱন যাপন আদিৰ কাৰণে প্রার্থনা জনাইহে যজ্ঞ অনুষ্ঠিত কৰা হৈছিল । অৱশ্যে নিজৰ বৈদিক যুগত যজ্ঞৰ প্রক্রিয়া অধিক জটিল হয় ।
প্রশ্ন ২৩। মহাভাৰতৰ যুগত শ্রেণী বিভাজন সম্পর্কে চমুকৈ উল্লেখ কৰা ।
উত্তৰঃ মহাভাৰতৰ যুগতাে সমাজত প্ৰচলিত শ্রেণী বিভাজনৰ কথা জনা যায় । পূর্বৰ চাৰি শ্ৰেণীৰ উপৰিও সমাজত আৰু নানা গােট সৃষ্টি হৈছিল । ব্রাহ্মণসকলে সমাজত উচ্চ আসন লাভৰ কাৰণে চেষ্টা কৰিছিল । যাগ – যজ্ঞ আদিত তেওঁলােকে মুখ্য ভূমিকা পালন কৰিছিল । শূদ্ৰসকলৰ অৱস্থা ভাল নাছিল । তেওঁলােকক তপ – জপ , পূজা – অর্চনা আদিৰ পৰা বাহিৰত ৰখা হৈছিল । ব্রাহ্মণসকলে সমাজত শ্রেণী বিভাজনৰ ওপৰত আর্থিক গুৰুত্ব আৰােপ কৰিছিল ।
প্রশ্ন ২৪। মনু শাস্ত্ৰত উল্লেখ কৰা মতে সমাজত নিষাদ বা চণ্ডালসকলৰ স্থিতি কেনে আছিল ? বা , চণ্ডালসকলৰ বাবে মনুস্মৃতিয়ে নিৰ্দ্ধাৰণ কৰা যি কোনাে দুটা কৰ্তব্য লিখা । বা , কোনখন স্মৃতি শাস্ত্রই চণ্ডালসকলৰ কৰ্তব্য নির্ধাৰণ কৰি দিছিল ? এই গ্রন্থখনৰ মতে চণ্ডালসকলৰ কৰ্তব্যসমূহ কি কি আছিল ?
উত্তৰঃ মনু শাস্ত্ৰত উল্লেখ কৰা মতে সমাজত নিষাদ বা চণ্ডালসকলৰ স্থান অতি নিম্ন আছিল । তেওঁলােকে সমাজৰ বাহিৰত বাস কৰিব লাগিছিল । নিজৰ হিচাপে তেওঁলােকে বান্দৰ , গাধ আৰু কুকুৰ ৰাখিব পাৰিছিল । ভগা সাজ – বাচনত আহাৰ গ্ৰহণ কৰিব লাগিছিল । তেনেদৰে ক’লা , মলিয়ন বস্ত্ৰ আৰু গহনা পৰিধান কৰিব লাগিছিল । নিশা ভ্ৰমণত তেওঁলােকৰ বাধা আছিল । কোনাে গৰাকী নােহােৱা মৃতদেহ তেওঁলােকে শ্মশানত দাহ কৰিব লাগিছিল ।
প্রশ্ন ২৫। ‘ মনুস্মৃতি ‘ অনুসৰি নাৰীসকলে সম্পত্তি আহৰণ কৰিব পৰা দুটা উপায় উল্লেখ কৰা ।
উত্তৰঃ নাৰীসকলে সম্পত্তি আহৰণ কৰা উপায় দুটা হ’ল–
( ক ) বিবাহৰ সময়ত উপহাৰ হিচাপে লাভ কৰা সম্পত্তি ।
( খ ) পিতৃ – মাতৃৰ পৰা পােৱা সকলাে ধন – সােণ সা – সম্পত্তি । আৰু
( গ ) স্বামীয়ে দিয়া সা – সম্পদ ।
প্রশ্ন ২৬। মহাভাৰতৰ যুগৰ শিক্ষা ব্যবস্থা সম্পর্কে চমুকৈ লিখা ।
উত্তৰঃ ( ক ) মহাভাৰতৰ যুগত শিক্ষা ব্যৱস্থা পদ্ধতিগত আৰু সীমাবদ্ধ আছিল । উদাহৰণ হিচাপে শূদ্ৰসকলৰ শিক্ষা গ্রহণত বাধা আছিল ।
( খ ) সমাজত উচ্চ শ্ৰেণীৰ লােকসকলে শিক্ষা গ্রহণৰ সুবিধা লাভ কৰিছিল । গুৰুৰ গৃহত থাকি শিক্ষা লাভ কৰিছিল ।
( গ ) ব্রাহ্মণ পণ্ডিতসকলে ঘৰুৱাভাৱে শিক্ষা প্রদান কৰিছিল । এই ক্ষেত্ৰত দ্রোণাচার্যৰ কথা উল্লেখ কৰিব পাৰি । গুৰুৰ ওচৰত ছাত্ৰসকল নিষ্ঠাৱান হােৱাটো প্রধান চৰ্ত আছিল ।
( ঘ ) শিক্ষাগুৰুসকলৰ ভিতৰত মহিলা শিক্ষাগুৰুও আছিল । উদাহৰণ হিচাপে গার্গী আৰু মৈত্রেয়ী নামৰ শিক্ষয়িত্রী দুগৰাকীৰ কথা উল্লেখ কৰিব পাৰি ।
প্রশ্ন ২৭। মহাভাৰত নামৰ কাব্যখনৰ মূল বিষয়বস্তু সম্বন্ধে চমু আভাস দিয়া ।
উত্তৰঃ মহাভাৰতত প্ৰধানকৈ পাণ্ডৱ আৰু কৌৰৱৰ মাজৰ ঘটনা – পৰিঘটনা আৰু দুই পক্ষৰ মাজত চলা ওঠৰদিনীয়া কুৰুক্ষেত্র যুদ্ধখনৰ বর্ণনা দিয়া হৈছে । কাৰণ শ্রীকৃষ্ণই আর্য – অনার্য সকলােৰে সৈতে মিত্রতা স্থাপন কৰি এক ৰাজনৈতিক ঐক্য আৰু সংহতি গঢ়ি তুলিছিল ।
মহাভাৰতৰ লগত গীতা নামৰ মহৎ গ্রন্থখনৰ কথাও বর্ণনা কৰা হৈছে । গীতাখন হ’ল কুৰুক্ষেত্র যুদ্ধৰ আগমুহূর্তত শ্রীকৃষ্ণ আৰু অৰ্জুনৰ মাজত হােৱা ন্যায় – অন্যায় আৰু নীতি অনীতিৰ বিষয়ে কথােপকথন । গীতৰ জৰিয়তে অর্জুনে শ্রীকৃষ্ণক শ্রেষ্ঠ ভগৱান বুলি কৈছে । গীতা অধ্যায়নৰ জৰিয়তে জীৱনবােধ সম্পর্কে নানা ধৰণৰ জ্ঞান লাভ কৰিব পাৰি ।
প্রশ্ন ২৮। গােত্র কি ? গােত্র ব্যৱস্থাৰ উল্লেখযােগ্য বিধান দুটা কি কি ?
উত্তৰঃ খৃঃপূঃ ১০০০ মানৰ পৰাই শ্রেণী বিভাজনৰ কাৰণ গােত্র পদ্ধতিৰ প্ৰচলন হৈছিল । ” ব্রাহ্মণ সকল শ্রেণী বিভাজন কৰাটোৱে আছিল গােত্র পদ্ধতি প্রচলনৰ প্রধান উদ্দেশ্য । প্রতিটো গোত্ৰ একো একোজন ঋষিৰ নামেৰে ৰখা হৈছিল । একোটা গােত্রৰ সদস্য সকল একোজন ঋষিৰ বংশধৰ বুলি ধৰা হৈছিল ।
গােত্র ব্যৱস্থাৰ উল্লেখযােগ্য বিধান দুটা হ’ল –
( ক ) বিবাহৰ পিছত প্ৰতিগৰাকী মহিলাই পিতৃৰ গােত্র ত্যাগ কৰি স্বামীৰ গােত্র ব্যৱহাৰ কৰিব লাগিছিল ।
( খ ) সমগােত্রীয় লােকৰ লগত বিবাহ কার্য সম্ভৱ নাছিল ।
প্রশ্ন ২৯। ধর্মশাস্ত্ৰ আৰু ধর্মসূত্রসমূহে বিধান দিয়া চাৰিওটা বৰ্ণৰ আদর্শ বৃত্তিসমূহ কি কি আছিল ?
উত্তৰঃ ধর্মশাস্ত্ৰ আৰু ধর্মসূত্রসমূহে বিধান দিয়া চাৰিটা বর্ণই কৰিবলগীয়া কামসমূহ বর্ণনা কৰিছে । এই অনুসৰি ব্ৰাহ্মণসকলে যাগ – যজ্ঞ , পূজা – পাতল কৰা , ক্ষত্রিয় সকলে দান কৰা , শাসন , প্রতিক্ষা আৰু যুদ্ধ – বিগ্ৰহ কৰা , বৈশ্যসকলে কৃষি , বেপাৰ বাণিজ্য আৰু পশুপালন কৰা আৰু শূদ্ৰসকলে উপৰােক্ত তিনিও বৰ্ণৰ সেৱা – শুশ্রুষা কৰা ।
প্রশ্ন ৩০। বহি র্বিবাই আৰু বহুপতি প্রথাৰ সংজ্ঞা দিয়া ।
উত্তৰঃ কন্যাক নিজ গােত্রৰ বাহিৰত বিয়া দিয়া পদ্ধতিটোক বহিঃবিবাহ প্রথা বােলে । আনহাতে , এজনতকৈ বেছি পতি বা স্বামীৰ লগত হােৱা বিবাহ পদ্ধতিক বহুপতি প্রথা বুলি কোৱা হয় ।
ৰচনাধর্মী প্রশ্নোত্তৰ
প্রশ্ন ১। মহাভাৰতৰ যুগৰ শাসন ব্যৱস্থাৰ বিষয়ে চমুকৈ উল্লেখ কৰা ।
উত্তৰঃ মহাকাব্য যুগৰ শাসন ব্যৱস্থা অছিল ৰাজতান্ত্রিক । ৰাজসভাৰ বয়ােজ্যষ্ঠ মন্ত্রীসকলে আৰু ৰাজকুলৰ দিহা – পৰামৰ্শ ৰজাই মানি চলিব লাগিছিল । ইয়াৰ দ্বাৰা ৰজাৰ ক্ষমতাৰ ওপৰত নিয়ন্ত্রণ থকাৰ প্ৰমাণ পােৱা যায় । ৰাজশাসনৰ কাৰণে এখন মন্ত্রী পৰিষদ আছিল । য’ত চাৰিজন ব্রাহ্মণ , আঠজন ক্ষত্রিয় , একৈশজন বৈশ্য আৰু কেইজনমান শূদ্র মন্ত্রীয়ে কার্যনির্বাহ কৰিছিল । মন্ত্রী পৰিষদৰ পৰামর্শও ৰজাই মানিব লাগিছিল । সামৰিক বিষয়ত সভা’ই ৰজাক পৰামর্শ প্রদান কৰিছিল । সমাজৰ গণ্যমান্য লােকসকলৰ ওপৰত প্রজাতন্ত্রৰ শাসনভাৰ আছিল । প্রজাসাধাৰণৰ সামূহিক কল্যাণৰ কাৰণে ৰজা সততে দায়বদ্ধ থাকিব লাগিছিল ।
শাসন ব্যৱস্থাত বিকেন্দ্রীকৰণ নীতি মানি চলা হৈছিল । গাঁৱৰ দায়িত্বত আছিল গ্রামীনসকল । সেই অঞ্চলৰ শান্তিৰক্ষা কৰা আৰু ৰাজহ সংগ্ৰহ কৰা আছিল গ্রামীণসকলৰ প্রধান দায়িত্ব ।
বিশখনমান গাঁও লগলগাই একোটা গােট গঠন কৰা হৈছিল । আৰু সেই গােটৰ দায়িত্ব এজন দায়িত্বশীল কর্মচাৰীৰ ওপৰত অৰ্পণ কৰা হৈছিল । কৰ্মচাৰীসকলৰ ওপৰত থকা অধিপতিজনে এহেজাৰখন গাঁৱৰ শাসন ব্যৱস্থা চোৱা – চিতা কৰিছিল । এহেজাৰখন গাঁৱৰ সমষ্টিকে জনপদ বােলা হৈছিল । আনহাতে নগৰৰ শাসন বিভাগৰ নাম আছিল বিষয় ।
প্রশ্ন ২। মহাভাৰতৰ যুগৰ যুদ্ধনীতি সম্বন্ধে চমুকৈ আলােচনা কৰা ।
উত্তৰঃ মহাভাৰতৰ যুগৰ যুদ্ধনীতি শৃঙ্খলাবদ্ধ আছিল । যুদ্ধৰ শেষত শত্রুতা পাহৰি পৰস্পৰে পৰস্পৰৰ শিৱিবলৈ গৈ নানা ধৰণৰ আলােচনা বিলােচনা কৰিছিল । গােপন বা ৰাতিৰ আক্রমণ নিষেধ আছিল । তেনে নীতি গ্রহণ কৰিলে তাক সামাজিকভাৱে নিন্দা কৰা হৈছিল । যুদ্ধৰ সময়ত যাতে কৃষি কার্যত কোনাে ক্ষতি নহয় তাৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰখা হৈছিল । নাৰী আৰু নপুশংকসকলক যুদ্ধত হত্যা কৰা হৈছিল । ক্ষত্রিয় সকলেহে যুদ্ধত অংশ গ্রহণ কৰিছিল । ক্ষত্রিয়সকলে শাসন আৰু যুদ্ধ কৰিছিল কাৰণ ক্ষত্রিয় ধৰ্মৰ প্রশংসা কৰা হৈছিল । বীৰধর্ম পালন কৰা আত্মমর্যাদা ৰক্ষা , আনহাতে শত্রুক হত্যা নকৰা আদি গুণৰ কাৰণে ক্ষত্রিয়সকল প্রশংসিত হৈছিল । অৱশ্যে প্রয়ােজন অনুসৰি ব্ৰাহ্মণসকলওে যুদ্ধত অংশ গ্রহণ কৰাৰ প্ৰমাণ পােৱা যায় । উদাহৰণহিচাপে দ্রোণাচার্য আৰু অশ্বথামা ব্রাহ্মণ আছিল । তেওঁলােকে যুদ্ধ কৰাই নহয় যুদ্ধৰ সেনাপতিও আছিল ।
প্রশ্ন ৩। মহাকাব্য যুগৰ ধর্মীয় জীৱনৰ ওপৰত চমুকৈ লিখা ।
উত্তৰঃ তথ্যৰ পৰা মহাকাব্য যুগৰ ধর্মীয় দিশৰ বিষয়ে জানিব পাৰি । মহাকাব্য যুগত বিষ্ণুৰ প্ৰভাৱ বাঢ়ে । তেওঁ স্থিতি , প্রলয় আৰু সৃষ্টিৰ অধিকাৰী বুলি পৰিগণিত হয় । বৈষ্ণৱ যুগত দেৱতাসকলৰ ভিতৰত ইন্দ্ৰই শ্রেষ্ঠ আসন লাভ কৰিছিল । পিছলৈ সেই স্থান বিষ্ণুদেৱতাই লাভ কৰে কাৰণ ৰামায়ণৰ ৰামক বিষ্ণুৰ অৱতাৰ বুলি গণ্য কৰা হৈছিল । ইয়াৰােপৰি মহাভাৰতৰ প্রধান চৰিত্র শ্রীকৃষ্ণ যুদবংশৰ গােষ্ঠী পতি মানুহ হ’লেও নৱৰূপী বিষ্ণু বুলি জ্ঞান কৰা হৈছিল । তেওঁ আছিল বিশ্বপ্রকৃতিৰ ৰক্ষক ।
মহাকাব্যৰ যুগতে ব্রহ্মা , বিষ্ণু , মহেশ্বৰ — এই ত্রিমূর্তিৰ ধাৰণা উদ্ভৱ হয় । ব্রহ্মা , বিষ্ণু আৰু মহেশ্বৰ হ’ল সত্ত্ব , ৰজ , তম— এই তিনিগুণৰ অধিকাৰী । এই ত্রিমূর্তিৰ ধাৰণা ধর্মীয় ঐক্য কাৰণে কৰা হৈছিল ৷ কাৰণ আদিতে ব্রহ্মা , বিষ্ণু , মহেশ্বৰ এই তিনিজন আছিল সম্প্রদায়িক ঈশ্বৰ । সম্ভৱতঃ সামাজিক আৰু ৰাজনৈতিক ঐক্য প্রয়ােজনমতে ধর্মীয় ঐক্যৰ ধাৰণা সৃষ্টি কৰা হৈছিল । বৈদিক যুগৰ দৰে মহাকাব্যৰ যুগতাে যজ্ঞ পতা হৈছিল । কুৰুক্ষেত্র যুদ্ধত জয় লাভ কৰাৰ পিছত যুধিষ্ঠিৰে যজ্ঞ পাতি দান দক্ষিণা দিয়াৰ প্রমাণ পােৱা যায় ।
প্রশ্ন ৪। ৰামায়ণৰ ঐতিহাসিক তাৎপর্য ব্যাখ্যা কৰা ।
উত্তৰঃ ভাৰতীয় জনসাধাৰণে ৰামায়ণখন এখন ঐতিহাসিক গ্রন্থ বুলি ভবাৰ লগতে ইয়াত উল্লেখ থকা সকলাে ঘটনাৰ বিৱৰণ সত্য বুলি বিশ্বাস কৰি আহিছে । ইয়াৰ বিপৰীতে ইউৰােপীয় ঐতিহাসিক সকলে ৰামায়ণখন এখন কাল্পনিক কাব্য বুলি বিবেচনা কৰে । অৱশ্যে কিছুমান ভাৰতীয় লােকেও ৰামায়ণ এখন কাব্য বুলি গ্ৰহণ কৰিলেও ইয়াৰ প্রধান চৰিত্ৰসমূহ ঐতিহাসিক বুলি ক’ব নােখােজে ।
তথাপিও ৰামায়ণৰপৰা মহাকাব্য যুগৰ ৰাজনৈতিক , সামাজিক , ধর্মীয় আৰু সাংস্কৃতিক জীৱনৰ বিষয়ে নানা কথা জানিব পাৰি । ইয়াৰােপৰি ৰামায়ণৰ যােগেদি দক্ষিণলৈ আর্য সংস্কৃতি কেনেদৰে বিস্তাৰ হৈছিল সেই কথাৰৰ উমান পােৱা যায় । ৰামায়ণৰ পৰা অতীত ভাৰতৰ ভৌগােলিক দিশৰ বিষয়েও সম্যক জ্ঞান লাভ কৰিব পাৰি ।
প্রশ্ন ৫। ভাৰতীয় সাংস্কৃতিক জীৱনত ৰামায়ণৰ প্ৰভাৱ সম্পর্কে আলােচনা কৰা ।
উত্তৰঃ ৰামায়ণ কাব্যখনে ভাৰতীয় সংস্কৃতিৰ ওপৰত বিশেষ প্রভাৱ পেলাইছে । ইয়াত জীৱন তত্ত্বৰ বিষয়ে আলােচনা আগবঢ়োৱা হৈছে ।
আদর্শ চৰিত্ৰ ৰাম আৰু সীতাৰ পৰা ভাৰতবাসী অনুপ্রাণিত হৈছে । ৰামায়ণৰ আদর্শ চৰিত্ৰবােৰ নৈতিকতাৰ বাহক হিচাপে বিবেচনা কৰি অহা হৈছে । উদাহৰণ হিচাপে সীতাৰ কথা ক’ব পাৰি । সীতা হ’ল পবিত্রতা , সতীত্ব আৰু বিশ্বস্ততাৰ প্রতিবিম্ব । লক্ষ্মণৰ চৰিত্ৰটোৱে ভাৰতীয় মানুহ সৎ ত্যাগী হােৱাৰ বাবে অনুপ্ৰেৰণা যােগায় । সীতা আৰু লক্ষ্মণৰ ত্যাগে প্রাচীন কালৰ পৰা ভাৰতবর্ষ এখন কল্যাণকামী ৰাষ্ট্ৰৰ কথা মনত পেলায় । মুঠতে বামায়ণ হৈছে জ্ঞানৰ ভঁৰাল । সেয়ে ইয়াৰ পৰা বহুতাে জ্ঞান লাভ কৰিব পাৰি ।
প্রশ্ন ৬। একলব্য আৰু দ্ৰোণৰ মাজৰ ঘটনাটো বর্ণনা কৰা ।
উত্তৰঃ একলব্য এজন নিষাদ বা ব্যাধৰ সন্তান আছিল ৷ কুৰু ৰাজ কোৱৰসকলক ধনুবিদ্যাৰ প্রশিক্ষণ দিয়া দ্রোণাচার্য নামৰ ব্রাহ্মণজনক একলব্যই তেওঁকো শিশুবিদ্যা শিকাবলৈ অনুৰােধ জনায় । কিন্তু দ্রোণাচার্যই একলব্যৰ অনুৰােধ প্রত্যাখ্যান কৰে । একলব্য হতাশ নহৈ বােকামাটিৰে দ্রোণাচাৰ্যৰ এটি মূর্তি তৈয়াৰ কৰি সেইটো গুৰু হিচাপে পুজিবনতে ধনুবিদ্যা শিকিবলৈ আৰম্ভ কৰে । যথা সময়ত তেওঁ ধনু বিদ্যাত পাৰ্গত হৈ উঠিল ।
এদিন কুৰু ৰাজকোৱৰ সকল বনলৈ মৃগয়াৰ কাৰণে আহিছিল । তেওঁলােকৰ লগত অহা কুকুৰটো একলব্যৰ ওচৰ পালেগৈ । একলব্যক শুঙি কুকুৰটোৱে ভুকিবলৈ ধৰে । কুকুৰটোৰ এনে কার্যত ক্ষুন্ন হৈ একলব্যই সাতড়াল শৰেৰে কুকুৰটোৰ মুখখন বন্ধ কৰি দিয়ে । তেনেদৰে কুকুৰটো পাণ্ডৱসকলৰ আগত উপস্থিত হ’ল । তেওঁলােকে ধনুবিদ্যাৰ এনে অপূর্ব চানেকি দেখি বিচূর্তি খালে । পিছত তেওঁলােকে একলব্যক বিচাৰি পালে আৰু একলব্যই তেওঁ এজন দ্রোণৰ ছাত্ৰ বুলি পৰিচয় দিলে ।
ইয়াৰ পিছত অর্জুনে দ্রোণাচাৰ্যক লগ ধৰি একলব্যৰ অপূর্ব ধনুবিদ্যাৰ কথা জনালে ৷ এনে কথাত দ্রোণাচার্য বিমােৰত পৰিল । কাৰণ তেওঁ অৰ্জুনক শ্রেষ্ঠ ধনুর্বিদ হিচাপে প্রতিষ্ঠা কৰাৰ প্রতিশ্রুতি দিছিল । সেয়ে নিজৰ প্রতিশ্রুতি ৰক্ষাৰ কাৰণে শেষত একলব্যৰ ক্ষমতা হ্রাস কৰাৰ কাৰণে একলব্যক লগ ধৰে আৰু গুৰু দক্ষিণা হিচাপে সোঁহাতৰ বুঢ়া আঙুলিটো বিচাৰে । গুৰুৰ প্রতি আঁচলা ভক্তিৰ চিনস্বৰূপে একলব্যই কোনাে শংকাবােধ নকৰি নিজৰ আঙুলিটো গুৰুক দান কৰে । ইয়াৰ ফলত একলব্যৰ ধনুবিদ্যাৰ গুণ হ্রাস পালে । কাৰণ এটি আঙুলি অবিহনে তেওঁৰ পূৰ্বৰ ক্ষমতাৰ পৰা বঞ্চিত হ’ব লগা হ’ল ।
প্রশ্ন ৭৷ মনুস্মৃতি অনুসৰি পুৰুষ আৰু মহিলাই কি কি উপায়েৰে সম্পদ আহৰণ কৰিব পাৰিছিল ? এই উপায়বােৰে পুৰুষ আৰু মহিলাক পৃথক কৰিছে বুলি তুমি ভাবানে ?
উত্তৰঃ মনুস্মৃতি অনুসৰি তলত উল্লেখ কৰা ধৰণে মহিলাসকলে সম্পত্তি আহৰণ কৰিব পাৰিছিল ।
( ক ) বিবাহৰ সময়ত উপহাৰ হিচাপে লাভ কৰা সম্পত্তি ।
( খ ) পিতৃ – মাতৃৰ পৰা পােৱা সকলাে ধন – সােণ , সা – সম্পত্তি । আৰু
( গ ) স্বামীয়ে দিয়া সা – সম্পদ ।
আনহাতে , মনুস্মৃতিত পুৰুষসকলৰ সম্পত্তি আহৰণত সাত প্ৰকাৰৰ উপায় বর্ণনা কৰিছে । এই সাত প্ৰকাৰ উপায় হ’ল — উত্তৰাধিকাৰী সূত্রে , বিচাৰি লােৱা , ক্রয় কবি , জয় কৰি , বিনিয়ােগ কৰি , কাম কৰি আৰু উপহাৰ হিচাপে সম্পত্তি আহৰণ কৰিব পাৰিছিল ।
সেই যুগত পৰিৱেশ আৰু নিয়ম – নীতি অনুসৰি মহিলা আৰু পুৰুষৰ মাজত থকা সীমাৱদ্ধতা সম্পূৰ্ণৰূপে যুক্তিসঙ্গত নাছিল বুলি ক’ব পৰা নাযায় । কাৰণ সময়ে নিয়ম – নীতি নিৰ্দ্ধাৰণ কৰাৰ লগতে একো একোটা সময়ত সেই নিয়মনীতিত শিথিলতা লক্ষ্য কৰা যায় । অৱশ্যে বর্তমান সময়ৰ লগত তেনে নিয়ম – নীতিৰ তুলনা কৰিব পৰা নাযায় ।
Hi, I’m Dev Kirtonia, Founder & CEO of Dev Library. A website that provides all SCERT, NCERT 3 to 12, and BA, B.com, B.Sc, and Computer Science with Post Graduate Notes & Suggestions, Novel, eBooks, Biography, Quotes, Study Materials, and more.
Hello sir, thanks so much to provide us the answers of history. We all apologize for your works. And I hope you’ll keep keep going and keep helping the students.