বেছিভাগ হাৰ্নিয়া হয় যেতিয়া অন্ত্ৰৰ অংশ বা পেৰিটোনিয়াম পেটৰ বেৰৰ ফাঁকৰ মাজেৰে ঠেলি দিয়ে। পেৰিটোনিয়াম হৈছে আৱৰণ যি পেটৰ গহ্বৰটো ৰেখাবদ্ধ কৰে আৰু (সম্পূৰ্ণবা আংশিকভাৱে) পেটৰ বেছিভাগ অঙ্গ আৱৰি ৰাখে। ওলাই অহা পাউচটো, যাক হাৰ্নিয়া বা হাৰ্নিয়াল থলী বুলি কোৱা হয়, অন্ত্ৰ বা পাকস্থলীৰ দৰে অঙ্গৰ অংশ থাকিব পাৰে। সাধাৰণতে বাহিৰৰ পৰা ফুলা দেখা যায়। হাৰ্নিয়াই সমস্যা সৃষ্টি কৰে নে নকৰে সেয়া নিৰ্ভৰ কৰিব ই ক’ত আছে আৰু ই কিমান ডাঙৰ তাৰ ওপৰত। ইঙ্গুইনাল হাৰ্নিয়া হৈছে হাৰ্নিয়াৰ আটাইতকৈ সচৰাচৰ প্ৰকাৰ: 100 জন পুৰুষৰ ভিতৰত প্ৰায় 25 জন আৰু 100 গৰাকী মহিলাৰ ভিতৰত 2 গৰাকীৰ জীৱনৰ কোনো সময়ত কমেও এটা ইনগুইনেল হাৰ্নিয়া থাকে। হাৰ্নিয়াৰ দ্বিতীয় আটাইতকৈ সচৰাচৰ প্ৰকাৰবোৰ হ’ল নাভি আৰু চিৰাহাৰ্নিয়া। কৰা অস্ত্ৰোপচাৰৰ প্ৰকাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি, 100 জনৰ ভিতৰত 15 জনলৈকে অস্ত্ৰোপচাৰৰ পিছত ছিদ্ৰযুক্ত হাৰ্নিয়া বিকশিত হয় য’ত তেওঁলোকৰ পেটৰ বেৰ কাটিব লাগে। এপিগেষ্ট্ৰিক হাৰ্নিয়া, ফেমোৰেল হাৰ্নিয়া আৰু ডায়েফ্ৰাগমেটিক হাৰ্নিয়া কম সচৰাচৰ হয়।আগলৈ এই প্ৰৱন্ধটিত হাৰ্ণিয়া Hernia সমস্যা আৰু ইয়াৰ সৈতে জড়িত অন্যান্য তথ্যৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হʼব।
হাৰ্ণিয়াৰ প্ৰকাৰ | Types of Hernia
1. ইনগুইনেল হাৰ্নিয়া (Inguinal Hernia): ইনজুইনেল লিগামেণ্টৰ ওপৰৰ দুৰ্বল স্থানত এণ্টষ্টেহট হয়, যি কুঁজৰ ওপৰত থাকে। এইটো আটাইতকৈ সচৰাচৰ প্ৰকাৰৰ হাৰ্নিয়া। এইবোৰে সাধাৰণতে পুৰুষক প্ৰভাৱিত কৰে।
2. ফেম’ৰেল হাৰ্নিয়া (Femoral Hernia): উৰুৰ ওপৰৰ অংশত, ইনজুইনেল লিগামেণ্টৰ তলত হয়। এইবোৰে মুখ্যতঃ মহিলাসকলক প্ৰভাৱিত কৰে।
3. চিৰাহাৰ্নিয়া (Incisional Hernia): আগতে কৰা অস্ত্ৰোপচাৰৰ চিৰাৰ (কটা) দাগ কলাত হয়। পেটৰ বেৰ তাত দুৰ্বল, সেয়েহে হাৰ্নিয়াহোৱাৰ সম্ভাৱনা অধিক।
4. নাভিহাৰ্নিয়া (Umbilical Hernia): পেটৰ বুটামৰ (নাভি) ওচৰৰ পেটৰ বেৰৰ দুৰ্বল বিন্দুত উদ্ভৱ হয়। এইবোৰ কেঁচুৱা আৰু অধিক ওজনৰ প্ৰাপ্তবয়স্কৰ ক্ষেত্ৰত আটাইতকৈ সচৰাচৰ হয়।
5. এপিগেষ্ট্ৰিক হাৰ্নিয়া (Epigastric Hernia): য’ত স্তনৰ হাড় আৰু পেটৰ বুটামৰ মাজৰ পেটৰ বেৰৰ ফাঁকৰ মাজেৰে কোষকলা খোঁচা দিয়ে।
6.ডায়েফ্ৰাগমেটিক হাৰ্নিয়া (Diaphragmatic Hernia)-বোৰ অলপ বেলেগ কাৰণ আপুনি সেইবোৰ বাহিৰৰ পৰা দেখা নাপায়। এইবোৰ তেতিয়া হয় যেতিয়া ডায়েফ্ৰামৰ এটা ফাঁক ডাঙৰ হয় আৰু পেৰিটোনিয়াম বা পেটৰ অংশ পেটৰ পৰা বুকুৰ স্থানলৈ যায়। আপুনি বাহিৰৰ পৰা দেখা নোপোৱা হাৰ্নিয়াবোৰক কেতিয়াবা “আভ্যন্তৰীণ হাৰ্নিয়া” বুলি কোৱা হয়।
হাৰ্ণিয়াৰ কাৰণ | Causes of Hernia
হাৰ্নিয়াৰ আশংকা বৃদ্ধি কৰা দুটা কাৰক হৈছে দুৰ্বল পেটৰ পেশী আৰু দুৰ্বল সংযোজক কলা। কিছুমান লোক দুৰ্বল সংযোজক কলাৰ সৈতে জন্ম হয়, আনহাতে আন কিছুমানৰ ক্ষেত্ৰত ই ডাঙৰ বয়সত দুৰ্বল হৈ পৰে। ৰোগ বা অস্ত্ৰোপচাৰে কোষকলা আৰু পেশীদুৰ্বল কৰিব পাৰে।
অত্যাধিক ওজন ৰখাৰ ফলত আপোনাৰ পেটৰ চাপ বৃদ্ধি হয়। কিন্তু এইটোৱে কেৱল চিৰা আৰু নাভিৰ হাৰ্নিয়াৰ আশংকা বৃদ্ধি কৰে। ই ইনগুইনেল হাৰ্নিয়াৰ বিপদাশংকা প্ৰভাৱিত নকৰে। টিউমাৰ বা পেটত তৰল জমা হ’লে পেটৰ বেৰত চাপ বৃদ্ধি কৰিব পাৰে।
গৰ্ভৱতী মহিলাৰ ক্ষেত্ৰত পেটৰ বেৰৰ হাৰ্নিয়াও অধিক সচৰাচৰ হয়। ধূমপান আৰু ডায়েবেটিচৰ দৰে ৰোগৰ ফলত অস্ত্ৰোপচাৰৰ পিছত আঘাতবোৰ সঠিকভাৱে আৰোগ্য হোৱাটো অধিক কঠিন হ’ব পাৰে, যাৰ ফলত চিৰাহাৰ্নিয়া হোৱাৰ সম্ভাৱনা অধিক হয়।
গধুৰ বস্তু উঠোৱা, কাহ আৰু চাপ দিয়াৰ ফলত মজুত থকা হাৰ্নিয়াৰ আকাৰ বৃদ্ধি হ’ব পাৰে। এই বস্তুবোৰে প্ৰথমতে হাৰ্নিয়াৰো সৃষ্টি কৰিব পাৰে নে নাই সেয়া সম্ভৱতঃ হাৰ্নিয়াৰ প্ৰকাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে। উদাহৰণ স্বৰূপে, ইনগুইনেল হাৰ্নিয়াৰ ক্ষেত্ৰত এনে হয় নে নাই সেয়া স্পষ্ট নহয়।
হাৰ্ণিয়াৰ লক্ষণ | Symptoms of Hernia
- বেছিভাগ হাৰ্নিয়া অনুভৱ কৰিব পাৰি বা আনকি ফুলা হিচাপেও দেখা যায়। এইবোৰে সদায়লক্ষণ সৃষ্টি নকৰে। কিন্তু সেইবোৰৰ ফলত বিষ, জ্বলা-পোৰা, চাপ অনুভৱ বা টানি নিয়াৰ সংবেদন হ’ব পাৰে, বিশেষকৈ শাৰীৰিক চাপৰ সময়ত। কিছুমান লোকৰ কেৱল তেতিয়াহে লক্ষণ থাকে যেতিয়া তেওঁলোকে তেওঁলোকৰ পেটৰ (পেট) পেশীত যথেষ্ট টান কৰে।
- যদি অন্ত্ৰৰ এটা অংশ হাৰ্নিয়াৰ দ্বাৰা চিকুটি খায়, লোকসকলৰ হজমহোৱাত সমস্যা হ’ব পাৰে। ইনগুইনেল হাৰ্নিয়া থকা পুৰুষৰ ক্ষেত্ৰত, কোষকলা এটা অণ্ডকোষত খোঁচা মাৰিব পাৰে, যাৰ ফলত ই যথেষ্ট ফুলি বহে (স্ক্ৰোটেল হাৰ্নিয়া)।
- হাৰ্নিয়াৰ এলেকাত তীব্ৰ বা হঠাতে নতুন বিষ, বা বিষৰ উপৰিও ওকালি অহা আৰু বমি হোৱা, হাৰ্নিয়াৰ থলী অৱৰুদ্ধ বা কাটি যোৱাৰ লক্ষণ হ’ব পাৰে। ইয়াৰ ফলত গুৰুতৰ জটিলতা যেনে পেৰিটোনাইটিছ (পেৰিটোনিয়ামৰ প্ৰদাহ) হ’ব পাৰে।
- ডাঙৰ, স্পষ্টভাৱে দৃশ্যমান হাৰ্নিয়াবোৰ অতি অপ্ৰিয় আৰু যথেষ্ট কষ্টদায়ক হ’ব পাৰে।
- ডায়েফ্ৰাগমেটিক হাৰ্নিয়াৰ ফলত হোৱা লক্ষণবোৰ হাৰ্নিয়াৰ ফলত হোৱা লক্ষণবোৰতকৈ পৃথক যি পেটৰ বেৰৰ ফাঁকৰ মাজেৰে বাহিৰলৈ ওলাই যায় (পেটৰ বেৰৰ হাৰ্নিয়া)। এই আভ্যন্তৰীণ হাৰ্নিয়াবোৰৰ ফলত বুকুজ্বলা, গিলিবলৈ সমস্যা আৰু উশাহ-নিশাহত অসুবিধা হ’ব পাৰে। লক্ষণবোৰ ঔষধৰ দ্বাৰা চিকিৎসা কৰিব পাৰি আৰু হাৰ্নিয়া অস্ত্ৰোপচাৰৰ জৰিয়তে ঠিক কৰিব পাৰি।
হাৰ্ণিয়াৰ চিকিৎসা | Treatment of Hernia
হাৰ্নিয়াৰ বাবে অস্ত্ৰোপচাৰ হৈছে একমাত্ৰ চিকিৎসাবিকল্প। ইয়াত অন্তৰ্ভুক্ত থাকে হাৰ্নিয়াৰ থলীটো পেটলৈ ঠেলি দিয়া বা ইয়াক আঁতৰ কৰা, আৰু পেটৰ বেৰৰ ফাঁকটো চিলাইৰে বন্ধ কৰা। পেটৰ বেৰ শক্তিশালী কৰিবলৈ আৰু হাৰ্নিয়া ঘূৰি অহা প্ৰতিহত কৰিবলৈ সাধাৰণতে প্ৰভাৱিত স্থানতো এক সূক্ষ্ম সংশ্লেষিত জাল ৰখা হয়।
- মুকলি অস্ত্ৰোপচাৰ, য’ত হাৰ্নিয়াৰ স্থানত শৰীৰত কটা হয়, ওলাই অহা কোষকলাটো পুনৰ ঠাইত ৰখা হয়, আৰু পেশীৰ বেৰটো একেলগে চিলাই কৰা হয়। অতিৰিক্ত সমৰ্থন প্ৰদান কৰিবলৈ মেছ স্থাপন কৰা হ’ব পাৰে।
- লেপাৰোস্কোপিক অস্ত্ৰোপচাৰ খোলা অস্ত্ৰোপচাৰৰ দৰে, কিন্তু পেট বা কুঁজৰ বাহিৰত কটা হোৱাৰ পৰিৱৰ্তে, প্ৰক্ৰিয়াটো সম্পূৰ্ণ কৰিবলৈ অস্ত্ৰোপচাৰৰ সঁজুলি সুমুৱাবলৈ এজন শল্য চিকিৎসকে সৰু সৰু ছিদ্ৰ কৰে।
- ৰবটিক হাৰ্নিয়া মেৰামতি, য’ত এজন শল্য চিকিৎসকে অপাৰেটিং ৰুমৰ কনচৌলৰ পৰা অস্ত্ৰোপচাৰৰ সঁজুলি পৰিচালনা কৰে। কিছুমান সৰু হাৰ্নিয়া বা দুৰ্বল স্থানৰ বাবে, লগতে পেটৰ বেৰ পুনৰ নিৰ্মাণ কৰিবলৈ ৰোবটিক অস্ত্ৰোপচাৰ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি।
হাৰ্ণিয়াৰ ঘৰুৱা প্ৰতিকাৰ | Home Remedies for Hernia
১. এলো ভেৰা
এলো ভেৰাৰ প্ৰদাহ-প্ৰতিৰোধী আৰু আৰামদায়ক গুণাগুণ আছে। যেতিয়া এজন হাৰ্নিয়াত ভুগি থাকে তেতিয়া ই প্ৰাকৃতিক বিষ নিৰাময়ক হিচাপে কাম কৰে। কাৰ্যকৰী ফলাফলৰ বাবে, এগিলাচ এলো ভেৰা ৰস খাব। ৰাতিপুৱা খালী পেটত এইটো খালী খাব পাৰি। হাৰ্নিয়া ৰ চিকিৎসাৰ বাবেও এলো ভেৰা ভাল যদি ইয়াক আহাৰৰ মাজত খোৱা হয়। এলো ভেৰাৰ তৰল প্ৰভাৱিত অংশত প্ৰয়োগ কৰিব পাৰি।
২. কেষ্টৰ বীজ তেল
বিগত বছৰবোৰত, পেট সম্পৰ্কীয় ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে কেষ্টৰ বীজ তেল ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে কিয়নো ই প্ৰদাহ আৰু বদহজম প্ৰতিহত কৰে। হাৰ্নিয়াৰ বিষৰ পৰা কিছু সকাহ পাবলৈ আপুনি কেষ্টৰ বীজৰ তেলৰ পেকেট এটা বনাব পাৰে আৰু ইয়াক পেটত প্ৰয়োগ কৰিব পাৰে।
৩. চুটি আৰু পাতল আহাৰ গ্ৰহণ কৰা
হাইটাল হাৰ্নিয়াৰ পৰা সকাহ পোৱাৰ বাবে আহাৰৰ পৰিৱৰ্তন ভাল। এইটোৱে হাৰ্নিয়াক আঁতৰ নকৰে কিন্তু ইয়াৰ তীব্ৰতা হ্ৰাস কৰিব। গতিকে যদি আপুনি হাইটাল হাৰ্নিয়াৰ সন্মুখীন হৈছে, চুটি আৰু পাতল আহাৰ গ্ৰহণ কৰক। শুই নাথাকিব, খোৱাৰ পিছত বেঁকা হ’ব আৰু আপোনাৰ ওজন স্বাস্থ্যকৰ পৰিসৰত ৰাখিব।
৪. আইচ পেক
পেট বা কুঁজত হাৰ্নিয়া হ’লে, ৰঙা পৰা, প্ৰদাহ আৰু বিষ হ’ব পাৰে। আৰু বৰফে ইয়াক হ্ৰাস কৰাত সহায় কৰিব। প্ৰভাৱিত স্থানত বৰফৰ পেক প্ৰয়োগ কৰিলে সংকোচন, বিষ আৰু প্ৰদাহ হ্ৰাস হ’ব।
৫. পাচলিৰ ৰস
হাৰ্নিয়াৰ চিকিৎসাৰ এটা কাৰ্যকৰী উপায় হ’ল এগিলাচ পাচলিৰ ৰস খোৱা। গাজৰ, ব্ৰকলি, পালেং শাক, পিয়াজ আৰু কেলৰ সংমিশ্ৰণৰ সৈতে পাচলিৰ ৰস হাৰ্নিয়াত অতি প্ৰয়োজনীয় অৱকাশ প্ৰদান কৰিবলৈ কাৰ্যকৰী হ’ব পাৰে। অতিৰিক্ত লাভালাভৰ বাবে ৰসত কিছু নিমখও অন্তৰ্ভুক্ত কৰিব পাৰি। পাচলিত থকা পুষ্টি আৰু প্ৰদাহ-প্ৰতিৰোধী পদাৰ্থবোৰে হাৰ্নিয়াৰ বিষ আৰু জ্বলা-পোৰাৰ লক্ষণবোৰ প্ৰশমিত কৰিব পাৰে।
৬. ব্যায়াম
হাৰ্নিয়া সাধাৰণতে হয় কিয়নো পেশীবোৰ অঙ্গবোৰ ধৰি ৰাখিবলৈ যথেষ্ট শক্তিশালী নহয় আৰু কিছুমান ব্যায়াম আছে যিবোৰ ঘৰত কৰিব পাৰে যাতে তেওঁৰ পেশী শক্তিশালী হয় আৰু হাৰ্নিয়া প্ৰতিৰোধ কৰিব পাৰে। সতৰ্কতাৰ এটা শব্দ হ’ব গধুৰ উত্তোলন, ঠেলা আৰু টানি নিয়া ব্যায়াম পৰিহাৰ কৰা কিয়নো সেইবোৰে বিপৰীত প্ৰভাৱ সৃষ্টি কৰিব পাৰে।
হাৰ্ণিয়াৰ প্ৰতিৰোধ | Prevention of Hernia
- স্বাস্থ্যকৰ আহাৰ খাই আৰু ব্যায়াম কৰি শৰীৰৰ আদৰ্শ ওজন বজাই ৰাখিব।
- কোষ্ঠকাঠিন্য পৰিহাৰ কৰিবলৈ পৰ্যাপ্ত ফল, পাচলি আৰু সম্পূৰ্ণ শস্য খাব।
- ওজন বা গধুৰ বস্তু উঠোৱাৰ সময়ত সঠিক ৰূপ ব্যৱহাৰ কৰিব। আপোনাৰ সামৰ্থ্যৰ বাহিৰত থকা যিকোনো বস্তু উত্তোলন কৰা পৰিহাৰ কৰিব।
- যেতিয়া আপুনি নিৰন্তৰ কাহ বা হাঁচিৰ সৈতে অসুস্থ হয় তেতিয়া চিকিৎসকৰ ওচৰলৈ যাওঁক।
- ধূমপান নকৰিব, কিয়নো অভ্যাসটোৰ ফলত কাহ হ’ব পাৰে যাৰ ফলত হাৰ্নিয়া আৰম্ভ হয়।
জটিলতাসমূহ | Complications
যদি চিকিৎসা কৰা নহয়, হাৰ্নিয়া সময়ৰ সৈতে ডাঙৰ হ’ব পাৰে, অধিক দৃশ্যমান হ’ব পাৰে আৰু অধিক সমস্যাৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে। অৱশ্যে এই সমস্যাবোৰ খুব কমগুৰুতৰ।
কিন্তু কেতিয়াবা হাৰ্নিয়াৰ থলী সংকুচিত হৈ পৰে আৰু উদাহৰণ স্বৰূপে, অন্ত্ৰৰ অংশ ফান্দত পেলাব পাৰে। ইয়াৰ ফলত অন্ত্ৰ অৱৰুদ্ধ হ’ব পাৰে (বাধা), যাৰ ফলত তীব্ৰ বিষ, ওকালি অহা আৰু বমি হ’ব পাৰে। উদাহৰণ স্বৰূপে, এনে হোৱাৰ সম্ভাৱনা ইনগুইনেল হাৰ্নিয়াৰ তুলনাত ফেম’ৰেল হাৰ্নিয়াৰ সৈতে অধিক, কিয়নো খোলাটো সংকীৰ্ণ হয়।
যদি ৰক্তনলীবোৰো চিকুটি খায়, হাৰ্নিয়া থলীৰ কোষকলা মৰিব পাৰে আৰু পেৰিটোনাইটিছ (পেৰিটোনিয়ামৰ প্ৰদাহ) হ’ব পাৰে। বিৰল ক্ষেত্ৰত, হাৰ্নিয়া ঢাকি ৰখা ছাল পাতল হৈ মৰিব পাৰে। যদি এনে হয়, এলেকাটো ফুলি ব’ব পাৰে বা হাৰ্নিয়া ছালৰ মাজেৰে ভাঙি যাব পাৰে।
পিঞ্চ কৰা (“শ্বাসৰুদ্ধ”) হাৰ্নিয়া সদায়ে এক জৰুৰী কালীন আৰু কেইঘণ্টামানৰ ভিতৰত অস্ত্ৰোপচাৰ কৰিব লাগিব। সেয়েহে জৰুৰীকালীন সেৱাসমূহত লগে লগে যোগাযোগ কৰা ভাল।
সামৰণি | Conclusion
উক্ত প্ৰৱন্ধটিত হাৰ্ণিয়াৰ সমস্যা, ইয়াৰ প্ৰতিকাৰ, প্ৰতিৰোধ আদিৰ লগতে জড়িত অন্যান্য তথ্যৰ বৰ্ণনা, কৰা হৈছে। এই তথ্যবোৰৰ নিৰ্ভৰযোগ্য উৎস আধাৰিত। মনত ৰাখিব যে হাৰ্ণিয়ায়ে কেতিয়াবা গুৰুতৰ ৰূপ ধৰিব পাৰে। সেয়ে ঘৰুৱা উপায়বোৰ সহায়ক নহʼলে অথবা হাৰ্ণিয়াৰ সমস্যা অধিক গুৰুতৰ হʼলে অনিপলমে বিশেষজ্ঞৰ কাষ চাপক।
FAQ
১. হাৰ্নিয়া কি?
উঃ- হাৰ্নিয়া হৈছে পেট বা ডায়েফ্ৰামৰ পেশীৰ বেৰৰ দুৰ্বলতা বা ভাঙনি। দুৰ্বলতা বা ভাঙনিৰ এই স্থানবোৰৰ মাজেৰে পেটৰ গাঁথনি যেনে ক্ষুদ্ৰ অন্ত্ৰ ওলাই আহিব পাৰে। ইয়াৰ ফলত বিষ আৰু পেটৰ অসুবিধা হ’ব পাৰে, কিন্তু সদায়ে নহয়।
২. হাৰ্নিয়াৰ কাৰণ কি?
উঃ- পেটৰ পেশীৰ বেৰত সকলো হাৰ্নিয়াৰ দুৰ্বলতা আছে। বেছিভাগ হাৰ্নিয়া দুৰ্বলতাৰ উপৰিও পেটৰ চাপ পুনৰাবৃত্তিৰ সৈতে সম্পৰ্কিত।
৩. হাৰ্নিয়াক উপেক্ষা কৰাটো বিপদজনক নেকি?
উঃ- বেছিভাগ হাৰ্নিয়া, যদি চিকিৎসা কৰা নহয়, ডাঙৰ হোৱাৰ বাহিৰে আন একো নকৰে। অৱশ্যে, হাৰ্নিয়াবোৰ অতি বেদনাদায়ক হ’ব পাৰে, প্ৰায়ে কোনো সতৰ্কবাৰ্তা অবিহনে আৰু তেওঁলোকৰ আটাইতকৈ বেয়া অৱস্থাত শ্বাসৰুদ্ধ হ’ব পাৰে, যি এম্বুলেন্স আৰু তাৎক্ষণিক জৰুৰী কালীন অস্ত্ৰোপচাৰৰ দাবী কৰিব পাৰে বা ইয়াৰ পৰিণাম অত্যাধিক হ’ব পাৰে।
Read also: Aphakia Problem | এফেকিয়াৰ সমস্যা
My self Mahezubin Saikia. Working in Dev Library as a Content Writer. A website that provides all SCERT, NCERT 3 to 12, and BA, B.com, B.Sc, and Computer Science with Post Graduate Notes & Suggestions, Novel, eBooks, Health, Finance, Biography, Quotes, Study Materials, and more.
