ডেংগু (Dengue) হৈছে এক মহৰ দ্বাৰা সংক্ৰমিত ভাইৰাছ আৰু বিশ্বত আৰ্থ্ৰোপড-বাহিত ভাইৰেল ৰোগৰ মুখ্য কাৰণ। ইয়াৰ সাধাৰণ লক্ষণৰ ম্যাদৰ বাবে পেশীৰ সংকোচন আৰু গাঁঠিৰ বিষ, ডাণ্ডি জ্বৰ, বা সাত দিনৰ জ্বৰৰ তীব্ৰতাৰ বাবে ইয়াক ব্ৰেকবোন জ্বৰ (Breakbone fever) বুলিও কোৱা হয়। যদিও বেছিভাগ ক্ষেত্ৰত লক্ষণ নেদেখুৱাই কিন্তু গুৰুতৰ ৰোগ আৰু মৃত্যু পৰ্যন্ত হ’ব পাৰে। ডেংগু ভাইৰাছ হৈছে ফ্লেভিভিৰিডা (Flaviviridae) পৰিয়াল আৰু ফ্লেভিভাইৰাছ গণৰ সদস্য যি ধনাত্মক মেৰুত্বৰ একক-আৱদ্ধ আৰএনএ জিনম (RNA genome)। এডিছ (Aedes) মহবোৰে ভাইৰাছবিধক সংক্ৰমিত কৰে আৰু পৃথিৱীৰ ক্ৰান্তীয় আৰু উপ-ক্ৰান্তীয় অংশত সচৰাচে দেখা যায়। যোৱা কেইটামান দশকত ডেংগুৰ ঘটনা নাটকীয়ভাৱে বৃদ্ধি পাইছে। সংক্ৰমণটো এতিয়া পৃথিৱীৰ কিছুঅংশত স্থানীয়। ডেংগু ভাইৰাছৰ এটা উপপ্ৰজাতিৰ দ্বাৰা সংক্ৰমিত কেইজনমান লোকে দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে এই ভাইৰাছৰেই আন এটা উপ-প্ৰজাতিৰ দ্বাৰা সংক্ৰমিত হোৱাৰ পিছত শৰীৰত গুৰুতৰ কেশিকা পাৰমাণৱিকতা আৰু ৰক্তক্ষৰণ বিকশিত কৰে। এই ৰোগটোক ডেংগু হেমৰেজিক জ্বৰ (Dengue hemorrhagic fever) বুলি কোৱা হয়।আগলৈ এই ডেংগু (Dengue) ৰোগৰ বিষয়ে বিভিন্ন তথ্য এই প্ৰৱন্ধটিত আলোচনা কৰা হʼব।
Read also: Alzheimer’s: Overview and Treatment | আলঝেইমাৰ ৰোগ: পৰিদৰ্শন আৰু প্ৰতিকাৰ
ধৰণ | Types of Dengue
ডেংগু জ্বৰৰ মূখ্যতঃ তিনিটা ধৰণ পোৱা যায় –
১. ডেংগু জ্বৰ (Dengue fever): এই বিধত মুৰৰ বিষ, জ্বৰ, আৰ্থ্ৰালজিয়া, মায়েলজিয়া, ওকালি অহা, বমি আৰু ছালৰ দাগ আদিৰ দৰে অনিৰ্দিষ্ট লক্ষণৰ দেখা দিয়ে।
২, ডেংগু হেমৰহেজিক জ্বৰ (Dengue hemorrhagic fever): এই বিধক ৰক্তক্ষৰণ, থ্ৰম্বোচাইটোপেনিয়া, আৰু প্লাজমা লিকেজৰ দ্বাৰা চিহ্নিত কৰা হয়, যাক বৰ্ধিত ভাস্কুলাৰ পাৰমিমেবিলিটিৰ বাবে দায়ী কৰা হয়। এই অৱস্থাটো হাইপোভ’লেমিক শ্বকলৈ দ্ৰুতগতিত আগবাঢ়িব পাৰে আৰু বহুক্ষেত্ৰত মৃত্যুৰ কাৰণো হ’ব পাৰে।
৩. ডেংগু শ্বক চিণ্ড্ৰোম (Dengue shock syndrome): শ্বক চিণ্ড্ৰোম হৈছে ডেংগু সংক্ৰমণৰ এক বিপদজনক জটিলতা আৰু ইয়াত মৃত্যুৰ আশংকা বেছি। ডেংগুত আঘাতৰ আৰম্ভণি নাটকীয় হ’ব পাৰে, আৰু ইয়াৰ প্ৰগতি নিৰন্তৰ হ’ব পাৰে। যদি আপুনি ডেংগু শ্বক চিণ্ড্ৰোমৰ লক্ষণবোৰৰ বিষয়ে অৱগত হয় যি ডেংগু হেমৰেজিক জ্বৰৰ পিছত আৰম্ভ হয়, তেন্তে তৎক্ষণাতে কৰা চিকিৎসায়ে ৰোগীজনক মৃত্যুৰ পৰা বছাব পাৰে।
ডেংগুৰ কাৰণ | Causes of Dengue
ডেংগু জ্বৰ ইয়াৰ চাৰি প্ৰকাৰৰ ডেংগু ভাইৰাছৰ যিকোনো এটাৰ ফলত হʼব পাৰে। এই ভাইৰাছ মহৰ কামোৰৰ পৰা সংক্ৰমিত হয়। ডেংগু ভাইৰাছ বিয়পোৱা দুটা প্ৰকাৰৰ মহ মানুহৰ বাসস্থান আৰু ইয়াৰ চাৰিওফালে সচৰাচৰ দেখা যায়। যেতিয়া মহে ডেংগু ভাইৰাছৰ দ্বাৰা সংক্ৰমিত ব্যক্তি এজনক কামোৰে, ভাইৰাছটো মহটোৰ ভিতৰত প্ৰৱেশ কৰে। তাৰ পিছত, যেতিয়া সংক্ৰমিত মহে আন এজন ব্যক্তিক কামোৰে, ভাইৰাছটো সেই ব্যক্তিজনৰ তেজৰ প্ৰবাহত প্ৰৱেশ কৰে আৰু সংক্ৰমণ সৃষ্টি কৰে।
ডেংগু ৰোগৰ বিপদাংশা বঢ়াব পৰা কাৰণবোৰ হʼল –
- যদি আপুনি ক্ৰান্তীয় অঞ্চলত বাস কৰে বা ভ্ৰমণ কৰে তেন্তে ডেংগু জ্বৰ সৃষ্টি কৰা ভাইৰাছৰ সংস্পৰ্শলৈ অহাৰ আশংকা বৃদ্ধি পায়। বিশেষকৈ উচ্চ বিপদাশংকা থকা এলেকাবোৰৰ ভিতৰত আছে দক্ষিণ-পূব এছিয়া, পশ্চিম প্ৰশান্ত মহাসাগৰীয় দ্বীপপুঞ্জ, লেটিন আমেৰিকা আৰু আফ্ৰিকা।
- যদি আপোনাৰ আগতে ডেংগু জ্বৰ হৈছিল তেন্তে ইয়াৰ ভাইৰাছৰ সৈতে পূৰ্বৰ সংক্ৰমণে আপোনাৰ পুনৰ ডেংগু জ্বৰ হ’লে গুৰুতৰ লক্ষণৰ আশংকা বৃদ্ধি কৰে।
অন্যান্য জটিলতা | Other complications of Dengue
তীব্ৰ ডেংগু জ্বৰৰ ফলত আভ্যন্তৰীণ ৰক্তক্ষৰণ আৰু অংগৰ ক্ষতি হ’ব পাৰে। ৰক্তচাপ বিপদজনক স্তৰলৈ হ্ৰাস হ’ব পাৰে, যাৰ ফলত আঘাত হ’ব পাৰে। কিছুমান ক্ষেত্ৰত, তীব্ৰ ডেংগু জ্বৰে মৃত্যু ঘটাব পাৰে।
গৰ্ভধাৰণৰ সময়ত ডেংগু জ্বৰ হোৱা মহিলাসকলে সন্তান জন্মৰ সময়ত কেঁচুৱালৈ ভাইৰাছ বিয়পাৰ আশংকা থাকে। ইয়াৰ উপৰিও, গৰ্ভধাৰণৰ সময়ত ডেংগু জ্বৰ হোৱা মহিলাৰ শিশুৰ প্ৰাক-ম্যাদী জন্ম, জন্মৰ ওজন কম বা ভ্ৰূণৰ কষ্ট হোৱাৰ আশংকা অধিক হয়।
লক্ষণ | Symptoms of Dengue
বহু ক্ষেত্ৰত ডেংগু ৰোগৰ কোনো লক্ষণ পৰিলক্ষিত নহয়। আৰু দেখা দিয়ে যদিও প্ৰায়েই সেই লক্ষণবোৰক সাধাৰণ জ্বৰৰ সৈতে ভুল বোজা হয়। সংক্ৰমিত মহে কামোৰাৰ ৪ ৰ পৰা ১০ দিনৰ ভিতৰত ইয়াৰ লক্ষণ দেখা দিয়া আৰম্ভ হʼব পাৰে। ডেংগু জ্বৰত ১০৪ ফাৰেনহাইট (৪০ চে) লৈকে শৰীৰৰ তাপমান হয় আৰু নিম্নলিখিত যিকোনো লক্ষণ দেখা দিব পাৰে –
- মুৰৰ বিষ
- পেশী, হাড় বা গাঁঠিৰ বিষ
- ওকালি অহা
- বমি
- চকুৰ পিছফালে বিষ
- ফুলা গ্ৰন্থি
- চোকোৰা আদি।
ডেংগুৰ বিপদাংশা চৰমসীমাত থাকিলে তলত উল্লেখ কৰা লক্ষণবোৰ দেখাব পাৰে –
- তীব্ৰ পেটৰ বিষ
- নিৰন্তৰ বমি
- মাড়ি বা নাকৰ পৰা ৰক্তক্ষৰণ
- প্ৰস্ৰাৱত তেজ, শৌচ বা বমি
- ছালৰ তলত ৰক্তক্ষৰণ, যি আঘাতৰ দৰে লাগিব পাৰে
- কঠিন বা দ্ৰুত উশাহ
- ভাগৰ
- বিৰক্তি বা অস্থিৰতা
ডেংগুৰ এইবোৰ লক্ষণে মৃত্যুৰো আশংকা কঢ়িয়াই আনে। সেয়ে এনে লক্ষণ পৰিলক্ষিত হʼলে অনতিপলমে ডাক্তৰৰ কাষ চাপক।
ডেংগুৰ ঘৰুৱা প্ৰতিকাৰ | Home Remedies of Dengue
ডেংগু ৰোগৰ কিছুমান প্ৰভাৱশালী ঘৰুৱা প্ৰতিকাৰ তলত উল্লেখ কৰা হʼল-
১. গিলই (Giloy): আয়ুৰ্বেদত যিকোনো জ্বৰ নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ গিলয় ভেষজ ব্যৱহাৰ কৰে। ডেংগুৰ বাবে, ই তাপমাত্ৰা হ্ৰাস কৰাত যথেষ্ট কাৰ্যকৰী। ই ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা বৃদ্ধি কৰে আৰু সংক্ৰমণৰ বিৰুদ্ধে যুঁজ দিয়ে। গিলই সমৃদ্ধ দ্ৰব্য বৰ্তমানে বজাৰত সহজে উপলবদ্ধ।
২. অমিতাৰ পাত (Papaya leaf): শৰীৰত প্লেটলেটৰ সংখ্যা বৃদ্ধি কৰিবৰ বাবে অমিতাৰ পাত উপকাৰী। ডেংগু জ্বৰত, প্লেটলেটৰ সংখ্যা হ্ৰাস হয় আৰু ই জটিলতাৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে। এইবোৰ ভিটামিন চি আৰু এণ্টিঅক্সিডেণ্টেৰে সমৃদ্ধ যি শৰীৰৰ ওপৰত চাপ হ্ৰাস কৰে। এইবোৰে আন লক্ষণ যেনে- ঠাণ্ডা, শৰীৰৰ বিষ ওকালি অহা, আৰু ভাগৰ হ্ৰাস কৰে। পাতবোৰ গুৰি কৰি ওলোৱা ৰস দৈনিক প্ৰায় দুই টেবল চামুচকৈ সেৱন কৰিলে ইয়াৰ লাভ পাব পাৰি।
৩. তুলসী (Tulsi): ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা বৃদ্ধি কৰিবৰ বাবে তুলসী পাত প্ৰায় এক আশ্চৰ্যকৰ ভেষজ। তুলসী পাতবোৰ অলপ ক’লা জালুকৰ সৈতে উতলাওক আৰু ইয়াক দৈনিক খাওঁক। ই সংক্ৰমণৰ বিৰুদ্ধে যুঁজ দিব আৰু ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা বৃদ্ধি কৰিব।
৪) হালধী (Turmeric):
হালধি হৈছে শৰীৰটো আৰোগ্য কৰাৰ বাবে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ মচলা। ই এণ্টিচেপ্টিক, এণ্টিমাইক্ৰোবাইল, আৰু এণ্টি-ইনফ্লেমেটৰী গুণা-গুণেৰে সমৃদ্ধ। ই বিপাক বৃদ্ধি কৰে আৰু আভ্যন্তৰীণ আৰোগ্য আৰম্ভ
৫. মেথী শাক (Methi leaf): মেথি পাতবোৰ শৰীৰৰ উষ্ণতা হ্ৰাস কৰা আৰু পেশীৰ বিষ হ্ৰাস কৰাত উপযোগী। ই টোপনি বৃদ্ধি কৰি শৰীৰক বিশ্ৰাম দিয়ে আৰু আৰোগ্য হোৱাত সহায় কৰে। এই ক্ষেত্ৰত মেথিৰ বীজো ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। কেৱল ৰাতিটো তিয়াই ৰাখক আৰু ৰাতিপুৱা খালী পেটত সেই পানী খাই দিয়ক।
৬. নিমপাত (Neem Leaf): নিম পাতবোৰে বহুতো উদ্দেশ্য পূৰণ কৰে। পানী উতলাওক আৰু কিছু সময়ৰ বাবে নিমৰ পাতবোৰ ইয়াত সোমাই থাকিবলৈ দিয়ক। এই পানী খালে তেজৰ প্লেটলেট আৰু শ্বেত ৰক্ত কোষৰ সংখ্যা বৃদ্ধি হয়। নিম পানীৰ মিশ্ৰণ থাকিলে ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা বৃদ্ধি হয় আৰু শৰীৰ শক্তিশালী হয়। লগতে, নিমৰ শুকান পাতবোৰক জ্বলাই মহ প্ৰতিষেধক ৰূপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰে।
৭. যথেষ্ট পৰিমানে পানী খাওঁক (Keep yourself Hydrated): ডেংগু ৰোগৰ ক্ষেত্ৰত শৰীৰত আৰ্দ্ৰতাৰ অভাৱ হোৱা এক সাধাৰণ সমস্যা। নিশ্চিত কৰক যে শৰীৰত পানীৰ পৰিমান সন্তুলিত মাত্ৰাত আছে। এইটোৱে আভ্যন্তৰিন প্ৰণালীটোক বিষমুক্ত কৰে আৰু মুৰৰ বিষ আৰু পেশীৰ সংকোচনো হ্ৰাস কৰে।
৮. নেমু-জাতীয় ফল খাওঁক (Eat lemon-type fruits): ডেংগু জ্বৰত ভুগিলে নেমুজাতীয় ফল অতি উপকাৰী। এই ফলবোৰত থকা ভিটামিন চি, বিশেষকৈ কমলা ৰসে ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা উন্নত কৰাত সহায় কৰে, শৰীৰক বিষমুক্ত কৰে, কোষ মেৰামতি আৰম্ভ কৰে, আৰু সংক্ৰমণৰ সৈতে যুঁজ দিয়ে।
৯. মহ প্ৰতিষেধক ব্যৱহাৰ কৰক (Use mosquito repellant): মহৰ কামোৰৰ পৰা বাছিবলৈ মহৰ প্ৰতিষেধক ব্যৱহাৰ কৰক। কামোৰৰ পৰা বাছি থাকিলে সংক্ৰমণৰ পৰাও হাত সাৰিব পাৰি।
১০. মধুৰি খাওঁক (Eat Guava): মধুৰিআমৰ ৰসত একাধিক পুষ্টি থাকে। ই ভিটামিন-চি সমৃদ্ধ, যি ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা গঢ়াত সহায় কৰে। ডেংগু জ্বৰৰ চিকিৎসাৰ বাবে আপুনি আপোনাৰ আহাৰত সতেজ মধুৰিআমৰ ৰস যোগ দিব পাৰে। মধুৰিআমৰ ৰসে আপোনাক অন্যান্য স্বাস্থ্যৰ লাভালাভো প্ৰদান কৰিব।
সামৰণি | Conclusion
উক্ত প্ৰৱন্ধটিত আপোনাক ডেংগু (Dengue) ৰোগৰ বিষয়ে অৱগত কৰোৱা হʼল। চিকিৎসা নকৰিলে ই এক মাৰাত্মক বেমাৰলৈ ৰূপান্তৰিত হʼব পাৰে। সেয়ে ইয়াৰ ধৰণ, লক্ষণ আৰু প্ৰতিকাৰৰ বিষয়ে সকলোৱে জনাটো প্ৰয়োজনীয়। উক্ত তথ্যসমূহ আপোনাৰ সাধাৰণ জ্ঞানাৰ্থেহে উল্লেখ কৰা হʼল। যদি আপোনি গুৰুতৰ ৰূপে এই ৰোগত ভুগি আছে তেন্তে কোনো পলম নকৰাকৈ এজন বিশেষজ্ঞ বা ডাক্তৰৰ সহায় লওঁক। আশা কৰো এই তথ্য সমূহে আপোনাক লাভান্বিত কৰিব। ধন্যবাদ!
FAQ
১. ডেংগু এটা সংক্ৰামক ৰোগ নেকি?
উঃ- নহয়, সাধাৰণতে ডেংগু কেৱল তেতিয়াহে হয় যেতিয়া ভাইৰাছ বহনকাৰী বাহকে স্বাস্থ্যৱান লোকক কামোৰে। অৱশ্যে, সৰু ক্ষেত্ৰত, ই যৌন ভাৱে সংক্ৰমিত হয়। গৰ্ভৱতী মহিলাৰ ক্ষেত্ৰতো এনে ঘটনা ঘটিছে, যেতিয়া সংক্ৰমিত হ’লে গৰ্ভত গৰ্ভজাত সন্তানলৈকে ভাইৰাছটো বিয়পি পৰা দেখা যায়।
২. ডেংগু ঘৰতে ভাল কৰিব পাৰি নে?
উঃ- হয়, আৰম্ভণিৰ স্থিতিৰ প্ৰকৃতিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি ঘৰত ডেংগুৰ চিকিৎসা কৰিব পাৰি। অৱশ্যে, এই বিষয়ে সিদ্ধান্ত লোৱাৰ আগতে চিকিৎসক এজনৰ পৰামৰ্শ লোৱা উচিত।
৩. ডেংগুৰ বাবে কোনো টীকাকৰণ আছেনে?
উঃ- বৰ্তমানে, ডেংগু জ্বৰৰ বাবে কোনো টিকাকৰণ উপলব্ধ নহয়। অৱশ্যে, বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থা (WHO) আৰু অন্যান্য চিকিৎসা সম্প্ৰদায়ে ইয়াৰ বাবে কঠোৰভাৱে কাম কৰি আছে।
৪. ডেংগু মাৰাত্মক নেকি?
উঃ- চিকিৎসা নকৰিলে ডেংগু জ্বৰ এক মাৰাত্মক ৰোগ। ডেংগুৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত ৰোগীৰ মৃত্যুৰ হাৰ ২০-৫০%-ৰ ভিতৰত হয়। অৱশ্যে, সঠিক ঔষধ আৰু যত্নৰ দ্বাৰা ৰোগীসকলে ৰোগটো আৰম্ভ হোৱাৰ ২-৩ সপ্তাহৰ ভিতৰত আৰোগ্য হ’ব পাৰে আৰু স্বাভাৱিক জীৱন পুনৰ আৰম্ভ কৰিব পাৰে।
৫. গৰ্ভাৱস্থাত ডেংগু হʼলে কেচুৱালৈকে ই সংক্ৰমণ হয় নেকি?
উঃ- হয়, এনে কিছুমান উদাহৰণ আছে য’ত ৰোগ সৃষ্টিকাৰী ভাইৰাছটো মাতৃৰ পৰা ভ্ৰূণলৈ সংক্ৰমিত হৈছিল। গৰ্ভৱতী মহিলাসকলে যাতে ফুলৰ পাত্ৰ, টায়াৰ আৰু বাল্টিত জমা পানীৰ ৰূপত তেওঁলোকৰ ঘৰৰ চাৰিওফালে কোনো প্ৰজনন ক্ষেত্ৰ নাথাকে সেয়া নিশ্চিত কৰিবলৈ যত্ন লোৱা উচিত।
Read also: Anxiety disorder | উদ্বেগ বিকাৰৰ সমস্যা
My self Mahezubin Saikia. Working in Dev Library as a Content Writer. A website that provides all SCERT, NCERT 3 to 12, and BA, B.com, B.Sc, and Computer Science with Post Graduate Notes & Suggestions, Novel, eBooks, Health, Finance, Biography, Quotes, Study Materials, and more.
