টিটেনাছ হৈছে এক সংক্ৰমণ যাৰ বিশেষত্ব হৈছে সাধাৰণহাইপাৰটোনিয়াৰ স্থিতি যি হনু আৰু ডিঙিৰ বেদনাদায়ক পেশীৰ সংকোচনৰ ৰূপত প্ৰকট হয়। এই ৰোগ টো কামিং নথকা লোকসকলৰ ক্ষেত্ৰত বা ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা হ্ৰাস হোৱা বৃদ্ধসকলৰ ক্ষেত্ৰত হয়। বৰ্তমানে, টিকাকৰণ অভিযানে বিশ্বজুৰি টিটেনাছৰ ঘটনা আৰু প্ৰচলন হ্ৰাস কৰিছে। টিটেনাছৰ পৰা সংকোচন মিনিটৰ পৰা সপ্তাহলৈকে থাকিব পাৰে, মুখমণ্ডলত সংকোচন আৰম্ভ হ’ব পাৰে আৰু তাৰ পিছত শৰীৰৰ বাকী অংশলৈ নামি আহিব পাৰে। ক্লষ্ট্ৰিডিয়াম টেটানি নামৰ বেক্টেৰিয়াৰ দ্বাৰা উৎপন্ন হোৱা বিষাক্ত পদাৰ্থৰ ফলত লক্ষণবোৰ হয়। আগলৈ এই প্ৰৱন্ধটিত টিটেনাছ Tetanus সংক্ৰমণৰ সমস্যা আৰু ইয়াৰ সৈতে জড়িত অন্যান্য তথ্যৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হʼব।
যদিও টিটেনাছে সকলো বয়সৰ লোকক প্ৰভাৱিত কৰে; অৱশ্যে, নৱজাতক আৰু যুৱ ব্যক্তিৰ ক্ষেত্ৰত সৰ্বাধিক প্ৰচলন দেখা যায়। [9] বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থাই শেহতীয়া বছৰবোৰত আক্ৰমণাত্মক টিকাকৰণ অভিযানৰ সৈতে সম্পৰ্কিত টিটেনাছৰ পৰা মৃত্যুৰ হাৰ উন্নত হোৱাৰ প্ৰতিবেদন দিছে। বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থাই 1997 চনত বিশ্বব্যাপী টিটেনাছৰ মৃত্যুপ্ৰায় 275,000 বুলি অনুমান কৰিছে আৰু 2011 চনত উন্নত হাৰ14,132 টা ঘটনাত হৈছে। অৱশ্যে, এই ক্ষেত্ৰত, উন্নত দেশবোৰৰ হাৰতকৈ নিম্ন-সম্পদ ছেটিংছত টিটেনাছৰ প্ৰচলন এতিয়াও অসামঞ্জস্যপূৰ্ণভাৱে অধিক (কিছুমান অধ্যয়নত 135 গুণ অধিক দেখা যায়), সংক্ৰমণৰ সৈতে মৃত্যুৰ হাৰ 20% ৰ পৰা 45%। সম্পদৰ উপলব্ধতাৰ ওপৰত আধাৰিত কৰি মৃত্যুৰ হাৰ পৃথক হয়, বিশেষকৈ যান্ত্ৰিক বায়ু চলাচল, আক্ৰমণাত্মক ৰক্তচাপ নিৰীক্ষণ, আৰু আগতীয়া চিকিৎসা। বিশ্বব্যাপী নিয়মীয়া টিকাকৰণৰ ফলত নৱজাতক টিটেনাছৰ ঘটনা হ্ৰাস পাইছে, যাক অন্যান্য ভেকছিন, পাৰ্টুচিছ, আৰু ডিপথেৰিয়া (ডিপিটি)ৰ সৈতে একত্ৰিত কৰা হয়। নৱজাতকৰ মাজত টিটেনাছ হোৱাৰ বেছিভাগ কাৰণ হৈছে কেঁচুৱাটোৰ অসম্পূৰ্ণ টিকাকৰণ। 2013 চনত, 12 মাহৰ কম বয়সৰ প্ৰায় 84% শিশুৰ বিশ্বব্যাপী টিটেনাছৰ আৱৰণ আছিল। টিটেনাছ হৈছে অনুন্নত বিশ্বৰ এক ৰোগ। ইয়াক সাধাৰণতে মাটি খেতি কৰা এলেকা, গৰম জলবায়ু আৰু পুৰুষৰ মাজত পোৱা যায়। যিবোৰ দেশত টিকাকৰণ কাৰ্যসূচী নাই সেইবোৰ দেশত ইয়াক নৱজাতক আৰু শিশুসকলৰ ক্ষেত্ৰতো অধিক সঘনাই দেখা যায়।
Read also: Scabies Infection and Treatment | স্কেবিজৰ সংক্ৰমণ আৰু প্ৰতিকাৰ
টিটেনাছ সংক্ৰমণৰ কাৰণ | Causes of Tetanus
টিটেনাছ হৈছে ক্লষ্ট্ৰিডিয়াম টেটানি নামৰ বেক্টেৰিয়াৰ সংক্ৰমণৰ ফলত, যি মাটি, ধুলি বা জন্তুৰ মলত পোৱা যায়। ই হৈছে এক গ্ৰাম-পজিটিভ, বীজাণু গঠনকাৰী, বাধ্য এনাৰোবিক বেচিলাছ। এই বেক্টেৰিয়া আৰু ইয়াৰ বীজাণুবিশ্বজুৰি পোৱা যায়, অৱশ্যে, ইয়াক গৰম আৰু তিতা জলবায়ুত অধিক সঘনাই পোৱা যায় য’ত মাটি জৈৱিক পদাৰ্থৰে সমৃদ্ধ।
চি. টেটানীয়ে সংক্ৰমিত চিৰিঞ্জ বা পোক-পতংগৰ কামোৰৰ দ্বাৰা আঘাত বিন্ধা, আঘাত, ছাল ভাঙি, বা টিকাকৰণৰ জৰিয়তে মানৱ শৰীৰত প্ৰৱেশ কৰিব পাৰে। সংক্ৰমণৰ আটাইতকৈ সচৰাচৰ উৎস হৈছে এক আঘাত যি প্ৰায়ে তুচ্ছ হয় আৰু অজ্ঞাত হ’ব পাৰে, যেনে কাঠ বা ধাতুৰ স্প্লিণ্টাৰ বা কণ্টকৰ পৰা সামান্য আঘাত। উচ্চ বিপদাশংকাৰ জনসংখ্যাৰ ভিতৰত আছে টিকাকৰণ নকৰা লোক, শিৰাত ঔষধ ব্যৱহাৰকাৰী, আৰু যিসকল ইমিউনোচাপ্ৰেছড। সংক্ৰমণৰ অন্যান্য কাৰণবোৰ অস্ত্ৰোপচাৰৰ প্ৰক্ৰিয়া, আন্তঃপেশীৰ বেজী, যৌগিক হাড় ভঙা, দাঁতৰ সংক্ৰমণ, আৰু কুকুৰৰ কামোৰৰ জৰিয়তে নথিভুক্ত কৰা হৈছে।
টিটেনাছ বীজাণুবোৰ দীৰ্ঘম্যাদী আৰু কিছুমান পৰিৱেশত দীঘলীয়া সময়ৰ বাবে জীয়াই থাকিব পাৰে। সংক্ৰমণৰ উৎস, বেছিভাগ ক্ষেত্ৰত, এক আঘাত, সাধাৰণতে সামান্য আঘাতৰ ফলত। টিটেনাছৰ এটা অতি সচৰাচৰ কাৰণ হ’ল টিকাকৰণৰ অভাৱ। আনকি যিসকলক টিকাকৰণ কৰা হয় তেওঁলোকেও বৰ্ধিত বয়সৰ সৈতে ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা হেৰুৱায়।
টিটেনাছ দীৰ্ঘম্যাদী স্থিতি যেনে ফোঁহা আৰু গেংগ্ৰিনৰ ফলস্বৰূপেও বিকশিত হ’ব পাৰে। তদুপৰি, অস্ত্ৰোপচাৰ কৰি থকা ৰোগী আৰু পোৰা ৰোগীসকলেও সংক্ৰমণ প্ৰাপ্ত কৰিব পাৰে। টিটেনাছ সাধাৰণতে টিকাকৰণ নকৰা, আংশিকভাৱে টিকাকৰণ কৰা, বা সম্পূৰ্ণটিকাকৰণ নকৰা কিন্তু পৰ্যাপ্ত বুষ্টাৰ পালিৰ অভাৱ থকা ব্যক্তিৰ ক্ষেত্ৰত হয়।
নৱজাতক টিটেনাছৰ বিপদাশংকাৰ কাৰকবোৰৰ ভিতৰত আছে নিম্নলিখিতবোৰ:
- টিকাকৰণ নোহোৱা মাতৃ
- হোম ডেলিভাৰী
- নাভিৰজ্জুৰ চেপ্টিক কাটি
- আগৰ শিশুএটাত নৱজাতক টিটেনাছ
- নাভিৰ টুকুৰাত প্ৰয়োগ কৰা সংক্ৰামক পদাৰ্থ, যেনে জন্তুৰ গোবৰ, বোকা, বা এনে ধৰণৰ আন সামগ্ৰী
টিটেনাছৰ প্ৰকাৰ | Types of Tetanus Infection
নিদানিক বৈশিষ্ট্যৰ ওপৰত আধাৰিত কৰি, চাৰিটা মুখ্য প্ৰকাৰৰ টিটেনাছ আছে-
- সাধাৰণীকৃত টিটেনাচ
- নৱজাতক টিটেনাছ
- স্থানীয় টিটেনাচ
- চেৰিব্ৰেল টিটেনাছ
টিটেনাছৰ লক্ষণ | Symptoms of Tetanus
টিটেনাছ সংক্ৰমণৰ সমস্যাৰ লক্ষণবোৰ এনেধৰণৰ হোৱা দেখা যায় –
- মুখমণ্ডলৰ বিষ (বিশেষকৈ হনু অংশ)
- হঠাতে, অনিচ্ছাকৃত পেশী টান হোৱা (পেশীৰ সংকোচন) – প্ৰায়ে পাকস্থলীত
- গোটেই শৰীৰত পেশীৰ বেদনাদায়ক জঠৰতা
- গিলিবলৈ সমস্যা
- জোকাৰি থকা বা চাই থকা (চিজাৰ)
- মুৰৰ বিষ
- জ্বৰ আৰু ঘাম
- ৰক্তচাপ আৰু হৃদস্পন্দনৰ হাৰৰ পৰিৱৰ্তন
চিকিৎসা | Treatment
টিটেনাছ সংক্ৰমণ এক গুৰুতৰ নিদানিক সমস্যা। ইয়াৰ বাবে নিদানিক চিকিৎসাৰ সহায় লোৱাটো অতি আৱশ্যকীয়। ইয়াৰ ভিতৰত আছে –
- চিকিৎসালয়ত যত্ন
- মানৱ টিটেনাছ ৰোগ প্ৰতিৰোধ গ্লোবিউলিন (টিআইজি) নামৰ ঔষধৰ সৈতে তাৎক্ষণিক চিকিৎসা
- আক্ৰমণাত্মক ক্ষতৰ যত্ন
- পেশীৰ সংকোচন নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ ঔষধ
- এণ্টিবায়টিক
- টিটেনাছ টিকাকৰণ
- সংক্ৰমণ কিমান গুৰুতৰ তাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি, আপোনাক উশাহ লোৱাত সহায় কৰিবলৈ এটা যন্ত্ৰৰ প্ৰয়োজন হ’ব পাৰে।
প্ৰতিৰোধ | Prevention
টিকাকৰণ আৰু টিটেনাছ সংক্ৰমণ প্ৰতিৰোধ কৰাত সহায় কৰিবলৈ ভাল ক্ষতযত্ন গুৰুত্বপূৰ্ণ। চিকিৎসকে টিটেনাছ প্ৰতিৰোধ কৰাত সহায় কৰিবলৈ ঔষধ এটা ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰে য’ত কাৰোবাৰ গুৰুতৰ ভাৱে আঘাত প্ৰাপ্ত হয় আৰু টিটেনাছ ভেকছিনৰ পৰা সুৰক্ষা নাথাকে।
টিটেনাছ প্ৰতিৰোধ কৰাৰ বাবে আপোনাৰ টিটেনাছ ভেকছিনৰ সৈতে আপ টু ডেট হোৱাটো হৈছে সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ সঁজুলি। ভেকছিনৰ পৰা সুৰক্ষা, লগতে আগতীয়া সংক্ৰমণ, জীৱনজুৰি নাথাকে। ইয়াৰ অৰ্থ হৈছে যে যদি আপোনাৰ টিটেনাছ আছিল বা আগতে ভেকছিন টো পাইছিল, তথাপিও এই গুৰুতৰ ৰোগটোৰ বিৰুদ্ধে উচ্চ স্তৰৰ সুৰক্ষা ৰাখিবলৈ আপুনি নিয়মীয়াকৈ ভেকছিন টো ল’ব লাগিব।
তাৎক্ষণিক আৰু ভাল ঘাঁৰ যত্নে সংক্ৰমণ প্ৰতিৰোধ কৰাত সহায় কৰিব পাৰে-
- আনকি সৰু, সংক্ৰমিত নোহোৱা আঘাত যেনে ফোঁহা, স্ক্ৰেপ, বা ছালৰ যিকোনো বিৰতিৰ প্ৰাথমিক চিকিৎসাত পলম নকৰিব।
- চাবোন আৰু পানীৰে প্ৰায়ে হাত ধুব বা ধোৱা সম্ভৱ নহ’লে এলকহল-আধাৰিত হাত ঘঁহিব্যৱহাৰ কৰিব।
- আপোনাৰ চিন্তা থাকিলে আৰু অধিক পৰামৰ্শৰ প্ৰয়োজন হ’লে আপোনাৰ চিকিৎসকৰ পৰামৰ্শ লওঁক।
জটিলতা | Complications of Tetanus
টিটেনাছ সংক্ৰমণৰ ফলত হ’ব পৰা গুৰুতৰ স্বাস্থ্য সমস্যা হৈছে –
- কণ্ঠনালীৰ অনিয়ন্ত্ৰিত/অনিচ্ছাকৃত টান (লেৰিংগোস্পাজম)
- হাড় ভঙা (হাড় ভঙা)
- চিকিৎসালয়লৈ যোৱাৰ সময়ত ৰোগী এজনে প্ৰাপ্ত কৰা সংক্ৰমণ (চিকিৎসালয়ত আহৰণ কৰা সংক্ৰমণ)
- তেজৰ প্ৰবাহৰ জৰিয়তে শৰীৰৰ আন ঠাইৰ পৰা ভ্ৰমণ কৰা তেজগোটৰ দ্বাৰা হাঁওফাঁওৰ মুখ্য ধমনী বা ইয়াৰ এটা শাখা অৱৰোধ (পালমোনাৰী এম্বোলিজম)
- নিউমোনিয়া, হাঁওফাঁওৰ সংক্ৰমণ, যি বিদেশী সামগ্ৰীত উশাহ লৈ বিকশিত হয় (এস্পিৰেচন নিউমোনিয়া)
- উশাহ লোৱাত অসুবিধা, সম্ভৱতঃ মৃত্যুৰ কাৰণ (10 টাৰ ভিতৰত 1 ৰ পৰা 2 টা মাৰাত্মক)
সামৰণি | Conclusion
উক্ত প্ৰৱন্ধটিত আপোনাক টিটেনাছ সংক্ৰমণৰ সমস্যা আৰু জড়িত তথ্যৰ বিষয়ে অৱগত কৰোৱা হʼল। এই তথ্যবোৰ কেৱল আপোনাৰ জ্ঞানাৰ্থেহে জনোৱা হʼল। আশা কৰো এই তথ্যবোৰে আপোনাক উপকৃত কৰিব।
Writer: Aparna Singha
My self Mahezubin Saikia. Working in Dev Library as a Content Writer. A website that provides all SCERT, NCERT 3 to 12, and BA, B.com, B.Sc, and Computer Science with Post Graduate Notes & Suggestions, Novel, eBooks, Health, Finance, Biography, Quotes, Study Materials, and more.
