Medicinal Importance of Tulsi | তুলসীৰ ঔষধি গুণাগুণ

তুলসীক লক্ষ্মীস্বৰূপা বুলি কোৱা হয়। তুলসীক বৃক্ষ পূজাৰ ভিতৰত শ্ৰেষ্ঠ বুলি কোৱা হয়। সেয়েহে অসমীয়াৰ প্ৰতিঘৰ মানুহে আহিন-কাতিৰ সংক্ৰান্তিত তুলসী ৰোপণ কৰি আৰাধনা কৰে। শাস্ত্ৰ অনুসৰি যি ঠাইত তুলসী থাকে, তাত হেনো বিষ্ণুভক্ত বৈষ্ণৱ আৰু শ্ৰীহৰি ভগৱান বিৰাজ কৰে।ভাৰতবৰ্ষত কেইবা প্ৰকাৰৰ তুলসী পোৱা যায়। কলা তুলসী, ৰাম তুলসী, ফুলাল তুলসী, বন তুলসী। ইয়াৰ বৈজ্ঞানিক নাম (Ocimum sanctum)। এই প্ৰবন্ধটোত তুলসীৰ ঔষধি গুণাগুণ Medicinal Importance of Tulsi বিষয়ে প্ৰয়োজনীয় তথ্য আগবঢ়োৱা হৈছে। 

Join Telegram channel

Follow us:

Read also: Benefits of Gotu Kola | মানিমুনিৰ উপকাৰীতা

তুলসীৰ বৈজ্ঞানিক শ্ৰেণীবিভাজন | Scientific Classification of Tulsi

• Kingdom: Plantae 
• Phylum: Angiosperms
• Sub -phylum: Asterids
• Order: Lamiales
• Family: Lamiaceae
• Genus: Ocimum
• Species: Basilicum
• Scientific Name: Ocimum basilicum

তুলসীৰ উপলব্ধতা আৰু কৃষি পদ্ধতি | Distribution and Cultivation Process of Tulsi

তুলসীৰ উৎপত্তি ভাৰতত হৈছিল । মধ্য আফ্ৰিকাৰ পৰা দক্ষিণ পূব এছিয়াৰ ক্ৰান্তীয় অঞ্চলতো পোৱা যায়। ই সাধাৰণতে ভাৰত উপমহাদেশত উপলব্ধ। ইয়াৰ উপৰিও ইয়াক বৃহত্তৰ অঞ্চলত উৎপাদন কৰা হয়। এই উদ্ভিদ যথেষ্ট কঠিন আৰু ইয়াক যিকোনো প্ৰকাৰৰ মাটিত খেতি কৰিব পাৰি।  অত্যাধিক  ক্ষাৰীয় বা পানী জমা হোৱা পৰিস্থিতি খেতিৰ বাবে অনুপযোগী । অৱশ্যে  ভাল জৈৱিক পদাৰ্থৰ সৈতে বালিময় লোম মাটিক আদৰ্শ বুলি গণ্য কৰা হয়। শস্যৰ এক বিস্তৃত অভিযোজনযোগ্যতা আছে আৰু ক্ৰান্তীয় আৰু উপ-ক্ৰান্তীয় জলবায়ুত সফলতাৰে খেতি কৰিব পাৰি। উচ্চ তাপমাত্ৰাৰ সৈতে দীঘলীয়া দিনবোৰ উদ্ভিদৰ বিকাশ আৰু তেল উৎপাদনৰ বাবে অনুকূল পোৱা গৈছে। শস্যবীজৰ জৰিয়তে ইয়াৰ খেতি বঢ়াব পাৰি। বীজৰ জৰিয়তে পুলি কৰাৰ বাবে বীজবোৰ নাৰ্চাৰী বিচনাত ৰোপণ কৰিব লাগে। এক হেক্টৰ বীজ ৰোপণৰ বাবে প্ৰায় ৩০০ গ্ৰাম বীজৰ প্ৰয়োজন। নাৰ্চাৰীখন পৰ্যাপ্ত জলসিঞ্চনসুবিধাৰ সৈতে আংশিক ছাঁত থাকিব লাগে। টাৰ্মিনেল কাটিং (terminal cuttings) ব্যৱহাৰ কৰি উদ্ভিদগত পদ্ধতিৰ  (vegetative method) দ্বাৰাও তুলসী প্ৰচাৰ কৰিব পাৰি। এই উদ্দেশ্যৰ বাবে, 8-10 নোড আৰু 10-15 চেমি দৈৰ্ঘ্যৰ কাটিং ব্যৱহাৰ কৰা হয়। অক্টোবৰ-ডিচেম্বৰ মাহত ৰোপণ কৰিলে প্ৰায় 90-100 শতাংশ সফলতাৰ সম্ভাৱনা থাকে।সপ্তাহত দুবাৰকৈ এমাহলৈকে জলসিঞ্চন প্ৰদান কৰা হয় যাতে উদ্ভিদবোৰে নিজকে ভালদৰে প্ৰতিষ্ঠা কৰে। পিছত, ইয়াক বৰষুণ আৰু মাটিৰ আৰ্দ্ৰতাৰ স্থিতিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি সাপ্তাহিক ব্যৱধানত দিয়া হয়।প্ৰথম শস্য চপোৱা টো ৯০ দিন ৰোপণৰ পিছত কৰা হয় আৰু পৰৱৰ্তী সময়ত প্ৰতি ৭৫ দিনৰ ব্যৱধানত ইয়াক চপোৱা হ’ব পাৰে।গড় হিচাপত, তুলসীয়ে প্ৰতি হেক্টৰত প্ৰতি হেক্টৰত প্ৰায় 10,000 কিলোগ্ৰাম সতেজ পাত দিয়ে।  এই পাত্ৰ পৰা প্ৰ্স্তুত কৰা ভেষজটোত প্ৰায় 0.1 ৰ পৰা 0.23 শতাংশ তেল থাকে আৰু ইয়াত প্ৰতি হেক্টৰত প্ৰায় 10-20 কিলোগ্ৰাম অত্যাৱশ্যকীয় তেল থাকে।

তুলসীৰ ৰাসায়নিক উপাদান আৰু উপকাৰী পুষ্টিসমূহ : 

তুলসীত বহুতো ৰাসায়নিক পদাৰ্থ থাকে। এই ৰাসায়নিক পদাৰ্থবোৰে বহু ৰোগৰ পৰা পৰিত্ৰাণ পোৱাত সহায় কৰিব পাৰে। তুলসী হৈছে ভিটামিন চি (Vitamin – C), কেলচিয়াম (Calcium), মেগনেছিয়াম (Magnesium), পটাছিয়াম (Potassium )  আৰু লোৰ (Iron) এক ভাল উৎস।

আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ কৃষি বিভাগৰ মতে তলৰ তালিকাখনত ১ চামুচ সতেজ তুলসীৰ কিছুমান পুষ্টি প্ৰায় 2.6 গ্ৰাম ওজনৰ দেখুওৱা হৈছে- 

(এই তালিকাত, পুষ্টিসমূহ মাইক্ৰ’গ্ৰাম (mcg)ত দিয়া হৈছে)

এই পুষ্টিবোৰৰ বাহিৰেও, তুলসীত অন্যান্য খনিজ পদাৰ্থৰ চিহ্ন (traces of iron and other minerals), আৰু বিভিন্ন অতিৰিক্ত এণ্টিঅক্সিডেণ্ট (antioxidants ) থাকে।

তুলসীৰ ঔষধি গুণাগুণ | Medicinal Importance of Tulsi

• তেজ পৰিস্কাৰ হৈ থাকিবৰ বাবে চিকিৎসকে তুলসী পাত কেঁচা অথবা সিজাই খাবলৈ পৰামৰ্শ প্ৰদান কৰে। কেইটামান তুলসীৰ পাত চাহত মিহলাই খালে যকৃতৰ বিভিন্ন বেমাৰত উপশম পোৱা যায়।

• তুলসীৰ পাত খালে মুখৰ দুৰ্গন্ধ নাশ হয়। তুলসীৰ পাত নিয়মীয়াকৈ খালে গাৰ ছাল নিমজ হয় আৰু দেহৰ সৌন্দৰ্য বৃদ্ধি হয়। তুলসীৰ পাত নিয়মীয়াকৈ খালে ডায়েবেটিচ হ্ৰাস পায়।

• কফ্‌ নিবাৰণ আৰু বেদনাৰ উপশম কাৰক। তিৰোতাসকলৰ প্ৰসৱৰ পিছত শৰীৰৰ বেদনা হলে বন তুলসীৰ পাতৰ ৰস বৰ উপকাৰী। ইয়াৰ পাতৰ ৰস জ্বৰত হোৱা বমিও নষ্ট কৰে।

• তুলসীৰ পাত আদা, আকাল বীৰৰ ছাল তথা কাঁইট থকা বেঙেনাৰ লগত মিহলাই অলপ পিপলিৰ গুৰিৰ লগত খালে শ্বাস-প্ৰশ্বাস আৰু কাঁহজনিত সমস্যাৰ পৰা মুক্তি পোৱা যায়।

• তুলসীৰ লগত মৌৰ জোল অলপ পৰিমানে মিহলাই খালে শিশুসকলৰ কাঁহ, জ্বৰ , ডায়েৰিয়া, বমি ইত্যাদি বেমাৰ ভাল হয়।

• এই ঔষধী উদ্ভিদ শ্বাসজনিত সমস্যাসমূহৰ পৰা পৰিত্ৰাণ পাবৰ বাবেও অতি আৱশ্যকীয়। এই তুলসীৰ পাত মৌ আৰু আদাৰ লগত গ্ৰহণ কৰিলে বিভিন্ন শ্বাসজনিত ৰোগ, এজমা, ইনফ্লুয়েঞ্জা, চৰ্দী, কাঁহ আদিৰ পৰা পৰিত্ৰাণ পাব পাৰি।

• তুলসীৰ ৰস সেৱনে আমাৰ স্মৃতি শক্তি বৃদ্ধি কৰাৰ লগতে মগজুৰ স্থিৰতা অনাত সহায় কৰে।

• তুলসীৰ পাত আমাৰ শৰীৰৰ বৰ্জনীয় পদাৰ্থসমূহ নিৰ্গমন কৰা অংগসমূহৰ চিকিৎসাৰ বাবেও উপকাৰী। উদাহৰণস্বৰূপে, মূত্ৰাশয়ত পাথৰ হ’লে তুলসীৰ ৰস মৌৰ লগত মিহলাই ছমাহৰ বাবে খালে এই সমস্যা কমি যোৱাৰ লগতে কেতিয়াবা নিৰ্গমণ পথেদি বাহিৰ হৈয়ো যায়।

• ৰক্তচাপ নিয়ন্ত্ৰণ তথা ৰক্তচাপসৃষ্ট দুৰ্বলতা সমূহ আঁতৰোৱাৰ ক্ষেত্ৰটো তুলসীয়ে অতুলনীয় অৱদান আগবঢ়ায়। তেজত ষ্টেৰইড এলকহল (steroid alcohol) ৰ পৰিমাণ কমাই হৃদযন্ত্ৰৰ বিসংগতি হ্ৰাস কৰে।

• পোক পতংগই দংশন কৰিলে ই নিবাৰক তথা নিৰাময়ক হিচাবে কাম কৰে। এই ক্ষেত্ৰত, চাহ চামুচেৰে এচামুচ তুলসীৰ ৰস কেইঘণ্টামানৰ মূৰে মূৰে আক্ৰান্ত ঠাইত প্ৰয়োগ কৰিলে সুফল পোৱা যায়।
• বেক্টেৰীয়াৰোধী ধৰ্মৰ বাবে তুলসীক ত্বকৰ মলমৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ই ছালৰ বিভিন্ন ৰোগ, শালমইনা, ব্ৰণ, ক’লা দাগ আদিৰ নিৰাময় ঘটায়। ছালৰ এনে সমস্যা সমূহ থকা ব্যক্তিয়ে তুলসীৰ ৰস নিয়মিতভাৱে খালে উপকৃত হ’ব।

• ঋতুজনিত পৰিৱৰ্তনে যুৱ আৰু বয়স্কসকলৰ শৰীৰলৈ বিভিন্ন ধৰণৰ অস্বাভাৱিকতা কঢ়িয়াই আনিব পাৰে। তুলসীৰ পাত বা এই পাতৰ পৰা নিষ্কাষিত তেলে জ্বৰৰ প্ৰতিৰোধক হিচাপে কাম কৰে। 

তুলসীৰ ব্যৱহাৰিক পদ্ধতি | Practical Aspects Tulsi    

• স্বাস্থ্য বিশেষজ্ঞসকলে চাপ সম্পৰ্কীয় ৰোগ প্ৰতিহত কৰিবলৈ দিনত দুবাৰকৈ 10 ৰ পৰা 12 খিলা তুলসী পাত (tulsi leaf) চোবাবলৈ পৰামৰ্শ দিয়ে। দৈনিক তুলসীৰ পাত চোবালে আপোনাৰ তেজ বিশুদ্ধ হয়।

• তুলসী কাঁহৰ চিৰাপৰ এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ উপাদান। একাপ পানীত আঠখিলা তুলসী পাত (tulsi leaf) আৰু পাঁচটা লং যোগ দিয়ক আৰু দহ মিনিটৰ বাবে উতলাব লাগে। সোৱাদ অনুসৰি অলপ নিমখো যোগ দিব পাৰে। ইয়াক ঠাণ্ডা হবলৈ দিয়ক আৰু তাৰ পিছত কাহৰ পৰা সকাহ পাবলৈ ইয়াক পান কৰিব পাৰিব।

• চৰ্দি আৰু জ্বৰৰ চিকিৎসাৰ বাবে তুলসী গছৰ পাত উপকাৰী বুলি গণ্য কৰা হয়। ইয়াৰ বাবে তুলসীৰ কিছু সতেজ পাত চুবাব লাগে। এনে কৰিলে জ্বৰ আৰু চৰ্দিৰ লক্ষণবোৰৰ পৰা সকাহ পোৱা যাব।

• বৰষুণৰ বতৰত, মেলেৰিয়া আৰু ডেংগু জ্বৰ হোৱাৰ আশংকা থাকে। এই ক্ষেত্ৰত, তুলসী পাত (tulsi leaf) পানীত উতলোৱাৰ পিছত, কোমল তুলসী পাত (tulsi leaf) চোবাই খাব পাৰে। ই এই ধৰণৰ জ্বৰৰ পৰা সুৰক্ষিত কৰিব। 

• তীব্ৰ জ্বৰ হৈ থাকিলে একাপ পানী লৈ তাত ইলাচী গুৰি মিহলাই , অলপ দেৰি উতলাব লাগে। প্ৰস্তুত হোৱা মিশ্ৰণ দিনত কেইবাবাৰো খালে জ্বৰৰ পৰা যথেষ্ট আৰাম পোৱা যায়।

• 100 গ্ৰাম সতেজ তুলসী পাত (tulsi leaf) দৈনিক Vitamin-A ৰ সঠিক পালি দিয়ে। ভিটামিন এ-ৰ antioxidant গুণ আছে আৰু স্বাস্থ্যকৰ দৃষ্টিশক্তিৰ বাবে অত্যাৱশ্যকীয়। 

• তুলসী নিষ্কাশন (tulsi Extracts) বনোৱা পদ্ধতি অতি সহজ। কিছু তুলসী পাত (tulsi leaf) গৰম পানীত ৰাখি আৰু পাঁচৰ পৰা দহ মিনিটৰ বাবে ঢাকি দি ,তাৰ পিছত চেকি  লৈ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰে ৷

• কিছু সতেজ তুলসী পাত (tulsi leaf)  এদিন বা দুদিনৰ বাবে ৰাখিব লাগে । পাতবোৰ শুকাই যোৱাৰ পিছত, পাউডাৰ  বনাই (dried basil uses)আৰু ইয়াক দাঁত ব্ৰাছ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰে।

তুলসীৰ পাৰ্শ্বক্ৰিয়া | Side Effects of Tulsi

• খাদ্যৰ পৰিমাণত মুখেৰে গ্ৰহণ কৰিলে তুলসী সুৰক্ষিত হ’ব পাৰে। ঔষধ হিচাপে মুখেৰে গ্ৰহণ কৰিলে প্ৰাপ্তবয়স্কসকলৰ বাবে তুলসী সম্ভৱতঃ সুৰক্ষিত, হ্ৰস্বম্যাদী। কিছুমান লোকৰ ক্ষেত্ৰত তুলসীৰ ফলত ৰক্ত শৰ্কৰা কম হ’ব পাৰে।

• তুলসী আৰু তুলসীৰ তেলৰ ওপৰৰ মাটিৰ অংশবোৰ সম্ভৱতঃ অসুৰক্ষিত যেতিয়া মুখৰ দ্বাৰা ঔষধ হিচাপে গ্ৰহণ কৰা হয়, দীৰ্ঘম্যাদী। ইয়াত এষ্ট্ৰাগোল থাকে, এক ৰাসায়নিক পদাৰ্থ যি যকৃতৰ কৰ্কট হোৱাৰ আশংকা বৃদ্ধি কৰিব পাৰে।

• গৰ্ভৱতী আৰু স্তন্যপান কৰাই থকা মহিলাৰ বাবে খাদ্যৰ পৰিমাণত তুলসী সুৰক্ষিত। কিন্তু ডাঙৰ ঔষধি পৰিমাণ সম্ভৱতঃ অসুৰক্ষিত। তুলসীত এক ৰাসায়নিক পদাৰ্থ থাকে, এষ্ট্ৰাগোল, যাৰ ফলত যকৃতৰ কৰ্কট ৰোগ হয়।

• তুলসীৰ ৰসে ৰক্তচাপ হ্ৰাস কৰিব পাৰে। তাত্ত্বিকভাৱে, তুলসীৰ নিষ্কাশন গ্ৰহণ কৰিলে নিম্ন ৰক্তচাপ থকা লোকৰ ৰক্তচাপ অত্যাধিক কম হ’ব পাৰে।

সামৰণি | Conclusion

তুলসীৰ বহুত ঔষধি গুণাগুণ Medicinal Importance of Tulsi আছে। তুলসী গছে বায়ু বিশুদ্ধ কৰে। তুলসী গছে যি ঠাইত ৰোৱা হয় সেই ঠাইৰ চাৰিওফালে ৬৫০ ফুট ব্যাসাৰ্ধ ঠাই আগুৰি বায়ু বিশুদ্ধ হয়। সেয়েহে ইয়াৰ ৰোপণ তথা সংৰক্ষণৰ অতিকৈ প্ৰয়োজনীয়।

Read also: Benefits of Ashwagandha | অশ্বগন্ধাৰ উপকাৰিতা

Mahezubin Saikia

My self Mahezubin Saikia. Working in Dev Library as a Content Writer. A website that provides all SCERT, NCERT 3 to 12, and BA, B.com, B.Sc, and Computer Science with Post Graduate Notes & Suggestions, Novel, eBooks, Health, Finance, Biography, Quotes, Study Materials, and more.