Health Benefits of Chickpea | বুট মাহৰ স্বাস্থ্যজনিত উপকাৰিতা

মাহজাতীয় শস্য হৈছে ভাৰত তথা অসমৰ  ৰন্ধন প্ৰণালীৰ এক অবিচ্ছেদ্য অংশ, যি এক স্বাস্থ্যকৰ আহাৰ পৰিকল্পনাৰ এক মুখ্য উপাদান। অত্যন্ত সমৃদ্ধ পুষ্টি থকা এনে  মাহ জাতীয় শস্য হৈছে বুটমাহ। এই  প্ৰৱন্ধটিত বুটমাহৰ স্বাস্থ্যজনিত উপকাৰিতাৰ Health Benefits of Chickpea বিষয়ে সাম্যক তথ্য বৰ্ণনা কৰা হৈছে।

Join Telegram channel

Follow us:

Read also: Health Benefits of Lentil | মচুৰ মাহৰ স্বাস্থ্যজনিত উপকাৰিতা

বুট মাহ কি? | What is Chickpea?

বুট মাহ হৈছে  Fabaceae পৰিয়ালৰ এক মাহজাতীয় বাৰ্ষিক উদ্ভিদ যাক ইয়াৰ খোৱা বীজৰ বাবে খেতি কৰা হয়। বুট হৈছে ভাৰত, আফ্ৰিকা আৰু মধ্য আৰু দক্ষিণ আমেৰিকাৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ খাদ্য। বুট মাহৰ উদ্ভিদ মুখ্যতঃ পশ্চিম এছিয়া, ভাৰতৰ লগতে ভূমধ্যসাগৰৰ অংশত বিকশিত হৈছিল। বুট মাহৰ বীজবোৰত আঁহ আৰু প্ৰ’টিন অধিক থাকে আৰু ই লো, ফছফৰাছ আৰু ফলিক এচিডৰ এক ভাল উৎস। বুটমাহ হৈছে উদ্ভিদ-আধাৰিত প্ৰ’টিনৰ এক উৎকৃষ্ট উৎস যি ডায়েবেটিচ নিয়ন্ত্ৰণ কৰাত আৰু ওজন হ্ৰাস কৰাত সহায় কৰিব পাৰে। বুটমাহৰ লাভালাভবোৰৰ ভিতৰত থাকিব পাৰে হজম উন্নত কৰা, হৃদযন্ত্ৰৰ স্বাস্থ্য বৃদ্ধি কৰা, আৰু অনুকূল ৰক্তচাপৰ স্তৰ বজাই ৰখাত সহায় কৰা। তদুপৰি, সেইবোৰে হাড়, ছাল আৰু চুলিৰ স্বাস্থ্যউন্নত কৰিব পাৰে।

উদ্ভিদ বিৱৰণ | Plant description

বুট মাহৰ উদ্ভিদবিধ  ৬০ চেমি (২ ফুট) জোপোহা উদ্ভিদবোৰত ফেডাৰযুক্ত পিননেটেলি যৌগিক পাত থাকে। সৰু বগা বা ৰঙা ফুলবোৰত প্ৰায়ে নীলা বা বেঙুনীয়া ৰঙৰ বিশেষ শিৰা থাকে আৰু সাধাৰণতে স্ব-পৰাগ হয়। হালধীয়া-মুগা বা গাঢ় সেউজীয়া বীনবোৰ এটা পডলৈ এক বা দুটা কৈ বহন কৰা হয়। বীজৰ পডটো ৰম্বোইড বা উপবৃত্তইড আৰু ইয়াত ১-৪ ক্ৰীম, মুগা, সেউজীয়া বা ক’লা বীজ থাকে।

১০০ গ্ৰাম বুট মাহৰ পুষ্টিৰ মূল্য | Nutritional value per 100 g of Chickpea/Cicer arietinum

বুটমাহৰ ভিন্ন ভাষিক নাম | Different linguistics name of Chickpea

• ইংৰাজী ভাষাত : Chickpea, Bengal Gram
• হিন্দী ভাষাত: Chana
• তামিল ভাষাত: Kothu Kadalai
• মালায়ালম ভাষাত : Kadala
• তেলুগু ভাষাত:  Sanagalu/Sanaga
• কান্নাড়া ভাষাত : Kadale/Chana
• বাংলা ভাষাত: Chola
• গুজৰাটী ভাষাত: Chana
• মাৰাঠী ভাষাত: Harbara
• উৰিয়া ভাষাত: Buta/Bata
• পাঞ্জাৱী ভাষাত: Chole/Chana
• কাশ্মিৰী ভাষাত: Chanu
• অসমীয়া ভাষাত: But mah

বুটমাহৰ জীৱবৈজ্ঞানিক শ্ৰেণীবিভাজন | Scientific classification of Chickpea 

• Kingdom: Plantae
• Clade: Tracheophytes
• Clade: Angiosperms
• Clade: Eudicots
• Clade: Rosids
• Order: Fabales
• Family: Fabaceae
• Genus: Cicer
• Species: C. arietinum
• Scientific name: Cicer arietinum

বুট মাহৰ স্বাস্থ্যজনিত উপকাৰিতা | Health benefits and uses of Chickpea

১. কলেষ্টেৰল হ্ৰাস (Lower cholesterol)

আপোনাৰ দৈনিক আহাৰৰ ভিতৰত ¾ কাপ বুট মাহ অন্তৰ্ভুক্ত কৰিলে LDL (Bad) কলেষ্টেৰলৰ স্তৰ হ্ৰাস কৰাত সহজে গভীৰভাৱে সহায় কৰিব পাৰে। বুটমাহত ডিস্লিপিডেমিয়া থাকে যি তেজত কলেষ্টেৰলৰ শক্তি বন্ধ কৰে। সেয়েহে কাৰ্ডিওভাস্কুলাৰ ৰোগৰ লগতে ষ্ট্ৰোকৰ সম্ভাৱ্য বিপদাশংকা হ্ৰাস কৰে।

২. ওজন হ্ৰাস কৰাত সহায় কৰে (Promotes Weight Loss)

বুটমাহত প্ৰ’টিন আৰু আঁহ দুয়োটা থাকে, যি আপোনাক ভৰ্তি অনুভৱ কৰাত সহায় কৰিব আৰু লগতে খাদ্য আৰু অস্বাস্থ্যকৰ জলপানৰ আকাংক্ষা নিয়ন্ত্ৰণ কৰাত সহায় কৰিব। গৱেষণাই সূচায় যে আঁহ খোৱাটো শৰীৰৰ ওজন হ্ৰাস হোৱাৰ সৈতে সম্পৰ্কিত।

৩. ছালৰ সুৰক্ষা (Skin Protection)

বহুতো গৰম আৰু ৰ’দৰ বতৰত বুট মাহ সচৰাচৰ হয়, যি সেইবোৰ খোৱা লোকসকলৰ বাবে এক ভাল খবৰ। ইয়াৰ কাৰণ হৈছে সেইবোৰে প্ৰাকৃতিক চানব্লকৰ দৰে কাম কৰে, উচ্চ পৰিমাণৰ পুষ্টিৰ সৈতে যাক মেঙ্গানিজ বুলি কোৱা হয়। মাত্ৰ এক কাপ ৰন্ধা বুটত আপোনাৰ দৈনিক খনিজ পদাৰ্থৰ মূল্যৰ ৮৫% থাকে, যি ছালৰ কোষবোৰত এণ্টিঅক্সিডেণ্ট হিচাপে কাম কৰে। ই UV পোহৰৰ পৰা হোৱা ক্ষতিৰ পৰাও সুৰক্ষা দিয়ে, যি দাগ হ্ৰাস কৰে।

৪. পাচন স্বাস্থ্য (Digestive health)

ফাইবাৰে আপোনাৰ পাচন তন্ত্ৰক কাম কৰি ৰখাত সহায় কৰে। এইটো উদ্ভিদৰ অংশ যি দ্ৰৱীভূত নহয়। সেয়েহে চিকিৎসকে পৰামৰ্শ দিয়ে যে আপোনাৰ আহাৰৰ ৪০% আঁহ সমৃদ্ধ খাদ্যৰ পৰা আহে, য’ত নিশ্চিতভাৱে বুট অন্তৰ্ভুক্ত থাকে।

৫. ৰক্ত শৰ্কৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰে (Regulates Blood Sugar)

দুৰ্ভাগ্যবশতঃ অধিক সংখ্যক লোকে টাইপ 2  ডায়বেটিচৰ সৈতে সংগ্ৰাম কৰে। যদি আপুনি বিশ্বৰ লাখ লাখ লোকৰ মাজৰ এজন যি ৰক্ত শৰ্কৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব লাগিব, আপোনাৰ আহাৰত বুটমাহৰ দৰে মাহজাতীয় শস্য অন্তৰ্ভুক্ত কৰক। চিকিৎসকসকলে তেওঁলোকৰ ফাইটোকেমিকেল আৰু আঁহৰ বাবে শ্বেতসাৰযুক্ত মাহজাতীয় শস্য আৰু পাচলিৰ পৰামৰ্শ দিয়ে। ৰক্ত শৰ্কৰা আৰু হিমোগ্লোবিন এ1চি ৰ স্তৰ হ্ৰাস নকৰাকৈ বুট লাহে লাহে হজম হয়।

৬. আপোনাৰ শক্তি আৰু ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা বৃদ্ধি কৰে (Boosts your energy and immunity)

বুট মাহ হৈছে ট্ৰেছ খনিজ মেঙ্গানিজৰ এক আশ্চৰ্যকৰ উৎস, লগতে থায়ামিন, মেগনেছিয়াম আৰু ফছফৰাছৰ দৰে অন্যান্য স্বাস্থ্য অত্যাৱশ্যকীয় পুষ্টি। মেঙ্গানিজে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ সহ-কাৰক হিচাপে কাম কৰে যি শক্তি উৎপাদনত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে আৰু লগতে আপোনাৰ সৰ্বাংগীন ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা বৃদ্ধি কৰে।।

৭. পেশী নিৰ্মাণ কৰে (Build Muscle)

এমিনো এচিডে পেশীৰ নিৰ্মাণ খণ্ড প্ৰদান কৰে যি সংকোচনৰ অনুমতি দিয়ে আৰু যেতিয়া আপোনাৰ পেশী সংকুচিত হয়, ই বৃদ্ধি হয়। ১ কাপ বুটমাহত আপোনাৰ অনুমোদিত প্ৰ’টিনমূল্যৰ ১/৩ থাকে। সেয়েহে আপোনাৰ প্ৰ’টিন ঘূৰাই আনিবলৈ আৰু শক্তিশালী হ’বলৈ বাদাম, শাক-পাচলি, মাছ বা মাংসৰ উৎসত পোৱা প্ৰ’টিনৰ সৈতে সেইবোৰ একত্ৰিত কৰক!

৮. স্নায়ুতন্ত্ৰৰ স্বাস্থ্য (Nervous system)

বুটমাহৰ প্ৰ’টিনে স্নায়ুতন্ত্ৰৰ স্বাস্থ্যতো সহায় কৰে। প্ৰ’টিন এমিনো এচিডে মগজুৰ নিউৰোট্ৰেন্সমিটাৰবোৰ প্ৰভাৱিত কৰে আৰু তেওঁলোকক সঠিকভাৱে কাম কৰাত সহায় কৰে।

৯. গুৰুত্বপূৰ্ণ এণ্টিঅক্সিডেণ্ট প্ৰভাৱ (Important Antioxidant Effects)

বুট হৈছে চেলেনিয়ামৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ উৎস, এক খনিজ যি যকৃতৰ এনজাইম কাৰ্যসমৰ্থন কৰে আৰু শৰীৰৰ পৰা কৰ্কট ৰোগ সৃষ্টিকাৰী যৌগবোৰ বিষমুক্ত কৰে। বুট মাহ হৈছে ফলেটৰ এক উৎস, যি শৰীৰৰ কোষবোৰ প্ৰতিৰোধ কৰা কৰ্কট ৰোগ সৃষ্টি কৰাত সহায় কৰে।

১০. হৃদৰোগ (Heart disease) 

বুট মাহৰ সঘনাই ব্যৱহাৰে বেয়া কলেষ্টেৰল পৰিষ্কাৰ কৰে, কলেষ্টেৰলৰ স্তৰ আৰু লগতে ট্ৰাইগ্লিচাৰাইডৰ স্তৰ হ্ৰাস কৰে। বুটমাহত এণ্টিঅক্সিডেণ্টৰ প্ৰাৰম্ভিক সংমিশ্ৰণে ৰক্ত নলীৰ বেৰৰ লগতে তেজকো সমৰ্থন কৰে। আলফা-লিনোলেনিক এচিড (ALA) আৰু অমেগা-3 ফেটি এচিডে একেলগে Coronary হৃদৰোগৰ লগতে কাৰ্ডিওভাস্কুলাৰ বিপদাশংকা প্ৰতিৰোধ কৰে।

১১. আপোনাৰ চকুৰ বাবে মহান (Great for Your Eyes)

বুট মাহবোৰ ভিটামিন A ৰে সমৃদ্ধ যি আপোনাৰ শ্লেষ্মা আৱৰণ, আপোনাৰ চকুৰ দৃষ্টি শক্তি আৰু ছালৰ স্বাস্থ্য বজাই ৰখাৰ বাবে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ উপাদান। গতিকে যদি আপুনি অধিক স্পষ্ট আৰু অধিক উন্নত দৃষ্টি বিচাৰে, তেন্তে  আপুনি বুট মাহ অলপ খাব পাৰে। আপুনি সেইবোৰ উতলাবলৈ বা আনকি সেইবোৰ আপোনাৰ পছন্দৰ পনীৰ বা কিমা তৰকাৰীত যোগ দিবলৈ সক্ষম। আপুনি সেইবোৰ আপোনাৰ চাউলৰ পুলাওত যোগ দিব পাৰে। আপুনি নিশ্চিতভাৱে ভাল ফলাফল দেখিব।

১২. জণ্ডিচৰ বাবে ভাল (Good for jaundice)

জণ্ডিচৰ চিকিৎসাৰ বাবেও বুট মাহ আদৰ্শ। গুড়ৰ সৈতে পানীত তিয়াই থোৱা একাপ বুট খোৱাটোৱে জণ্ডিচ আৰোগ্য কৰাৰ লগতে ইয়াৰ সৈতে সম্পৰ্কিত সঘনাই বমি কৰাত সহায় কৰিব পাৰে।

১৩. কৰ্কট ৰোগত উপকাৰী (Beneficial in Cancer)

বুটমাহৰ ফলত কৰ্কট ৰোগৰ সম্ভাৱ্য বিপদাশংকাও হ্ৰাস হয়। দ্ৰৱণীয় আঁহ প্ৰকৃততে মলাশয়ত উপনীত হয় আৰু বেক্টেৰিয়াক ফেটি এচিডলৈ ভাঙি দিয়ে। এইটো মলাশয়ৰ কোষবোৰৰ দ্বাৰা শোষিত হয় আৰু শক্তিলৈ পৰিৱৰ্তন কৰা হয়। সেয়েহে, মলাশয়ৰ কোষবোৰ স্বাস্থ্যৱান হৈ থাকিবলৈ দিয়ে আৰু কৰ্কট ৰোগৰ সম্ভাৱনা হ্ৰাস কৰে।

১৪. মহিলাৰ ক্ষেত্ৰত হৰমনৰ স্তৰ নিয়ন্ত্ৰণ কৰে (Regulates hormonal levels in women)

বুট হৈছে পুষ্টিৰ এক ভাল উৎস, বিশেষকৈ ফাইটো-এষ্ট্ৰোজেন আৰু লগতে চেপোনিন। এই মাহজাতীয় শস্য সমূহে আপোনাৰ স্তনকৰ্কট ৰোগৰ সম্ভাৱনা হ্ৰাস কৰে আৰু এষ্ট্ৰোজেন হৰমনৰ তেজৰ স্তৰ বজাই ৰাখি অষ্টিওপোৰোচিছৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে। বুটমাহৰ ফলত সমগ্ৰ ঋতুস্ৰাৱৰ সময়ত মেজাজৰ পৰিৱৰ্তন হ্ৰাস হোৱাৰ লগতে মহিলাৰ ৰজোনিবৃত্তিৰ পিছৰ লক্ষণবোৰ হ্ৰাস কৰাত সহায় কৰে। 

ব্যৱহাৰ | Uses

বুটমাহ বীজবোৰ উতলাই, ভাজি, তৰকাৰী, দাইল আদিত ৰান্ধি ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। চালাডটো  বুটমাহ যুগ দিব পাৰি। বুট মাহৰ পৰা ভিন্ন ধৰণৰ খাদ্য ব্যঞ্জন তৈয়াৰ কৰি ব্যৱহাৰ কৰা হয়।

পাৰ্শ্বক্ৰিয়া | Side effects

যদিও বুটমাহৰ বেছিভাগ লাভালাভ আশ্চৰ্যকৰ, কিছুমান পাৰ্শ্বক্ৰিয়া থাকিব পাৰে:

•  উচ্চ আঁহ গ্ৰহণৰ সমস্যা (Issues With High Fiber Intake)

বুটমাহত আঁহ অধিক থাকে। হঠাতে আঁহ গ্ৰহণ বৃদ্ধি কৰাৰ ফলত পেট, গেছ, ডায়েৰিয়া আৰু ফুলা বিকাৰ হ’ব পাৰে। ইয়াৰ ফলত পেটৰ বিষ হ’ব পাৰে, যদিও সেইবোৰ সাধাৰণতে কেইঘণ্টামানৰ ভিতৰত কমি যায়।

•  লেগুম এলাৰ্জি (Legume Allergy)

বুট চয়াবীনৰ সম্পৰ্কীয়, আৰু সেয়েহে আপোনাৰ ছালৰ এলাৰ্জি অধিক অৱনতি হ’ব পাৰে। যদি আপোনাৰ এক জ্ঞাত Legume এলাৰ্জি আছে, ব্যৱহাৰ বন্ধ কৰক আৰু আপোনাৰ চিকিৎসকৰ সৈতে কথা পাতক। Legume এলাৰ্জিৰ কিছুমান লক্ষণৰ ভিতৰত আছে ওকালি অহা, ডায়েৰিয়া, ছালৰ খজুৱতি, মধুচক্র, মুৰৰ বিষ, আৰু কাহ।

•  বৃক্কৰ ৰোগ (Kidney ailments)

বুটমাহত মজলীয়া পৰিমাণৰ পিউৰিন   থাকিব পাৰে যাক শৰীৰে ইউৰিক এচিডলৈ ভাঙি পেলাব পাৰে আৰু বৃক্কৰ পাথৰ, পিত্তৰ পাথৰ আৰু গাউটকে ধৰি বিভিন্ন স্বাস্থ্য অৱস্থাৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে। যদি আপুনি এই বোৰৰ যিকোনো পৰিস্থিতিত ভুগি থাকে তেনেহ’লে গ্ৰহণ পৰিহাৰ কৰিব কিয়নো বুটমাহে এই ৰোগবোৰৰ বাবে এক ট্ৰিগাৰ হিচাপে কাম কৰিব পাৰে।

•  হজমৰ সমস্যা (Digestion problem) 

 বীনৰ উচ্চ আঁহ আৰু শ্বেতসাৰৰ পৰিমাণে কিছুমানৰ হজমৰ অসুবিধা সৃষ্টি কৰিব পাৰে। এই ক্ষেত্ৰত, সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ সমাধানটো হ’ল লাহে লাহে ইয়াক আপোনাৰ আহাৰত অন্তৰ্ভুক্ত কৰা আৰম্ভ কৰা।

•  পক্ষাঘাত (Paralysis)

A study in the Handbook of Medicinal Herbs states কোৱা হৈছে যে অপৰ্যাপ্তভাৱে ৰন্ধা বুটৰ ফলত lathyrism  দৰে পক্ষাঘাত হ’ব পাৰে।

টোকা | Note

সেয়হে বুট মাহৰ উপকাৰিতা Health Benefits of Chickpea আৰু অপকাৰীতা সমূহলৈ লক্ষ্য ৰাখি ইয়াক সঠিক পৰিমাণত ব্যৱহাৰ কৰা উচিত কিয়নো যিকোনো সামগ্ৰীৰে অত্যাধিক ব্যৱহাৰে আমাৰ স্বাস্থ্যৰ ক্ষতি কৰিব পাৰে। ওপৰত উল্লেখ কৰা সমূহ কেৱল তথ্যৰ আধাৰত  সাধাৰণ জ্ঞানাৰ্থে যোগান ধৰা তথ্য। ৰোগ নিৰাময়ত ঔষধী ক্ষেত্ৰত বুট মাহৰ  ব্যৱহাৰ কৰাৰ আগত চিকিৎসকৰ পৰামৰ্শ লোৱাটো বাঞ্ছনীয়।

সামৰণি | Conclusion

এই প্ৰৱন্ধটিৰ দ্বাৰা আপোনালোকে নিশ্চয় বুট মাহৰ উপকাৰিতা Health Benefits of Chickpea সম্বন্ধে এক সাম্যক পৰিচয় পালে। বুট মাহৰ  উপকাৰিতা Health Benefits of Chickpea, ব্যৱহাৰ, উপাদান, ভিন্ন ভাষিক নাম, অপকাৰীতা তথা অনান্য গুণাগুণৰ বিষয়ে জানিবলৈ পালে। আশা কৰোঁ উক্ত প্ৰৱন্ধটিত উল্লেখ থকা তথ্য সমূহে আপোনালোকক বিভিন্ন ধৰণৰ সমস্যাত ভিন্ন ধৰণে উপকৃত কৰিব। ধন্যবাদ।

Frequently asked questions about Chickpea

প্ৰশ্নঃ বুট মাহৰ সাধাৰণ নাম সমূহ কি কি?

উত্তৰঃ বুট মাহৰ সাধাৰণ নাম সমূহ হৈছে –  garbanzo bean or Bengal gram.

প্ৰশ্নঃ বুট মাহৰ উপকাৰিতা কি?

উত্তৰঃ বুটমাহৰ লাভালাভবোৰৰ ভিতৰত থাকিব পাৰে হজম উন্নত কৰা, হৃদযন্ত্ৰৰ স্বাস্থ্য বৃদ্ধি কৰা, আৰু অনুকূল ৰক্তচাপৰ স্তৰ বজাই ৰখাত সহায় কৰা। তদুপৰি, সেইবোৰে হাড়, ছাল আৰু চুলিৰ স্বাস্থ্যউন্নত কৰিব পাৰে।

প্ৰশ্নঃ বুট মাহক হিন্দী ভাষাত কি বুলি কোৱা হয়?

উত্তৰঃ বুট মাহক হিন্দী ভাষাত  Chana বুলি কোৱা হয়।

প্ৰশ্নঃ বুট মাহ কোন পৰিয়ালৰ অন্তৰ্ভুক্ত উদ্ভিদ?

উত্তৰঃ বুট মাহ Fabaceae পৰিয়ালৰ অন্তৰ্ভুক্ত উদ্ভিদ।

প্ৰশ্নঃ বুট মাহৰ বৈজ্ঞানিক নাম কি?

উত্তৰঃ বুট মাহৰ বৈজ্ঞানিক নাম হৈছে  – Cicer arietinum.

Read also:

Mahezubin Saikia

My self Mahezubin Saikia. Working in Dev Library as a Content Writer. A website that provides all SCERT, NCERT 3 to 12, and BA, B.com, B.Sc, and Computer Science with Post Graduate Notes & Suggestions, Novel, eBooks, Health, Finance, Biography, Quotes, Study Materials, and more.