Assam Jatiya Bidyalay Class 6 Hindi Chapter 14 माइकेल फेराडे, Assam Jatiya Vidyalaya | অসম জাতীয় বিদ্যালয় হিন্দী Class 6 Question Answer to each chapter is provided in the list of SEBA so that you can easily browse through different chapters and select needs one. Assam Jatiya Bidyalay Chapter 14 माइकेल फेराडे Class 6 Hindi Question Answer can be of great value to excel in the examination.
Assam Jatiya Bidyalay Class 6 Hindi Chapter 14 माइकेल फेराडे Notes covers all the exercise questions in Assam Jatiya Bidyalay SEBA Textbooks. The Assam Jatiya Bidyalay Class 6 Hindi Chapter 14 माइकेल फेराडे provided here ensures a smooth and easy understanding of all the concepts. Understand the concepts behind every chapter and score well in the board exams.
माइकेल फेराडे
Chapter – 14
অসম জাতীয় বিদ্যালয়
পাঠভিত্তিক ক্রিয়াকলাপৰ প্রশ্নোত্তৰ
অত্যন্ত সাধাৰণ অৱস্থাৰপৰা অত্যধিক পৰিশ্ৰম, প্রতিভা আৰু সাধনাৰ বলত নিজকে এজন কালজয়ী বৈজ্ঞানিক ৰূপে প্রতিষ্ঠিত কৰা ব্যক্তি কম লগ পোৱা যায়। তাৰ ভিতৰত মাইকেল ফ্ৰোডেৰ নাম ল’ব পাৰি। যিজনে নিজৰ নতুন নতুন আবিষ্কাৰৰ দ্বাৰা সকলোকে মুগ্ধ কৰিছিল।
১৭৯১চনৰ ২২ডিচেম্বৰ তাৰিখে লণ্ডন চহৰৰ নিধিত্যম বাট্চ নামৰ ঠাইত অত্যন্ত গৰীব পৰিয়ালত তেওঁৰ জন্ম হৈছিল। তেওঁ ইমান গৰীৰ আছিল যে কেতিয়াবা এটুকুৰা কটিৰে গোটেই সপ্তাহটো পাৰ কৰিব লাগিছিল।
গৰীব হোৱা হেতুকে তেওঁ পঢ়া-শুনাত বৰ বেছি আগুৱাব নোৱাৰিলে। তেৰ বছৰ বয়সতে তেওঁ নিজৰ হাত খৰচ উলিয়াবলৈ কিতাপৰ দোকানত কাম কৰাৰ লগতে খবৰৰ কাগজ বেচিব লগা হৈছিল। কিতাপৰ দোকানত কাম কৰোতে লাহে লাহে তেওঁৰ মন বিজ্ঞানৰ প্ৰতি আকৰ্ষিত হ’ল।
ফেৰাডে যিখন দোকানত কাম কৰিছিল তাত মি. ডান্স নামৰ এজন ব্যক্তি গ্ৰাহক হিচাপে আহিছিল। তেওঁ বিখ্যাত ৰয়েল প্ৰতিষ্ঠানৰ সদস্য আছিল। বিজ্ঞানৰ প্ৰতি ফ্ৰোডেৰ ধাউতি দেখি মি. ডান্সে তেওঁক বিনা পইচাত বিজ্ঞানী সকলৰ বক্তৃতা শুনাৰ ব্যৱস্থা কৰি দিছিল। হামফ্রে ডেভী নামৰ এজন বৈজ্ঞানিকৰ বক্তৃতা শুনি কেৱাডে মুগ্ধ হ’ল আৰু ডেভীৰ বক্তৃতাৰ সাৰাংশ লেখি তেওঁলৈ পঠাই দিলে। লগতে এইটোও প্রস্তাব দিলে যদি বিজ্ঞান সম্বন্ধীয় কিবা কাম থাকে তেওঁ কৰিবলৈ প্রস্তুত। বক্তৃতাৰ সাৰাংশ পঢ়ি ডেভী আনন্দিত হ’ল আৰু ফোডেক ৰয়েল প্ৰতিষ্ঠানৰ সহায়ক হিচাপে কাম কৰাৰ সুবিধা দিলে।
ডেভীৰ লগত ইউৰোপৰ বিভিন্ন দেশ ফ্রান্স, ইটালী, চুইজাৰলেণ্ড আদিত যোৱাৰ বাবে সুবিধা পালে।
নিজৰ প্ৰতিভা আৰু দক্ষতাৰ ফলত ফেৰাডে অতি কম সময়ৰ ভিতৰত এজন প্রসিদ্ধ বৈজ্ঞানিক হিচাপে প্রতিষ্ঠা লাভ কৰিলে। ফেরাদে ৰসায়ন বিজ্ঞানৰ নতুন নতুন তথ্য আবিষ্কাৰ কৰিলে। বেঞ্জিন নামৰ পদার্থবিধ প্রথমে তেওঁৱেই পৃথক কৰি দেখুৱাইছিল। ক্লৰিণৰ লগত অন্য গেছৰ তৰলীকৰণ তেওঁৱেই কৰিছিল। কেলচিয়াম আৰু ক্ল’ৰিণ মিলাই দুটা নতুন যৌগিক পদার্থ আৱিষ্কাৰ কৰাৰ বাবে তেওঁ স হৈছিল।
ৰসায়ন বিজ্ঞানৰ উপৰিও তেওঁৰ এটা প্রিয় বিষয় আছিল বিদ্যুৎ বিজ্ঞান। ১৮২৬ চনত ফেৰাডে ৰয়েল প্ৰতিষ্ঠানৰ পৰীক্ষাগাৰৰ অধিকর্তা হয়। ইয়াৰ ঠিক সাত বছৰ পিচত সেই প্রতিষ্ঠানৰ আলহী (গেষ্ট) অধ্যাপক হিচাপে নিযুক্তি পায়। ইয়াৰ মাজতে তেওঁ বিদ্যুৎ প্রবাহ উৎপন্ন কৰা এটা যন্ত্র, আৱিষ্কাৰ কৰিলে। এই যন্ত্ৰটোৰ নামেই ‘ডাইনামো’। ১৮৪০চনত ৰশ্মি আৰু চুম্বকৰ এটা আচৰিত ধৰণৰ সম্পর্ক দেখুৱালে, যিটো ‘ফেৰাডে প্ৰক্ৰিয়া’ নামে প্রসিদ্ধ হৈছিল।
কেবল এজন বৈজ্ঞানিক হিচাপেই নহয়—এজন সফল বক্তাৰূপে লোকপ্রিয় হয়। খ্ৰীষ্টমাচৰ দিনা তেওঁ ল’ৰা-ছোৱালী বিলাকক বিজ্ঞান সম্বন্ধীয় কাহিনী শুনাইছিল।
ফোৰাডে বিজ্ঞানৰ এজন একনিষ্ঠ সাধক আছিল। ১৮৫৮ চনত ইংলণ্ডৰ ৰাণীয়ে তেওঁক এটা ঘৰ উপহাৰ দিয়ে আৰু বার্ষিক পেন্সনৰ ব্যৱস্থা কৰি দিয়ে। ৰোগত আক্ৰান্ত হৈ ১৮৬৭ চনত ফেৰাডেৰ মৃত্যু হৈছিল। তেওঁৰ মৃত্যুৰ পিচত বিজ্ঞানীসকলে বিদ্যুৎ সম্বন্ধীয় ‘ফোড’ আৰু ‘ফেবাডে’ নামৰ দুটা এককৰ নাম ৰাখে। বিজ্ঞানৰ নামত যিটো আজিও প্রচলিত। ফোডে আমাৰ কাৰণে অসীম প্ৰেৰণাৰ উৎস।
शब्दार्थ :
गुजारिश – प्राর্থনা (প্রার্থনা, নিবেদন)
रूचि – লगाव, पसन्द (ৰুচি, পচন্দ)
मशहूर – प्रसिद्ध, प्रख्यात (প্রসিদ্ধ, বিখ্যাত)
अभिनव – नवीन, नुतन, नया (নতুন)
अभ्यास माला
प्रश्न – १ : संक्षेप में उत्तर लिखो :
(क) माइकैल फेराडे कौन थे ? उनका जन्म कब और कहाँ हुआ था ?
उत्तर : माइकेल फेराडे एक कालजयी वैज्ञानिक थे। उनका जन्म सन् १७९१ ई के २२ दिसम्बर को लंडन के निविड.टन वाट्स नामक स्थान में हुआ था।
(ख) मि. डान्स कौन थे ?
उत्तर : मि. डान्स रॉयल प्रतिष्ठान के सदस्य थे।
(ग) किसके वक्तव्य ने फेराडे को मुग्ध किया था ?
उत्तर : हामफ्रे डेभि नामक एक प्रख्यात वैज्ञानिक के ने फेराडे को मुग्ध किया था।
(घ) किसके बल पर फेराडे प्रथम श्रेणी के वैज्ञानिक बने थे ?
उत्तर : अपनी प्रतिमा और साधना के बल पर फेराडे अत्यंत कम समय के भीतर प्रथम श्रेणी के वैज्ञानिक बने थे।
(ङ) रसायन विज्ञान के अलावा उनका अन्यतम प्रिय विषय क्या था ?
उत्तर : रसायन विज्ञान के अलावा फेराडे का एक अन्य प्रिय विषय विद्युत विज्ञान था।
प्रश्न- २ : फेराडें के अलावा दो अन्य वैज्ञानिकों के बारे में कक्षा में चर्चा करों।
उत्तर : छात्र-छात्रएँ खुद करें।
प्रश्न – ३ : उत्तर दो :
(क) फेराडे की महान उपलब्धियों के बारें मे लिखो।
उत्तर : सन् १८४० ई. को रोशनी और चुम्बक का एक अभिनव सम्पर्क वाया। यह उपलब्धियाँ ‘फेराडे प्रक्रिया’ के नाम से मसहूर हुआ।
(ख) माइकेल फेराडे को कौन-कौन सी उपाधियाँ तथा पद मिले थे ?
उत्तर : माइकेल फेराडे को हामफ्रे डेभि ने ‘रॉयल प्रतिष्ठान’ में प्रथम सहायक का काम दिया। इसके बाद सन् १८२६ ई. में को फेराडे ‘रॉयल प्रतिष्ठान’ के परीक्षागार के अभिकर्ता नियुक्त हुए। ठीक सात वर्ष के बाद उन्हें उसी प्रतिष्ठान के आजीवन ‘फुलारियन-अध्यापक’ का पद दिया गया। वैज्ञानिक के अलावा एक ‘शिक्षक’ तथा ‘वक्ता’ के रूप में भी वे बहुत लोकप्रिय थे।
(ग) विज्ञान के क्षेत्र में फेराडे को किन व्यक्तियों का सान्निध्य प्राप्त हुआ था ?
उत्तर : विज्ञान के क्षेत्र में फेराडे को एक प्रख्यात वैज्ञानिक ‘हामफ्रे डेभि’का सान्निध्य प्राप्त हुआ था।
प्रश्न – ४ : निम्नलिखित मुहावरों से वाक्य बनाओ :
आँखों का तारा, अकल का दुश्मन, फुला न समाना, लाल-पीला होना, लोहा लेना, लोहा मानना ।
उत्तर : आँखों का तारा – राम दशरथ के आँखों के तारे थे।
अकल का दुश्मन – पढ़ने पर ध्यान न देकर अक्ल के दुश्मन बन गये हो।
फुला न समाना – पुत्र के आगमन से माँ फुला न समा रही है।
लाल-पीला होना – मैं डरता नहीं हूँ, मुझ पर लाल-पीला होकर कोई लाभ नहीं।
लोहा लेना – भारतीय सैनिक सीमा रेखा पर पाकिस्तानियों से लोहा ले रहे हैं।
लोहा मानना – महाभारत के युद्ध में कौरव पाण्डवों से लोहा मानते थे।
प्रश्न – ५ : वचन बदलकर वाक्यों को फिर से लिखो :
(क) हम शाम को गेंद खेलेगें।
(ख) मैं स्कूल जाती हूँ।
(ग) नेता भाषण दे रहा है।
(घ) राहुल ने अपनी बहन के लिए एक गुड़िया खरीदी।
(ङ) सैनक देश के लिए लड़ रहा ।
उतर : (क) मैं शाम को गेंद खेलूँग।
(ख) हम स्कूल जाते हैं।
(ग) नेता भाषण रहे हैं ।
(घ) राहुल ने अपनी बहन के लिए एक गुड़ियाँ खरीदी।
Hi, I’m Dev Kirtonia, Founder & CEO of Dev Library. A website that provides all SCERT, NCERT 3 to 12, and BA, B.com, B.Sc, and Computer Science with Post Graduate Notes & Suggestions, Novel, eBooks, Biography, Quotes, Study Materials, and more.
