বিধান সভা (Vidhan Sabha), যাক Legislative Assembly বুলিও জনা যায়। বিধান সভা হৈছে ভাৰতৰ ৰাজ্যিক আইনসভাৰ নিম্ন সদন। বিধান সভা হৈছে ভাৰত ৰাজ্যসমূহত গণতন্ত্ৰৰ নিম্ন প্ৰতিনিধি সভা। বিধান সভাই ভাৰতৰ ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চলসমূহৰ গণতান্ত্ৰিক শাসনত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে। বিধান সভাৰ সদস্যসকল প্ৰত্যক্ষ ভোটদানৰ দ্বাৰা নিৰ্বাচিত হয় য’ত ১৮ বছৰৰ অধিক বয়সৰ সকলো ভাৰতীয় নাগৰিকে ভোট দিয়ে। মুখ্যমন্ত্ৰী হৈছে বিধান সভাৰ নেতা যাক সংখ্যাগৰিষ্ঠ দল বা কেইবাটাও দলৰ সকলো সদস্যই যুটীয়াভাৱে নিৰ্বাচিত কৰে। ভাৰতীয় সংবিধান অনুসৰি, এখন ৰাজ্যিক বিধান সভাত নিম্নতম ৬০ জন সদস্য আৰু ৫০০ জন সদস্য থাকিব লাগিব। কিন্তু যদি সংসদই এখন ৰাজ্যৰ বাবে এটা আইন মঞ্জুৰ কৰে, কেৱল ইয়াত ৬০ জনতকৈ কম সদস্য থাকিব পাৰে। উদাহৰণ স্বৰূপে, গোৱা, মিজোৰাম, পুডুচেৰী (এটা কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চল), আৰু ছিকিমৰ বিধান সভাত ৬০ জনতকৈ কম সদস্য আছে। বিধান সভাৰ কাৰ্যকাল পাঁচ বছৰ যদিহে ইয়াক আগতে ভংগ কৰা নহয়। যদি মুখ্যমন্ত্ৰী হাছে অনুৰোধ কৰে বা মিত্ৰজোঁট বা মেজৰ শাসকীয় দলৰ বিৰোধিতাত অনাস্থা প্ৰস্তাৱ গৃহীত হৈছে তেনেহ’লে ৰাজ্যপালে জৰুৰীকালীন অৱস্থাত বিধান সভা ভংগ কৰিব পাৰে।
বিধান সভাৰ অধিকাৰ আৰু কাৰ্যসমূহ | Rights and Functions of the Vidhan Sabha
সংবিধানৰ সপ্তম অনুসূচী ২-ত উল্লেখ কৰা বিষয়বোৰ আৰু ৰাজ্য চৰকাৰৰ দ্বাৰা বহন কৰিবলগা সকলো ব্যয়, মূল্যাঙ্কন আৰু ঋণ লোৱাৰ কৰ্তৃত্ব সহ অনুসূচী ৩-ত তালিকাভুক্ত ক্ষমতাবোৰৰ ওপৰত ৰাজ্যিক আইনসভাৰ একচেটিয়া ক্ষমতা আছে। কেৱল ৰাজ্যিক আইনসভাৰ এটা আৰ্থিক বিধেয়ক জাৰী কৰাৰ ক্ষমতা আছে। বিধান পৰিষদে কেৱল বিধান সভাৰ পৰা আৰ্থিক বিধেয়ক প্ৰাপ্ত কৰাৰ ১৪ দিনৰ ভিতৰত হে পৰিৱৰ্তন কৰাৰ পৰামৰ্শ দিব পাৰে। বিধান সভাই এই পৰামৰ্শবোৰ গ্ৰহণ বা অগ্ৰাহ্য কৰিব পাৰে।
বিধান সভাৰ মুৰব্বী হৈছে অধ্যক্ষ, যি বিধানসভাৰ সদস্যসকলৰ মাজৰ পৰা নিৰ্বাচিত হয়। অধ্যক্ষৰ ভূমিকা হৈছে অধিৱেশনৰ সময়ত শৃংখলা আৰু শালীনতা বজাই ৰখা আৰু বিধানসভাৰ ব্যৱসায় সুচাৰুৰূপে পৰিচালনা কৰাটো নিশ্চিত কৰা। উপাধ্যক্ষজনে অধ্যক্ষক সহায় কৰে আৰু তেওঁলোকৰ অনুপস্থিতিত দায়িত্ব লয়।
বিধান সভাৰ তাৎপৰ্য | Significance of the Vidhan Sabha
বিধান সভা হৈছে ৰাজ্যিক পৰ্যায়ত ভাৰতৰ গণতান্ত্ৰিক সংস্থাপনৰ এক আধাৰশিলা। ই নিশ্চিত কৰে যে চৰকাৰে সংবিধানৰ অৱগাঁথনি ভিতৰত কাম কৰে আৰু জনসাধাৰণৰ প্ৰতি দায়বদ্ধ হৈ থাকে। বিতৰ্ক আৰু আলোচনাৰ বাবে এক মঞ্চ প্ৰদান কৰি, বিধান সভাই বিভিন্ন দৃষ্টিভংগীৰ অভিব্যক্তি তৈয়াৰ কৰাত সহায় কৰে আৰু অৱগত সিদ্ধান্ত গ্ৰহণত উদগনি দিয়ে।
তদুপৰি, বিধান সভাই ৰাজ্য চৰকাৰৰ কাৰ্যবাহী শাখাৰ ওপৰত নিৰীক্ষণ হিচাপে কাম কৰে, ক্ষমতাৰ ঘনত্ব প্ৰতিহত কৰে আৰু স্বচ্ছতা বৃদ্ধি কৰে। ই নাগৰিকসকলক তেওঁলোকৰ নিৰ্বাচিত প্ৰতিনিধিৰ জৰিয়তে গণতান্ত্ৰিক প্ৰক্ৰিয়াত অংশগ্ৰহণ কৰিবলৈ সক্ষম কৰি ক্ষমতা প্ৰদান কৰে।
ৰাজ্যৰ জনসংখ্যাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি বিধান সভাৰ গঠন ৰাজ্য ভেদে পৃথক হয়। বিধান সভাৰ সদস্যসকল, যাক বিধায়ক (বিধান সভাৰ সদস্য) বুলি জনা যায়, সাধাৰণ নিৰ্বাচনৰ জৰিয়তে ৰাজ্যখনৰ জনসাধাৰণে পোনপটীয়াকৈ নিৰ্বাচিত কৰে। বিধান সভাৰ সৰ্বাধিক শক্তি ৫০০ জন সদস্য নিৰ্ধাৰণ কৰা হয়, আৰু নিম্নতম ৬০ জন, অৱশ্যে কিছুমান ৰাজ্য, যেনে ছিকিমৰ ৬০ জনতকৈ কম সদস্য আছে।
বিধান সভাৰ বিধায়ক হোৱাৰ যোগ্যতাৰ চৰ্তবোৰৰ ভিতৰত আছে ভাৰতৰ নাগৰিক হোৱা, কমেও ২৫ বছৰ বয়সৰ, আৰু ভাৰতৰ সংবিধানৰ দ্বাৰা নিৰ্ধাৰিত অন্যান্য অৰ্হতা থকা। বিধান সভাৰ কাৰ্যকাল হৈছে পাঁচ বছৰ, যাৰ পিছত ইয়াক ভংগ কৰা হয়, আৰু নতুনকৈ নিৰ্বাচন অনুষ্ঠিত হয়। অৱশ্যে, মুখ্যমন্ত্ৰীৰ পৰামৰ্শঅনুসৰি ৰাজ্যপালে ইয়াক আগতে ভংগ কৰিব পাৰে। বিধান সভাৰ মুৰব্বী হৈছে অধ্যক্ষ, যি বিধানসভাৰ সদস্যসকলৰ মাজৰ পৰা নিৰ্বাচিত হয়। অধ্যক্ষৰ ভূমিকা হৈছে অধিৱেশনৰ সময়ত শৃংখলা আৰু শালীনতা বজাই ৰখা আৰু বিধানসভাৰ ব্যৱসায় সুচাৰুৰূপে পৰিচালনা কৰাটো নিশ্চিত কৰা। উপাধ্যক্ষজনে অধ্যক্ষক সহায় কৰে আৰু তেওঁলোকৰ অনুপস্থিতিত দায়িত্ব লয়।
বিধান সভাৰ নিৰ্বাচন প্ৰক্ৰিয়া | Vidhan Sabha Election Process
- সমষ্টিসমূহৰ সীমানিৰ্ধাৰণ (Delimitation of Constituencies): নিৰ্বাচনৰ আগতে, ৰাজ্যখন জনসংখ্যাৰ ওপৰত আধাৰিত কৰি সমষ্টিত বিভক্ত কৰা হয়। এই সীমানিৰ্ধাৰণে নিশ্চিত কৰে যে প্ৰতিটো সমষ্টিত প্ৰায় সমান সংখ্যক ভোটাৰ থাকে, সমান প্ৰতিনিধিত্বৰ নীতি বজাই ৰাখে। ভাৰতীয় নিৰ্বাচন আয়োগে সীমানিৰ্ধাৰণ প্ৰক্ৰিয়াৰ তত্বাৱধান কৰে।
- ভোটাৰ পঞ্জীয়ন (Voter Registration): ভোটাৰ পঞ্জীয়ন নিৰ্বাচনী প্ৰক্ৰিয়াৰ এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ দিশ। ১৮ বছৰ বয়স প্ৰাপ্ত কৰা ভাৰতীয় নাগৰিকসকল ভোট দিবলৈ যোগ্য, যদিহে তেওঁলোক ভোটাৰ হিচাপে পঞ্জীভুক্ত হয়। নিৰ্বাচন আয়োগে ভোটাৰ তালিকা উন্নীত আৰু সংশোধন কৰাৰ বাবে নিয়মীয়া অভিযান চলায়, সকলো যোগ্য ভোটাৰক অন্তৰ্ভুক্ত কৰাটো নিশ্চিত কৰে।
- প্ৰাৰ্থীৰ মনোনয়ন (Nomination of Candidates): বিধান সভা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা প্ৰাৰ্থীসকলক ৰাজনৈতিক দলসমূহে মনোনীত কৰিব পাৰে বা নিৰ্দলীয় প্ৰাৰ্থী হিচাপে থিয় দিব পাৰে। মনোনয়ন প্ৰক্ৰিয়াত মনোনয়ন পত্ৰ দাখিল কৰা অন্তৰ্ভুক্ত থাকে, যাক ৰিটাৰ্ণিং বিষয়াই পৰীক্ষা কৰিব লাগিব। প্ৰাৰ্থীসকলে কিছুমান যোগ্যতাৰ চৰ্ত পূৰণ কৰিব লাগিব, যেনে বয়স, নাগৰিকত্ব, আৰু কোনো আইনৰ অধীনত অযোগ্য নহয়।
- নিৰ্বাচনী প্ৰচাৰ (Election Campaign): নিৰ্বাচনী প্ৰচাৰ হৈছে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰ্যায় য’ত ৰাজনৈতিক দল আৰু প্ৰাৰ্থীসকলে তেওঁলোকৰ কাৰ্যসূচী, নীতি আৰু ভোটাৰসকলক প্ৰতিশ্ৰুতি প্ৰদান কৰে। প্ৰচাৰত ৰাজহুৱা সমদল, বিতৰ্ক, ঘৰে ঘৰে প্ৰচাৰ, আৰু মিডিয়া প্লেটফৰ্মৰ ব্যাপক ব্যৱহাৰ অন্তৰ্ভুক্ত থাকে। নিৰ্বাচন আয়োগে প্ৰচাৰৰ ব্যয় নিয়ন্ত্ৰণ কৰে আৰু প্ৰক্ৰিয়াটো মুক্ত, নিৰপেক্ষ আৰু স্বচ্ছ হোৱাটো নিশ্চিত কৰে
- ভোটদান দিৱস (Voting Day): নিৰ্বাচনৰ দিনা, ভোটাৰসকলে নিৰ্ধাৰিত ভোটকেন্দ্ৰত ভোটদান কৰে। ভোটদান প্ৰক্ৰিয়াটো ইলেক্ট্ৰনিক ভোটিং মেচিনৰ (EVM) জৰিয়তে পৰিচালনা কৰা হয়, যাৰ দ্বাৰা ভোটৰ দ্ৰুত আৰু সঠিক গণনা নিশ্চিত কৰা হয়। ভোটাৰসকলে ভোটকেন্দ্ৰত বৈধ চিনাক্তকৰণ উপস্থাপন কৰিব লাগিব আৰু গোপনীয়ভাৱে ভোট দিব লাগিব।
- ভোট গণনা (Counting of Votes): ভোটগ্ৰহণ বন্ধ হোৱাৰ পিছত, EVM চীল কৰা হয় আৰু গণনা কেন্দ্ৰলৈ পৰিবহন কৰা হয়। গণনা প্ৰক্ৰিয়াটো নিৰ্বাচন আয়োগ আৰু ইয়াৰ বিষয়াসকলৰ দ্বাৰা তত্বাৱধান কৰা হয়। প্ৰাৰ্থীসকলে লাভ কৰা সংখ্যাগৰিষ্ঠ ভোটৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি ফলাফল ঘোষণা কৰা হয়। সংখ্যাগৰিষ্ঠ আসনৰ সৈতে দল বা মিত্ৰজোঁটে চৰকাৰ গঠন কৰে, আৰু বিজয়ী দলৰ নেতা মুখ্যমন্ত্ৰী হয়।
প্ৰত্যাহ্বান আৰু সংস্কাৰ | Challenges and Reforms
- প্ৰত্যাহ্বানসমূহ (Challenges): বিধান সভানিৰ্বাচন প্ৰক্ৰিয়াত কেইবাটাও প্ৰত্যাহ্বানৰ সন্মুখীন হৈছে, যাৰ ভিতৰত আছে নিৰ্বাচনী অপব্যৱহাৰ, ভোটাৰৰ উদাসীনতা, আৰু ধন আৰু পেশী শক্তিৰ প্ৰভাৱ। প্রান্তিক সম্প্ৰদায়সমূহৰ অংশগ্ৰহণ নিশ্চিত কৰা আৰু বুথ দখলৰ দৰে সমস্যাবোৰ সমাধান কৰাটোও গুৰুত্বপূৰ্ণ উদ্বেগ।
- সংস্কাৰ (Reforms): এই প্ৰত্যাহ্বানসমূহৰ মোকাবিলা কৰিবলৈ, নিৰ্বাচন আয়োগে বিভিন্ন সংস্কাৰ কাৰ্যকৰী কৰিছে, যেনে Voter Verifiable Paper Audit Trail (VVPAT) প্ৰণালী প্ৰৱৰ্তন কৰা, সংবেদনশীল ভোটকেন্দ্ৰত নিৰাপত্তা কৰ্মী নিয়োজিত কৰা, আৰু ভোটাৰ শিক্ষাৰ প্ৰচাৰ কৰা। গণতান্ত্ৰিক প্ৰক্ৰিয়া শক্তিশালী কৰিবলৈ আৰু নিৰ্বাচনৰ অখণ্ডতা বজাই ৰাখিবলৈ নিৰন্তৰ প্ৰচেষ্টা কৰা হয়।
উপসংহাৰ | Conclusion
বিধান সভা নিৰ্বাচন প্ৰক্ৰিয়া ভাৰতৰ গণতান্ত্ৰিক অৱগাঁথনিৰ এক আধাৰশিলা। প্ৰত্যাহ্বানস্বত্বেও, প্ৰক্ৰিয়াটো বিগত বছৰবোৰত বিকশিত হৈছে, স্বচ্ছতা আৰু নিৰপেক্ষতা বৃদ্ধিৰ বাবে সংস্কাৰ আৰু উদ্ভাৱন অন্তৰ্ভুক্ত কৰি। বিশ্বৰ সৰ্ববৃহৎ গণতন্ত্ৰ হিচাপে, মুক্ত আৰু নিৰপেক্ষ নিৰ্বাচনৰ প্ৰতি ভাৰতৰ প্ৰতিশ্ৰুতিয়ে আন ৰাষ্ট্ৰসমূহৰ বাবে এক উদাহৰণ হিচাপে কাম কৰি আহিছে। গণতন্ত্ৰৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰতিষ্ঠান হিচাপে, বিধান সভাই প্ৰতিনিধিত্ব, দায়বদ্ধতা আৰু স্বচ্ছতাৰ নীতিসমূহক মূৰ্ত কৰি তুলিছে, যি ৰাষ্ট্ৰৰ সামগ্ৰিক বিকাশ আৰু প্ৰগতিত অৰিহণা যোগায়।
Read also: Lok Sabha Elections Process Essay in Assamese | লোকসভা নিৰ্বাচন প্ৰক্ৰিয়া
FAQ
১. বিধান সভা (Vidhan Sabha) কি?
উত্তৰ: বিধান সভা হৈছে ভাৰতৰ ৰাজ্যিক আইনসভাৰ নিম্ন সদন। ই এখন ৰাজ্যৰ ভিতৰত আইনী কৰ্তৃত্বক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে।
২. বিধান সভাৰ সদস্যসকল কেনেকৈ নিৰ্বাচিত হয়?
উত্তৰ: বিধান সভাৰ সদস্যসকলক সাধাৰণ নিৰ্বাচনৰ জৰিয়তে ৰাজ্যখনৰ ৰাইজে পোনপটীয়াকৈ নিৰ্বাচিত কৰে। তেওঁলোকে পাঁচ বছৰৰ বাবে সেৱা আগবঢ়ায়।
৩. বিধান সভাৰ মুখ্য কামবোৰ কি?
উত্তৰ: বিধান সভাৰ প্ৰাথমিক কাৰ্যবোৰৰ ভিতৰত আছে আইন প্ৰস্তুত কৰা, ৰাজ্যিক বাজেটআলোচনা কৰা আৰু অনুমোদন কৰা, আৰু প্ৰশ্ন আৰু বিতৰ্কৰ জৰিয়তে কাৰ্যবাহীক জবাবদিহি কৰা।
৪. বিধান সভাত কোনে সভাপতিত্ব কৰে?
উত্তৰ: অধ্যক্ষই বিধান সভাৰ অধিৱেশনত সভাপতিত্ব কৰে, শৃংখলা বজাই ৰাখে আৰু ব্যৱসায় সুচাৰুৰূপে পৰিচালনা কৰাটো নিশ্চিত কৰে।
৫. বিধান সভা আৰু বিধান পৰিষদৰ মাজত পাৰ্থক্য কি?
উত্তৰ: বিধান সভা হৈছে নিম্ন সদন, আনহাতে বিধান পৰিষদ হৈছে দ্বিকক্ষীয় আইনসভা থকা ৰাজ্যবোৰৰ উচ্চ সদন। সকলো ভাৰতীয় ৰাজ্যত বিধান পৰিষদ নাই।
My self Mahezubin Saikia. Working in Dev Library as a Content Writer. A website that provides all SCERT, NCERT 3 to 12, and BA, B.com, B.Sc, and Computer Science with Post Graduate Notes & Suggestions, Novel, eBooks, Health, Finance, Biography, Quotes, Study Materials, and more.
