মানুহৰ জীৱন এক যাত্ৰা, য’ত প্ৰতিটো মুহূৰ্ত সম্ভাৱনাৰে ভৰা। কিন্তু এই সম্ভাৱনাৰ সৈতে অনিশ্চয়তাও জড়িত। “সূৰ্য উদয় হোৱাৰ সময়তে ছাদ মেৰামতি কৰা” (The time to repair the roof is when the sun is shining) — এই প্ৰবাদবাক্যই আমাৰ জীৱনৰ প্ৰতি এক গভীৰ দিশ দেখুৱাইছে। অৰ্থাৎ, বিপদ আহাৰ আগতেই প্ৰস্তুতি লোৱা বুদ্ধিমত্তাৰ চিন। মানৱ জীৱনত সময়ৰ গুৰুত্ব অমূল্য। প্ৰত্যেক কামৰ এটা উপযুক্ত সময় থাকে, আৰু সেই সময়ত কামটো সঠিকভাৱে সম্পন্ন কৰিলে তাৰ ফল অতি লাভজনক হয়। ইংৰাজী প্ৰবাদ “The time to repair the roof is when the sun is shining” অৰ্থাৎ “সূৰ্য্য উদয় হোৱাৰ সময়তেই ছাদ মেৰমতি কৰাৰ সময়”—এই প্ৰবাদটোৱে আমাৰ জীৱনলৈ এটা গভীৰ শিক্ষাৰ বাণী প্ৰেৰণ কৰে। ইয়াৰ অৰ্থ হৈছে, সমস্যা আহি নপৰাৰ আগতেই সেই সমস্যা সমাধানৰ বাবে প্ৰস্তুতি লোৱা উচিত। যেতিয়া পৰিস্থিতি অনুকূল থাকে, তেতিয়াই সঠিক পৰিকল্পনা আৰু বিনিয়োগৰ সময়। ভাৰতে এই দৰ্শনক নিজৰ উন্নয়নৰ ভিত্তি হিচাপে গ্ৰহণ কৰিছে, যাৰ ফলত দেশখন কঠিন সময়তো আগুৱাই গৈছে।
দূৰদৰ্শিতাৰ অৰ্থ আৰু প্ৰয়োজনীয়তা
দূৰদৰ্শিতা অৰ্থাৎ ভবিষ্যৎৰ বাবে আগতীয়া চিন্তা কৰা আৰু সঠিক সময়তে সঠিক পদক্ষেপ লোৱাৰ ক্ষমতা। এই গুণ মানবজীৱনৰ লগতে কোনো ৰাষ্ট্ৰৰ বিকাশৰ ক্ষেত্ৰতো এক অমূল্য সম্পদ। মানুহে যদি নিজৰ জীৱনত দূৰদৰ্শিতা অবলম্বন কৰে, তেন্তে তেওঁ আগতীয়াকৈ বিপদ-বিপৰ্যয়ৰ পৰা নিজৰ জীৱনক সুৰক্ষিত ৰাখিব পাৰে। ভবিষ্যৎ সদায় অনিশ্চিত, কিন্তু যি মানুহ বা ৰাষ্ট্ৰ আগতীয়াকৈ পৰিকল্পনা কৰে, তেওঁলোকে সংকটৰ সময়তো দৃঢ়ভাৱে স্থিতিশীল থাকিব পাৰে। উদাহৰণস্বৰূপে, যদি কোনো গৃহস্থ আগতীয়াকৈ ধন সঞ্চয় কৰে, স্বাস্থ্যৰ যত্ন লয়, আৰু সন্তানৰ শিক্ষাৰ ব্যৱস্থা কৰে, তেন্তে তেওঁ কোনো বিপদ আহিলেও সাৱধানে সামৰি উঠিব পাৰে। এই একে কথা ৰাষ্ট্ৰৰ ক্ষেত্ৰতো প্ৰযোজ্য। স্বাস্থ্য, শিক্ষা, অৰ্থনীতি, পৰিৱেশ আদি ক্ষেত্ৰত আগতীয়া বিনিয়োগ মানে হৈছে সমাজক সুৰক্ষিত, সক্ষম আৰু স্থায়ী উন্নয়নৰ পথত লৈ যোৱা। উদাহৰণস্বৰূপে, ক’ভিড-১৯ মহামাৰীৰ সময়ত ভাৰতৰ স্বাস্থ্য পৰিকাঠামোত আগতীয়াকৈ কৰা বিনিয়োগ আৰু চিকিৎসা ব্যৱস্থাৰ শক্তিকৰণে দেশক বহু বেছিকৈ সহায় কৰিছিল। দূৰদৰ্শিতা নোহোৱাকৈ কোনো সমাজ বা ব্যক্তি টেকসই উন্নয়নৰ পথত আগবাঢ়িব নোৱাৰে। সেইবাবে, জীৱনত তথা সমাজিক বিকাশত দূৰদৰ্শিতা হৈছে আগতীয়া সাৱধানতা, সুদূৰ পৰিকল্পনা আৰু বুদ্ধিমত্তাপূৰ্ণ সিদ্ধান্তগ্ৰহণৰ এক অতি প্ৰয়োজনীয় গুণ।
ভাৰতীয় অৰ্থনীতিৰ সজাগ যাত্ৰা
স্বাধীনতাৰ পাছত ভাৰতীয় অৰ্থনীতিৰ যাত্ৰা এক বৌদ্ধিক সজাগতা আৰু অধ্যৱসায়ৰ কাহিনী। স্বাধীনতাৰ সময়ত ভাৰতৰ অৰ্থনীতি মূলত কৃষিভিত্তিক আছিল আৰু সেই সময়ত দেশৰ উৎপাদন, প্ৰযুক্তি, আৰু পৰিকাঠামো যথেষ্ট দুৰ্বল আছিল। উদ্যোগ, শিক্ষা, বিজ্ঞান, আৰু বাণিজ্যৰ ক্ষেত্ৰত দেশখন তেতিয়া প্ৰায় সম্পূৰ্ণ ৰূপে বিদেশী প্ৰভাৱৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল আছিল। কিন্তু দেশৰ নীতি নিৰ্মাতাসকলে দূৰদৰ্শিতাভাৱে উপলব্ধি কৰিছিল যে, যদি ভাৰতক বিশ্ব অৰ্থনীতিত এটা শক্তিশালী স্থান লাভ কৰিবলৈ হয়, তেন্তে নিজৰ ভিতৰ শক্তি বিকাশ কৰাটো অত্যন্ত প্ৰয়োজন। সেই কাৰণে ১৯৫০ চনত পৰিকল্পনা আয়োগ গঠন কৰা হৈছিল আৰু তাৰ পিছতে আৰম্ভ হ’ল পাঁচ বছৰীয়া পৰিকল্পনাৰ যুগ। কৃষি, উদ্যোগ, শিক্ষাক্ষেত্ৰ, আৰু পৰিকাঠামো উন্নয়নৰ বাবে লোৱা এই পরিকল্পনাসমূহে দেশটোক এক দৃঢ় অৰ্থনৈতিক ভিত্তি প্ৰদান কৰিলে। ১৯৯১ চনৰ উদাৰীকৰণ নীতিয়ে ভাৰতৰ অৰ্থনীতিত এক বিপ্লৱৰ সূচনা কৰিলে, যাৰ ফলত বৈদেশিক বিনিয়োগ, উদ্যোগ, আৰু উদ্যমমূলক ক্ষেত্ৰসমূহে গতি লাভ কৰিলে। তথ্যপ্ৰযুক্তি, বিজ্ঞান, চিকিৎসা, আৰু ব্যৱসায়ৰ ক্ষেত্ৰত ভাৰতৰ সাফল্য বিশ্বদৰবাৰত স্বীকৃত হ’ল। আজিৰ দিনত ২.৭ লাখ কোটি টকাৰ পৰা ১৫০ লাখ কোটি টকাত উন্নীত হোৱা ভাৰতীয় অৰ্থনীতিৰ এই যাত্ৰাই প্ৰমাণ কৰিছে যে, ভাৰতে সূৰ্য্য উদয়ৰ সময়তে নিজৰ ঘৰৰ ছাদ মেৰামতি কৰিছিল। অৰ্থাৎ, দেশখনে সময়ত সঠিক দিশত পদক্ষেপ লৈ আগভাগেৰে নিজৰ অৰ্থনৈতিক ভৱিষ্যৎ নিৰ্মাণ কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল। এই যাত্ৰা কেৱল অৰ্থনৈতিক উন্নয়নৰ কাহিনী নহয়, ই ভাৰতবাসীৰ অধ্যৱসায়, পৰিশ্ৰম, আৰু দূৰদৰ্শিতাৰ এক উজ্জ্বল প্ৰতীক।
সমাজিক ৰূপান্তৰ আৰু মহিলাৰ শক্তিকৰণ
গ্ল’বেলাইজেশনে ভাৰতৰ সমাজক এক নতুন দিশা আৰু চিন্তাধাৰাৰে প্ৰভাৱিত কৰিছে। বৰ্তমান যুগত মহিলাসকলৰ শিক্ষা, কৰ্মসংস্থাপন, ৰাজনৈতিক অংশগ্ৰহণ আৰু অধিকাৰবোধ যথেষ্ট বৃদ্ধি পাইছে। বিশেষকৈ নগৰাঞ্চল আৰু গ্ৰাম্য অঞ্চলৰ মহিলাসকলৰ বাবে শিক্ষা আৰু আত্মনির্ভৰশীলতা লাভৰ পথ সৰ্বাধিক সুগম হৈছে। সংবিধানৰ ধাৰা ১৪, ১৫(১) আৰু ১৫(৩)-এ সকলো নাগৰিকৰ সমতাৰ নিশ্চয়তা প্ৰদান কৰাৰ লগতে, বিশেষভাৱে মহিলাসকলৰ বাবে ৰাজ্যক বিশেষ পদক্ষেপ ল’বলৈ সক্ষমতা প্ৰদান কৰিছে। ইতিহাসত ৰাজা ৰামমোহন ৰায়, ইশ্বৰচন্দ্ৰ বিদ্যাসাগৰ, স্বামী বিবেকানন্দ আদি সমাজসংস্কাৰকসকলে মহিলাৰ শিক্ষাৰ অধিকাৰ, সামাজিক প্ৰতিবন্ধকতা আৰু ব্যৱহাৰত সমতা আনিবলৈ যি যুগান্তকাৰী কাম কৰিছিল, তাৰ ফলস্বৰূপে আজি মহিলাসকলে নানা ক্ষেত্ৰত নিজৰ প্ৰতিভা আৰু সক্ষমতা প্ৰমাণ কৰিবলৈ সক্ষম হৈছে। গ্ৰাম্য অঞ্চলৰ মহিলাসকলেও স্বাভাৱিক জীৱন, ব্যৱসায়, শিক্ষা আৰু ৰাজনৈতিক সিদ্ধান্ত গ্ৰহণত অংশগ্ৰহণ কৰি সমাজক অধিক গতিশীল আৰু সমৃদ্ধিশালী কৰি তুলিছে। গ্ল’বেলাইজেশনৰ প্ৰভাৱত, মহিলাসকলে কেৱল পৰিয়ালৰ ভিতৰত নহয়, সমগ্ৰ সমাজত নিজৰ সন্মান আৰু অধিকাৰ দাবী কৰাৰ সাহস লাভ কৰিছে, যিয়ে সমাজিক ৰূপান্তৰক অধিক দ্ৰুত গতিত আগুৱাই নিয়া এক গুৰুত্বপূৰ্ণ কাৰক হিচাপে প্ৰমাণিত হৈছে।
Read also: Truth Knows no Colour | সত্যৰ কোনো ৰঙ নাই
ৰক্ষা আৰু আণৱিক শক্তিৰ আধুনিকীকৰণ
স্বাধীনতাৰ পাছত হোৱা যুদ্ধসমূহে হোৱা যুদ্ধসমূহে দেখুৱাই দিলে যে, ভাৰতক নিজৰ সীমান্ত সুৰক্ষিত ৰাখিবলৈ আধুনিক আৰু উন্নত সামৰিক প্ৰযুক্তিৰ বিকাশ কৰিব লাগিব। এই প্ৰয়োজনত ক্ষেপণাস্ত্ৰ ব্যৱস্থা, ৰণকৌশলগত বিমান, আধুনিক ৰণশক্তি, আৰু আণৱিক শক্তিৰ ক্ষেত্ৰত গুৰুত্বপূর্ণ বিনিয়োগ আৰম্ভ কৰা হয়। বিশেষকৈ আণৱিক শক্তিৰ বিকাশই ভাৰতক বৈশ্বিক দৃষ্টিত এক সুৰক্ষিত আৰু প্ৰতিরক্ষামূলক ৰাষ্ট্ৰ হিচাপে প্ৰতিষ্ঠা কৰিছে। আধুনিক সামৰিক প্ৰযুক্তি আৰু নিৰ্ভৰযোগ্য ৰণকৌশলৰ দ্বাৰা ভাৰত কেৱল সীমান্ত সুৰক্ষিত কৰিব পাৰি, নহয়, লগতে সম্ভাৱ্য বিদেশী আগ্ৰাসন আৰু যিকোনো ধৰণৰ আঘাতৰ পৰা ৰাষ্ট্ৰক ৰক্ষা কৰিবলৈ পূৰ্ণ ৰূপে প্ৰস্তুত হৈ থকাৰ সক্ষমতা লাভ কৰিছে। এই আগতীয়া প্ৰস্তুতি আৰু আধুনিকীকৰণৰ ফলত ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰীয় সুৰক্ষা, ৰণনৈতিক স্বাৱলম্বিতা আৰু আঞ্চলিক স্থিতিশীলতা দৃঢ় হৈছে। ইয়াৰ লগতে, সামৰিক আধুনিকীকৰণৰ বাবে বিজ্ঞান, প্রযুক্তি আৰু উচ্চতৰ শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰতো গুৰুত্ব বৃদ্ধি হৈছে, যাৰ ফলত নতুন প্ৰজন্মৰ বিজ্ঞানী আৰু ইঞ্জিনিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰৰ বাবে দীৰ্ঘম্যাদী সুৰক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত অৱদান আগবঢ়াইছে। সমগ্ৰ প্ৰক্ৰিয়াটো ভাৰতক কেৱল শক্তিশালী সামৰিক শক্তি হিচাপে প্ৰতিষ্ঠা কৰা নাই, বৰং এটি সুসংগঠিত, আধুনিক আৰু স্বাৱলম্বী ৰাষ্ট্ৰ হিচাপে বিশ্বত স্থান লাভ কৰাত সহায় কৰিছে।
কৃষিক্ষেত্ৰৰ ৰূপান্তৰ আৰু সেউজী বিপ্লৱ
স্বাধীনতাৰ পাছত ভাৰতৰ কৃষিক্ষেত্ৰ এক গুৰুত্বপূর্ণ পৰিবৰ্তনৰ সাক্ষী হৈ পৰিছিল। স্বাধীনতাৰ আগতে খাদ্য ঘাট আৰু কৃষি উৎপাদনৰ নিম্নতৰ অৱস্থা দেশৰ অৰ্থনীতিৰ বাবে এক গুৰুতৰ চেলেঞ্জ হিচাপে আছিল। কিন্তু স্বাধীনতাৰ পাছত চৰকাৰী নীতি আৰু বিভিন্ন কৃষি সংস্কাৰমূলক ব্যৱস্থাৰ জৰিয়তে কৃষিক্ষেত্ৰ ধীৰে ধীৰে ৰূপান্তৰিত হ’বলৈ ধৰিলে। বিশেষকৈ সেউজী বিপ্লৱৰ আৰম্ভণিয়ে দেশৰ কৃষিক্ষেত্ৰক এক নতুন দিশ প্ৰদান কৰিলে। নতুন প্ৰযুক্তি, উন্নত বীজ, সুসংগঠিত সেচ ব্যৱস্থা আৰু ৰাসায়নিক সার ব্যৱহাৰে খাদ্য উৎপাদন ব্যাপকভাৱে বৃদ্ধি পালে। এই বৃদ্ধি একেবাৰে দেশৰ খাদ্য সংকট দূৰ কৰি, ভাৰতক খাদ্যৰ ক্ষেত্ৰত আত্মনিৰ্ভৰশীল ৰাষ্ট্ৰ হিচাপে প্ৰতিষ্ঠা কৰাৰ পথ প্ৰসাৰিলে। লগতে কৃষিক্ষেত্ৰৰ উন্নয়নে উদ্যোগ আৰু ব্যৱসায়ৰ ক্ষেত্ৰতো ধাৰাবাহিক বিকাশৰ সম্ভাৱনা সৃষ্টি কৰিলে। নতুন উদ্যোগৰ সৃষ্টি, কৃষি প্ৰস্তুত কৰা সামগ্ৰীৰ প্ৰসেসিং, সংৰক্ষণ আৰু বিতৰণৰ ব্যৱস্থাই কৰ্মসংস্থাপন বৃদ্ধি কৰাৰ লগতে আয়ৰ উৎস বহুগুণ বৃদ্ধি কৰিলে। ফলত সেউজী বিপ্লৱ কেৱল খাদ্য উৎপাদন বৃদ্ধি নহয়, দেশৰ অৰ্থনৈতিক স্থিতিশীলতা, সামাজিক উন্নয়ন আৰু জনজীৱনৰ মানো উন্নত কৰাৰ ক্ষেত্ৰতো এক সাৰগৰ্ভ পদক্ষেপ হিচাপে পৰিগণিত হৈছে।
বিজ্ঞান, প্ৰযুক্তি আৰু দুৰ্যোগ ব্যৱস্থাপনা
বিজ্ঞান, প্ৰযুক্তি আৰু দুৰ্যোগ ব্যৱস্থাপনাৰ ক্ষেত্ৰত ভাৰতই বিগত কিছু বছৰতে অতি উল্লেখযোগ্য অগ্ৰগতি সাধন কৰিছে। বিশেষকৈ, ISRO-ৰ সফল অভিযান, উপগ্ৰহ প্ৰক্ষেপণ আৰু “remote sensing” প্ৰযুক্তিয়ে দেশটোক বৈজ্ঞানিকভাৱে অধিক শক্তিশালী আৰু আত্মনির্ভৰশীল কৰি তুলিছে। এই প্ৰযুক্তিসমূহে কেৱল অৱকাশ অভিযানলৈ সীমাবদ্ধ নথকা, বৰং কৃষি, পৰিৱেশ, পৰিবহন, আৰু দুৰ্যোগ ব্যৱস্থাপনাৰ দৰে বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত গুৰুত্বপূর্ণ অৱদান আগবঢ়াইছে। বিশেষকৈ “IRIS” কাৰ্যসূচীৰ জৰিয়তে ভাৰত আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সহযোগিতাত দুৰ্যোগ পৰ্যবেক্ষণ আৰু প্ৰতিকাৰ ব্যৱস্থাপনাৰ নতুন অধ্যায় আৰম্ভ কৰিছে। এই কাৰ্যসূচীৰ মাধ্যমে ভূমিকম্প, বানপানী, খৰাং আৰু অন্যান্য প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ ক্ষেত্ৰত তৎপ্ৰৱাৱী তথ্য সংগ্ৰহ কৰি সময়মতে ব্যৱস্থা গ্ৰহণৰ সুবিধা বৃদ্ধি পাইছে। লগতে, এই প্ৰযুক্তিসমূহৰ সহায়ত বিজ্ঞানী আৰু চৰকাৰী সংস্থাসমূহে দুৰ্যোগৰ আশঙ্কা আগতেই নিৰূপণ কৰি জনসাধাৰণক সতৰ্ক কৰাৰ লগতে ক্ষয়ক্ষতি হ্ৰাসৰ বাবে পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰিব পাৰে। এই সকলো প্ৰচেষ্টাই দেখুৱায় যে ভাৰত কেবল বৈজ্ঞানিক উদ্ভাৱন আৰু প্ৰযুক্তিগত বিকাশত অগ্ৰগামী নহয়, বৰং আগতীয়া চিন্তা, পৰিকল্পনা আৰু প্ৰযুক্তিৰ সদ্ব্যৱহাৰৰ মাধ্যমে নিজৰ সুৰক্ষাৰ ছাউনি অধিক মজবুত কৰি দেশবাসীক নিৰাপদ আৰু সুস্থিত জীৱনৰ নিশ্চয়তা প্ৰদান কৰিছে।
পৰিৱেশ-বান্ধৱ শক্তি
NTPC আৰু কেন্দ্ৰীয় শক্তি সংস্থাসকলে পৰিৱেশ-বান্ধৱ শক্তি উৎপাদনৰ দিশে আগবঢ়িছে। কয়লা-ভিত্তিক উৎপাদনৰ বিপৰীতে নবীকৰণযোগ্য শক্তিৰ ব্যৱহাৰে কাৰ্বন নিঃসৰণ হ্ৰাস কৰা হৈছে। এই আগতীয়া পদক্ষেপবোৰে ভৱিষ্যৎ প্ৰজন্মৰ বাবে পৰিষ্কাৰ পৰিবেশ নিৰ্মাণৰ পথ প্ৰস্তুত কৰিছে।
উপসংহাৰ
“সূৰ্য উদয় হোৱাৰ সময়তে ছাদ মেৰামতি কৰা” (The time to repair the roof is when the sun is shining) — এই বাক্যটো কেৱল এক প্ৰবাদ নহয়, বৰং জীৱনৰ এক দৰ্শন। আগতীয়া প্ৰস্তুতি, পৰিকল্পিত বিনিয়োগ আৰু সজাগতা মানেই সফলতাৰ ভিত্তি। ভাৰতে নিজৰ ইতিহাসে দেখুৱাইছে যে, সঠিক সময়ত কৰা সঠিক পদক্ষেপে দেশখনক সংকটৰ মাজৰেও উন্নয়নৰ দিশে লৈ গৈছে।
FAQs
১. “সূৰ্য্য উদয় হোৱাৰ সময়তেই ছাদ মেৰমতি কৰাৰ সময়” (The time to repair the roof is when the sun is shining) প্ৰবাদৰ মুখ্য অৰ্থ কি?
উত্তৰ: সূৰ্য্য উদয় হোৱাৰ সময়তেই ছাদ মেৰমতি কৰাৰ সময়” (The time to repair the roof is when the sun is shining) প্ৰবাদৰ মুখ্য অৰ্থ – সমস্যাৰ আগতেই প্রস্তুতি ল’ব লাগে; অনুকূল পৰিস্থিতিত কাম আৰম্ভ কৰাই বুদ্ধিমান সিদ্ধান্ত।
২. “সূৰ্য উদয় হোৱাৰ সময়তে ছাদ মেৰামতি কৰা” (The time to repair the roof is when the sun is shining) এই প্ৰবাদটো কোন কোন ক্ষেত্ৰত প্ৰযোজ্য?
উত্তৰ: শিক্ষা, আৰ্থিক পৰিকল্পনা, ৰাজনীতি, স্বাস্থ্য, সমাজ — সকলো ক্ষেত্ৰত।
৩. “সূৰ্য উদয় হোৱাৰ সময়তে ছাদ মেৰামতি কৰা” (The time to repair the roof is when the sun is shining) এই প্ৰবাদৰ পৰা আমি কি শিক্ষা লওঁ?
উত্তৰ: সময়ৰ সঠিক ব্যৱহাৰ, আগতীয়া চিন্তা, আৰু দূৰদৰ্শিতা বজাই ৰাখিব লাগে।
৪. মহিলাৰ শক্তিকৰণৰ ক্ষেত্ৰত সংবিধানৰ ভূমিকা কি?
উত্তৰ: – সংবিধানৰ ধাৰা ১৪, ১৫(১) আৰু ১৫(৩)-এ মহিলাসকলক সমতা আৰু সুৰক্ষাৰ নিশ্চয়তা প্ৰদান কৰিছে।
৫. ISRO আৰু বৈজ্ঞানিক গৱেষণাই কেনেকৈ ভাৰতক আগুৱাই লৈছে?
উত্তৰ: উপগ্ৰহ প্ৰযুক্তি, দুৰ্যোগ ব্যৱস্থাপনা আৰু মহাকাশ গৱেষণাৰ ক্ষেত্ৰত ভাৰতক বিশ্বমানৰ শক্তি হিচাপে প্ৰতিষ্ঠা কৰিছে।
Read also: Happiness is the Path | আনন্দ হৈছে পথ
My self Mahezubin Saikia. Working in Dev Library as a Content Writer. A website that provides all SCERT, NCERT 3 to 12, and BA, B.com, B.Sc, and Computer Science with Post Graduate Notes & Suggestions, Novel, eBooks, Health, Finance, Biography, Quotes, Study Materials, and more.
