The Economy of North-East India Unit 5 অঞ্চলটোৰ উন্নয়মূলক সমস্যাসমূহ, College and University Answer Bank for BA, B.com, B.sc, and Post Graduate Notes and Guide Available here, The Economy of North-East India Unit 5 অঞ্চলটোৰ উন্নয়মূলক সমস্যাসমূহ Solutions to each Unit are provided in the list of UG-CBCS Central University & State University Syllabus so that you can easily browse through different College and University Guide and Notes here. The Economy of North-East India Unit 5 অঞ্চলটোৰ উন্নয়মূলক সমস্যাসমূহ Question Answer can be of great value to excel in the examination.
The Economy of North-East India Unit 5 অঞ্চলটোৰ উন্নয়মূলক সমস্যাসমূহ
The Economy of North-East India Unit 5 অঞ্চলটোৰ উন্নয়মূলক সমস্যাসমূহ Notes cover all the exercise questions in UGC Syllabus. The Economy of North-East India Unit 5 অঞ্চলটোৰ উন্নয়মূলক সমস্যাসমূহ provided here ensures a smooth and easy understanding of all the concepts. Understand the concepts behind every Unit and score well in the board exams.
Developmental Issues of the Region
ECONOMICS
THE ECONOMY OF NORTH-EAST INDIA
উত্তৰ-পূৱ ভাৰতৰ অৰ্থনীতি
অতি চমু প্রশ্নোত্তৰঃ
১। মানৱ সম্পদ বুলিলে কি বুজা?
উত্তৰঃ মানৱ সম্পদ বুলিলে দেশৰ উৎপাদন ক্ষমতাত বৰঙণি যোগোৱাৰ সামৰ্থ্য থকা আৰু সম্ভাৱনা থকা সমূহ জনশক্তিকে বুজোৱা হয়৷
২। মূলধন গঠন বুলিলে কি বুজা?
উত্তৰঃ দেশত মূলধন জাতীয় সামগ্ৰীৰ পৰিমাণ বৃদ্ধি হ’লেই ব্যাপক অৰ্থত মূলধন গঠন হোৱা বুলি কোৱা হয়।
৩। ভাৰত চৰকাৰে দৰিদ্ৰতা দূৰীকৰণৰ বাবে গ্ৰহণ কৰা এখন আঁচনিৰ নাম লিখা।
উত্তৰঃ প্রধানমন্ত্ৰী গ্ৰামোদ্যোগ যোজনা।
৪। দৰিদ্ৰতা সীমাৰেখা কি?
উত্তৰঃ পুষ্টি সংক্রান্ত নূন্যতম প্রয়োজন পূৰণৰ বাবে যি পৰিমাণৰ দৈনিক খাদ্য-দ্ৰৱ্যৰ (২২৫০ কেলৰি) প্রয়োজন হয় তাক যিসকল লোকে ভোগ কৰিব নোৱাৰে, তেওঁলোকেই দৰিদ্ৰতাৰ সীমাৰেখাৰ তলত থকা বুলি কোৱা হয় ৷
৫। দৰিদ্ৰতা পার্থক্য বুলিলে কি বুজা?
উত্তৰঃ সমাজৰ দুখীয়া শ্ৰেণীৰ লোকসকলক দৰিদ্ৰ সীমাৰেখাৰ ওপৰলৈ আনিবলৈ প্ৰয়োজনীয় আয়ক দৰিদ্ৰতা পার্থক্য বোলে। উল্লেখযোগ্য যে যদিও বিশ্বত চৰম দৰিদ্ৰতাৰ সংখ্যা যথেষ্ট বেছি, তথাপিও তেখেতসকলক দৰিদ্ৰ সীমাৰ ওপৰলৈ আনিবলৈ উন্নয়নশীল দেশসমূহৰ মুঠ উপভোগৰ মাত্ৰ ৩ শতাংশহে প্রয়োজনীয়।
৬। দৰিদ্ৰ বা দুখীয়া কোনবোৰ?
উত্তৰঃ সমাজৰ যিসকলে মানুহে জীয়াই থাকিবলৈ নূন্যতম প্রয়োজনীয় যেনে — খাদ্য, বস্ত্র, বাসস্থান আদি পূৰণ কৰিব নোৱাৰে তাকে দৰিদ্ৰতা বা দুখীয়া বুলি কোৱা হয়।
৭। আপেক্ষিক দৰিদ্ৰতা কি?
উত্তৰঃ আপেক্ষিক দৰিদ্ৰতা হ’ল নিম্নতম খোৱা সামগ্ৰীৰ উপভোগ্য নোহোৱা শ্ৰেণীৰ দৰিদ্ৰতা।
৮। সম্পর্কিত দৰিদ্ৰতা কি?
উত্তৰঃ যেতিয়া দুখন দেশ বা দুজন ব্যক্তিৰ মাজৰ ধনী বা দুখীয়াৰ তুলনা কৰা হয় সিয়েই সম্পর্কিত দৰিদ্ৰতা।
৯। ভাৰতত দৰিদ্ৰতাৰ হিচাপ কি ভিত্তিত কৰা হয়?
উত্তৰঃ (ক) উপভোগ ব্যয়ৰ ভিত্তিত। আৰু
(খ) সামগ্ৰীৰ কেলৰি ভিত্তিত।
১০। আয়ৰ অসমতা বুলিলে কি বুজা?
উত্তৰঃ সমাজত আয় আৰু সম্পদৰ বিতৰণৰ ক্ষেত্ৰত দেখা দিয়া বৈষম্য বা খেলিমেলি সমূহকে আয়ৰ অসমতা বোলে ৷
১১। মানৱ সম্পদ বুলিলে কি বুজা?
উত্তৰঃ সাধাৰণ অৰ্থত শিক্ষা আৰু কাম কৰিব পৰা অৰ্হতা থকা সকলোবোৰ মানুহকে মানৱ সম্পদ বুলি কোৱা হয়।
১২। মানৱ সম্পদ গঠনৰ কাৰণে ঘাইকৈ কোন দুটা খণ্ডত বিনিয়োগ প্রয়োজনীয়?
উত্তৰঃ মানৱ সম্পদ গঠনৰ বাবে ঘাইকৈ শিক্ষা আৰু স্বাস্থ্য খণ্ডত বিনিয়োগ প্রয়োজনীয়।
১৩। দৰিদ্ৰতা কাক বোলে?
উত্তৰঃ দৰিদ্ৰতা হৈছে সমাজৰ এক পুতৌ লগা অৱস্থা। সমাজৰ এক শ্ৰেণীৰ লোকে ন্যূনতম জীয়াই থাকিবলৈ লগা প্রয়োজনীয়খিনি পূৰণ কৰিব নোৱাৰা অৱস্থাটোকে দৰিদ্ৰতা বোলে৷
১৪। মানৱ ক্ষমতা পৰিকল্পনা কাক বোলে?
উত্তৰঃ অৰ্থনীতিৰ বিভিন্ন প্রয়োজনীয় কাম-কাজৰ কাৰণে দক্ষ সম্পন্ন মানৱ ক্ষমতা গঠনৰ যি দীর্ঘব্যাপী প্রক্রিয়া তাকে মানৱ ক্ষমতা পৰিকল্পনা বোলে। মানৱ ক্ষমতা বৃদ্ধি কৰিবৰ কাৰণে শিক্ষা আৰু স্বাস্থ্যখণ্ডক প্রাধান্য দিয়াটো দৰকাৰ।
১৫। মানৱ মূলধন আৰু মানৱ উন্নয়নৰ মাজৰ পাৰ্থক্যসমূহ দেখুওৱা।
উত্তৰঃ দেশৰ মানৱ সম্পদসমূহক মূলধনলৈ পৰিৱৰ্তন কৰাকে মানৱ মূলধন বোলে। যেনে— ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ দৰে মানৱ সম্পদক ডাক্তৰ বা ইঞ্জিনিয়াৰৰ দৰে মানৱ মূলধনলৈ পৰিৱৰ্তন কৰা। আনহাতে, মানৱ উন্নয়ন মানে হ’ল মানুহৰ সৰ্বাংগীন বিকাশ। অর্থাৎ মানুহৰ শিক্ষা, স্বাস্থ্য, সংস্কৃতি ইত্যাদিৰ বিকাশ সাধন বা উন্নয়ন।
১৬ ৷ মানৱ মূলধনৰ তুলনাত মানৱ উন্নয়নৰ ধাৰণা ব্যাপক বুলি কিয় ধৰা হয়?
উত্তৰঃ মানৱ উন্নয়নৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত মানুহৰ লক্ষ্য মানুহ নিজেই। শিক্ষা আৰু স্বাস্থ্যত কৰা বিনিয়োগে শ্রম উপাদনশীল বৃদ্ধি নকৰিলেও ইয়াৰ জৰিয়তেহে মানৱ কল্যাণ সাধিত হব। অর্থাৎ সকলো ব্যক্তিকে শিক্ষিত আৰু সুস্বাস্থ্যবান জীৱনৰ গৰাকী হোৱাৰ অধিকাৰ আছে আৰু সেয়েহে মানৱ উন্নয়নৰ ধাৰণাটো ব্যাপক।
১৭। মানৱ মূলধন গঠনত কোনবোৰ উপাদানে অৰিহণা যোগায়?
উত্তৰঃ (ক) শিক্ষাৰ স্তৰ ৷
(খ) বৃত্তিগত প্রশিক্ষণ।
(গ) স্বাস্থ্য।
(ঘ) নিয়োগ বজাৰ ৷
১৮ ৷ শিক্ষা আৰু স্বাস্থ্যখণ্ডক নিয়ন্ত্ৰণ কৰা দুটা চৰকাৰী প্ৰতিষ্ঠানৰ নাম উল্লেখ কৰা।
উত্তৰঃ শিক্ষা খণ্ডতঃ ৰাষ্ট্ৰীয় শৈক্ষিক গৱেষণা আৰু প্ৰশিক্ষণ পৰিষদ (NCERT)।
স্বাস্থ্য খণ্ডতঃ স্বাস্থ্য বিভাগ আৰু ভাৰতীয় চিকিৎসা গৱেষণা পৰিষদ (ICMR)।
১৯। কোন বছৰত ভাৰতে লুক ইষ্ট নীতি আৰম্ভ কৰিছিল?
উত্তৰঃ শীতল যুদ্ধৰ পিছৰ সময়ছোৱাত লুক ইষ্ট নীতি ভাৰতৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ বৈদেশিক পৰিৱেশক নীতিৰ পদক্ষেপ হিচাপে আত্মপ্ৰকাশ কৰিছে। ৰাজনৈতিক সম্পর্ক বিকশিত কৰা, একত্ৰীকৰণ বৃদ্ধি কৰা আৰু দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ দেশসমূহৰ সৈতে নিৰাপত্তা সহযোগিতা গঢ়ি তোলাৰ লক্ষ্যৰে নৰসিংহ ৰাও চৰকাৰে ইয়াক ১৯৯১ চনত আৰম্ভ কৰিছিল।
২০৷ উত্তৰ-পূব অঞ্চলৰ উন্নয়ন মন্ত্ৰালয় কি?
উত্তৰঃ উত্তৰ-পূব অঞ্চলৰ উন্নয়ন মন্ত্ৰালয় হৈছে ভাৰত চৰকাৰৰ মন্ত্ৰালয়, যাক ছেপ্টেম্বৰ ২০০১ ত স্থাপিত কৰা হৈছিল, যি উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ আঠখন ৰাজ্যৰ আৰ্থ-সামাজিক বিকাশৰ সৈতে সম্পর্কিত বিষয়বোৰৰ মোকাবিলা কৰিবলৈ কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ নোডেল বিভাগ হিচাপে কাম কৰে।
২১। উত্তৰ-পূব অঞ্চলৰ মৌলিক বৈশিষ্ট্যবোৰ কি?
উত্তৰঃ উত্তৰ-পূব অঞ্চলৰ মৌলিক বিশেষত্ব হৈছে— নিম্ন জনমূৰি উপাৰ্জন, ব্যক্তিগত বিনিয়োগৰ অভাৱ, নিম্ন মূলধন গঠন, অপর্যাপ্ত আন্তঃগাঁথনি সুবিধা, ভৌগোলিক বিচ্ছিন্নতা আৰু ইয়াৰ খনিজ সম্পদৰ অপৰ্যাপ্ত ব্যৱহাৰ, জলবিদ্যুৎ সম্ভাৱনা।
২২। বৰ্তমানৰ উত্তৰ-পূব অঞ্চল উন্নয়নৰ ৰাজ্যিক মন্ত্রী কোন?
উত্তৰঃ শ্ৰী জি কিষাণ ৰেড্ডী।
২৩। দৰিদ্ৰতা আৰু নিবনুৱাৰ মাজত ডাঙৰ সমস্যা কি?
উত্তৰঃ এজন নিবনুৱা ব্যক্তিৰ টকা উপাৰ্জন কৰাৰ কোনো উপায় নাই আৰু তেওঁ নিজৰ আৰু তেওঁৰ পৰিয়ালৰ মৌলিক প্রয়োজনীয়তা পূৰণ কৰিব নোৱাৰে৷ উপাৰ্জন হেৰুওৱাৰ বাবে নিবনুৱাই দৰিদ্ৰতাৰ সৃষ্টি কৰে। উদাহৰণস্বৰূপে— যেতিয়া এজন ব্যক্তি নিবনুৱা হয়, তেওঁ উন্নত উপাৰ্জন কৰিব নোৱাৰে আৰু উপাৰ্জনৰ অভাৱৰ বাবে তেওঁলোকৰ পৰিয়ালে জীৱন নিৰ্বাহৰ ব্যয় পূৰণ কৰিব নোৱাৰে।
২৪ ৷ উত্তৰ পূব ভাৰতত ধীৰ ঔদ্যোগিক বিকাশৰ আঁৰৰ কাৰণবোৰ কি?
উত্তৰঃ জনসংখ্যাৰ দ্ৰুত বৃদ্ধি, কম ব্যৱহৃত প্ৰাকৃতিক সম্পদ, আদিম কৃষি আৰু ঔদ্যোগিকৰণৰ লেহেম বৃদ্ধি হৈছে উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ নিবনুৱা সমস্যাৰ বাবে দায়ী মুখ্য কাৰক ৷
২৫। অসমত মাটি খহনীয়াৰ আঁৰৰ কাৰণবোৰ কি কি?
উত্তৰঃ অত্যাধিক বৰষুণ, ফাটি যোৱা বান্ধ বা সমুদ্ৰৰ বান্ধ, পৰ্বতবোৰত দ্রুত বৰফ গলি যোৱা বা দুর্ভাগ্যবশতঃ স্থাপন কৰা বীভাৰ বান্ধে নদী এখনক আচ্ছন্ন কৰিব পাৰে আৰু ইয়াক ওচৰৰ ভূমিক বিয়পাই পঠিয়াব পাৰে।
২৬। অসমত ঔদ্যোগিক বিকাশৰ সমস্যাবোৰ কি কি?
উত্তৰঃ ৰাজ্যখনে মূলধন গঠনত অতি দুৰ্বল হাৰৰ সন্মুখীন হৈছে। অসমত সঞ্চয়ৰ পৰিমাণ আৰু হাৰ অতি দুৰ্বল। যিহেতু অসমত জনমূৰি উপাৰ্জনৰ স্তৰ অতি দুৰ্বল, সঞ্চয়ৰ সম্ভাৱনা কম মূলধন গঠনৰ অভাৱ ৰাজ্যখনৰ ঔদ্যোগিকৰণৰ গতিৰ ক্ষেত্ৰত এক অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ বাধা।
২৭। অসমত মাটি খহনীয়া কি?
উত্তৰঃ অসম চৰকাৰৰ মতে, অসমৰ বহুতো জিলাত নদীৰ দ্বাৰা মাটি খহনীয়া অব্যাহত আছে যাৰ ফলত বছৰি গড় প্ৰায়ে ৮,০০০ হেক্টৰ মাটি হেৰুৱায় ৷
২৮ ৷ উত্তৰ-পূব অঞ্চলত ঔদ্যোগিক বিকাশৰ প্ৰত্যাহ্বানবোৰ কি?
উত্তৰঃ অপর্যাপ্ত আন্তঃ গাঁথনিত উত্তৰ-পূব অঞ্চলত মৌলিক আন্তঃগাঁথনিগত সুবিধা পর্যাপ্ত নহয়। উদাহৰণস্বৰূপে— যোগাযোগ, পথপথ, বিদ্যুৎ যোগান ইত্যাদি। এক সুন্দৰ আঃগাঁথনিমূলক আধাৰ অবিহনে অঞ্চলটোৱে ইয়াৰ সম্পদৰ আধাৰত বিভিন্ন উদ্যোগ বিকশিত কৰিব নোৱাৰে।
২৯ ৷ ভাৰতত পূব নীতি আইন সফলতাৰ বাবে উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চল চাবিকাঠী হয় নেকি?
উত্তৰঃ উত্তৰ পূৰ্বাঞ্চল নিশ্চিতভাৱে পূব নীতি আইনৰ কেন্দ্ৰবিন্দু নহয়, কিন্তু নতুন দিল্লীয়ে ইয়াৰ অন্তিম সফলতা প্ৰস্তুত কৰাৰ লগতে অঞ্চলটোক পূবৰ সৈতে একত্ৰিত কৰাৰ বাবে চেষ্টা কৰিছে।
৩০ ৷ ভাৰতৰ পূব নীতি পলিচীৰ তিনিটা চি (Cs) কি?
উত্তৰঃ ‘পূব নীতি পলিচীৰ অধীনত চৰকাৰে আছিয়ান (ASEAN) ৰাষ্ট্ৰসমূহৰ সৈতে উন্নত সম্পর্ক গঢ়ি তুলিবলৈ তিনিটা চি (Cs)ৰ (সংস্কৃতি, সংযোগ আৰু বাণিজ্য) ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি আছে।
৩১ ৷ পূব নীতি আইনৰ মুখ্য উদ্দেশ্য কি?
উত্তৰঃ (ক) আঞ্চলিক, দ্বিপাক্ষিক আৰু বহুপাক্ষিক পৰ্যায়ত নিৰন্তৰ সম্পৰ্কৰ জৰিয়তে অর্থনৈতিক সহযোগিতা, সাংস্কৃতিক সম্পর্ক বৃদ্ধি কৰা আৰু এছিয়া-প্রশান্ত মহাসাগৰীয় অঞ্চলৰ দেশসমূহৰ সৈতে এক কৌশলগত সম্পর্ক গঢ়ি তোলা।
(খ) উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ ৰাজ্যসমূহৰ অন্যান্য চুবুৰীয়া দেশৰ সৈতে বাৰ্তালাপ বৃদ্ধি কৰা।
৩২ ৷ সকলো মূলধনেই সম্পদ, কিন্তু সকলো মূলধন সম্পদ নহয় ৷” বুজাই দিয়া ৷
উত্তৰঃ সম্পদৰ চাৰিটা বৈশিষ্ট্য থাকে—–উপযোগিতা, দুষ্প্রাপ্যতা, বাহ্যিকতা আৰু হস্তান্তৰ যোগ্যতা। মূলধনৰ মাজত এই আটাইকেইটা বৈশিষ্ট্যই বিদ্যমান। গতিকে সকলো মূলধনেই সম্পদ। সম্পদৰ যিটো অংশ মানুহে পোনে পোনে ভোগ নকৰি অধিক উৎপাদন কৰাৰ আহিলা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে তাকহে মূলধন বোলে। গতিকে কোনো এটা বস্তু সম্পদ হ’লে মূলধন নহ’বও পাবে। যেনে— কিতাপ এখন সম্পদ হ’লেও ই মূলধনৰ শাৰীত নপৰে।
চমু আৰু ৰচনাধর্মী প্রশ্নোত্তৰঃ
১। অসম -নাগালেণ্ডৰ মাজত সীমা সংঘৰ্ষ কি?
উত্তৰঃ অসম ৰাজ্য চৰকাৰৰ মতে, ইয়াৰ প্ৰায় ৫০,০০০ হেক্টৰ অঞ্চল নাগালেণ্ডৰ দ্বাৰা সংযুক্ত কৰা হৈছিল। নাগালেণ্ডৰ সীমা ১৯৬২ চনৰ নাগালেণ্ড ৰাজ্যিক আইনৰ দ্বাৰা সংজ্ঞায়িত কৰা হৈছে। ১৯২৫ চনৰ অধিসূচনাত নাগা পাহাৰ আৰু টুয়েনচাং স্বায়ত্তশাসিত অঞ্চল হিচাপে একত্ৰিত কৰা হৈছিল। এইটো নাগাসকলে গ্ৰহণ কৰা নাছিল। তেওঁলোকে দাবী কৰিছিল যে নাগালেণ্ডত নাগা পাহাৰ নগাঁও আৰু উত্তৰ কাছাৰ জিলাতনগাসকলৰ আধিপত্য থকা অঞ্চলসমূহ থাকিব লাগে। ১৯৬৫ চনত অসম আৰু নাগালেণ্ডৰ মাজত হোৱা প্ৰথম সীমান্ত সংঘৰ্ষৰ এইটোৱেই মুখ্য কাৰণ আছিল যেন লাগে। তেতিয়াৰ পৰা ৰাজ্যসমূহৰ মাজত সঘনাই হিংসাত্মক সংঘর্ষ হৈছিল। ১৯৬৮, ১৯৭৯ আৰু ১৯৮৫ চনত মুখ্য সশস্ত্র সংঘৰ্ষৰ খবৰ পোৱা গৈছিল।
২। অসম-মেঘালয়ৰ মাজত সীমা সংঘর্ষ কি?
উত্তৰঃ অসম আৰু মেঘালয়ৰ মাজত প্ৰথম সংঘৰ্ষৰ উদ্ভৱ হৈছিল যেতিয়া মেঘালয়ে ১৯৭১ চনৰ বিধানসভা সংগঠন আইনক প্রত্যাহ্বান জনাইছিল। এই আইনৰ অধীনত, মিকিৰ পাহাৰৰ অংশবোৰ অসমত সংযুক্ত কৰা হৈছিল। মেঘালয়ৰ মতে এই অঞ্চলসমূহ সংযুক্ত খাচী আৰু জয়ন্তীয়া পাহাৰৰ এটা অংশ।
৩। অসম-অৰুণাচল প্ৰদেশৰ মাজত সীমা সংঘর্ষ কি?
উত্তৰঃ অৰুণাচল প্রদেশ ১৯৭২ চনত গঠন কৰা হৈছিল আৰু ইয়াক কেন্দ্রীয় শাসিত অঞ্চল হিচাপে নামাকৰণ কৰা হৈছিল। পিছলৈ ইয়াক ১৯৮৭ চনত ৰাজ্য হিচাপে অসমৰ পৰা নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল। অৰুণাচল প্ৰদেশৰ লোকসকলে উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চল পুনর্গঠন আইন ১৯৭১ ৰ অধীনত ৰাজ্যখনৰ সীমাত সন্মত হৈছে। অৱশ্যে, সীমাত অসমী বেদখলৰ সমস্যা আছে যাৰ ফলত ৰাজ্যসমূহৰ মাজত সঘনাই সংঘর্ষ হয়।
৪। এটা জাতিৰ উন্নয়নৰ বাবে শিক্ষা কিদৰে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ সমল ব্যাখ্যা কৰা ৷
উত্তৰঃ শিক্ষা এটা জাতিৰ উন্নয়নৰ বাবে অপৰিহাৰ্য। কাৰণ যেতিয়া মানুহে লিখিব-পঢ়িব পাৰে, তেতিয়াহে সুদীৰ্ঘ জীৱন লাভ কৰিবলৈ সক্ষম হ’ব আৰু তেতিয়াহে তেওঁলোকে গুৰুত্ব প্ৰদান কৰা অইন পচন্দসমূহ কৰিব পাৰিব। স্বাভাৱিকতে অর্থনৈতিক বৃদ্ধিলৈ শিক্ষিত ব্যক্তিজনৰ বৰঙণি অশিক্ষিত এজনৰ তুলনাত বেছি, কাৰণ এজন শিক্ষিত ব্যক্তিয়েহে দেশৰ উন্নয়নত আয় সৃষ্টি কৰিব পাৰে। প্ৰকৃত দিশত শিক্ষিত আৰু অশিক্ষিত হ’লৈ বৃহৎ জনসংখ্যা এখন দেশৰ অৰ্থনৈতিক উন্নয়ন ত্বৰান্বিত কৰাৰ বাবে আৰু সঠিক দিশত সামাজিক সাধনৰ বাবে সম্পদ হ’ব পাৰে। শিক্ষাত কৰা বিনিয়োগে শ্ৰমৰ উৎপাদনশীলতা বৃদ্ধি নকৰিলেও ইয়াৰ জৰিয়তেহে মানৱ কল্যাণ সাধিত হ’ব।
৫। তলত উল্লেখ কৰাবোৰক মানৱ মূলধন গঠনৰ উৎস হিচাপে আলোচনা কৰা ৷
(ক) স্বাস্থ্য আন্তঃগাঁথনি।
(খ) প্ৰব্ৰজনত কৰা ব্যয়।
উত্তৰঃ (ক) ব্যক্তিৰ উন্নয়নত স্বাস্থ্য যেনেকৈ দৰকাৰী জাতিৰ উন্নয়নৰ বাবেও ই অতিকৈ প্রয়োজনীয়। স্বাস্থ্য সেৱাৰ সুবিধাৰ পৰা বঞ্চিত এজন ৰুগ্ন শ্রমিক কামত অনুপস্থিত থাকিবলৈ বাধ্য। যাৰ ফলত উৎপাদন হ্রাস পায়। সেইকাৰণে স্বাস্থ্যত ব্যয় কৰা মানে মানৱ মূলধন গঠনত ব্যয় কৰা আৰু এই ব্যয় অতি প্রয়োজনীয়।
(খ) মানুহে প্ৰব্ৰজন কৰে নিজৰ ঠাইতকৈ বেছি আয়ৰ কাম পোৱাৰ আশাত। কাৰিক্ৰীভাৱে শিক্ষিত লোক যেনে— ডাক্তৰ, ইঞ্জিনিয়াৰসকলে অন্য দেশতলৈ প্ৰব্ৰজন কৰাৰ উদ্দেশ্যও বেছি দৰমহাৰ সুযোগ। এনে প্ৰব্ৰজনত নিহিত হৈ থাকে যাতায়াতৰ ব্যয়, নতুন ঠাইত বসবাসৰ উচ্চ ব্যয় আৰু জটিল সামাজিক সাংস্কৃতিক অৱস্থাত জীৱন যাপন কৰাৰ মানসিক কষ্ট । নতুন ঠাইত অৰ্জন কৰা উচ্চ আয়ৰ গুৰুত্ব এনে খৰচৰ তুলনাত অধিক সেয়েহে প্ৰব্ৰজনৰ বাবে হোৱা খৰচো মানৱ মূলধন গঠনৰ উৎস।
৬। মানৱ মূলধনত কৰা বিনিয়োগে বৃদ্ধিত কিদৰে অৰিহণা যোগায়?
উত্তৰঃ মানৱ মূলধন হ’ল প্ৰব্ৰজন তথা ব্যক্তিৰ প্ৰশিক্ষণ, স্বাস্থ্য আৰু শিক্ষা শিতানত কৰা বিনিয়োগৰ ফলশ্ৰুতি। মানৱ মূলধনৰ শক্তিত বিনিয়োগৰ ফলতে দেশ এখনৰ উন্নয়ন দ্ৰুততৰ হয়। মানৱ মূলধনৰ সমার্থক যিকোনো উন্নয়ন কৌশলতে বিনিয়োগক মূল ভূমিকা দিব লাগিব। প্ৰকৃততে দেশৰ অৰ্থনৈতিক উন্নয়ন ত্বৰান্বিত কৰাৰ বাবে আৰু সঠিক দিশত সামাজিক সাধনৰ বাবে কৰা বিনিয়োগ এটা সময়ত সম্পদ হৈ গঢ় লৈ উঠিব পাৰে।
৭। “সঞ্চয়ৰ পৰা মূলধন গঠিত হয়”-উক্তিটো ব্যাখ্যা কৰা ৷
উত্তৰঃ ভোক্তাই সম্পদ বা টকা-পইচা ব্যৱহাৰ কৰে ভোগ্যবস্তু কিনিবৰ বাবে। এই সম্পদৰ এটা অংশ বর্তমানে ভোগত ব্যৱহাৰ নকৰি ভৱিষ্যতৰ বাবে সাঁচি থয়। এই সাঁচি থোৱা ধনকে সঞ্চয় বোলা হয়। এইদৰে সঞ্চিত কৰা সম্পদ বা ধন ভৱিষ্যতে অধিক উৎপাদনৰ বাবে নিয়োগ কৰিলে তাক মূলধন আখ্যা দিয়া হয়। সেইবাবে মূলধন সঞ্চয়ৰ পৰা গঠিত হয় বুলি কোৱা হয়।
এইখিনিতে এটা মন কৰিবলগীয়া কথা হ’ল, সঞ্চয় কৰিলেই মূলধনৰ সৃষ্টি নহ’বও পাৰে। সঞ্চিত ধন বা সম্পদ উৎপাদনৰ উদ্দেশ্যত বিনিয়োগ কৰিব লাগিব। গতিকে সঞ্চয় আৰু বিনিয়োগৰ সহযোগতহে মূলধন গঠিত হয় ।
৮। অসমৰ নিবনুৱা হ্ৰাস কৰাৰ ব্যৱস্থাসমূহ কি কি?
উত্তৰঃ অসমৰ নিৱনুৱা হ্ৰাস কৰাৰ ব্যৱস্থাসমূহ হ’ল—
(ক) শ্রমিক-নিবিড় প্ৰযুক্তিৰ ব্যৱহাৰ।
(খ) কৃষিত বিনিয়োগ ত্বৰান্বিত কৰা।
(গ) কৃষিৰ বৈচিত্র্যতা।
(ঘ) শ্রমিক নিবিড় ঔদ্যোগিক বিকাশ।
(ঙ) সেৱা আৰু নিযুক্তি বৃদ্ধি।
৯। অসমৰ দৰিদ্ৰতাৰ মূল কাৰণসমূহ কি কি?
উত্তৰঃ অসমৰ দৰিদ্ৰতাৰ মূল কাৰণসমূহ —
(ক) নিম্ন অর্থনৈতিক উন্নয়নৰ হাৰ।
(খ) জনসংখ্যাৰ দ্ৰুত বৃদ্ধি।
(গ) বৃটিছ শাসনৰ কালত শোষণ।
(ঘ) নিবনুৱাৰ সংখ্যা বৃদ্ধি।
(ঙ) ভাৰতীয় কৃষিৰ অনগ্ৰসৰতা।
(চ) নিম্নমানব মূলধন গঠন।
(ছ) সামাজিক উপাদান যেনে— অজ্ঞতা, অন্ধবিশ্বাস, নিৰক্ষৰতা, জাতি-বর্ণ-ধর্ম ইত্যাদি।
১০। অসমৰ দৰিদ্ৰতা দূৰীকৰণৰ বাবে পৰামৰ্শ আগবঢ়োৱা।
উত্তৰঃ অসমৰ দৰিদ্ৰতা দূৰীকৰণৰ বাবে আগবঢ়োৱা পৰামৰ্শসমূহ হ’ল —
(ক) জনসংখ্যা নিয়ন্ত্রণ।
(খ) মুদ্রাস্ফীতি নিয়ন্ত্রণ।
(গ) বিনিয়োগৰ পৰিমাণ বৃদ্ধি।
(ঘ) ক্ষুদ্ৰ আৰু কুটিৰ শিল্পসমূহক উদ্গনি।
(ঙ) আয়ৰ অসমতাৰ পৰিমাণ হ্রাস।
(চ) জনসংখ্যাৰ হেঁচা কমোৱা।
(ছ) উচ্চ স্তৰৰ শিক্ষা আৰু কৌশলগত আৰ্হিৰ প্ৰৱৰ্তন ৷
(জ) ঋণগ্রস্ততা আঁতৰ কৰা ৷
(ঝ) উচ্চ পৰ্যায়ৰ মূলধন গঠন আৰু প্ৰয়োজনীয় আন্তঃগাঠনিৰ যোগান।
(ঞ) আয় আৰু সম্পদসমূহৰ সমবিতৰণ। ইয়াৰ বাবে ৰাজহুৱা বিতৰণ ব্যৱস্থা ৰাজ সাহায্য, বিভিন্ন আঁচনি আৰু প্ৰশাসনসমূহৰ ৰূপায়ন ইত্যাদি গঢ়ি তোলা।
১১ ৷ ভাৰতীয় কৃষি আৰু গ্ৰামোন্নয়ন বেংকৰ কাৰ্যসমূহ বর্ণনা কৰা (Function of NABARD)
উত্তৰঃ ভাৰতীয় কৃষি আৰু গ্ৰামোন্নয়ন বেংকৰ কাৰ্যসমূহ (Function of NABARD): ভাৰতীয় কৃষি আৰু গ্ৰামোন্নয়ন বেংকৰ কাৰ্যসমূহ –
(ক) গ্ৰাম্য অঞ্চলৰ কৃষি, অনা-কৃষিকাৰ্যসমূহ, গ্রাম্য শিল্পী আৰু অন্যান্য গ্ৰাম্য উন্নয়নৰ কাৰ্যৰ বাবে উন্নয়ন পলিচী, পৰিকল্পনা আৰু অন্যান্য কাৰ্য কৰা ৷
(খ) কৃষি ঋণ আৰু গ্ৰামোন্নয়নৰ বাবে প্ৰশিক্ষণ দিয়া, গৱেষণা আদি কাৰ্য কৰা।
(গ) বাণিজ্যিক বেংকসমূহক পুনৰ বিত্তায়নৰ যোগেদি ঋণ প্ৰদান কৰা ৷
(ঘ) সুনৰ বিত্তায়নৰ উদ্দেশ্যে সমবায় বেংক আৰু আঞ্চলিক গ্ৰাম্য বেংকসমূহক হ্রস্বকালীন, মধ্যকালীন আৰু দীৰ্ঘম্যাদী ঋণ প্ৰদান কৰা ৷
(ঙ) বিশেষ পৰিস্থিতিৰ এককভাৱে নাইবা যুটীয়াভাৱে প্ৰত্যেক্ষ ঋণ প্রদান।
(চ) কৃষি আৰু গ্ৰাম্য খণ্ডত ঋণ দিয়া বিভিন্ন প্ৰতিষ্ঠানৰ মাজত সমন্বয় স্থাপন কৰা আৰু সেই প্রতিষ্ঠানসমূহৰ ঋণদান কাৰ্য পর্যবেক্ষণ কৰা।
(ছ) সমবায় বেংক আৰু গ্ৰাম্য বেংকসমূহৰ পৰিদৰ্শন কৰা ৷
১২ ৷ মানৱ সম্পদ বুলিলে কি বুজা? দেশৰ অৰ্থনৈতিক উন্নয়নত মানৱ সম্পদৰ ভূমিকা আলোচনা কৰা ৷
উত্তৰঃ মানৱ সম্পদ বুলিলে দেশৰ উৎপাদন ক্ষমতাত বৰঙণি যোগোৱাৰ সামৰ্থ্য থকা আৰু সম্ভাৱনা থকা সমূহ জনশক্তিকে বুজোৱা হয়। কেঁচুৱা ল’ৰা-ছোৱালী, বৃদ্ধ, বিকলাংগ, ভিক্ষাবৃত্তি অৱলম্বন কৰা আৰু উন্মাদ লোকক মানৱ সম্পদ হিচাপে ধৰা হয় ৷
জনসংখ্যাৰ দুটা দিশ মন কৰিবলগীয়া। এটাই জনসংখ্যাগত দিশৰ বিচাৰ কৰে; আনটোৱে ইয়াৰ গুণগত নিৰ্দেশ কৰে। শিক্ষা, প্রশিক্ষণৰ দ্বাৰা জনশক্তিৰ গুণগত মান উন্নত হয়। গুণগত মানত উন্নত জনশক্তিয়ে দেশত মূলধনৰ সৃষ্টি কৰে। শ্রমিকে সেই মূলধন ব্যৱহাৰ কৰি উৎপাদন ক্ষমতাৰ বৃদ্ধি কৰে। এইদৃষ্টিভংগীৰে চাবলৈ গ’লে মানৱসম্পদৰ ধাৰণাই শ্ৰমিকৰ বাবে নিয়োজিত বিনিয়োগ আৰু ইয়াৰ যোগেদি শ্রমিকক উৎপাদনক্ষম উপাদানলৈ উন্নীতকৰণ কাৰ্যক সামৰি লয় । শিক্ষা, জনস্বাস্থ্য আৰু শ্ৰমিকক উৎপাদনৰ উন্নত কলা-কৌশল সম্পর্কে প্রশিক্ষণ দিয়া কাৰ্য মানৱ সম্পদ উন্নয়ন আঁচনিৰে অংশ বিশেষ।
অর্থনৈতিক উন্নয়নত মানৱ সম্পদৰ ভূমিকা—
জনসংখ্যাৰ বৃদ্ধি দ্ৰুত অর্থনৈতিক উন্নয়নৰ সহায়কো হ’ব পাৰে, অন্তৰায়ো হ’ব পাৰে। বৰ্ধিত জনসংখ্যা অনুন্নত দেশৰ বাবে হিতকৰ হোৱা উচিত। বাঢ়ি অহা জনসংখ্যা দেশৰ সম্পদ আহৰণৰ ক্ষেত্ৰত নিয়োজিত কৰিব পাৰিলে আৰু দেশৰ সীমিত সম্পদৰ সমুচিত ব্যৱহাৰৰ জৰিয়তে উৎপাদন বৃদ্ধি কৰিব পাৰিলে অর্থনৈতিক বিকাশ দ্ৰুততৰ হ’ব ।
আনহাতে ৰাষ্ট্ৰীয় আয় বৃদ্ধিৰ তুলনাত জনসংখ্যাৰ বৃদ্ধি দ্ৰুততৰ হ’লে বর্ধিত আয়, বর্ধিত উৎপাদন জনসংখ্যাৰ পৰিপোষণৰ বাবেই নিয়োজিত হয়; দেশৰ শুদ্ধ ৰাষ্ট্ৰীয় উৎপাদনত বিশেষ সংযোজন নঘটে। এনে অৱস্থা কোনো দেশৰেই কাম্য নহয়। এনে পৰিস্থিতিত অর্থনৈতিক উন্নয়ন সম্ভৱ নহয়।
মানৱ সম্পদে দেশৰ অৰ্থনৈতিক প্ৰক্ৰিয়াত দুই ধৰণে অৰিহণা যোগাব পাৰে। এবাৰ গ্ৰাহক বা ভোক্তাৰ ৰূপত, আনবাৰ উৎপাদনৰ উপাদান বা শ্ৰমিকৰ ৰূপত। বর্ধিত জনসংখ্যাই দেশৰ উৎপাদিত দ্ৰব্য আৰু সেৱাকাৰ্যৰ ভোক্তাৰ ৰূপত সেইবোৰৰ চাহিদাৰ সৃষ্টি কৰে। বৰ্ধিত চাহিদাৰ বাবে অধিক উৎপাদনৰ প্ৰয়োজন হয়। উৎপাদন প্রক্রিয়াত জনসংখ্যাই শ্ৰমিকৰ ৰূপত উৎপাদনৰ উপাদানৰ ভূমিকা পালন কৰে। এইদৰে বৰ্ধিত চাহিদা, শ্ৰমৰ বৰ্ধিত যোগান আৰু দেশত উপলব্ধ সম্পদৰ প্ৰচুৰতাই অধিক শ্ৰমৰ জৰিয়তে অধিক উৎপাদন উপলব্ধ হোৱাৰ এক অনুকূল পৰিৱেশৰ সৃষ্টি কৰে। ইয়াৰ ফলত দেশত মূলধন গঠনৰ পথ প্ৰশস্ত হয়, বিশেষীকৰণৰ ফলত শ্রম বিভাজনৰ বিস্তৃতি ঘটে। এনে অৱস্থাত দ্ৰুত জনসংখ্যা বৃদ্ধিও অর্থনৈতিক উন্নয়নৰ সহায়ক হৈ পৰে! দেশৰ জনশক্তিয়ে মানৱ সম্পদৰ ৰূপত আৰ্থ-সামাজিক ক্ষেত্ৰত অৰিহণা যোগাব পৰাকৈ জনশক্তিক উপযুক্ত শিক্ষা আৰু প্ৰশিক্ষণ দিয়াৰ ব্যৱস্থা জনসংখ্যাৰ শিক্ষা আঁচনিৰ অন্তৰ্ভুক্ত কৰা উচিত। উন্নত দেশৰ কাৰিকৰী কলা-কৌশল আৰু প্ৰযুক্তিবিদ্যাৰে জনশক্তিৰ গুণগত মান উন্নত কৰি কৰ্ম ক্ষমতা, উৎপাদন ক্ষমতা বৃদ্ধিৰ ব্যৱস্থাই উক্ত আঁচনিত অগ্ৰাধিকাৰ পোৱা উচিত।
১৩ ৷ মানৱ সম্পদ বিকাশৰ উদ্দেশ্যবোৰ লিখা।
উত্তৰঃ আধুনিক যুগত মানৱ সম্পদ বিকাশৰ ধাৰণাটো এক নৱ চিন্তা বা নতুন দিশ। এই মানৱ সম্পদৰ বিকাশৰ বিভিন্ন লক্ষ্য আৰু উদ্দেশ্য আছে।
এই উদ্দেশ্যসমূহ হ’ল —
(ক) মানৱ সম্পদ বিকাশৰ মূল উদ্দেশ্য হৈছে মানুহক তেওঁলোকৰ ব্যক্তিগত কৌশল আৰু যোগ্যতা সম্পর্কে সজাগ কৰা।
(খ) ব্যক্তিসকলৰ অতীত যোগ্যতাসমূহৰ লগত সম্পৰ্ক ৰাখি নতুন যোগ্যতাৰ জ্ঞান আহৰণ কৰাত সহায় কৰা।
(গ) ব্যক্তিসকলক সমাজত তেওঁলোকৰ ভূমিকা সম্পৰ্কে সজাগ কৰি তোলা।
(ঘ) বৰ্তমান আৰু ভৱিষ্যৎ প্ৰজন্মৰ বাবে পুৰুষ-মহিলা আৰু শিশুসকলৰ অৱস্থাৰ উন্নতি সাধন কৰা।
(ঙ) সুস্বাস্থ্য, পৰিপুষ্টি, দক্ষতা, সচেতনতা আৰু যথোপযুক্ত শিক্ষাৰ জৰিয়তে মানৱ সম্পদৰ বিকাশ সাধন কৰি দেশৰ উৎপাদনৰ পৰিমাণ বৃদ্ধি কৰা।
(চ) স্ত্রী শিক্ষা, উপযুক্ত স্বাস্থ্য সেৱা, শিশু কল্যাণ, পৰিয়াল পৰিকল্পনা আচঁনি সম্পর্কে মানুহৰ মনত সচেতনতাৰ ভাৱ জাগ্ৰত কৰি পৰিয়ালৰ আকাৰ সীমিত কৰা।
(ছ) মানৱ সম্পদ বিকাশৰ জৰিয়তে জনসংখ্যা বৃদ্ধি, বনাঞ্চল ধ্বংস, ভূমিস্খলন, প্ৰদূষণৰ কাৰণসমূহৰ বিষয়ে ব্যক্তিক সচেতন কৰি তোলা আৰু এইসমূহৰ নিয়ন্ত্ৰণৰ ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰি প্রাকৃতিক ভাৰসাম্য ৰক্ষা কৰাৰ বাবে সজাগ কৰি তোলা।
(জ) দৰিদ্ৰতা দূৰীকৰণ, নাগৰিক সকলক শিক্ষিত আৰু সচেতন কৰি গণতান্ত্ৰিক অনুষ্ঠানৰ সম্প্ৰসাৰণ আৰু সামাজিক সমতা ৰক্ষা কৰাত সহায় কৰা ।
(ঝ) সুস্থ ৰাজনৈতিক আৰু সামাজিক বাতাবৰণ সৃষ্টি কৰা ৷
(ঞ) বিভিন্ন সামাজিক, সাংস্কৃতিক অনুষ্ঠান আদিৰ সহায়ত ব্যক্তিসকলৰ মনত আবেগিক, জাতীয় আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সংহতিৰ ভাৱ জাগ্ৰত কৰা ৷
(ট)বৃত্তিমূলক বা ব্যৱসায়িক যোগ্যতাৰ উন্নতি সাধন কৰা, লগতে ব্যক্তিৰ মনত সামাজিকতাৰ মনোভাৱ বৃদ্ধি কৰা ।
১৪। মানৱ সম্পদ উন্নয়নৰ নীতিসমূহ উল্লেখ কৰা। মানৱ শক্তি পৰিকল্পনাৰ উদ্দেশ্যসমূহ লিখা।
উত্তৰঃ অর্থনৈতিক উন্নয়ন একে এক পদ্ধতি যাৰ জৰিয়তে সমগ্ৰ অৰ্থনীতিৰ জাতীয় আয়,বিজ্ঞান, কাৰিকৰী, শিক্ষা সকলো দিশতে প্ৰগতিমূলক পৰিৱৰ্তন সাধনত সহায়ক হয়। অর্থনৈতিক বিকাশ কেৱল উৎপাদনৰ মাত্ৰা বৃদ্ধিৰ লগত জড়িত। কিন্তু অর্থনৈতিক উন্নয়নে অর্থনৈতিক গঠনৰ লগত জড়িত সকলো উৎপাদনকে সূচায়। এখন অৰ্থনীতিৰ উন্নয়নৰ বাবে সুদক্ষ কৌশলী শ্ৰমিকৰ প্ৰয়োজন৷ এই দক্ষ কৌশলী প্রশিক্ষণপ্রাপ্ত লোকসকলক মানৱ সম্পদ বুলি কোৱা হয়। অর্থনৈতিক উন্নয়নৰ বাবে মানৱ সম্পদৰ যিহেতু অতি প্রয়োজন গতিকে নির্দিষ্ট কিছুমান নীতি অৱলম্বন কৰি মানৱ সম্পদক অৰ্থনৈতিক কাৰ্যৰ বাবে উপযুক্ত দৈহিক আৰু মানসিকভাৱে প্ৰস্তুত শিক্ষা আৰু প্ৰশিক্ষণৰ যোগেদি দক্ষ কৰি তোলাৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া দৰকাৰ।
মানৱ সম্পদ উন্নয়নৰ মূল নীতিবোৰ হৈছে—
(ক) বিভিন্ন উৎপাদন খণ্ডত নিয়োজিত শ্ৰমিকৰ আৱশ্যকীয়তা নিৰ্ণয় কৰি বৰ্তমান শ্ৰমিকৰ যোগানৰ লগত ইয়াক তুলনা কৰিছে।
(খ) কোনো উৎপাদনখণ্ডৰ শ্ৰমিকৰ আৱশ্যক অনুসৰি নিৰ্দ্ধাৰিত সময়ৰ ভিতৰত শ্ৰম, শিক্ষা আৰু প্ৰশিক্ষণৰ ব্যৱস্থা কৰি শ্ৰমিকক নিয়োজিত কৰা।
(গ) বৰ্তমান শ্ৰম পৰিস্থিতি উদ্ভৱ হ’লে উৎপাদন খণ্ডৰ প্ৰসাৰতা বৃদ্ধি কৰি অধিক শ্ৰম বিনিয়োগৰ ব্যৱস্থা কৰিব লাগে ৷
(ঘ) দেশৰ অৰ্থনীতিক কৃষিখণ্ড, ক্ষুদ্র উদ্যোগ, বৃহৎ উদ্যোগ, দেশীয় বাণিজ্য, বৈদেশিক বাণিজ্য, সেৱাখণ্ড ইত্যাদিত বিভক্ত কৰা।
(ঙ) বৰ্তমান শ্ৰমিকৰ যোগান পৰিসংখ্যাৰ সহায়েৰে নিৰ্ণয় কৰা।
(চ) প্রত্যেক উৎপাদন খণ্ডৰ উন্নয়ন আৰু সুস্থ পৰিচালনাৰ বাবে শ্রমিকৰ আৱশ্যকীয়তা নিৰ্ণয় কৰা ৷
(ছ) শ্ৰমিকসকলক শিক্ষিত শ্রমিক, সাধাৰণ শ্রমিক, দৈহিক শ্রমিক, যান্ত্রিক প্রশিক্ষণপ্রাপ্ত শ্রমিক, পৰিচালক, বিজ্ঞান আৰু প্ৰযুক্তিগত শ্রমিক আদি বিভাগত ভাগ কৰি শ্ৰম সম্পদৰ পৰিকল্পনা যুগুত কৰা ৷
(জ) ঔদ্যোগিক বিকাশৰ লগে লগে শ্ৰমিকৰ ভৱিষ্যৎ চাহিদা কেনেকৈ বৃদ্ধি পাব তাৰ এক পূৰ্ব নিৰ্দ্ধাৰিত পৰিকল্পনা যুগুত কৰা। মানৱ শক্তি পৰিকল্পনাই এখন দেশৰ বিভিন্ন দিশৰ উন্নয়নত মানৱ সম্পদক যাতে যথোপযুক্তভাৱে প্ৰয়োগ কৰিব পাৰে তাৰ বাবে উপযুক্ত ব্যৱস্থা গ্ৰহণৰ আঁচনি প্ৰস্তুত কৰাত বিশেষ গুৰুত্ব দিয়ে ৷
মানৱ শক্তি পৰিকল্পনাৰ উদ্দেশ্যসমূহ হ’ল—
(ক) মানৱ শক্তি পর্যাপ্ত পৰিমাণৰ নোহোৱাৰ কাৰণ আৰু দিশসমূহ নিৰ্বাচন কৰি বিশ্লেষণ কৰা আৰু সেই নাটনি দূৰ কৰিবৰ বাবে উপযুক্ত মানৱ শক্তি গঢ়ি তোলাৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া ৷
(খ) মানৱ শক্তি বৃদ্ধি হোৱাৰ ক্ষেত্ৰসমূহ চিনাক্ত কৰি ইয়াৰ আঁৰত থকা কাৰণসমূহ বিশ্লেষণ কৰা।
(গ) বঞ্চিত লক্ষ্যত উপনীত হ’বৰ বাবে উপযুক্ত পৰিমাণৰ মানৱ শক্তিৰ বিকাশ সাধন কৰা।
(ঘ) এখন দেশত বৰ্তি থকা জনশক্তি সম্পর্কীয় সমস্যা, এই সমস্যাসমূহৰ আন্তঃসম্পর্ক এনে সমস্যাৰ অন্তৰালত নিহিত হৈ থকা কাৰণসমূহ চিনাক্ত কৰি দেশখনৰ জনশক্তিৰ বৰ্তমান আৰু ভৱিষ্যত গতিবিধি সম্পর্কে অধ্যয়ন কৰা ৷
১৫ ৷ পূব নীতি আইন আৰু উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ বিষয়ে লিখা।
উত্তৰঃ ভাৰত চৰকাৰে আন দেশৰ সৈতে কূটনৈতিক সম্পর্ক শক্তিশালী কৰাৰ বাবে গ্ৰহণ কৰা বিভিন্ন পদক্ষেপৰ ভিতৰত, ভাৰতৰ বৈদেশিক নীতিক আন এটা পৰ্যায়লৈ ঠেলি দিয়াৰ বাবে পূব নীতি আইন হৈছে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ দিশ। ই হৈছে ১৯৯১ চনত পিভি নৰসিংহ ৰাও চৰকাৰে গ্ৰহণ কৰা ‘লুক ইষ্ট পলিচী’ৰ উত্তৰাধিকাৰী। লুক ইষ্ট নীতি এনে সময়ত গ্ৰহণ কৰা হৈছিল যেতিয়া ইউএছএছআৰৰ বিভাজন আৰু শীতল যুদ্ধৰ সমাপ্তিৰ বাবে সমগ্ৰ বিশ্বই এক ডাঙৰ অস্থিৰতাৰ সন্মুখীন হৈছিল। সমগ্র বিশ্বই এক নতুন বিশ্ব ব্যৱস্থাত প্ৰৱেশ কৰিছিল, আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ একমাত্ৰ মহান শক্তি হৈ পৰিছিল, সেয়েহে ভাৰতৰ বাবে ইয়াৰ ৰাষ্ট্ৰীয় ছেদ পূৰণৰ বাবে আন ৰাষ্ট্ৰসমূহৰ সৈতে মিত্ৰতা কৰাটো প্ৰয়োজনীয় আছিল। লুক ইষ্ট নীতিয়ে দক্ষিণ পূব এছিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰসমূহৰ সৈতে ভাৰতৰ সম্পৰ্ক শক্তিশালী কৰিবলৈ এক নিৰ্ণায়ক ভূমিকা পালন কৰিছিল। এই নীতিৰ উদ্দেশ্য আছিল ব্যক্তিগত দেশৰ সৈতে কৌশলগত, অর্থনৈতিক . আৰু ৰাজনৈতিক সম্পর্ক শক্তিশালী কৰাৰ লগতে দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰসমূহৰ সংগঠনৰ (আছিয়ান) সৈতেও।
প্রধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীৰ নেতৃত্বত ২০১৪ চনত ম্যানমাৰত অনুষ্ঠিত দ্বাদশ আছিয়ান-ভাৰত সন্মিলনত লুক ইষ্ট নীতিক ‘এক্টইষ্ট পলিচী লৈ উন্নীত কৰা হৈছিল। লুক ইষ্ট নীতিয়ে কেৱল আছিয়ান আৰু ইয়াৰ অৰ্থনৈতিক একত্ৰীকৰণক সামৰি লৈছিল। কিন্তু ‘এক্ট ইষ্ট পলিচী’ প্ৰকৃতিত অধিক বিস্তৃত। ইয়াৰ ভিতৰত কেৱল আছিয়ান দেশসমূহেই নহয়, ইয়াৰ অৰ্থনৈতিক একত্ৰীকৰণে পূব এছিয়াৰ দেশসমূহ আৰু নিৰাপত্তা সহযোগিতাও অন্তৰ্ভুক্ত কৰিছে। প্ৰধানমন্ত্ৰী শ্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে পূব নীতি আইন অর্থাৎ সংস্কৃতি, বাণিজ্য, সংযোগ আৰু ক্ষমতা নিৰ্মাণৰ ওপৰত আলোকপাত কৰে। সুৰক্ষা হৈছে ভাৰতৰ পূব নীতি আইনৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ মাত্রা।
উত্তৰ-পূব অঞ্চল হৈছে ভাৰতৰ পূব তম অঞ্চল, যি নেপাল, ভূটান, চীন আৰু ম্যানমাৰৰ সৈতে আন্তর্জাতিক সীমা ভাগ কৰে আৰু ৪৫০০ কিলোমিটাৰ দীঘল আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সীমান্তত পৰিণত হয়। ম্যানমাৰক ভাৰতৰ উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ দক্ষিণ পূব এছিয়াৰ প্ৰৱেশদ্বাৰ হিচাপে গণ্য কৰা হয়। ই অৰুণাচল প্রদেশ, মণিপুৰ, মিজোৰাম আৰু নাগালেণ্ড ৰাজ্যৰ সৈতে ১,৬৪৩ কিলোমিটাৰ সীমা ভাগ কৰে। সেয়েহে, উত্তৰ-পূব অঞ্চলত দক্ষিণ-পূব এছিয়া অঞ্চলৰ অন্যান্য অংশৰ সৈতে কূটনৈতিক সম্পর্ক গঢ়ি তোলাৰ উচ্চসম্ভাৱনা আছে। উত্তৰ-পূব ভাৰত সাংস্কৃতিক ঐতিহ্যৰে সমৃদ্ধ। সাংস্কৃতিক বৈষম্যৰ ক্ষেত্ৰত উত্তৰ-পূব অঞ্চলটো অনন্য। কিয়নো বিভিন্ন জনজাতি আৰু জাতি-গোটে এই ঠাইত বাস কৰে আৰু সেয়েহে অঞ্চলটোৰ সাংস্কৃতিক দিশবোৰ ব্যৱহাৰ কৰাটো অতি সহজ।
তিব্বতৰ পৰা ভাৰতলৈ বৈ অহা ব্ৰহ্মপুত্র নদী অৰুণাচল প্ৰদেশত প্ৰৱেশ কৰে আৰু অসম আৰু বাংলাদেশৰ মাজেৰে বৈ যায়। ব্ৰহ্মপুত্ৰত অপৰিসীম জলসম্পদ আছে যাক বিদ্যুৎ উৎপাদনৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি আৰু লগতে ব্ৰহ্মপুত্ৰৰ জৰিয়তে বাংলাদেশ বা তিব্বতলৈ জলপথ বিকশিত কৰিব পাৰি যি পৰিবহণৰ আটাইতকৈ সস্তা উপায় হ’ব। ভাৰত চৰকাৰৰ সাগৰমালা প্রকল্পই ব্ৰহ্মপুত্ৰ উপত্যকাৰ বাবে বিভিন্ন ক্ষুদ্র প্রকল্পও আৰম্ভ কৰিব পাৰে।
উত্তৰ-পূব অঞ্চলৰ বেছিভাগ অংশত উপক্রান্তীয় জলবায়ু আছে, সেয়েহে এই অঞ্চলটো প্রাকৃতিক উদ্ভিদ আৰু মূল্যৱান ধাতুৰে যথেষ্ট সমৃদ্ধ। এই অঞ্চলত কেঁচা সামগ্রীও উপলব্ধ৷ সেয়েহে এই ঠাইখন নিৰ্মাণ গোট নিৰ্ধাৰণৰ বাবে অনুকূল। ই আন দেশলৈ কেঁচা সামগ্ৰী ৰপ্তানি কৰিব পাবে। সেয়েহে, চৰকাৰে এই অঞ্চলটোক এক বিশেষ অর্থনৈতিক ক্ষেত্ৰ হিচাপে গঢ়ি তুলিব লাগিব, যি ভাৰতৰ অৰ্থনীতি বৃদ্ধিৰ বাবে (এফডিআই) বৃদ্ধি কৰিব।
উত্তৰ-পূব অঞ্চলৰ ভূমি আৱদ্ধ প্ৰকৃতি দূৰ কৰিবলৈ, দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ দেশসমূহত প্ৰৱেশ কৰিবলৈ অঞ্চলটোৰ পৰিবহণ বিকাশ কৰাৰ প্ৰয়োজন আছে। ভাৰত-ম্যানমাৰ থাইলেণ্ড ত্ৰিপাক্ষিক ঘাইপথ বা মেকং-ভাৰত অৰ্থনৈতিক কৰিডৰ সম্পূৰ্ণ হোৱাৰ পিছত সম্পৰ্ক শক্তিশালী হ’ব। দক্ষিণ-পূব এছিয়া অঞ্চলৰ সৈতে ভৌগোলিক আৰু সাংস্কৃতিক বৈচিত্র্যৰ বাবে, উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলে এক্ট ইষ্ট নীতিক এক বৃহৎ সফলতা প্ৰদান কৰাত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে।
১৬ ৷ পুৱ নীতি আইন অধিক কার্যকৰী কৰাৰ বাবে বিভিন্ন ব্যৱস্থাৰ বিষয়ে লিখা।
উত্তৰঃ চৰকাৰে বিভিন্ন ব্যৱস্থা ল’ব লাগিব। যেনে —
(ক) বিদেশী শিক্ষার্থীসকলক এই বিশ্ববিদ্যালয়সমূহত নামভৰ্তি কৰিবলৈ উৎসাহিত কৰাৰ উদ্দেশ্যে এই অঞ্চলত বিশ্ববিদ্যালয় স্থাপন।
(খ) বিজ্ঞাপনৰ জৰিয়তে পৰ্যটন খণ্ডক প্ৰচাৰ কৰি উৎসাহিত কৰা কাৰণ উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ ইয়াৰ বাবে উচ্চসম্ভাৱনা আছে।
(গ) অসম বা উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ বাহিৰত বাস কৰা লোকসকলে অনুভৱ কৰে যে উত্তৰপূৰ্বাঞ্চলৰ নিৰাপত্তাৰ সমস্যা আছে, চৰকাৰৰ ৰাজহুৱা কূটনীতি অভিযানৰ দ্বাৰা ইয়াৰ প্ৰতিৰোধ কৰা প্ৰয়োজন।
(ঘ) চৰকাৰে আন্তঃ গাঁথনিগত বিকাশৰ বাবে উচ্চ পৰিমাণৰ ধন বিনিয়োগ কৰিব পাৰে ৷ যেনে— পথ, হোটেল, বিশ্ববিদ্যালয় নির্মাণ, যি কূটনৈতিক সম্পর্ক গঢ়িতোলাৰ এক অবিচ্ছেদ্য অংশ। এই ক্ষেত্ৰত জাপানৰ সৈতে অর্থনৈতিক পেৰা-ডিপ্লোমেচীৰ সুবিধা ল’ব পাৰি ৷
(ঙ) চৰকাৰে আন দেশৰ সৈতে বুজাবুজি চুক্তি স্বাক্ষৰ কৰিব লাগে বা গৱেষণা আৰু বিকাশৰ বাবে আন দেশৰ সৈতে দ্বিপাক্ষিক, বহুপাক্ষিক চুক্তি স্বাক্ষৰ কৰিব লাগে, কিয়নো এই অঞ্চলত জৈৱিক গৱেষণাৰ বাবে সমৃদ্ধ জৈৱ-বৈচিত্র্য আছে।
দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ দেশসমূহৰ সৈতে ভৌগোলিক নৈকট্যৰ বাবে উত্তৰ-পূব অঞ্চলত আইন পূব নীতিৰ অংশ হিচাপে উন্নয়নৰ যথেষ্ট সম্ভাৱনা আছে। অৱশ্যে, এই নীতিৰ কাৰ্যকৰী ৰূপায়ণ প্রয়োজন; অন্যথা এইটো কেৱল অবাস্তৱ হৈ থাকিব। এই অঞ্চলটো বিচ্ছিন্নতাৰ বৰ্ণনাৰ বাহিৰত যাব লাগিব যিয়ে ইয়াক বিভিন্ন লাভালাভৰ পৰা বঞ্চিত কৰিছে। উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ বিকাশৰ সম্ভাৱনা প্ৰাপ্ত কৰাৰ বাবে চৰকাৰে এই অঞ্চলটোৰ সম্ভাৱনা চিনাক্ত কৰিব লাগিব।
১৭। ভূমিক্ষয় সম্পর্কে ব্যাখ্যামূলক টোকা লিখা।
উত্তৰঃ ভূমিৰ একেবাৰে উপৰিভাগ হ’ল সজীৱ অংশ যিহেতু ইয়াতেই উদ্ভিদৰ প্ৰয়োজনীয় সকলোবোৰ পুষ্টি দ্রব্য নিহিত থাকে। সেইবাবে এই ভূমি অংশক উদ্ভিদৰ পোষক বলয় বোলা হয়। এই সাৰুৱা ভূমি অংশ বহু মূল্যবান প্রাকৃতিক সম্পদ। ই সাধাৰণতে উপৰিভাগৰ ১৫-২০ ছে.মি লৈকেহে ব্যাপ্ত হৈ থাকে। ভূমি কেৱল মৃত খনিজ পদাৰ্থৰ সমাহাৰ নহয়, বৰং ভূমি বিভিন্ন অণুজীৱ আৰু জীৱ যেনে— বেক্টেৰিয়া, ভেঁকুৰ, শেলাই, প্ৰট’জ’ৱা, কেঁচু, কীটপতঙ্গ আদিৰ লগতে বিভিন্ন পৌষ্টিক দ্রব্য, হিউমাচ, পানী আৰু বায়ুৰ পৰিমিত সমাহাৰৰ এক উৎকৃষ্ট জীৱিত আৰু পৰিৱৰ্তনীয় সম্পদ।
ভূমিৰ এই উৰ্বৰ পৃষ্ঠীয় অংশৰ হানি হোৱা কাৰ্যকে ভূমিক্ষয় বোলা হয়। যদিও ভূমিক্ষয় এক প্রাকৃতিক প্রক্রিয়া, তথাপিও বৰ্তমানৰ ভূমিক্ষয় সমস্যাই প্রাকৃতিক ভূমি গঠন প্ৰক্ৰিয়াৰ হাৰতকৈ অধিক সীমা চেৰাই গৈছে। এই উৰ্বৰ ভূমিভাগ বিভিন্ন কাৰকৰ দ্বাৰা ক্ষয়প্রাপ্ত হৈছে।
বিশ্বৰ মুঠ আবাদী ভূমিৰ মাত্ৰ প্ৰায় ৪৪ শতাংশতহে কৃষিকাৰ্য কৰা হয়, বাকী অংশ অর্থাৎ ৫৬ শতাংশ ভূমি বিভিন্ন ভূমি সমস্যা আৰু মানুহৰ দ্বাৰা সংঘটিত সমস্যাৰ বাবে কৃষিৰ উপযোগী নহয় । বহুতো পার্শ্ব প্রতিক্রিয়াজনিত সমস্যাৰে আৰু বহু মূল্য ভৰি প্ৰায় মাত্র ২.৫ মিলিয়ন বর্গ কি.মি. ভূমিত জলসিঞ্চন কৰা হয়। মাত্রাধিক জলসিঞ্চনে লৱণতা বৃদ্ধি কৰি মাটিৰ ক্ষতি সাধন কৰে। বৰ্তমানলৈ অতি কম সময়ৰ ভিতৰত ভূমিক্ষয়, লৱণতা আৰু জলাবদ্ধতা আদি নানা কাৰণত ৬০০ প্ৰায় মিলিয়ন হেক্টৰ সাম্ভাব্য কৃষিভূমিক ক্ষতি সাধন হয়।
অধিক ঘনত্বৰ জনসংখ্যা থকা ঠাইত ভূমি ক্ষয়ৰ পৰিমাণ সৰ্বাধিক। একেবিধ শস্যৰ ক্ৰমাগত খেতি কৰা কাৰ্যয়ো ভূমিক্ষয়ত অৰিহণা যোগায়। কৃষিক্ষেত্ৰৰ দ্বাৰা হোৱা ভূমিক্ষয় ভাৰতবৰ্ষত সৰ্বাধিক যি বিশ্বৰ মুঠ ভূমিক্ষয়ৰ ১৮.৫%। এই সমস্যা অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ আৰু ভয়াবহ; যিহেতু বিশ্বৰ মুঠ ভূমিৰ মাত্ৰ ২.৪% ৰ অধিকাৰী ভাৰতবৰ্ষ।
১৮। অসমৰ কৃষিখণ্ডৰ অনগ্ৰসতাৰ এটি কাৰণ আলোচনা কৰা ৷
উত্তৰঃ অসমৰ জনসাধাৰণৰ পৰিয়ালকেন্দ্ৰিক অর্থনীতি ঘাইকৈ ৰাজ্যখনৰ পৰম্পৰাগত কৃষিকাৰ্যৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। অসমৰ ঔদ্যোগিক ক্ষেত্ৰখনো প্ৰধানভাৱে কৃষিকাৰ্যৰ দ্বাৰা উৎপাদিত কেঁচামালৰ ওপৰতে চলি আছে। ঘাইকৈ কৃষিকেন্দ্ৰিক অৰ্থনীতিৰ ৰাজ্য হোৱা স্বত্বেও অসমৰ কৃষি ব্যৱস্থাৰ সামগ্ৰিক দৃশ্যপট ভাৰতৰ প্ৰায়বোৰ সমভূমি ৰাজ্যৰ তুলনাত পশ্চাৎগামী। প্রাকৃতিক পৰিৱেশ অনুকূল হোৱাৰ পিছতো অসমৰ অনুন্নত কৃষি ব্যৱস্থাটোৱে ঘাইকৈ কৃষক আৰু ৰাজ্য চৰকাৰৰ অমনোযোগীৰ কাৰণেই আগবাঢ়িব পৰা নাই। ধানৰ বাহিৰে আন কোনোবিধ খাদ্য শস্যৰ উৎপাদনতে অসম স্বাৱলম্বী নহয়। আকৌ চাহ খেতিৰ বাহিৰে অসমৰ কৃষিখণ্ডটোত বাকী সকলো শস্যকে অসংগঠিত কৃষকৰ নিজা পৰিচালিত কৃষি বুলিব পাৰি।
ভাৰতৰ প্ৰায় প্ৰতিখন কৃষি অৰ্থনীতিৰ ৰাজ্যৰ তুলনাত অসমৰ কৃষক পৰিচালিত কৃষিখণ্ডটো জলসিঞ্চনৰ অব্যৱস্থা, কৃষিঋণ দানৰ সীমাৱদ্ধতা তথা প্রাপ্ত ঋণৰ অপপ্ৰয়োগ, কৃষি বিপণন ব্যৱস্থাৰ অভাৱ, উন্নত যন্ত্রপাতি, বীজ আৰু সাৰ প্ৰয়োগৰ ব্যৰ্থতা ইত্যাদি বিভিন্ন মানৱসৃষ্ট সমস্যাৰে শোচনীয়ভাৱে ভাৰাক্ৰান্ত। প্রাকৃতিক অৱস্থাজনিত কাৰক যেনেঃ ভূমিক্ষয়, পার্বত্য এলেকাত ক্ষুদ্ৰাকৃতিৰ পথাৰ, বানপানী আদিৰ কুপ্ৰভাৱৰ কথাও উল্লেখনীয়।
১৯৷ “অনুন্নত পৰিবহণ ব্যৱস্থা অর্থনৈতিক উন্নতিৰ বাধাস্বৰূপ।”—ব্যাখ্যা কৰা।
উত্তৰঃ উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ প্ৰাকৃতিক সম্পদাজি উদ্ধাৰ কৰি শিল্পোদ্যোগ আদি স্থাপন কৰিবলৈ আৰু বহুতো বিদেশী ৰাষ্ট্ৰৰে আগুৰি থকা দেশৰ এই অঞ্চলটোৰ প্ৰতিৰক্ষাৰ বাবে উন্নত পৰিবহণ আৰু যাতায়াত ব্যৱস্থাৰ অতি প্রয়োজন। দেশৰ বাকী অংশৰ লগত এই অঞ্চলটো মাত্ৰ এটা ঠেক অঞ্চলেৰে (দুৱাৰ্চ অঞ্চল) সংলগ্ন। অঞ্চলটোৰ প্ৰায়বোৰ পৰিবহণ ব্যৱস্থা উপত্যকাৰ সমতল অঞ্চলেদি গৈছে বাবে বাৰিষাকালত প্রায়ে বন্ধ থাকিব লগা হয়। অসমৰ ২,২২৬ কিল’মিটাৰ, মিটাৰ গজ ৰেলপথে উজনি অসমৰ খাৰুৱা তেল, প্ৰাকৃতিক গেছ আৰু সমভূমিৰ জিলাকেইখনৰ বাবে পার্বত্য অঞ্চলৰ উন্নয়নৰ ক্ষেত্ৰত বিশেষ ভূমিকা ল’ব পৰা নাই। মেঘালয় ৰাজ্যত থকা প্ৰচুৰ চূণ-শিল, কয়লা, ছিলিমেনাইট, কপাহ আদি সম্পদ উদ্ধাৰ কৰিব পৰাকৈ যাতায়াত আৰু পৰিবহণ ব্যৱস্থা এতিয়ালৈকে হোৱাই নাই বুলিব পাৰি। সেইবাবে ৰাজ্যখনে প্ৰচুৰ প্ৰাকৃতিক সম্পদ থকা স্বত্বেও উন্নতিৰ ক্ষেত্ৰত বাধাগ্রস্ত হৈ আছে।
উন্নত পৰিবহণ ব্যৱস্থাৰ অভাৱত সমগ্ৰ অঞ্চল বিশেষকৈ পাহাৰীয়া অঞ্চলবোৰত উৎপন্ন হোৱা কৃষিজ, বনজ সম্পদ যেনে – ফলমূল আদি দেশৰ বাকী অঞ্চলবোৰলৈ ৰপ্তানি কৰা আৰু বিভিন্ন অঞ্চলসমূহৰ পৰা এইবোৰ অঞ্চললৈ নানান অত্যাৱশ্যকীয় সা-সামগ্রী আমদানি কৰাত বাধা পৰিছে। উন্নত পৰিবহণ ব্যৱস্থাৰ অভাৱত সমগ্ৰ অঞ্চলটোলৈ গধুৰ যন্ত্রপাতি আদি বাহিৰৰ পৰা আমদানি কৰি শিল্পোদ্যোগ আদি স্থাপনত বৰ্তমান সময়লৈকে সুবিধা কৰিব পৰা নাই। ফলত এই অঞ্চলত উৎপাদিত কেঁচামালেৰে গঢ়ি উঠা শিল্পোদ্যোগ আদিৰে চুবুৰীয়া ৰাজ্যবোৰে যথেষ্ট লাভবান হৈছে।বর্তমানেও অঞ্চলটোৰ যাতায়াত, পৰিবহণ আৰু যোগাযোগ ব্যৱস্থা অতি অনুন্নত আৰু নগণ্য বাবে অর্থনৈতিক দিশত তেনেই পিছপৰা।
২০। উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ অৰ্থনৈতিক উন্নতিত বাধাৰ সৃষ্টি কৰা কাৰণসমূহ আলোচনা কৰা।
উত্তৰঃ উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ অৰ্থনৈতিক উন্নতিত বাধাৰ সৃষ্টি কৰা কাৰণসমূহ তলত আলোচনা কৰা হ’ল-
(ক) উত্তৰ-পূব ভাৰত বুলিলে অসম, অৰুণাচল প্ৰদেশ, নাগালেণ্ড, মণিপুৰ, মিজোৰাম, ত্ৰিপুৰা আৰু মেঘালয় ৰাজ্যক একেলগে বুজায়। এইকেইখন ৰাজ্য ৰাজনৈতিকভাৱে বেলেগ বেলেগ হ’লেও ভৌগোলিক দিশৰ পৰা একেটা অঞ্চল বুলিব পাৰি। এই অঞ্চলটো অনুন্নত হোৱাৰ এটা প্ৰধান কাৰণ হ’ল দূৰত্ব আৰু অকলশৰীয়া অৱস্থা। ভাৰতবৰ্ষৰ মূল ভূখণ্ডৰ লগত এটি সৰু ভূ-খণ্ডৰ দ্বাৰাহে ই সংযোজিত ৷
(খ) ব্ৰহ্মপুত্ৰ আৰু বৰাক উপত্যকাক বাদ দিলে গোটেই উত্তৰ-পূব ভাৰতক এটি পাহাৰীয়া অঞ্চল বুলিব পাৰি। পাহাৰীয়া ভূ-অৱয়বৰ কাৰণে যাতায়াত, খেতি-বাতি, বেহা-বেপাৰ আদি সকলো ক্ষেত্ৰতে এই অঞ্চল পিছপৰি থাকিবলগীয়া হৈছে।
(গ) সমগ্ৰ উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চল ভূমিকম্পৰ বলয়ত পৰা কাৰণে প্রাকৃতিক দুর্যোগকাৰী ভূমিকম্পই যথেষ্ট ক্ষতি সাধন কৰি অৰ্থনৈতিক দিশত অঞ্চলটোক পিছ পেলাই ৰাখিছে। সেইদৰে, ব্ৰহ্মপুত্ৰ আৰু বৰাক উপত্যকাত সঘনে হোৱা বানপানীয়ে উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ অৰ্থনৈতিক উন্নতিৰ প্রধান অন্তৰায় ৰূপে থিয় দিছে।
(ঘ) উত্তৰ-পূব ভাৰতত অৰ্থনৈতিক উন্নতিৰ একমাত্ৰ উপায় হ’ল কৃষি। এই ক্ষেত্ৰত ভাৰতবৰ্ষৰ আন ঠাইৰ দৰে শিল্প নগৰ গঢ়ি উঠা নাই। বেহা-বেপাৰৰ ক্ষেত্ৰতো অঞ্চলটো পিছপৰা ৷ খেতিয়ে অর্থনৈতিক উন্নতিৰ একমাত্র পথ। কিন্তু, নানা ধৰণৰ প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ কাৰণে খেতিৰ ক্ষেত্ৰতো এই অঞ্চলটো যথেষ্ট আগবাঢ়িব নোৱাৰি অৰ্থনৈতিকভাৱে দুৰ্বল হৈ পৰিছে।
(ঙ) উত্তৰ-পূব ভাৰত খনিজ সম্পদত চহকী যদিও খনিজ সম্পদৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি স্থাপন কৰিব পৰা শিল্পসমূহ ৰাজনৈতিক কাৰণত এই অঞ্চলত গঢ়ি তোলা সম্ভৱ হোৱা নাই৷
(চ) চাহশিল্পও কিছুমান অতি চহকী মানুহৰ দ্বাৰা পৰিচালিত হোৱাত দুখীয়া মানুহৰ অৰ্থনৈতিক উন্নতিত ই বিশেষ অৰিহণা যোগোৱা নাই ৷
(ছ) চেনী শিল্প, মৰাপাট শিল্প, কাগজ শিল্প, দিয়াচলাই শিল্প আদি কিছুমান সৰু সৰু শিল্প এই অঞ্চলত গঢ় লৈ উঠিছে যদিও এইবোৰৰ যথাযোগ্য পৰিচালনাৰ অভাৱত ভালকৈ উন্নতি কৰিব নোৱাৰাত অঞ্চলটোৰ অৰ্থনৈতিক উন্নয়নত বিশেষ অৰিহণা যোগাব পৰা নাই ৷
(ছ) অনুন্নত যাতায়াত ব্যৱস্থাই সমগ্ৰ অঞ্চলটোৰ অৰ্থনৈতিক উন্নতিত বাধা প্ৰদান কৰি আহিছে।
(ঝ) কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ ভুল অর্থনৈতিক নীতি নিৰ্দেশনাৰ বাবেও এই অঞ্চলটো অধিকভাবে পিছপৰি থাকিবলগীয়া হৈছে।
২১ ৷ অসম আৰু মিজোৰামৰ মাজত সীমান্ত সমস্যা কি? ব্যাখ্যা কৰা ৷
উত্তৰঃ অসম আৰু মিজোৰামৰ মাজত বিবাদ ১৮৭৫ চনৰ অধিসূচনাৰ পিছত আৰম্ভ ‘ ছিল, যিয়ে কাছাৰ আৰু লুচিয়া পাহাৰৰ সমভূমিক পৃথক কৰিছিল। পিছত ১৯৩৩ চনত লুচিয়া পাহাৰ আৰু মণিপুৰৰ মাজত এটা সীমা সৃষ্টি কৰি আন এটা সীমা নিৰ্ধাৰণ আৰম্ভ কৰা হৈছিল। ইয়াৰ আগতে ঔপনিৱেশিক কালত মিজোৰামক লুচাই পাহাৰ বুলি কোৱা হৈছিল আৰু ই অসমৰ এখন জিলা আছিল। ১৯৮৭ চনত মিজোৰামক ৰাজ্যৰ মৰ্যাদা দিয়া হৈছিল আৰু মিজোৰাম ৰাজ্যক আইনৰ অধীনত অসমৰ পৰা পৃথক কৰা হৈছিল।
মিজোৰামৰ মতে ১৮৭৫ চনৰ অধিসূচনাৰ ভিত্তিত সীমা নিৰ্ধাৰণ কৰিব লাগে। আনহাতে, অসম চৰকাৰে ১৯৩৩ চনৰ সীমা নিৰ্ধাৰণ অনুসৰণ কৰিব বিচাৰে। এইটো ৰাজ্যসমূহৰ মাজত সংঘৰ্ষৰ বিষয়। ১৮৭৫ চনৰ অধিসূচনাটো‘বেংগল ইষ্টাৰ্ণ ফ্রন্টিয়াৰ ৰেগুলেশ্যন এক্ট’ ১৮৭৩ পৰা আহৰণ কৰা হৈছিল। অসম মিজোৰামৰ সংঘাত অসম আৰু নাগালেণ্ডৰ দৰে অন্যান্য চুবুৰীয়া ৰাজ্যৰ মাজত সংঘৰ্ষতকৈ তুলনামূলকভাৱে কম সঘনাই হয়।
২২। মানৱ সম্পদ উন্নয়নৰ নীতিসমূহ উল্লেখ কৰা। জনশক্তি পৰিকল্পনাৰ সমস্যা আৰু কৌশলসমূহ উল্লেখ কৰা।
উত্তৰঃ অর্থনৈতিক উন্নয়ন একে এক পদ্ধতি যাৰ জৰিয়তে সমগ্ৰ অৰ্থনীতি জাতীয় আয়, বিজ্ঞান, কাৰিকৰী, শিক্ষা সকলো দিশতে প্ৰগতিমূলক পৰিৱৰ্তন সাধনত সহায়ক হয়। অর্থনৈতিক বিকাশ কেৱল উৎপাদনৰ মাত্রা বৃদ্ধিৰ লগত জড়িত। কিন্তু অর্থনৈতিক উন্নয়নে অর্থনৈতিক গঠনৰ লগত জড়িত সকলো উৎপাদনকে সূচায়। এখন অৰ্থনীতিৰ উন্নয়নৰ বাবে সুদক্ষ কৌশলী শ্ৰমিকৰ প্ৰয়োজন৷ এই দক্ষ কৌশলী প্রশিক্ষণপ্রাপ্ত লোকসকলক মানৱ সম্পদ বুলি কোৱা হয়। অর্থনৈতিক উন্নয়নৰ বাবে মানৱ সম্পদৰ যিহেতু অতি প্রয়োজন গতিকে নির্দিষ্ট কিছুমান নীতি অৱলম্বন কৰি মানৱ সম্পদক অর্থনৈতিক কাৰ্যৰ বাবে উপযুক্ত দৈহিক আৰু মানসিকভাৱে প্ৰস্তুত শিক্ষা আৰু প্ৰশিক্ষণৰ যোগেদি দক্ষ কৰি তোলাৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া দৰকাৰ।
মানৱ সম্পদ উন্নয়নৰ মূল নীতিবোৰ হৈছে —
(ক) বিভিন্ন উৎপাদন খণ্ডত নিয়োজিত শ্ৰমিকৰ আৱশ্যকীয়তা নিৰ্ণয় কৰি বৰ্তমান শ্ৰমিকৰ যোগানৰ লগত ইয়াক তুলনা কৰিছে।
(খ) কোনো উৎপাদনখণ্ডৰ শ্ৰমিকৰ আৱশ্যক অনুসৰি নিৰ্দ্ধাৰিত সময়ৰ ভিতৰত শ্ৰম, শিক্ষা আৰু প্ৰশিক্ষণৰ ব্যৱস্থা কৰি শ্ৰমিকক নিয়োজিত কৰা ৷
(গ) বৰ্তমান শ্ৰম পৰিস্থিতি উদ্ভৱ হ’লে উৎপাদন খণ্ডৰ প্ৰসাৰতা বৃদ্ধি কৰি অধিক শ্ৰম বিনিয়োগ ব্যৱস্থা কৰিব লাগে।
(ঘ) দেশৰ অৰ্থনীতিক কৃষিখণ্ড, ক্ষুদ্র উদ্যোগ, বৃহৎ উদ্যোগ, দেশীয় বাণিজ্য, বৈদেশিক বাণিজ্য, সেৱাখণ্ড ইত্যাদিত বিভক্ত কৰা।
(ঙ) বৰ্তমান শ্ৰমিকৰ যোগান পৰিসংখ্যাৰ সহায়েৰে নিৰ্ণয় কৰা ৷
(চ) প্রত্যেক উৎপাদন খণ্ডৰ উন্নয়ন আৰু সুস্থ পৰিচালনাৰ বাবে শ্রমিকৰ আৱশ্যকীয়তা নিৰ্ণয় কৰা ৷
(ছ) শ্রমিকসকলক শিক্ষিত শ্রমিক, সাধাৰণ শ্রমিক, দৈহিক শ্রমিক, যান্ত্রিক প্রশিক্ষণপ্রাপ্ত শ্রমিক, পৰিচালক, বিজ্ঞান আৰু প্ৰযুক্তিগত শ্রমিক আদি বিভাগত ভাগ কৰি শ্ৰম সম্পদৰ পৰিকল্পনা যুগুত কৰা।
(জ) ঔদ্যোগিক বিকাশৰ লগে লগে শ্ৰমিকৰ ভৱিষ্যৎ চাহিদা কেনেকৈ বৃদ্ধি পাব তাৰ এক পূৰ্ব নিৰ্দ্ধাৰিত পৰিকল্পনা যুগুত কৰা ৷
জনশক্তি পৰিকল্পনাৰ ক্ষেত্ৰত সন্মুখীন হোৱা সমস্যাসমূহঃ
(ক) জনশক্তিৰ পৰিকল্পনাৰ পূৰ্বানুমানত বিফলতা।
(খ) জনশক্তি পৰিকল্পনাৰ বাবে নিৰ্ভৰযোগ্য তথ্য আহৰণৰ অভাৱ ৷
(গ) জনশক্তি পৰিকল্পনাৰ ক্ষেত্ৰত ব্যক্তিগত পৰিচালকসকলৰ জ্ঞান, দক্ষতা, অভিজ্ঞতা, কৌশল আৰু উপযুক্ত সিদ্ধান্তৰ অভাৱ ৷
(ঘ) জনশক্তি পৰিকল্পনাৰ পূৰ্বনানুমানৰ উপাদানসমূহৰ পৰিৱৰ্তন ৷
(ঙ) ত্রুটিপূর্ণ ব্যক্তিগত লিখিত বৃতান্ত পদ্ধতি।
(চ) জনশক্তি পৰিকল্পনাৰ মূল্যায়নত জ্যোতি প্ৰভাৱ আৰু প্ৰস্থিতিগত প্ৰভাৱ ৷
(ছ) ব্যক্তিগত আগ্ৰহ আৰু পক্ষপাতিত্বমূলক প্ৰভাৱ ।
(জ) জনশক্তি পৰিকল্পনাৰ বিভিন্ন বিভাগ আৰু কৰ্মীৰ মাজত সংঘৰ্ষ ।
(ঝ) উপযুক্ত প্রশিক্ষণ আৰু বিকাশৰ অভাৱ।
(ঞ) জনশক্তি পৰিকল্পনাৰ ত্রুটিপূর্ণ কৌশল।
(ট) উচ্চ পৰ্যায়ৰ কাৰ্যনিৰ্বাহক সমৰ্থন কৰা ।
(ঠ) আকস্মিক ঘটনা আৰু অথন্তৰৰ প্ৰভাৱ।
২৩। উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ অৰ্থনৈতিক অনগ্ৰসৰতাৰ কাৰণসমূহ ব্যাখ্যা কৰা।
উত্তৰঃ উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ অৰ্থনৈতিক অনগ্ৰসৰতাৰ কাৰণসমূহ তলত ব্যাখ্যা কৰা হ’ল —
(ক) দৰিদ্ৰতাঃ উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলত দৰিদ্ৰতাৰ তীব্রতা আপেক্ষিকভাৱে অধিক। দৰিদ্ৰ লোকৰ প্রকৃত সংখ্যা সম্পর্কে সঠিক তথ্য-পাতিৰ অভাৱ, তথাপি কিছুমান তথ্যৰ আলমত সমস্যাটোৰ ব্যাপকতা সম্পর্কে উপলব্ধি কৰিব পাৰি৷ অসমৰ পঞ্চম পৰিকল্পনাৰ খচৰাত ৰাজ্যখনত ৭৫ শতাংশ লোক দৰিদ্ৰতাৰ সীমাৰেখাৰ তলত থকা বুলি কোৱা হৈছিল। বর্তমান এই সংখ্যা হ্রাস পালেও ৰাজ্যৰ ৪৩ শতাংশ লোকেই দৰিদ্ৰ। পাহাৰীয়া অঞ্চলবোৰত বসবাস কৰা লোকসকলৰ গৰিষ্ঠ সংখ্যক জনসাধাৰণে পৰিকল্পিত উন্নয়নৰ সুফল ভোগ কৰিব পৰা নাই৷ তেওঁলোকৰ জনমূৰি ভোগব্যয় নিম্নতম চাহিদাতকৈ বহুগুণে কম। সৰ্বভাৰতীয় হাৰৰ তুলনাত উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ দৰিদ্ৰ লোকৰ অনুপাত অধিক।
(খ) নিবনুৱাঃ উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ আন এক সমস্যা হ’ল নিবনুৱা সমস্যা। চৰকাৰী তথ্য মতে অসমত পঞ্জীভূক্ত নিবনুৱাৰ সংখ্যা ১৬ লাখ আৰু ইয়াৰ ১২ লাখৰ অধিক শিক্ষিত নিবনুৱা ফলত সৃষ্টি হৈছে ব্যাপক হাৰত সামাজিক হতাশা, ক্রোধ, ক্ষোভ আৰু বিক্ষোভ। কাৰিকৰী জ্ঞান প্রশিক্ষণপ্রাপ্ত লোক বৃদ্ধিৰ তুলনাত নিয়োগৰ সুবিধা সীমিত।
উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলত ছদ্মবেশী নাইবা প্রচন্ন নিবনুৱা আৰু মুক্ত নিবনুৱা দুয়োবিধ দেখা যায়। কৃবিগুত প্রচন্ন নাইবা ছদ্মবেশী নিবনুৱা অধিক। অঞ্চলটোৰ কৃষিখণ্ড উন্নত নোহোৱা বাবে নিয়োগৰ সুবিধা সম্প্ৰসাৰণত বাধাৰ সৃষ্টি হৈছে। একে অৱস্থা উদ্যোগ বণ্ডত নিয়োগৰ ক্ষেত্ৰত। নিয়োগৰ ক্ষেত্ৰত চাহ উদ্যোগৰ অৱদান উল্লেখযোগ্য যদিও সম্প্রতি এই উদ্যোগতো নিবনুৱা সমস্যাৰ সৃষ্টি হৈছে। উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ নিবনুৱাৰ মূল কাৰণ হ’ল বিকল্প নিয়োগৰ অভাৱ। নিবনুৱা সমস্যা সমাধানৰ বাবে হ্রস্বম্যাদী আৰু দীৰ্ঘম্যাদী উভয় প্ৰকাৰৰ ব্যৱস্থাৰ প্ৰয়োজন।
(গ) বানপানীঃ উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ বানপানী এক প্রধান আঞ্চলিক সমস্যা। অঞ্চলটো সোঁমাজেদি বৈ যোৱা ৭৫০ কিঃমিঃ দৈৰ্ঘ্যৰব্ৰহ্মপুত্ৰ নদী আৰু তাৰ উপনৈসমূহেবছৰি সমতলভাগ প্লাৱিত কৰি বৃহৎ পৰিমাণৰ ক্ষতিসাধন কৰে। বছৰি বানপানীৰ ফলত ৩-৪ লাখ হেক্টৰ শস্যৰ ক্ষতি সাধন হয় ৷ অঞ্চলটোৰ বৃষ্টিপাতৰ পৰিমাণ যথেষ্ট বেছি আৰু সাধাৰণতে ইয়াৰ বাৰ্ষিক বৃষ্টিপাত ২৭.৬ cms ৰ পৰা ১৮.৫ cms পৰিমাণৰ হয়। এনে বৃষ্টিপাতৰ ৮০ শতাংশই বাৰিষাৰ চাৰিটা মাহত হয়। ১৯৮৭ আৰু ১৯৮৮ চনৰ বছৰ দুটাত অসমত বানপানীৰ ক্ষয়ক্ষতিৰ পৰিমাণ ৰাজ্য চৰকাৰৰ হিচাপ মতে ৭০০ কোটি টকাৰ অধিক আছিল। সাম্প্রতিক কালত এই ক্ষতিৰ বাৰ্ষিক পৰিমাণ এহেজাৰ কোটি টকাৰ অধিক হৈছে।
(ঘ) মূলধনৰ অভাৱঃ উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ দুৰ্বল আক্তগাঁথনিয়ে অঞ্চলটোৰ উদ্যোগ বিকাশৰ পথত অন্তৰায়ৰ সৃষ্টি কৰিছে। মন কৰিবলগীয়া যে অঞ্চলটোত প্রয়োজন অনুপাতে ৰাজহুৱা খণ্ডৰ বিনিয়োগ হোৱা নাই। বিভিন্ন ৰাজ্য চৰকাৰৰ বিত্তীয় পৰিস্থিতি উন্নত নোহোৱাত অঞ্চলটোত মূলধনৰ অভাৱ অনুভৱ হয়। উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলত বেংক আদিৰ দৰে বিত্তীয় অনুষ্ঠানৰ ভূমিকা এতিয়াও সীমিত। অঞ্চলটোৰ অকল অসমতহে সম্প্ৰতি বেংকৰ শাখা অধিক। বর্তমান বিভিন্ন ৰাজহুৱা খণ্ডৰ বেংকৰ মুঠ শাখাৰ সমগ্ৰ অঞ্চলত ১২৪৮ টা আৰু ইয়াৰ ৮৪০ টা শাখা অসমত অৱস্থিত। উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলত বেংকৰ ঋণ আৰুজমাৰ অনুপাত হ’ল ২৯.৪৪ শতাংশ। ঋণ আৰু অন্যান্য বিত্তীয় সাহায্যৰ সুবিধা আগবঢ়োৱা বিভিন্ন সৰ্বভাৰতীয় বিত্তীয় প্ৰতিষ্ঠানৰ দ্বাৰা অনুমোদিত অৰ্থ সাহায্যৰ সুবিধা আগবঢ়োৱা বিভিন্ন সৰ্বভাৰতীয় বিত্তীয় প্ৰতিষ্ঠানৰ দ্বাৰা অনুমোদিত অৰ্থ সাহায্যৰ পৰিমাণ যথেষ্ট নহয়।
ভাৰতৰ ঔদ্যোগিক উন্নয়ন বেংকে প্ৰকাশ কৰা তথ্য মতে বিভিন্ন সৰ্বভাৰতীয় বিত্তীয়নুষ্ঠানে বিনিয়োগৰ বাবে উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চললৈ মঞ্জুৰ কৰা অৰ্থ সাহায্যৰ মুঠ পৰিমাণ ১৯৮০ মাৰ্চ মাহলৈকে আছিল ১২২.৪৭ কোটি আৰু তাৰ ১০৮.৮৬ কোটিহে প্ৰকৃততে বিতৰণ কৰা হৈছে। একে সময়ছোৱাত সমগ্ৰ ভাৰতৰ বিভিন্ন অংশৰ বাবে অনুমোদিত পৰিমাণ আছিল ৮৯১৫.৪২ কোটিটকা আৰু বিতৰণ কৰা পৰিমাণ আছিল ৬২২২.৭১ কোটি টকা। উত্তৰপূৰ্বাঞ্চলৰ সৰ্বাধিক মঞ্জুৰী লাভ কৰে অসমে। বিভিন্ন বিত্তানুষ্ঠানে অসমৰ দৰে ৰাজ্যলৈ দিয়া বিত্ত সাহাৰ্যৰ জনমূৰি পৰিমাণ সৰ্বভাৰতীয় ২১৮ টকাৰ বিপৰীতে ই ৬৫.৮৯ টকা।
(ঙ) আঞ্চলিক বৈষম্যঃ ভাৰতীয় অর্থনীতিত উন্নয়নৰ ক্ষেত্ৰত আঞ্চলিক বৈষম্যৰ প্ৰত্যক্ষ প্ৰমাণ উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ অৰ্থনীতিত পৰিলক্ষিত হৈছে। এই অঞ্চলটোত কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰ আৰু ব্যক্তিগত পুঁজিপতিসকলে কৰা বিনিয়োগৰ তথ্যসমূহৰ পৰা ই চকুত পৰে। ঐতিহাসিক আৰু ভৌগোলিক কাৰণত উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চল অর্থনৈতিকভাৱে অতীজৰে পৰা অনগ্ৰসৰ আৰু স্বাধীনতা লাভৰ পিছৰ সময়ছোৱাত অঞ্চলটোৰ উন্নয়নৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰচেষ্টাৰ অভাৱ থাকিল৷ উন্নয়নৰ সকলো মানেৰে চালে এই অংশটোৰ অনুন্নত অৱস্থা চকুত পৰে। অঞ্চলটোৰ অৰ্থনৈতিক উন্নয়ন স্বাধীনতাৰ পাছতো যে ঔপনিৱেশিক আৰ্হিতে আছে তাক ইয়াৰ সম্পদ আহৰণ, উদ্ঘাটন সম্পৰ্কীয় আঁচনিসমূহেই দেখুৱায়। অসম চৰকাৰে পঞ্চম পৰিকল্পনাৰ খচৰাত সম্পদৰ আহৰণ ঔপনিৱেশিক আৰ্হিত কৰা হৈছে বুলি মুক্তভাৱে স্বীকাৰ কৰিছে। পাহাৰীয়া অঞ্চলসমূহত আৰ্থিক বৈষম্য অধিক। এতিয়াও বহু অংশ পৰম্পৰাগত পুৰণি অর্থনৈতিক অৱস্থাতে আছে আৰু উন্নয়নৰ মান অতি নিম্ন স্তৰৰ।
(চ) ঔদ্যোগীকৰণ আৰু আন্তঃগাঁথনিৰ সমস্যাঃ সমগ্ৰ উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চল উদ্যোগঃ বিকাশৰ ক্ষেত্ৰত অতিশয় পিছপৰা। ভৌগোলিক অৱস্থিতিয়ে এই অঞ্চলটোৰ দেশৰ মূল ভূ-ভাগৰ পৰা বিচ্ছিন্ন কৰি ৰাখিছে আৰু অঞ্চলটোৰ বিকাশৰ বাবে কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ কাৰ্যক্ষম চেষ্টাৰ অভাৱ পৰিলক্ষিত হয়। অঞ্চলটোৰ উদ্যোগ বিকাশৰ ক্ষেত্ৰত বাধাৰ সৃষ্টি কৰা কাৰণবোৰৰ ভিতৰত মূলধন আৰু বিত্ত যোগানৰ সুপৰিকল্পিত ব্যৱস্থাৰ অভাৱ, পৰিবহণ, বিদ্যুতৰ দৰে উপাদানৰ অসুবিধা, কেন্দ্ৰীয় খণ্ডৰ উদ্যোগ আঁচনিৰ কম অংশহে অঞ্চলটোত বিতৰণ, উপযুক্ত প্রশিক্ষণপ্রাপ্ত থলুৱা লোকৰ অভাৱ, উদ্যোগ পামসমূহত যোগান ধৰা সুবিধাৰ সীমিত ব্যৱস্থা ইত্যাদি পৰিলক্ষিত হয়। অঞ্চলটোৰ ভৌগোলিক অৱস্থিতিৰ বাবে ব্যক্তিগত উদ্যোগপতিসকলেও বিনিয়োগ কৰিবলৈ আগ্রহশীল নহয়। গতিকে অঞ্চলটোৰ বিভিন্ন খণ্ডৰ ঔদ্যোগিক উন্নয়নৰ বাবে চৰকাৰে বিনিয়োগৰ পৰিমাণ বৃদ্ধি কৰিব লাগিব ।
পৰিবহণ আৰু যোগাযোগৰ ক্ষেত্ৰত ভৌগোলিক অৱস্থিতি বিপদসংকুল পাহাৰীয়া অঞ্চল আৰু প্ৰয়োজনীয় গুৰুত্বৰ অভাৱ আদিক দায়ী কৰা হয়। ৰেল আৰু পথ পৰিবহণৰ বিকাশ উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ ৰাজ্যসমূহত ইয়াৰ প্ৰয়োজনতকৈ এতিয়াও যথেষ্ট কম।
(ছ) উদ্যোক্তা আৰু পৰিচালনা দক্ষতাৰ অভাৱঃ উত্তৰ- পূৰ্বাঞ্চলত উদ্যোক্তা আৰু পৰিচালনাৰ বাবে প্রয়োজনীয় মানৱ সম্পদৰ অভাৱ পৰিলক্ষিত হয়। ইয়াত দক্ষ শ্ৰমিকৰ অভাৱ দেখা যায়। পৰম্পৰাগতভাৱে উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ লোকসকল কঠোৰ শ্ৰমবিমুখ আৰু কম চলনশীল। ইয়াৰ বাবেই উদম্যৰ অভাৱ, আধুনিক প্রযুক্তি আৰু উন্নত জ্ঞান আহৰণ কৰিবলৈ থকা সংকোচে দেশৰ আন আন ৰাজ্যৰ পৰা প্ৰব্ৰজন সহজ কৰি তুলিছে।
২৪। ‘পূবলৈ চোৱা নীতি’ আলোচনা কৰা।
উত্তৰঃ ‘পূবলৈ চোৱা নীতি’ব মূলতঃ সূত্ৰপাত হৈছে উত্তৰ-পূবৰ ৰাজ্যসমূহৰ ভূমি আৱদ্ধ বৈশিষ্ট্য আৰু দীঘলীয়া আন্তর্জাতিক সীমাৰেখাৰ পৰা। উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ সীমান্তৱৰ্তী এলেকাৰ ৯৮ শতাংশ ভূমি আগুৰি আছে বাংলাদেশ, ভুটান, চীন, ম্যানমাৰ আৰু নেপালে। মাত্র ২ শতাংশ ভূমিৰ এটা ঠেক ভূখণ্ডহে অঞ্চলটোক ভাৰতবৰ্ষৰ অন্যান্য ৰাজ্যসমূহৰ সৈতে সংযুক্ত কৰিছে। এই ঠেক ভূখণ্ডৰ বাবেই অঞ্চলটো প্ৰকাৰান্তৰে দেশৰ অন্যান্য অঞ্চলবোৰৰ পৰা পৃথক আৰু বিছিন্ন হৈ পৰাৰ লগতে অঞ্চলটোৰ পৰিবহণ ব্যয় দেশৰ অন্যান্য ৰাজ্যৰ তুলনাত বৃদ্ধি পাইছে।
উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ এই অর্থনৈতিক বিচ্ছিন্নতাৰ পৰিসমাপ্তি ঘটাবৰ লক্ষ্যৰেই অঞ্চলটোৰ সৈতে ইয়াৰ ওচৰ-চুবুৰীয়া ৰাজ্য আৰু দেশসমূহত মাজত থকা অর্থনৈতিক সমন্বয়ৰ বিকাশ ঘটাবৰ বাবেই ‘পূবলৈ চোৱা নীতি’ এটি গুৰুত্বপূৰ্ণ সমল। অঞ্চলটোৰ আৱদ্ধ ভৌগোলিক অৱস্থানৰ বাবে অঞ্চলটোৰ ৰাইজে ওচৰ-চুবুৰীয়া দেশসমূহৰ লগত সাংস্কৃতিক আদান-প্ৰদানৰ সম্পৰ্ক ভালদৰে গঢ়ি তুলিব পৰা নাই। সেয়েহে দক্ষিণ এছিয়াৰ দেশসমূহ-আৰু চীনৰ লগত এক শক্তিশালী সু-সম্পর্ক গঢ়ি তোলাৰ প্ৰসংগ ভাৰতৰ বৈদেশিক নীতিৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ বিষয় হৈ পৰিছে।
পৰিহাসৰ বিষয় এয়ে যে ‘পূবলৈ চোৱা নীতি’ যদিও তেৰ দশক ধৰি বৰ্তি আছে আৰু ই যদিও ভাৰতৰ অন্যান্য ৰাজ্যসমূহত উপকাৰ সাধন কৰিছে কিন্তু উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলত ইয়াৰ প্ৰভাৱ নগণ্য। ‘পূবলৈ চোৱা নীতি’ৰ কাৰ্যকাৰীহীনতাৰ উপৰি আন্তর্জাতিক ক্ষেত্ৰত উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলে এক অৰ্থনৈতিক কাৰাবন্দীত্বৰ ৰূপ পৰিগ্ৰহ কৰিছে। অঞ্চলটোৰ শান্তি আৰু উন্নয়ন ইয়াৰ অৰ্থনৈতিক মুক্তিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। ইয়াৰ বাবে ওচৰ-চুবুৰীয়া দেশসমূহৰ সৈতে থকা সম্পর্কত এক ব্যাপক গঠনমূলক পৰিৱৰ্তনৰ প্ৰয়োজন আৰু ইয়াৰ বাবে ভাৰত চৰকাৰে পাৰস্পৰিকভাৱে সহায়-সুবিধা লাভ কৰিব পৰা চৰ্তৰ ভিত্তিত অৰ্থনৈতিক সংযোগৰ বিকাশ আৰু ঐতিহাসিকভাৱে বৰ্তি থকা সাংস্কৃতিক এনাজৰীডাল সুদৃঢ় কৰিবৰ বাবে বিশেষ প্ৰচেষ্টা লোৱা উচিত।
অর্থনৈতিক প্ৰেক্ষাপটত দৰাচলতে ‘’বলৈ চোৱা নীতি’য়ে ওচৰ-চুবুৰীয়া দেশসমূহৰ সীমাৰেখা পাৰ হৈ পূব-এছিয়া আৰু দক্ষিণ পূব এছিয়া দেশসমূহৰ বজাৰত এক সুকীয়া স্থান অধিকাৰ কৰা আৱশ্যক। উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চল আৰু কাষৰীয়া দেশসমূহৰ মাজত সাংস্কৃতিক ভাৱৰ আদান-প্ৰদানৰ বাবে সেয়ে ‘পূবলৈ চোৱা নীতি’ৰ আধাৰত সাংস্কৃতিক সম্পর্ক গঢ়ি উঠা প্ৰয়োজনীয়। ভাৰতৰ অন্যান্য ৰাজ্যসমূহৰ পৰা অৰ্থনৈতিক আৰু ভৌগোলিকভাৱে বিচ্ছিন্ন হৈ থকা এই অঞ্চলৰ উন্নয়নৰ বাবে ‘পূবলৈ চোৱা নীতি’য়ে উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চল আৰু কাষৰীয়া দেশসমূহৰ মাজত এক বাণিজ্যিক সু-সম্পর্ক স্থাপন কৰাত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা উচিত। যিহেতু নতুন বাণিজ্য-সংযোগ বিকাশৰ বাবে কিছু সময়ৰ প্ৰয়োজন হয়, উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ বাবে ‘পূবলৈ চোৱা নীতি’ৰ অধীনত হ্রস্বম্যাদী আৰু দীৰ্ঘম্যাদী কৌশল অৱলম্বন কৰা উচিত। তৎকালীন হ্রস্ব-ম্যাদী পৰিকল্পনাত অনাগত বছৰকেইটাত কাষৰীয়া দেশসমূহৰ সৈতে উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলক সংযুক্ত কৰিবলৈ প্ৰয়াস অটুট ৰখা আৱশ্যক। দীৰ্ঘম্যাদী পৰিকল্পনা হিচাপে ইয়াৰ বিপৰীতে এছিয়াৰ দেশসমূহৰ সৈতে এই অঞ্চলৰ সংযোগ স্থাপনেই হ’ব এই অঞ্চলৰ উন্নতিৰ সপোন।
২৫ ৷ ৰাষ্ট্ৰীয় গ্ৰামীণ বিকাশ নিধি(RGBN/RGVN) ৰ কাৰ্য প্ৰণালী লিখা।
উত্তৰঃ RGBN হ’ল এনে এটা সংস্থা যিয়ে বিভিন্ন NGO বোৰক লগ লগাই স্বতঃস্ফূর্তভাৱে আর্থ-সামাজিক উন্নয়নত জড়িত কৰায়। ইয়াত জড়িত লোকসকলে তলত দিয়া ধৰণে কাম কৰে—
(ক) RGBN ৰ Field Executive সকলে ব্যক্তিগতভাৱে NGOবোৰক লগ কৰে। অঞ্চলবোৰৰ সমস্যাৰ বুজ লয়৷ যিসকল লোকে NGOৰ মাধ্যমত RGBN ৰ অৰ্থ সাহায্য বিচাৰে, তেওঁলোকৰ আবেদন পৰীক্ষা কৰে আৰু প্ৰকল্প ৰূপায়ণৰ ক্ষমতা পৰীক্ষা কৰিহে RGBNৰ অন্তৰ্ভুক্ত কৰি লয়।
(খ) আবেদনসমূহ Field Executive সকলে পুনৰীক্ষণ কৰি তাৰ যথাৰ্থতা প্রমাণ কৰে, মানুহৰ লগত সামাজিক সম্পর্ক বিচাৰ কৰে আৰু বিশেষ কৌশল আয়ত্ত কৰিব পৰা গুণৰ বিচাৰ-বিবেচনা কৰে।
(গ) প্রকল্পসমূহৰ আৰ্থ-সামাজিক উদ্দেশ্য বিচাৰ কৰি চাই নিৰ্দিষ্ট কেতবোৰ প্ৰাথমিক চৰ্ত পৰীক্ষা কৰে৷ সেইবোৰ হ’ল—
(১) সাংগঠনিক বিশ্লেষণ (Organisation Analysis)
(২) অতীতৰ কাৰ্য-কুশলতা (Past Performance)
(৩) জনসাধাৰণৰ পশ্চাত্তুৰঞ্জী অধ্যয়ন (People’s background)
(৪) আর্থিক সামর্থ্য (Financial viability)
(ঘ) প্রকল্প উপদেশমূলক কমিটী (Project Advisory Committee): RGBNয়ে প্ৰতি NGOক তেওঁলোকৰ সদস্য কৰি লোৱাৰ আগতে চকু দিব লগা কথাটো হ’ল প্ৰকল্প উপদেশমূলক কমিটিখনত সন্নিৱিষ্ট কৰা কথাবোৰ আছে নে নাই তাক অনুধাৱন কৰা ৷
