আয়ুৰ্বেদ হৈছে বিশ্বৰ আটাইতকৈ পুৰণি ঔষধ প্ৰণালী/চিকিৎসা প্ৰণালীবোৰৰ ভিতৰত এটা আৰু বহু শতাব্দী ধৰি ভাৰতত ব্যৱহাৰ হৈ আহিছে। আমাৰ চাৰিওফালে বহুতো বনৌষধি আছে যি ৰোগৰ সৈতে যুঁজিবলৈ উপকাৰী। তাৰে এটা হৈছে চিৰতা। বহুলোকে চিৰতা সেৱন নকৰে কাৰণ ইয়াৰ সোৱাদ তিতা। অৱশ্যে, ই যিমানে তিক্ত নহওক কিয়, ই ৰোগৰ সৈতে যুঁজ দিয়াত সিমানেই উপকাৰী হয়। এই প্ৰবন্ধটোত চিৰতাৰ উপকাৰিতা Benefits of Chirata বিষয়ে প্ৰয়োজনীয় তথ্য আগবঢ়োৱা হৈছে।
প্ৰথমতে, আমি জানো আঁহক যে চিৰতা কি?
চিৰতা হৈছে মূলতঃ হিমালয়ত পোৱা এক ঔষধি ভেষজ, যাক পৰম্পৰাগত ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ইয়াৰ ঔষধীয় ব্যৱহাৰ ভাৰতীয় (Indian), ব্ৰিটিছ (British), আমেৰিকান (American) আৰু গ্ৰীক (Greek) ঔষধ সম্পৰ্কীয় কিতাপতো উল্লেখ আছে। ইয়াত বিভিন্ন ধৰণৰ Bioactive Compound থাকে যি শৰীৰক স্বাস্থ্যৱান ৰখাত সহায় কৰিব পাৰে। এই ভেষজ জ্বৰ (Fever), মধুমেহ (Diabetes) আৰু মেলেৰিয়া (Malaria) আদি ৰোগৰ আয়ুৰ্বেদিক চিকিৎসাৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। চিৰতাৰ বৈজ্ঞানিক নাম (Scientific Name of Chirata) – Swertia chirayita (Roxb. ex Fleming) Karst.
চিৰতাক বিভিন্ন নাম | Different name of Chirata
- Hindi – চিৰাইটা, চিৰেটা, চিৰাটা, নেপালিনিম।
- English – Brown chireta, White chireta, Chiretta।
- Bengali – চিৰাতা, চিৰেতা, মহাতিতা।
চিৰতাৰ উপকাৰিতা | Benefits of Chirata
হেপাটাইটিছ (Hepatitis), প্ৰদাহ (Inflammation) আৰু পাচন ৰোগ (Disease related to Digestion) ৰ চিকিৎসাৰ বাবে চিৰতা (Chirata) বছৰ বছৰ ধৰি ব্যৱহাৰ হৈ আহিছে। আমি এই লাভালাভবোৰৰ কিছুমান তলত বিতংভাৱে বৰ্ণনা কৰিছোঁ। কেৱল মন কৰিব যে গুৰুতৰ ৰোগত আক্ৰান্ত ব্যক্তি এজনে চিৰতাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰাৰ সলনি চিকিৎসাৰ বাবে চিকিৎসকৰ সৈতে যোগাযোগ কৰিব লাগে।
1.কাহ, জ্বৰ আৰু চৰ্দিৰ বাবে (For Fever, Cough and Cold)
ঘৰুৱা প্ৰতিকাৰৰ বাবে চিৰতা (Chirata) ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। দৰাচলতে, এই সকলোবোৰ সমস্যা ভাইৰেল সংক্ৰমণৰ ফলত হয়। এই ক্ষেত্ৰত, চিৰতাত থকা এণ্টি-ভাইৰেল (Anti-Viral) গুণাগুণবোৰ লাভজনক হ’ব পাৰে। কোৱা হয় যে চিৰতাৰ গুৰিয়ে কাহ, জ্বৰ আৰু চৰ্দি উপশম কৰিব পাৰে৷
2.ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা বৃদ্ধি কৰাত (For Boosting Immunity)
শৰীৰৰ ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা বৃদ্ধি কৰাতো চিৰতাৰ উপকাৰিতা দেখা যায়। Mangiferin (মাংগিফেৰিন) হৈছে চিৰতাৰ এক Bioactive Compound বা জৈৱসক্ৰিয় যৌগ। এই যৌগটোৱে Immunomodulatory প্ৰভাৱ প্ৰদৰ্শন কৰে। এই প্ৰভাৱৰ সহায়ত, ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতাই শৰীৰৰ প্ৰয়োজনীয়তা অনুসৰি কাম কৰিব পাৰে।
3.মধুমেহ নিয়ন্ত্ৰণ কৰে (Controls Blood Sugar/Diabetes)
NCBI (National Center for Biotechnology Information) দ্বাৰা প্ৰকাশিত এক গৱেষণা পত্ৰত এই কথা উল্লেখ কৰা হৈছে যে ৰক্ত শৰ্কৰাৰ স্তৰ (Blood Sugar Level) হ্ৰাস কৰাত চিৰতাৰ উপকাৰিতা লক্ষ কৰিব পৰা যায় । গৱেষণা অনুসৰি, Aamarogentin হৈছে চিৰতাৰ এক Bioactive Compound। এই যৌগটোৱে ডায়েবেটিচ প্ৰতিৰোধী প্ৰভাৱ প্ৰদৰ্শন কৰে। সেয়েহে এইটো বিশ্বাস কৰা হয় যে চিৰতায়ে ৰক্ত শৰ্কৰা হ্ৰাস কৰিব পাৰে।
4.ৰক্তহীনতাৰ বাবে চিৰতা (Chirata for Anemia)
চিৰতাক আয়ুৰ্বেদত ভেষজ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ই শৰীৰক ৰক্তহীনতাৰ পৰাও সুৰক্ষিত কৰিব পাৰে। ইয়াৰ পাতত থকা ভিটামিন (Vitamin) আৰু খনিজ পদাৰ্থ (Mineral) বোৰৰ Haematinic প্ৰভাৱ থাকে। এই প্ৰভাৱে শৰীৰত তেজ তৈয়াৰ কৰাত সহায়ক হ’ব পাৰে, সেয়েহে ৰক্তহীনতাৰ বাবে ঘৰুৱা প্ৰতিকাৰত চিৰতা (Chirata) ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি।
5.লিভাৰৰ বাবে উপকাৰী (Beneficial for the Liver)
যকৃত (Liver) ৰ বিকাৰ আঁতৰাবলৈ চিৰতা উদ্ভিদটো বহু বছৰ ধৰি ব্যৱহাৰ হৈ আহিছে। এক গৱেষণাই পৰামৰ্শ দিয়ে যে চিৰতাত Swerchirin যৌগ থাকে, যি hepatoprotective কাৰ্যকলাপ প্ৰদৰ্শন কৰিব পাৰে। এই প্ৰভাৱটোৱে যকৃতক ক্ষতিৰ পৰা সুৰক্ষিত কৰাত সহায় কৰিব পাৰে। ই যকৃতৰ ৰোগ যেনে হেপাটাইটিছ (Hepatitis), হেপাটাইটিছ বি আৰু চি (Hepatitis B & C) প্ৰতিৰোধ কৰিব পাৰে।
6.হজম স্বাস্থ্য উন্নত কৰে (To Improve Digestion)
চিৰতাৰ ব্যৱহাৰে হজম স্বাস্থ্য উন্নত কৰিব পাৰে। এই ভেষজৰ তিক্ততাই শৰীৰত লেলাৱতি (saliva) আৰু গেষ্ট্ৰিক ৰস (Gastric Juice) উদ্দীপিত কৰি বদহজমৰ সমস্যা (Indigestion) হ্ৰাস কৰিব পাৰে। লগতে, চিৰতায়ে Gastric Enzyme প্ৰস্তুত কৰি হজম কৰাত সহায় কৰিব পাৰে। ই হজম উন্নত কৰিব পাৰে আৰু পিত্তৰ নিষ্কাশন বৃদ্ধি কৰি কোষ্ঠকাঠিন্যৰ পৰা সকাহ দিব পাৰে।
7.তেজ পৰিস্কাৰ কৰে (Helpful in Cleaning Blood/Blood Purification Process)
চিৰতাৰ গুণাগুণবোৰে তেজ পৰিষ্কাৰ কৰে৷ ইয়াক আয়ুৰ্বেদিক ঔষধ তৈয়াৰ কৰিবলৈও ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
8.চিৰতাই ভোক বৃদ্ধি কৰে (Helpful in Improving Appetite)
ভোক বঢ়াবলৈও চিৰতা (Chirata) ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। এক গৱেষণা পত্ৰত কোৱা হৈছে যে, ই পিত্ত বা Bile বৃদ্ধি কৰে, যি ভোক বৃদ্ধি কৰিব পাৰে। সেয়েহে বছৰ বছৰ ধৰি ভোক বঢ়াবলৈ চিৰতা ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে৷
9.মেলেৰিয়া জ্বৰ প্ৰতিৰোধ কৰে (Prevents Malaria Fever)
চিৰতা (Chirata) পৰম্পৰাগতভাৱে মেলেৰিয়া জ্বৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈও ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে। চিৰতাত Swerchirin নামৰ এটা উপাদান থাকে, যি Anti-malaria দৰে কাম কৰিব পাৰে। এই প্ৰভাৱটোৱে মেলেৰিয়া আৰু ইয়াৰ সৈতে সম্পৰ্কিত লক্ষণবোৰৰ পৰা সকাহ দিব পাৰে। ইয়াৰ বাবে, চিৰতা কাঢ়া (Chirata Decoction) হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি৷
10.দৃষ্টিশক্তি উন্নত কৰে (Improves Vision)
চিৰতাক চকুৰ টনিক (Eye tonic) বুলি কোৱা হয়, সেয়েহে চকুৰ স্বাস্থ্যৰ বাবে চিৰতা (Chirata) সেৱন কৰা উচিত। দৰাচলতে, ভিটামিন চি (Vitamin C) এ দৃষ্টিশক্তি উন্নত ৰাখিব পাৰে আৰু বয়স-সম্পৰ্কীয় চকুৰ ৰোগ প্ৰতিৰোধ কৰিব পাৰে। আনহাতে, চিৰতা উদ্ভিদটোত ভিটামিন চি থাকে। সেইকাৰণে চকুৰ বাবেও চিৰতাৰ উপকাৰিতা আছে বুলি গণ্য কৰা হয়।
11.পেটৰ পেলু নাশ কৰে (Kills Stomach Worms)
চিৰতাৰ Anthelmintic প্ৰভাৱ আছে। ই হৈছে Antiparasitic এক পদ্ধতি যি পাকস্থলী আৰু অন্ত্ৰত পোক-পতংগ ধ্বংস কৰাত সহায় কৰিব পাৰে। সেইকাৰণে এই ভেষজটো পেটৰ পেলু মাৰিবলৈ উপায় হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়৷
12.গাঠিৰ বিষত উপকাৰী (Beneficial for Joint Pain)
চিৰতাৰ গুৰিয়ে গাঁঠিৰ বিষ উপশম কৰিব পাৰে। দৰাচলতে, চিৰতাত Swertiamarin যৌগ থাকে, এই যৌগটোৱে আৰ্থ্ৰাইটিছৰ সমস্যা হ্ৰাস কৰিব পাৰে। আৰ্থ্ৰাইটিছৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ লক্ষণ হৈছে গাঁঠিৰ বিষ। এইকাৰণে এইটো বিশ্বাস কৰা হয় যে চিৰতাই গাঁঠিৰ বিষ কাৰ্যকৰীভাৱে হ্ৰাস কৰিব পাৰে ৷
13.ছাল স্বাস্থ্যৱান ৰাখিবলৈ (Beneficial for Skin Health)
ছালক স্বাস্থ্যৱান ৰাখিবলৈও চিৰতা (Chirata) ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। ইয়াৰ Antioxidant প্ৰভাৱ আছে। এই কাৰ্যকলাপে Photoaging হ্ৰাস কৰিব পাৰে অৰ্থাৎ সূৰ্যৰ পোহৰৰ পৰা বয়স বৃদ্ধি হ্ৰাস কৰিব পাৰে। ইয়াক ছাল পৰিষ্কাৰ কৰাত সহায়ক বুলিও গণ্য কৰা হয় । ইয়াৰ উপৰিও, চিৰতাৰ ছালৰ ৰোগ নিৰাময় কৰাত সহায় কৰিব পাৰে৷
14.হিকটিৰ বাবে উপকাৰী (Beneficial in Hiccups)
NCBI দ্বাৰা প্ৰকাশিত এক গৱেষণা পত্ৰত কোৱা হৈছে যে বমি আৰু হিকটি প্ৰতিৰোধ কৰাত চিৰতাৰ গুণাগুণ সহায়ক হ’ব পাৰে। কোৱা হয় যে চিৰতাৰ তিক্ততাই লেলাৱতি আৰু পিত্ত উদ্দীপিত কৰি হিকটি হ্ৰাস কৰিব পাৰে।
15.যোনিৰ অত্যাধিক স্ৰাৱ (Helps to Prevent abnormal Vaginal Discharge)
গোটেই চিৰতা উদ্ভিদটো যোনিৰ অত্যাধিক স্ৰাৱ প্ৰতিহত কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। NCBI ৰ দ্বাৰা প্ৰকাশিত এটা গৱেষণাত এইকথা উল্লেখ কৰা হৈছে। যদিও ই লাভজনক, গৱেষণাত এইটো স্পষ্ট যে ইয়াত থকা উপাদানটো কেনেদৰে সহায়ক হয় তাৰ ওপৰত অধিক গৱেষণাৰ প্ৰয়োজন।
প্ৰবন্ধটোৰ পৰৱৰ্তী অংশত, আমি চিৰতা কেনেদৰে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি সেই বিষয়ে বৰ্ণনা কৰিম।
চিৰতাৰ ব্যৱহাৰ | Uses of Chirata
চিৰতা গছজোপা আৰু চিৰতাৰ শিপা দুয়োটায়ে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। চিৰতাৰ পদ্ধতি আৰু পৰিমাণৰ বিষয়ে জানো আঁহক:-
- খোৱাৰ আগতে দিনত দুবাৰ 60 মি.লি. চিৰতাৰ ৰস টনিক হিচাপে খাব পাৰি। ই শাৰীৰিক দুৰ্বলতা আঁতৰাব পাৰে।
- আপুনি গৰম পানী আৰু লং বা দালচেনিৰে চিৰতা প্ৰস্তুত কৰি 15মি.লি. ৰ পৰা 30 মি.লি. বা 1ৰ পৰা 2 টেবুল চামুচ খাব পাৰে।
- চিৰতাৰ গুৰি হিকটি আৰু বমিত উপকাৰী হ’ব পাৰে। ইয়াক পালি হিচাপে মৌৰ সৈতে 0.5 ৰ পৰা 2 গ্ৰামলৈ খাব পাৰি।
- আপুনি চিৰতাৰ পাতৰ ৰস (Chirata leaf juice) উলিয়াব পাৰে আৰু ইয়াক খাব পাৰে। ই তিতা, সেয়েহে ইয়াত মৌ যোগ দিব পাৰি।
চিৰতাৰ পাৰ্শ্বক্ৰিয়াসমূহ | Side Effects of Chirata:
যদিও চিৰতা দীৰ্ঘদিন ধৰি আয়ুৰ্বেদিক ঔষধ (Ayurvedic Medicine) হিচাপে গ্ৰহণ কৰা হৈছে, ইয়াৰ অত্যাধিক সেৱনৰ ফলত চিৰতাৰ ক্ষতি হব পাৰে। অৱশ্যে, গৱেষণাই কয় যে মানুহৰ ক্ষেত্ৰত চিৰতাৰ কোনো গুৰুতৰ পাৰ্শ্বক্ৰিয়া নাই। তথাপিও, আপুনি তলত চিৰতাৰ ফলত হোৱা সাধাৰণ ক্ষতিৰ বিষয়ে জানি সাৱধানতা অৱলম্বন কৰিব পাৰে৷
- নিম্ন ৰক্তচাপত ভোগা আৰু ইয়াৰ ঔষধ গ্ৰহণ কৰি থকা সকলে চিৰতা খোৱা পৰিহাৰ কৰিব লাগে কিয়নো ই ৰক্ত শৰ্কৰাৰ স্তৰ হ্ৰাস কৰিব পাৰে।
- Gastricৰ সমস্যাত ভোগী থকা সকলে চিৰতা খোৱা পৰিহাৰ কৰিব লাগে। কিয়নো এনে শাৰীৰিক অৱস্থা(Health Condition) ত চিৰতাই যকৃতৰ ক্ষতি সাধিব পাৰে।
- গৰ্ভৱতী মহিলা আৰু স্তন্যপান কৰাই থকা মাতৃসকলে ইয়াক খাব পাৰিব নে নাই সেয়া স্পষ্ট নহয়, সেয়েহে চিকিৎসকৰ পৰামৰ্শ অবিহনে ইয়াক গ্ৰহণ নকৰিব।
- ইয়াৰ সোৱাদ তিতা, যিয়ে খোৱাৰ পিছত মুখখন তিতা দেখাব পাৰে।
সামৰণি | Conclusion
এতিয়া আপুনি নিশ্চয় চিৰতাৰ উপকাৰিতা Benefits of Chirata আৰু পাৰ্শ্বক্ৰিয়া দুয়োটা বুজি পাইছে। চিৰতা হৈছে আয়ুৰ্বেদিক ঔষধ যাক বহু শতাব্দী ধৰি বহুতো ৰোগৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে। ওপৰত দিয়া তথ্য অনুসৰি, আপুনি বুদ্ধিমত্তাৰে চিৰতা সেৱন কৰি ইয়াৰ সুবিধা লব পাৰে। কেৱল মন কৰিব যে যিকোনো বস্তু অত্যাধিক সেৱন কৰাটো ক্ষতিকাৰক হ’ব পাৰে। চিৰতাৰ ক্ষেত্ৰতো একেধৰণৰে কথা কʼব পাৰি, সেয়েহে ইয়াক সীমিত পৰিমাণত সেৱন কৰক আৰু স্বাস্থ্যৱান হৈ ৰওঁক।
Read also: Benefits of Gotu Kola | মানিমুনিৰ উপকাৰীতা
My self Mahezubin Saikia. Working in Dev Library as a Content Writer. A website that provides all SCERT, NCERT 3 to 12, and BA, B.com, B.Sc, and Computer Science with Post Graduate Notes & Suggestions, Novel, eBooks, Health, Finance, Biography, Quotes, Study Materials, and more.
