AHSEC 2020 History Question Paper Solved | দ্বাদশ শ্ৰেণীৰ ইতিহাস পুৰণি প্ৰশ্নকাকত সমাধান, AHSEC Class 12 History Question Paper Solved PDF Download, দ্বাদশ শ্ৰেণীৰ ইতিহাস 2020 ৰ প্ৰশ্নকাকত সমাধান কৰা হৈছে to each Paper is Assam Board Exam in the list of AHSEC so that you can easily browse through different subjects and select needs one. AHSEC 2020 History Previous Years Question Paper Solved can be of great value to excel in the examination.
AHSEC 2020 History Question Paper Solved | দ্বাদশ শ্ৰেণীৰ ইতিহাস পুৰণি প্ৰশ্নকাকত সমাধান
AHSEC Old Question Paper provided is as per the 2020 AHSEC Board Exam and covers all the questions from the AHSEC Class 12 History Solved Question Paper 2020 Assamese Medium. Access the detailed Class 12 History 2020 Previous Years Question Paper Solved provided here and get a good grip on the subject. Access the AHSEC 2020 History Old Question Paper Solved, AHSEC Class 12 History Solved Question Paper 2020 of Assamese in Page Format. Make use of them during your practice and score well in the exams.
HISTORY
2020
HISTORY OLD QUESTION PAPER SOLVED
1. নিম্নলিখিত প্রশ্নসমূহৰ উত্তৰ দিয়া:
(i) হৰপ্পা সভ্যতাৰ স্থানসমূহত প্রাপ্ত এবিধ শস্যৰ নাম লিখা।
উত্তৰঃ ঘেঁহু।
(ii) গুপ্তসম্রটি সমুদ্রগুপ্তৰ ৰাজসভা কবিজনৰ কোন আছিল?
উত্তৰঃ হৰিছিনা।
(iii) শূদ্ৰকৰ দ্বাৰা ৰচিত বিখ্যাত সংস্কৃত গ্ৰন্থখনৰ নাম লিখা।
উত্তৰঃ মৃচ্ছকটিকা।
(iv) জৈন ভিক্ষু আৰু ভিক্ষুণীসকলে কৰা পাঁচটা অংগীকাৰৰ যিকোনো এটা উল্লেখ কৰা।
উত্তৰঃ সত্যতা।
(v) এতিয়ালৈকে আবিস্কৃত সর্বাধিক পুৰণি আহোম মুদ্ৰাসমূহ কোনজন আহোম ৰজাৰ দিনৰ?
উত্তৰঃ চুকলেনমুংগ।
(vi) পেলজার্ট কোন আছিল?
উত্তৰঃ পেলজাৰ্ট ডাচ এজন বণিক আছিল। তেওঁ ডাচ ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানীৰ পক্ষত কাম কৰিছিল। সবাতোকৈ ভাল পৰিচিত সংস্থাৰ জাহাজ বটাভিয়াৰৰ সৰ্বাধিনায়ক হিচাবে পৰিচিত আছিল।
(vii) বিজয় নগৰৰ প্ৰথমটো ‘ৰাজবংশৰ নাম লিখা।
উত্তৰঃ চংগমা।
(viii) পেচকছ কি আছিল?
উত্তৰঃ মোগলৰ শাসনৰ সময়ত পেচকচ নামৰ এবিধ কৰ-দান আদায় কৰা হৈছিল।
(ix) কোন চনত বৃটিছ চৰকাৰে সতীদাহ প্রথা বিলুপ্ত কৰিছিল?
উত্তৰঃ ১৪২৯।
(x) মহাত্মা গান্ধীৰ ৰাজনৈতিক উপদেষ্টাজন কোন আছিল?
উত্তৰঃ গোখলে।
(xi) কোন স্থানত মুছলিম লীগ স্থাপিত হৈছিল লিখা।
উত্তৰঃ ঢাকা আৰু বাংলাদেশ।
(xii) সংবিধান সভাৰ কোনজন সদস্যই ‘কার্যপ্রণালী প্ৰস্তাৱনা’টো উত্থাপন কৰিছিল?
উত্তৰঃ জৱাহৰলাল নেহৰু।
2. নিম্নলিখিত প্ৰশ্নসমূহৰ চমু উত্তৰ দিয়া: (ইয়াৰ যিকোনো বাৰটাৰ)
(i) ৰাজস্থানৰ ক্ষেত্ৰী অঞ্চল আৰু দক্ষিণ ভাৰতৰ পৰা হৰপ্পা সভ্যতাৰ অধিবাসীসকলে কি ধাতু সংগ্ৰহ কৰিছিল?
উত্তৰঃ হৰপ্পা সভ্যতাৰ অধিবাসীসকলে বিভিন্ন উপায়ে কাৰুশিল্প উৎপাদনৰ বাবে উপকৰণ সংগ্ৰহ কৰিছিল ৷ কেঁচামাল সংগ্ৰহৰ বাবে অন্য কৌশলটি আছিল সোণৰ বাবে তামা আৰু দক্ষিণ ভাৰতৰ বাবে ৰাজস্থানৰ ক্ষেত্ৰী অঞ্চল হিচাপে ব্যয় পঠোৱা।
(ii)সুদর্শন হ্রদটো বৰ্তমান কোনখন ভাৰতীয় ৰাজ্যত আছে লিখা। এইটো কোনে পুনঃনির্মাণ কৰিছিল?
উত্তৰঃ গুজৰাট, গিৰণাৰ। ১৫০ খ্ৰীষ্টাব্দৰ প্ৰায় শাকা শাসক ৰুদ্ৰদমনে প্রথম এই হ্রদটি মেৰামতি কৰিছিল। আৰু স্কন্দগু– অঞ্চলৰ অন্তৰ্গত তেওঁৰ গবৰ্ণৰ পাৰ্নদত্তৰ দ্বাৰা মেৰামৰি কৰিছিল ৷
(iii) বহির্বিবাহ আৰু বহুপতি প্ৰথাৰ সংজ্ঞা দিয়া।
উত্তৰঃ যিকোনো এখন ঠাইত একেলগে বাস কৰা আৰু একে জাতি গোষ্ঠীৰ মাজত সম্পন্ন হোৱা বিবাহক বহুপতি বুলি কোৱা হয়। আনহাতে নিজৰ জাতিগোষ্ঠীৰ বাহিৰত অন্য জাতি গোষ্ঠীৰ মাজত সম্পন্ন হোৱা বিবাহক বহির্বিবাহ বুলি কোৱা হয়।
(iv) বৌদ্ধ ধৰ্মৰ যিকোনো দুটা মূল শিক্ষা উল্লেখ কৰা।
উত্তৰঃ বৌদ্ধ ধৰ্মৰ যিকোনো দুটা মূল শিক্ষা:
(ক) পৃথিৱীখন অতি খন্তেকীয়া আৰু সঘনে পৰিৱৰ্তিত হৈ থাকে।
(খ) মানুহৰ বাবে প্রকৃত সত্য হ’ল চাৰিটা— সেইকেইটা আছিল দুখ, সুখৰ কাৰণ দুখ পৰিহাৰ কৰা আৰু দুখক সম্পূৰ্ণকৈ শেষ কৰা বা জয় কৰা।
(v) গোমধৰ কোঁৱৰ কোন আছিল? তেওঁৰ এজন সহযোগী বিদ্রোহীৰ নাম লিখা।
উত্তৰঃ আহোমৰ বংশধৰ ৰজা গোমধৰ কোঁৱৰে ইংৰাজৰ বিৰুদ্ধে প্রথম বিদ্রোহ ঘোষণা কৰিছিল।
(vi) শ্বৰিয়া মানে কি বুজা? ইয়াৰ যিকোনো এটা ভিত্তিৰ নাম উল্লেখ কৰা।
উত্তৰঃ নিজে কৰা।
(vii) বিজয় নগৰ সাম্ৰাজ্যত বিকশিত হোৱা মন্দিৰ স্থাপত্যৰ দুটা নতুন বৈশিষ্ট্যৰ উল্লেখ কৰা।
উত্তৰঃ (ক) ভিট্টাল মন্দিৰও এটি উচ্চ অৱদান। ফার্গুসন এটিকে আর্কিটেকচাৰৰ অত্যন্ত শৈলীৰ শেষ হিচাপে আখ্যায়িত কৰিছে।
(খ) এই সময়ৰ মন্দিৰসমূহৰ মূল স্থাপত্য বৈশিষ্ট্যটি হ’ল অনেক স্তম্ভৰ বাহিৰে বহুত ডাঙৰ হলসমূহো নির্মিত হৈছিল।
(viii) মধ্যযুগৰ ভাৰতৰ যিকোনো দুজন চুফী সন্তু পুৰুষৰ নাম লিখা।
উত্তৰঃ ৰামানুজ, বল্লভাচার্য।
(ix) ষষ্ঠদশ আৰু সপ্তদশ শতিকাত ভাৰতৰ গ্ৰামাঞ্চলত থকা কাৰিকসকলৰ দুটা উদাহৰণ দিয়া।
উত্তৰঃ পঞ্চায়ত সভাবোৰ গাঁওবোৰত সংগঠিত কৰা হয়। তাত গাঁৱৰ বয়সস্থ লোকে সদায় অংশগ্ৰহণ কৰে৷ যিবোৰে গাঁওখনৰ সকলো ক্ষেত্ৰতবিচাৰ-বিবেচনা কৰাত আগভাগ লয়। গাঁৱৰ সন্মানীয় ব্যক্তিসকলে বিভিন্ন জাতি আৰু বৰ্ণৰ লোকসকলৰ পৰা মুখিয়ালসকলেনিজৰ নিজৰ গোষ্ঠী বা বর্ণক প্রতিনিধিত্ব কৰে আৰু পঞ্চায়তে সমাজখনৰ হাই কাজিয়া বা বিভ্ৰান্তিৰ সৃষ্টি হ’লে আলোচনা কৰি তাৰ সমিধান উলিয়ায় আৰু তাক সকলোৱে মানি লয়। পঞ্চায়তৰ মুৰব্বীজনাক মণ্ডল বা মুকাদ্দম বোলা হয়। তেওঁক পঞ্চায়তে নির্বাচন কৰে আৰু পঞ্চায়তে যেতিয়ালৈকে তেওঁৰ ওপৰত আস্থা ৰাখে— তেতিয়ালৈ তেওঁ দায়িত্বত থাকিবলৈ পাৰিব। তাৰ উপৰি তেওঁৰ বিশেষ দায়িত্ব আছিল পঞ্চায়তৰ হিচাপ ৰখাটো আৰু বাজেট নিৰূপণ কৰাটো৷ তেওঁক এই ক্ষেত্ৰত সহায় কৰে পঞ্চায়তৰ হিচাপ পৰীক্ষক হিচাপে কাম কৰা পাটোৱাৰী নামৰ কৰ্মচাৰীয়ে। গাঁৱৰ প্ৰতিজন মানুহে পঞ্চায়ত পুঁজিলৈ দান আগবঢ়াব লাগিছিল। এই পুঁজিৰ ৰাজহ আদায়ৰ বাবে অহা কৰ্য্যাৰীসকললৈ আদৰ-আপ্যায়নত খৰচ কৰাৰ উপৰিও প্ৰাকৃতিক দুর্যোগ যেনে বানপানী বা খৰাং বতৰ হ’লে ৰাইজক সকাহ দিবলৈকো খৰচ কৰিছিল ৷ কিছুমান কাম যেনে ৰাইজে নিজে কৰিব নোৱাৰে ধনৰ অভাৱৰ বাবে যেনে নলা-নর্দমা খন্দোৱা আদিৰ বাবে পঞ্চায়তে পুঁজিৰ যোগান ধৰিছিল।
তাৰ উপৰি পঞ্চায়তে গাঁৱৰ প্ৰতিজন লোকে সুনির্দিষ্টকৈ সামাজিক দায়িত্ব কেনে ধৰণে পালন কৰিছে, তাকো চোৱা-চিতা কৰিছিল। প্ৰতিটো জাতিৰ দ্বাৰা স্বনিয়োজিত কামবোৰৰ তদাৰক কৰা। তাৰ উপৰি সামাজিক বা ধর্মীয় কামবোণে৷ পঞ্চায়তৰ নিৰ্দেশত পালন কৰা হৈছিল৷ ভাৰতৰ পূবৰ অঞ্চলত আনকি ল’ৰা-ছোৱালীৰ বিয়াৰ সময়তো মণ্ডলৰ উপস্থিতি বাঞ্ছনীয় আছিল । যদি পঞ্চায়তৰ ৰায় নামানে তেন্তে তেওঁক জৰিমনা বিহাৰো ব্যৱস্থা আছিল আৰু কঠোৰ ব্যৱস্থা আছিল— প্রয়োজন সাপেক্ষে কোনো ব্যক্তিক সমাজৰ পৰা বহিষ্কৃত কৰা হৈছিল। তেনেকৈ প্ৰতিটো জাতিৰো নিজা নিজা পঞ্চায়ত ব্যৱস্থা আছিল আৰু ইয়ে গ্ৰাম্য জীৱনত যথেষ্টভাৱে প্ৰভাৱ বিস্তাৰ কৰিছিল। পঞ্চায়ত ব্যৱস্থাৰ যোগেদিয়ে চৰকাৰী ব্যৱস্থাৰ বিষয়ে আপীল কৰাৰ ব্যৱস্থাও আছিল। যদিও ন্যায়সংগত ব্যৱস্থাৰ প্ৰতি চৰকাৰে অনীহা প্রকাশ কৰে, তেন্তে ইয়াৰ যোগেদি ওপৰলৈ উচিত বিচাৰৰ বাবে আবেদন কৰিব পাৰে। মুঠৰ ওপৰত ভাৰতৰ পঞ্চায়ত ব্যৱস্থাই গ্রামীণ সমাজত নিজৰ তথা ৰাইজৰ শাসন অব্যাহত ৰখাৰ ব্যৱস্থা কৰিছিল। তাৰ উপৰি পঞ্চায়তৰ ওপৰত ৰাইজৰ আস্থ৷ অক্ষুণ্ণ থকাত ই ফলপ্রসূ গ্ৰাম্য স্বৰাজৰ ধাৰণাক প্ৰকট কৰি তুলিছিল।
(x) ইবন বটুটাৰ মতে ভাৰতত প্ৰচলিত ডাক ব্যৱস্থা দুবিধ কি কি আছিল?
উত্তৰঃ আফ্ৰিকাৰ মৰক্কোৰ পৰা অহা পৰিব্ৰাজক ইবনবটুতা ১৩০৪ৰ পৰা ১৩৭৭ চনলৈকে ভাৰতত আছিল। তেওঁৰ টোকাটো যথেষ্ট মূল্যবান আছিল। তেওঁ ভাৰতৰ চহৰবোৰৰ বিষয়ে আৰু তাৰ বাসিন্দাবোৰৰ জীৱনধাৰণ সম্পর্কে বহুতো তথ্য দিছে। তেওঁৰ টোকাৰ পৰা জনা যায় যে সেই সময়ৰ চহৰবোৰ উন্নত আৰু জনবহুল আছিল। ৰাস্তাত মানুহৰ সমাগম যথেষ্ট আছিল।নানা ধৰণৰ সামগ্ৰীৰে সেই চহৰবোৰৰ বজাৰবোৰ ভৰি আছিল। তেওঁৰ টোকাত দিল্লী চহৰৰ বিষয়ে বিশেষ তথ্য আগবঢ়াইছিল। দিল্লীখন বিশাল চহৰ আছিল আৰু জনসংখ্যাও যথেষ্ট আছিল। এই চহৰবোৰৰ বিকাশৰ কাৰণ আছিল যে বিভিন্ন গ্রামীণ অঞ্চলৰ পৰা যথেষ্ট সম্পদ আহৰণ কৰিছিল— গাঁৱৰ প্ৰয়োজনীয়খিনিৰ ৰাহি অংশ চহৰলৈ অনা হৈছিল। চহৰৰ জীৱন যথেষ্ট আৰামদায়ক আছিল আৰু তাত ৰং-ৰহইচে মানুহৰ জীৱনলৈ আনন্দ আৰু সন্তুষ্টি কঢ়িয়াই আনিছিল। কিন্তু সেইটো সঁচা যে চহৰবোৰৰ প্ৰাচুৰ্যৰ মূলতে গাঁওবোৰৰ উৎপাদনশীলতা আৰু গঞাৰ কষ্ট আৰু শ্ৰম।
(xi) চিৰস্থায়ী বন্দৱস্ত অনুসৰি জমিদাৰসকলে আৰম্ভণিতে ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানীক নিয়ম ভূমি ৰাজহ পৰিশোধ কৰাত কিয় ব্যৰ্থ হৈছিল তাৰ দুটা কাৰণ উল্লেখ কৰা।
উত্তৰঃ ১৭৯৩ চনৰ পৰা বংগদেশত বৃটিছ চৰকাৰে চিৰস্থায়ী বন্দবস্ত কাৰ্যকৰী কৰিছিল। এই ব্যৱস্থাৰ জৰিয়তে ইষ্ট-ইণ্ডিয়া কোম্পানীয়ে বংগ দেশৰ প্ৰতিজন জমিদাৰে পৰিশোধ কৰিব নোৱাৰা ৰাজহ তেওঁলোকৰ মাটি নিলামৰ দ্বাৰা সংগ্ৰহ কৰিছিল আৰু এই ৰাজহ সংগ্ৰহ চিৰস্থায়ী কৰিছিল৷ খাজনা আদায় দিয়াত জমিদাৰসকল এনেদৰে ব্যৰ্থ হোৱাৰ বিভিন্ন ধৰণৰ কাৰণ আছিল। প্ৰথমে, যিহেতু কোম্পানীৰ খাজনা দাবী চিৰস্থায়ীভাৱে নিৰ্ধাৰণ কৰা হৈছিল, গতিকে পিছলৈ কৃষিৰ বিকাশৰ বাবেই হওঁক বা আন যিকোনো কাৰণতেই হওঁক, জমিদাৰ একোজনৰ জমিদাৰী উপার্জন বৃদ্ধি পালেও কোম্পানীয়ে উচ্চ উপাৰ্জনৰ কোনো অংশ দাবী কৰিব নোৱাৰিছিল।
দ্বিতীয়তে ১৭৯০ ৰ দশকত যেতিয়া খাজনাৰ এই উচ্চ হাৰৰ দাবী আৰোপ কৰা হৈছিল, তেতিয়া কৃষিজাত দ্ৰব্যৰ মূল্য অতি নিম্ন পৰ্যায়ৰ আছিল। ফলত জমিদাৰক ভূমি কৰ আদায় দিয়াটো ৰায়তসকলৰ বাবে বৰ কঠিন হৈছিল। কোম্পানীয়ে জমিদাৰসকলৰ গুৰুত্বক স্বীকৃতি দিছিল যদিও ই তেওঁলোকক প্ৰথমৰেপৰা কঠোৰ নিয়ন্ত্ৰণৰ অধীনত ৰাখিবলৈ বিচাৰিছিল।
জমিদাৰীৰ অন্তৰ্গত গাওঁবিলাকৰ পৰা খাজনা সংগ্ৰহ কৰিবলৈ জমিদাৰৰ অধীনত আমোলা বোলা একোজন বিষয়া আছিল। পিছে এই আমোলাসকলৰ বাবে খাজনা সংগ্ৰহৰ কামটো অতি কষ্টসাধ্য আছিল।
(xii) লোণ যাত্রা কিয় উল্লেখযোগ্য বুলি বিবেচিত হৈছিল তাৰ দুটা কাৰণ দর্শোৱা।
উত্তৰঃ (ক) ই প্রথম জাতীয়বাদী কার্যকলাপ আছিল য’ত মহিলাৰ প্ৰচুৰ সংখ্যায় অংশ লৈছিল। সমাজবাদী কর্মী কমলাদেৱী চট্টোপাধ্যায়ে কেৱল পুৰুষসকলৰ প্ৰতিবাদ সীমাবদ্ধ নৰখা বাবে গান্ধীজীকে প্ৰৰোচিত কৰিছিল ৷
(খ) তেওঁলোক মহাত্মা গান্ধীৰ সমস্ত গুৰুত্বপূৰ্ণ ক্রিয়াকলাপ বক্তৃতা আৰু বক্তব্য ৰিপোর্ট কৰিছিল।
(xiii) কেবিনেট মিচনৰ দুজন সদস্যৰ নাম উল্লেখ কৰা।
উত্তৰঃ পেথিক লৰেন্স, চাৰ ষ্টাফোর্ড ক্রিপস।
(xiv) ভাৰতীয় সংবিধানৰ দুটা বৈশিষ্ট্য লিখা।
উত্তৰঃ ভাৰতীয় সংবিধানৰ দুটা বৈশিষ্ট্য:
(ক) গণতন্ত্র স্থাপন কৰাটোৱেই সংবিধানৰ এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ বৈশিষ্ট্য। প্রত্যক্ষ আৰু পৰোক্ষ নিৰ্বাচনৰ যোগেদি ভাৰতৰ প্ৰাদেশিক বিধানসভা আৰু দিল্লীৰ সংসদ গঠনৰ ব্যৱস্থা ইয়াত সন্নিবিষ্ট কৰা হৈছে। ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু প্ৰাদেশিক ৰাজ্যপালসকল যদিও কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰ আৰু প্ৰাদেশিক চৰকাৰৰ মুৰব্বী, কিন্তু প্রকৃতপক্ষে প্রধানমন্ত্ৰী আৰু প্ৰাদেশিক মুখ্যমন্ত্রীসকলেহে দেশৰ সকলো কার্য সম্পাদন কৰে।
(খ) ভাৰতবৰ্ষক এখন কল্যাণকামী ৰাষ্ট্ৰ হিচাপে গঢ় দিবলৈ সংবিধানে ৰাষ্ট্ৰক কিছুমান নীতি অৱশ্যে পালনৰ বাবে নির্দেশনা জাৰি কৰিছে। অৱশ্যে এই নীতিসমূহ পালনৰ ক্ষেত্ৰত তেনেকুৱা বাধ্যবাধকতা নাই।
(xv) শ্বেতনগৰ আৰু কৃষ্ণনগৰ কাক বোলে?
উত্তৰঃ বগা চামৰাৰ লোকে বাস কৰা অঞ্চলবোৰক শ্বেতনগৰ আৰু ক’লা ৰঙৰ ভাৰতীয় লোকে বাস কৰা অঞ্চলক কৃষ্ণ নগৰ বোলা হৈছিলI
3. নিম্নলিখিত প্রশ্নসমূহৰ উত্তৰ দিয়া: (যিকোনো দহটা)
(I) মহেঞ্জোদাৰোৰ গৃহ স্থাপত্যকলা প্রণালী সম্পর্কে ব্যাখ্যা কৰা।
উত্তৰঃ মহেঞ্জোদাৰোৰ নামনিৰ নগৰত ভালেমান গৃহৰ স্থাপত্যকলাৰ নিদৰ্শন পোৱা যায় ৷ অধিক সংখ্যক ক্ষেত্ৰতে এনে গৃহৰ মধ্যস্থলত এখন চোতালক কেন্দ্ৰ কৰি ইয়াৰ কেউদিশে কোঠাবোৰ নিৰ্মাণ কৰা হৈছে। বিশেষকৈ, জহৰ দিন আৰু শুকান বতৰত এই চোতালখন ৰন্ধা-বঢ়া, বোৱা-কটা আজি যাৱতীয় কাম-কাজৰ কেন্দ্ৰত পৰিণত হৈছিল যেন লাগে। বাসগৃহৰ তলৰ মহলাৰ প্ৰাচীৰত খিৰিকিৰ ব্যৱস্থা নৰখাটোৱে সেই লোকসকলে যে আবুৰ তথা আঁৰবেৰৰ ওপৰত যথেষ্ট গুৰুত্ব দিছিল সেই কথাটোৱে সূচায়৷ তদুপৰি বাসগৃহৰ প্ৰৱেশ দ্বাৰখনো এনে ধৰণে সঁজা হৈছিল যাতে ইয়াৰ পৰা ঘৰৰ ভিতৰ বা চোতালখন দেখা নাযায়। প্ৰত্যেকটো ঘৰতে ইটাৰে সঁজা একোটা স্নানাগাৰ আছিল আৰু ইয়াৰ সৈতে সংলগ্ন একোটা নর্মদাৰ দ্বাৰা নিষ্কাশিত পানী প্ৰাচীৰৰ ফুটাই দি ওলাই আলিবাটৰ নৰ্দমাত পৰিছিলগৈ। কিছুমান ঘৰত ওপৰ মহলা বা চাদত উঠিবলৈ থকা খটখটিৰ ভগ্নাৱশেষো পোৱাগৈছে। কিছুমান ঘৰত একোটা কোঠাতে পানীৰ কুঁৱা আছিল য’ত বাহিৰৰ মানুহো সোমাব পাৰে। সম্ভৱতঃ বাটৰুৱাসকলক পানী ব্যৱহাৰৰ সুবিধা দিবলৈকে এনে ব্যৱস্থা কৰা হৈছিল। মহেঞ্জোদাৰোত প্রায় ৭০০ কুঁৱা আছিল বুলি পণ্ডিতসকলে অনুমান কৰে। বৃহৎ স্নানাগাৰটো হৈছে এখন চোতালৰ মাজত অৱস্থিত চাৰিচুকীয়া পুখুৰী আৰু ইয়াৰ চাৰিওফালে আছে এটা দীঘল কৰিডৰ। পুখুৰীটোত নামিবৰ বাবে যথাক্রমে উত্তৰ আৰু দক্ষিণে দুটা খটখটি আছে।
খটখটিৰ কাষে কাষে চূণচকীৰে ইয়াৰ গাঁঠনি দিয়াৰ উপৰি ‘জিপচাম’ নামৰ খনিজ পদাৰ্থৰে প্লাচটাৰ দি ইয়াক পানী নসৰাকৈ নিঃছিদ্ৰ কৰা হৈছে। পুখুৰীটোৰ পাৰত তিনিও কাষে কিছুমান কোঠা আছিল আৰু তাৰে এটাত আছিল এটা প্ৰকাণ্ড কুঁৱা। এই কুৱঁটোৰ পৰা এটা ডাঙৰ নৰ্দমালৈ পানী প্রবাহিত হৈছিল৷ উত্তৰাংশত থকা সুৰুকীয়া পথ এটা অতিক্ৰম কৰিলে যিটো ঈষৎ ক্ষুদ্রাকৃতিৰ ঘৰ পোৱা যায় তাৰ ভিতৰত আছিল আঠটা গা ধোৱা কোঠা। কৰিডৰৰ দুয়োকাষ একোটা শাৰীত চাৰিটাকৈ এই গা ধোৱা কোঠাৰ নলাৰ পানী কৰিডৰৰ কাষেদি যোৱা ডাঙৰ নমৰ্দাটোত পৰিছিলগৈ।
বৃহৎ ৰাজহুৱা স্নানাগাৰটোৰ দুৰ্লভ স্থাপত্য আৰু বহুবোৰ বৈশিষ্ট্যপূৰ্ণ অট্টালিকাৰে সমৃদ্ধ সুৰক্ষিত অঞ্চলটোৰ যিটো পৰিৱেশত ই আৱিকৃত হৈছে তালৈ লক্ষ্য কৰি পণ্ডিতসকলে ইয়াক বিশেষ ধৰ্মীয় স্নানৰ বাবে নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল বুলি মত প্রকাশ কৰিছে।
(ii) পাটলিপুত্ৰৰ এক ইতিহাসমূলক আভাস দিয়া।
উত্তৰঃ পাটলিপুত্ৰ চহৰৰ নিৰ্মাণ বিম্বিসাৰৰ পুত্ৰ হৰিয়ানকা শাসক অজতা শত্ৰু দ্বাৰা এখন গাওঁৰ দূৰ্গৰ দ্বাৰা তৈয়াৰ কৰিছিল ৷ উত্তৰ পূৰ্ব ভাৰতত ইয়াৰ কেন্দ্ৰীয় স্থান নন্দ, মৌৰ্য, শৃঙ্গ আৰু গুপ্তৰ পৰা পাল পর্যন্ত, ইয়াৰ প্ৰশাসনীয় ৰাজধানীৰ আধাৰত প্ৰায় ৰাজবংশী শাসকসকলে নেতৃত্ব দিছিল।
(iii) কোনখন স্মৃতি শাস্ত্ৰই চণ্ডালসকলৰ কৰ্তব্য নিৰ্ধাৰণ কৰি দিছিল? এই গ্ৰন্থখনৰ মতে চণ্ডালসকলৰ কৰ্তব্যসমূহ কি কি আছিল?
উত্তৰঃ মনুস্মৃতি শাস্ত্ৰই চণ্ডালসকলৰ কৰ্তব্য নিৰ্ধাৰণ কৰি দিছিল।
(iv) পাইক প্ৰথাৰ বৈশিষ্ট্যসমূহৰ বিষয়ে লিখা।
উত্তৰঃ পাইক প্ৰথা হ’ল এক পদ্ধতি যাৰ দ্বাৰা আহোম ৰজাই লোকৰ পৰা সেৱা প্ৰাপ্ত কৰিছিল আৰু লোকসকলক সেৱাও প্ৰদান কৰিছিল। সপ্তদশ শতাব্দীৰ মাজত এটি শক্তিশালী ব্যৱস্থা ৰূপান্তৰিতহৈছিল যি মোগলৰ বিৰুদ্ধে দীঘলীয়া যুদ্ধৰ ফলে আহোম ৰাজ্যকে এটি স্থিতিস্থাপকতা দিয়ে।
(v) অসমত ঊনবিংশ শতিকাৰ দ্বিতীয়াৰ্থত সংঘটিত কৃষক আন্দোলনসমূহৰ বিষয়ে সংক্ষেপে লিখা।
উত্তৰঃ কামৰূপ জিলাৰ ৰঙিয়াত কৃষক ৰাইজে চৰকাৰক খাজনা পৰিশোধ নকৰাৰ সিদ্ধান্ত গ্রহণ কৰিছিল। ১৮৯৩ চনৰ ২৪ ডিচেম্বৰৰ দিনাখন ৰঙিয়া বজাৰ লুট পাতেৰে কৃষক বিদ্ৰোহৰ আৰম্ভণি হয়। ৩০ ডিচেম্বৰৰ দিনা ৰঙিয়া আৰু তাৰ ওচৰ পাজৰৰ কেইবা শ কৃষকে ৰঙিয়া তামুলপুৰৰ তহচিলদাৰ ৰাধানাথ বৰুৱাৰ কেইবাবাৰো লঘু লাঞ্চনা কৰাৰ উপৰি ৰঙিয়া হাটৰ ঘৰ-দুৱাৰ বিধ্বস্ত কৰি লণ্ড-ভণ্ড কৰাৰ লগতে মৰোৱাৰী সুদখোৰ মহাজনৰ হাটৰ ঘৰ-দুৱাৰ বিধ্বস্ত কৰি লণ্ড ভণ্ড কৰাৰ লগতে মাৰোৱাৰী সুদখোৰ মহাজনৰ হাতত থকা মাটি বন্ধকীৰ নথি পত্র লুট কৰিছিল। কৃষকসকলে মৰোৱাৰীৰ উপস্থিতিয়ে ভূমি ৰাজহ বৃদ্ধিত অৰিহণা যোগাইছিল বুলি ভাবিছিল। চৰকৰে সশস্ত্র সেনা মোতায়েন কৰাত ৩০ ডিচেম্বৰৰ পৰিস্থিতি নিয়ন্ত্রিত হয়। কিন্তু পুলিচ অর্ধ ৰেইলীয়ে কোনো কৃষক নেতাকে গ্ৰেপ্তাৰ কৰিবলৈ সাহস গোটাব পৰা নাছিল, কিয়নো বিক্ষোভকাৰীসকল সুসংগঠিত আছিল। ১৮৯৪ চনৰ ৮ জানুৱাৰীৰ দিনা পুলিচে ১৫ জন কৃষকৰ এখন ৰাইজ মেলৰ পৰা গ্ৰেপ্তাৰ কৰে। এই মেলখনত তেওঁলোকে উপায়ুক্তক তেওঁলোকৰ দুখ দুদৰ্শাৰ বিষয়ে কি দৰে অৱগত কৰিব সেই বিষয়ে আলোচনা কৰিবলৈ লগ হৈছিল। ডিচেম্বৰ ১০ তাৰিখে ৰঙিয়া থানাৰ সমীপত প্ৰায় ৩০০০ কৃষক বিভিন্ন মৌজাৰ পৰা আহি গোট খাইছিল।
উপায়ুক্ত মেক কেবেই তেওঁলোকক আঁতৰি যাবলৈ আদেশ দিয়াৰ পিছতো তেওঁলোক এই স্থান পৰা আঁতৰা নাছিল । আবেলিলৈ কৃষকসকল ৰঙিয়া থানাৰ আৰু কাষ চাপি-আহিছিল এই আশাত যে উপায়ুক্তই কিজানি খাজনাৰ হাৰ কমোৱাৰ কিবা জাননি দিয়ে। কৃষকসকলে ইতিমধ্যে আৰক্ষীযে গ্ৰেপ্তাৰ কৰা তেওঁলোকৰ সহকৰ্মীসকলক মোকলাই দিয়াৰে দাবী কৰিছিল। উপায়ুক্তই যেতিয়া বিষয়সমূহৰ বিষয়ে আলোচনা কৰিবলৈ কৃষকসকলৰ মাজৰ পৰা প্রতিনিধি বিচাৰিলে, সকলো কৃষকে সশস্বৰে চিঞৰি উঠিছিল যে আমি বৰ্ধিত হাৰত খাজনা নিদিও।
যেতিয়া কৃষকৰ দলটোৱে থানাৰ ভিতৰলৈ জোৰ কৰি প্ৰৱেশৰ চেষ্টা চলালে, উপায়ুক্ত মেক কেবে আৰক্ষীক গুলীচালনা কৰিবলৈ নিৰ্দেশ দিয়ে। ফলত কৃষকসকল প্রস্থান কৰিবলৈ বাধ্য হয়। উপায়ুক্তই কৃষকসকলৰ মাজৰ পৰা নেতৃস্থানীয় লোকক আৰক্ষীৰ কনিষ্টবল হিচাপে নিযুক্তি দি ৰায়তৰ মাজত শান্তি স্থাপনৰ চেষ্টা কৰাৰ লগতে চৰকাৰৰ খাজনা জমা দিয়াবলৈ মান্তি কৰোৱাৰ বাবেও তেওঁলোকক ব্যৱহাৰ কৰে।
(vi) কিতাব-উল-হিন্দৰ ওপৰত এটা টোকা লিখা।
উত্তৰঃ আল-বেৰুণিক কিতাব-উল-হিন্দ আৰবী ভাষাত ৰচিত হৈছিল। ই সহজ আৰু স্বচ্ছ। এটি ধর্মীয় ও দর্শন, উৎসৱ, জ্যোতির্বিজ্ঞান, আলকেমি, শিষ্টাচাৰ আৰু ৰীতি-নীতি, সামাজিক জীৱন, যুদ্ধ আৰু ব্যৱস্থা আইকনোগ্রাফি আইন আৰু মেট্রোলজিৰ দৰে ৮০ টা বিষয়ৰসমূহতে বিভক্ত এটি বিস্তৃত পাঠ্য।
(vii) লিংগায়তসকলৰ ধৰ্মীয় ৰীতি-নীতিসমূহ ব্যাখ্যা কৰা।
উত্তৰঃ লিংগায়াটিজম ভাৰতৰ শৈৱ হিন্দু ঐতিহ্য। লিংগায়তবাদক সাধাৰণত এটা হিন্দু সম্প্ৰদায় হিচাবে বিবেচনা কৰা হয়। তেওঁলোকৰ ধৰ্মৰ ৰীতি-নীতিত বহুতো হিন্দু উপাদান অন্তর্ভুক্ত হৈ আছে। ইশতিলিংয়ৰ প্ৰতিমূৰ্ত্তি ৰূপত শিবক সার্বজনীন দেবতা হিচাবে উপাসনা কৰে। লিংগায়িটিজম একাদশ দ্বাদশ শতিকাৰ দক্ষিণ ভাৰতীয় ৰামানুজৰ দৰে দাৰ্শনিক ভিত্তিৰ লগত যোগ্য একত্ববাদক সমর্থন কৰে। লিংগায়তসকল জাতিভেদ প্রথা আৰু যিকোনো ধৰণৰ সামাজিক বৈষম্যক প্রত্যাখান কৰে।
(viii) আবুল ফজলে কেনেকৈ আকবৰৰ ৰজাসভাৰ বিৱৰণ দিছিল?
উত্তৰঃ আবুল ফজলে আকবৰৰ দৰবাৰৰ এটি প্ৰাণৱন্ত বিৱৰণ দিছিল-
(ক) আদালতৰ শাৰিৰীক বিন্যাস, সার্বভৌমিকে কেন্দ্ৰ কৰে, তাঁৰ হৃদয়কে সমাজৰ হৃদয় হিচাপে প্ৰতিচ্ছবি কৰে।
(খ) ইয়াৰ কেন্দ্ৰবিন্দু তাই সিংহাসন আছিল যি সার্বভৌমত্বৰ অক্ষকে মুণ্ডি হিচাপে শাৰিৰীক ৰূপ দিয়ে।
(ix) ডামিন-ই-কোহ’ কি আছিল? ইয়াক কেনেকৈ গঢ়ি তোলা হৈছিল?
উত্তৰঃ নিজে কৰা।
(x) ১৮৫৭ চনৰ বিদ্ৰোহৰ কাৰণসমূহ আলোচনা কৰা।
উত্তৰঃ ১৮৫৭ চনৰ বিদ্ৰোহে অকল ভাৰতৰ ইতিহাসতে নহয়, ই পৃথিৱীৰ আন ঠাইলৈকো ইয়াৰ প্ৰভাৱ অনুভূত হৈছিল। ইংৰাজসকলৰ শোষণ নীতিৰ বিৰুদ্ধে জনসাধাৰণ সততে জাঙুৰ খাই পৰিছিল। এই কাৰণটোৱে ভাৰতীয় হিন্দু-মুছলমান উভয় সম্প্রদায়ে একগোট হ’বলৈ সুবিধা আৰু সুযোগ আনি দিছিল। এনফিল্ড ৰাইফলৰ প্ৰচলনৰ ফলত ইয়াৰ টোটাবোৰ মুখেৰে কামুৰিহে গুলী চলাব লাগিছিল।
এনেকুৱা এটা উৰা বাতৰি প্ৰচাৰ হৈছিল বন্দুকৰ টোটাবোৰত গৰু আৰু গাহৰিৰ চৰ্বি মিহলি কৰা হৈছিল-যাতে গৰুৰ টোটাই হিন্দুসকলক আৰু গাহৰিৰ টোটাই মুছলমান লোকৰ ধৰ্ম নষ্ট কৰিব পাৰিব। ফলত হিন্দু-মুছলমান উভয় সম্প্রদায়ে এই কথাত জাঙুৰ খাই পৰিল৷ ফলত বিদ্ৰোহৰ আগমুহূৰ্তত ভাৰতীয়সকলৰ মাজত সংহতি স্থাপনত সহায়ক হৈছিল।
(xi) ভাৰতীয়সকলে ভাৰত ত্যাগ আন্দোলনৰ কাৰ্যসূচীসমূহ কেনেকৈ ৰূপায়িত কৰিছিল ?
উত্তৰঃ ১৯৪২ চনত কংগ্ৰেছ দলে ৱাৰ্দ্ধাত এখন বৈঠক পাতি দলে ভাৰতবাসীৰ স্বাধীনতাৰ বাবেই বৃটিছে ‘ভাৰত ত্যাগ’ কৰিবই লাগিব বুলি প্ৰস্তাৱ ল’লে৷ ৯ আগষ্ট তাৰিখে মহাত্মা গান্ধী প্ৰমুখ্যে আগশাৰীৰ নেতাসকলক চৰকাৰে বন্দী কৰিলে। অসমতো এই আন্দোলনৰ প্ৰভাৱ পৰিল। ইয়াতো অসম কংগ্ৰেছৰ সভাপতি প্ৰমুখ্যে বহুতো নেতাক বন্দী কৰিলে। চৰকাৰে কংগ্ৰেছ আৰু ইয়াৰ সহযোগী অনুষ্ঠানক বে-আইনী বুলি ঘোষণা কৰিলে৷ এনেকৈয়ে অসমত গণবিপ্লৱ আৰম্ভ হ’ল ৷
ছাত্ৰসকলেও ইয়াত সক্রিয় ভূমিকা ল’লে৷ তেওঁলোকে বিদেশী দ্রব্য ব্যৱহাৰ নকৰি স্বনিৰ্ভৰশীলতাত জোৰ দিলে। গাঁওবোৰত পঞ্চায়ত সংগঠন কৰি তাৰ দ্বাৰা একোটা সমান্তৰাল চৰকাৰ চলাবলৈ যত্ন কৰা হ’ল। উত্তৰ কামৰূপত চৰকাৰক কৰ নিদিয়াৰ আন্দোলন আৰম্ভ হৈছিল। বিভিন্ন ঠাই থানাসমূহত সত্যাগ্রাহীসকলে জাতীয় পতাকা উত্তোলনৰ ব্যৱস্থা কৰিলে। তেজপুৰৰ ওচৰৰ গহপুৰত ১৩ বছৰীয়া কনকলতা নামৰ ছোৱালী থানাত পতাকা উত্তোলন কৰিবলৈ গৈ গুলীত নিহত হ’ল।
একেদিনাই মুকুন্দ কাকতি নামৰ ডেকাজনো গুলীত মৰিল। নগাঁৱৰ ভোগেশ্বৰী ফুকননী, তিলক ডেকা, ঠগীৰাম সূত আৰু লক্ষ্মী হাজৰিকায়ো পুলিচৰ হাতত নিহত হ’ল। বজালীৰ মদন বৰ্মন আৰু ৰাওতা কছাৰীয়েও জীৱন আহুতি দিছিল। অন্যান্য শ্বহীদৰ তালিকাত আছিল নুমলী নাথ, ঠগী সূত, নিধনু কোচ।
(xiii) মানচিত্র অনুসৰি বৰ্তমান ভাৰতীয় ভূখণ্ডৰ অন্তৰ্ভুক্ত হোৱা হৰপ্পা সভ্যতাৰ পৈণত পৰ্যায়ৰ চাৰিখন স্থানৰ নাম ৰাজ্যসহ উল্লেখ কৰা।
উত্তৰঃ
(xiii) ৰাষ্ট্ৰীয় ভাষা সম্পর্কে মহাত্মা গান্ধীৰ দৃষ্টিভংগী কেনে ধৰণৰ আছিল?
উত্তৰঃ (ক) হিন্দুস্তানী ভাষাত হিন্দী আৰু উর্দুৰ সংমিশ্রণ ঘটাত ভাৰতৰ হিন্দু-মুছলমান উভয় সম্প্ৰদায়ৰ লোকৰ গ্ৰহণযোগ্য হ’ব। সংস্কৃত ভাষাৰ আশ্রিত হিন্দী আৰু পাৰ্চী ভাষাৰ আশ্ৰিত উৰ্দুক একেলগ কৰাত ভাৰতৰ জাতীয় উন্নতিত সহায়ক হ’ব আৰু কোনো সম্প্রদায়ে নিজৰ ভাষাত তাত স্থান পোৱাত আনন্দিত হ’ব।
(খ) ভাৰতৰ বিভিন্ন প্ৰান্তীয় ভাষাৰ শব্দবোৰো ইয়াৰ মাজত সুমুৱাবৰ ব্যৱস্থা কৰিব লাগিব তেতিয়া এই ভাষাটো অধিক চহকী হৈ পৰিব আৰু প্ৰান্তীয় লোকসকলে নিজ ভাষাক মর্যাদা দিয়াত সন্তুষ্ট হ’ব পাৰিব।
(গ) বিদেশী ভাষাৰ শব্দৰাজিকো ইয়াৰ অন্তৰ্গত কৰিব লাগে যদিহে সেইবোৰে আমাৰ ভাৰতীয় ভাষাৰ শব্দৰাজিৰ লগতে সহজে মিলি যাব পাৰে৷ তেনেকৈয়ে জাতীয় ভাষাই চহকী আৰু শক্তিশালী ৰূপ ল’ব পাৰে যাতে ভাৰতৰ সকলো লোকে নিজৰ নিজৰ মানৱীয় চিন্তা আৰু অনুভব প্ৰকাশ কৰিব পাৰে।
(ঘ) যদিহে অকল হিন্দী আৰু উৰ্দুত আবদ্ধ ৰাখিব বিচাৰে তেন্তে গান্ধীয়ে নিজৰ বিবেচনা আৰু স্বদেশহিতৈষিতাৰ বিৰুদ্ধে যোৱাৰ লেখীয়া হ’ব বুলি মত দাঙি ধৰিছিল ।
4. কেতিয়া আৰু কাৰ ৰাজত্বকালত কেপ্তেইন ৱেলছৰ অসম অভিযান সংঘটিত হৈছিল কেপ্তেইন ৱেলছৰ অসম অভিযানৰ গুৰুত্ব কি কি আছিল?
উত্তৰঃ কেপ্তেইন ৱেলছৰ ১৭৯২ চনত তৎকালীন গভৰ্ণৰ জেনাৰেল, লর্ড কর্ণওৱালিছ কর্তৃক অসমৰ দায়িত্ব দিয়া হৈছিল। অসমত কেপ্তেইন ৱেলছৰ সামৰিক মিচন আৰু তেওঁৰ উদ্দেশ্যবোৰৰ অৰ্জন কৰি ৰজা পুনৰুদ্ধাৰ হৈছিল। কিন্তু ঊনৈশ শতিকাৰ আৰম্ভণিত আহোম ৰাজ্যৰ বিষয়সমূহ আকৌ বিশৃঙ্খলতাত পৰিণত হৈছিল।
অথবা
4. কেতিয়া আৰু কাৰ কাৰ মাজত ইয়াণ্ডাবু সন্ধি স্বাক্ষৰিত হৈছিল? ইয়াণ্ডাবু সন্ধিৰ ঐতিহাসিক গুৰুত্ব আলোচনা কৰা।
উত্তৰঃ ইয়াণ্ডাবু চুক্তি প্রথমত আছিল শান্তি চুক্তি যি প্ৰথম আংলো বাৰ্মিছ যুদ্ধৰ সমাপ্তিত সংঘটিত হৈছিল। ১৯৮২ চনৰ ২ মাৰ্চ ব্ৰিটিছ পক্ষৰ জেনাৰেল ছাৰ আৰ্কিৱল্ড কেম্পৱেল আৰু বার্মিজ পক্ষৰ লেংগায়েৰ মহাব্যৱস্থাপক হেটিনৰ লগত আনুষ্ঠানিক যুদ্ধ আৰম্ভ হোৱাৰ প্ৰায় দুই বছৰ পিছত ১৮২৬ চনৰ ২৪ ফেব্রুয়াৰী এই চুক্তি স্বাক্ষৰিত হয়। ৰাজধানী আভাৰ পৰা ৮০ কিল’মিটাৰ দূৰত ইয়াণ্ডাবু গ্ৰামত ‘বৃটিছ সেনাবাহিনীৰ লগত, বৰ্মিসকল আলোচনা নকৰাকেই বৃটিছ চৰ্তবিলাক মানি লব বাধ্য হৈছিল।
5. আলবেৰুণী কোন আছিল ? আলবেৰুণীৰ ওপৰত এটি চমু টোকা যুগুত কৰা।
উত্তৰঃ নিজে কৰা।
অথবা
5. ভাৰতবৰ্ষৰ ওপৰত ইবন বটুটাই লিখা টোকাৰ ওপৰত এটি চমু আলোচনা কৰা।
উত্তৰঃ ইবনবটুতা (১৩০৪-৭৭) এজন আফ্ৰিকাৰ মৰোক্কোৰ লোক আছিল। তেওঁ ভাৰতৰ সম্ৰাট মহম্মদ বিন টোগলকৰ দিনত আহি ভাৰত ভ্ৰমণ কৰিছিল। তেওঁ চতুৰ্দশ শতিকাৰ ভাৰতৰ এখন উজ্জ্বল ছবি তেওঁৰ বিৱৰণত লিপিবদ্ধ কৰিছে। আনহাতে, ফ্রাচে বাৰ্ণিয়াৰ ফৰাচী দেশৰ লোক আছিল। তেওঁ ভাৰত ভ্ৰমণ কৰিছিল-১৬৫৬ চনৰ পৰা ১৬৮৮ লৈকে।
তেওঁ চাহাজাহানৰ বৰপুত্ৰ দাৰাশিকোৰ চিকিৎসক হিচাপে নিয়োজিত হৈছিল৷ দুয়োজনা পৰিব্ৰাজকে ভাৰতৰ বিষয়ে একোটাকৈ মূল্যবান টোকা লিখি থৈ গৈছিল ৷ দুয়োজনৰ ভ্ৰমণকালৰ মাজৰ সময়ৰ ব্যৱধান ৩০০ বছৰৰো অধিক আছিল। দুয়োজনাৰ মাজত সাদৃশ্যতাতকৈ বৈসাদৃশ্যতাহে বেছি আছিল।
(ক) ইবনবটুতাই যিবোৰ বস্তু নিজে দেখিছিল আৰু দেখি মোহিত হৈছিল তাৰ বিৱৰণহে তেওঁ লিপিবদ্ধ কৰিছিল৷ আনহাতে, বাৰ্ণিয়াৰে সদায় পশ্চিমীয়া দেশৰ বিশেষকৈ ফৰাচী দেশৰ দৃষ্টিৰেহে বস্তুবোৰ চাইছিল ৷ ইবনবটুতাই নিজে দেখা ঘটনাবোৰৰ বৰ্ণনা দিছিল— তাত নিজৰ মন্তব্য আগবঢ়োৱা নাছিল। তেওঁৰ বিৱৰণীত এনেবোৰ বস্তু সুমুৱাইছিল— যিয়ে দূৰৈৰ মানুহকো সহজে আকৰ্ষণ কৰিব পাৰিছিল আৰু সেইবোৰ পঢ়ি ভাৰতৰ বা তেওঁ ভ্ৰমণ কৰা আন দেশৰ লোকেও আমোদ পাব পাৰে।
(খ) বার্ণিয়াৰৰ বিৱৰণত কেৱল পৰিকল্পনাকাৰী আৰু বুদ্ধিজীৱীসকলে যথেষ্ট সমল বিচাৰি পাইছিল। আৰু যাতে তেওঁলোকে তাৰ পৰা যিটো প্ৰয়োজনীয় তাকেহে গ্ৰহণ কৰিব পাৰে। লগতে তেওঁৰ টোকাত এইটো স্পষ্ট হৈ পৰিছে যে ফৰাচী দেশৰ লগত ভাৰতৰ কি কি বিষয়ত অমিল আছে আৰু ফৰাচী দেশে কি কি বিষয়ত আগবাঢ়িছে। ভাৰতৰ উজ্জ্বল দিশটোক আওকাণ কৰি ভাৰতৰ বেয়া দিশটোকহে তেওঁৰ টোকাত সন্নিবিষ্ট কৰিছিল।
(গ) ইবনবটুতাই ভাৰত ভ্ৰমণ কালত ভ্ৰমণসূচী বৰ কষ্টকৰ আছিল। তথাপিও বিদেশ ভ্ৰমণৰ বাবে সেই কষ্ট সহ্য কৰিও নতুন সংস্কৃতি জনসাধাৰণ আৰু তেওঁলোকৰ বিশ্বাস আদিক সামৰি লৈছিল।
যদিও মহম্মদ বিন টোগলকৰ দিনত ‘কাজী’ হিচাৰ নিযুক্ত হৈছিল, তথাপিওতেওঁৰ সম্পৰ্ক সাধাৰণ লোকৰ লগত যথেষ্ট ভাল আছিল৷ আনহাতে বাৰ্ণিয়াৰে সম্পত্তিৰ অধিকাৰ সম্ৰাটৰ ওপৰত ন্যস্ত থকাৰ বাবে ব্যক্তিগত লোকৰ যথেষ্ট অসুবিধা হৈছিল। যিটো কথা ইবনবটুতাই লক্ষ্য কৰা নাছিল। বাৰ্ণিয়াৰে ৰাজসভাত থাকি ৰাজ্যৰ মানুহৰ বুজ লোৱাটো সম্ভৱ নাছিল৷ বার্ণিয়াৰৰ টোকাত চহৰত বাসকৰা লোকৰ বিষয়হে গুৰুত্ব পাইছিল I
6. (a) “ছেন্ট জর্জ দুর্গটো সৰ্বাধিক সংখ্যক ইউৰোপীয় লোকে বাস কৰা শ্বেতাংগ নগৰখনৰ কেন্দ্ৰবিন্দু হৈ পৰিছিল৷ দেৱাল আৰু বুৰুজবোৰে ইয়াক এক সুকীয়া ক্ষেত্ৰত পৰিণত কৰিছিল।দুৰ্গৰ ভিতৰত বসবাস কৰিবলৈ কোনে অনুমতি লাভ কৰিব সেইটো একোজন ব্যক্তিৰ দেহৰ বৰণ আৰু ধৰ্মই নিৰূপণ কৰিছিল। কোম্পানীয়ে ভাৰতীয়সকলৰ লগত বিবাহৰ অনুমতি প্রদান কৰা নাছিল ৷ ইংৰাজসকলৰ বাহিৰে ওলন্দাজ আৰু পৰ্তুগীজসকল ইউৰোপীয় আৰু খৃষ্টান হোৱা হেতু তেওঁলোকক তাত থাকিবলৈ অনুমতি দিয়া হৈছিল। প্ৰশাসনীয় আৰু ন্যায়িক ব্যৱস্থাসমূহেও শ্বেতাংগ জনগণক অনুগৃহীত কৰিছিল। সংখ্যালঘু হোৱা সত্বেও ইউৰোপীয় সকল শাসনাধিষ্ঠিত আছিল আৰু সংখ্যালঘু শ্বেতাংগসকলৰ সুবিধা আৰু প্ৰয়োজন অনুসৰি মাদ্ৰাজৰ উন্নয়ন সাধন কৰা হৈছিল।”
(i) মাদ্ৰাজত সংখ্যাগৰিষ্ঠসকল কোন আছিল?
উত্তৰঃ শ্বেতাংগ।
(ii) ছেণ্ট জৰ্জ দুৰ্গত বাস কৰাৰ প্ৰধান ভিত্তি কি কি আছিল?
উত্তৰঃ একোজন ব্যক্তিৰ দেহৰ বৰণ আৰু ধৰ্মই নিৰূপণ কৰিছিল।
(iii) মাদ্ৰাজত প্রচলিত ব্যৱস্থাসমূহে শ্বেতাংগ জনগণৰ বাবে কৰা পক্ষপাতিত্বৰ কেনেদৰে প্রতিফলন ঘটাইছিল?
উত্তৰঃ প্ৰশাসনীয় আৰু ন্যায়িক ব্যৱস্থাসমূহহেও শ্বেতাংগ জনগণক অনুগৃহীত কৰিছিল। সংখ্যালঘু হোৱা সত্বেও ইউৰোপীয়সকল শাসনাধিষ্ঠিত আছিল আৰু সংখ্যালঘু শ্বেতাংগসকলৰ সুবিধা আৰু প্রয়োজন অনুসৰি মাদ্ৰাজৰ উন্নয়ন সাধন কৰা হৈছিল।
অথবা
6 (b) অষ্টাদশ শতিকাৰ মাজভাগৰ পৰা পৰিৱৰ্তনৰ এটা নতুন পৰ্যায় আৰম্ভ হৈছিল। ব্যৱসায়- বাণিজ্য অন্যান্য ঠাইলৈ স্থানান্তৰিত হোৱাত সপ্তদশ শতিকাত গঢ়ি উঠা চুৰাট, মছুলিপটনম আৰু ঢাকাৰ দৰে বাণিজ্যিক কেন্দ্ৰসমূহৰ অৱনতি ঘটিল। ১৭৫৭ চনৰ পলাশীৰ যুদ্ধৰ পিছৰ পৰা বৃটিছসকলে ক্রমান্বয়ে ৰাজনৈতিক নিয়ন্ত্ৰণ আহৰণ কৰিলে৷ তদুপৰি ইংৰাজ ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানীৰ ব্যৱসায়-বাণিজ্যৰ সম্প্ৰসাৰণ ঘটিল। এইবোৰৰ লগে লগে নতুন অর্থনৈতিক ৰাজধানীৰূপে মাদ্রাজ, কলিকতা আৰু বোম্বেৰ দৰে ঔপনিবেশিক বন্দৰ মহানগৰৰ দ্ৰুত উত্থান ঘটিল। ইহঁত ঔপনিৱেশিক প্রশাসন আৰু সামৰিক শক্তিৰো কেন্দ্ৰস্থল হৈ পৰিল৷ নতুন নতুন ঘৰ-দুৱাৰ আৰু অনুষ্ঠান-প্রতিষ্ঠানসমূহ গঢ় লৈ উঠিল আৰু নগৰীয়া অঞ্চলসমূহ নতুন ৰূপত শৃঙ্খলিত কৰি তোলা হ’ল। ন ন বৃত্তি গঢ়ি উঠিল আৰু এই ঔপনিবেশিক মহানগৰসমূহলৈ দলে দলে মানুহৰ আগমন ঘটিল। ১৮০০ চন মানলৈ জনসংখ্যাৰ ফালৰ পৰা এইবোৰ ভাৰতৰ বৃহত্তম মহানগৰত পৰিণত হ’ল।”
(I) সপ্তদশ শতিকাৰ গঢ়ি উঠা বাণিজ্যিক কেন্দ্ৰসমূহৰ কিয় অৱনতি ঘটিছিল?
উত্তৰঃ ব্যৱসায়-বাণিজ্য অন্যান্য ঠাইলৈ স্থানান্তৰিত হোৱাত সপ্তদশ শতিকাত গঢ়ি উঠা চুৰাট, মছুলিপটনন আৰু ঢাকাৰ দৰে বাণিজ্যিক কেন্দ্ৰসমূহৰ অৱনতি ঘটিল ৷
(ii) নতুন অর্থনৈতিক ৰাজধানীসমূহৰ উত্থানৰ কাৰণবোৰ কি কি আছিল ?
উত্তৰঃ ১৭৫৭ চনৰ পলাশীৰ যুদ্ধ পিছত পৰা বৃটিছসকলে ক্ৰমান্বয়ে ৰাজনৈতিক নিয়ন্ত্ৰণ আহ্বান কৰিলে । তদুপৰি ইংৰাজ ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানীৰ ব্যৱসায়-বাণিজ্যৰ সম্প্ৰসাৰণ ঘটিল৷ এইবোৰৰ লগে লগে নতুন অর্থনৈতিক ৰাজধানীৰূপে মাদ্রাজ, কলিকতা আৰু বোম্বেৰ দৰে ঔপনেৱিক বন্দৰ মহানগৰৰ দ্ৰুত উত্থান ঘটিল।
(iii) নতুনকৈ গড় লৈ উঠা মহানগৰসমূহৰ বৈশিষ্ট্যবোৰ কি কি আছিল?
উত্তৰঃ ইহঁত ঔপনেবিশক প্রশাসন আৰু সামৰিক শক্তিৰো কেন্দ্ৰস্থল হৈ পৰিল। নতুন নতুন ঘৰ- দুৱাৰ আৰু অনুষ্ঠান-প্রতিষ্ঠানসমূহ গঢ় লৈ উঠিল আৰু নগৰীয়া অঞ্চলসমূহ নতুন ৰূপত শৃংখলিত কৰি তোলা হ’ল। ন ন বৃত্তি গঢ়ি উঠিল আৰু ঔপনিবেশিক মহানগৰসমূহলৈ দলে দলে মানুহৰ আগমন ঘটিল। ১৮০০ চন মানলৈ জনসংখ্যাৰ ফালৰ পৰা এইবোৰ ভাৰতৰ বৃহত্তম মহানগৰত পৰিণত হ’ল ।
7. নিম্নলিখিত প্রশ্নটোৰ উত্তৰ দিয়া:
(a) ভাৰতৰ এখন মানচিত্র অংকন কৰি গুৰুত্বপূৰ্ণ বৌদ্ধ ধর্মীয়স্থল: সাৰনাথ, অমৰাৱতী আৰু সাঁচিৰ ভৌগোলিক অৱস্থান চিহ্নিত কৰা।
উত্তৰঃ
অথবা
(b) ভাৰতৰ এখন মানচিত্র অংকন কৰি যিকোনো তিনিখন প্ৰধান মহাজনপদৰ ভৌগোলিক
উত্তৰঃ
কাশী-বাৰানচীৰ ওচৰে-পাজৰে এটা অঞ্চল।
অগনা-এইটো আছিল গাংগেয় সমভূমিৰ ওচৰত। এই ৰাজ্যটো মালিনী নামে পৰিচিত।
কুৰু – কুৰু মূলত পূৰ্ব-ভাৰত পৰিয়ালৰ অন্তৰ্ভুক্ত। তেওঁলোক কুৰুক্ষেত্ৰৰ পৰা উদ্ভূত মানুহ।
