টাইফয়ড জ্বৰ (Typhoid fever) ক এণ্টেৰিক জ্বৰ (Enteric fever) বুলিও কোৱা হয়। ই হৈছে এক বহুপ্ৰণালীবদ্ধ ৰোগ। এইটো চালমোনেলা টাইফি (Salmonella typhi) আৰু চালমোনেলা পেৰাটিফি (Salmonella paratyphi)ৰ ফলত হয়। এণ্টেৰিক জ্বৰ হৈছে এক সংগ্ৰহমূলক শব্দযি ‘টাইফয়ড’ আৰু ‘পেৰাটাইফয়ড’ জ্বৰ দুয়োটা প্ৰদৰ্শন কৰে। নিদানিকভাৱে পেৰাটাইফয়ড জ্বৰৰ পৰা টাইফয়ডৰ কোনো চকুত পৰা পাৰ্থক্য নাই। জনবহুল তথা অপৰিষ্কৃত ঠাইত মৃত্যু আৰু ৰোগৰ এক মুখ্য কাৰণ হৈছে- ‘টাইফয়ড জ্বৰ’। তথাপি, ৰাজহুৱা স্বাস্থ্য সুৰক্ষাৰ হস্তক্ষেপে ঘটনাবোৰ হ্ৰাস কৰাত সক্ষম হৈছে। ৰোগটো আৰম্ভ হয় গেষ্ট্ৰোইনটেস্টাইনেল দুৰ্দশাৰ পৰা অনিৰ্দিষ্ট প্ৰণালীগত ৰোগলৈকে হয় কিন্তু অৱশেষত একাধিক জটিলতাৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে। চালমোনেলা মাখি, মল, ফোমাইটৰ দ্বাৰা বিয়পে। এই জ্বৰত বৈশিষ্ট্যতাবোৰ শৃংখলাবদ্ধ ৰূপত দেখা দিয়ে। জ্বৰ উচা-নমা কৰে আৰু তাৰ পিছত মুৰৰ বিষ আৰু পেটৰ বিষ হয়। টাইফয়ড জ্বৰৰ মুখ্য কাৰণকাৰক হৈছে চালমোনেলা টাইফি আৰু চালমোনেলা পেৰাটিফি, দুয়ো ‘এণ্টেৰোবেক্টেৰিয়াচি’ পৰিয়ালৰ সদস্য। চালমোনেলা হৈছে এক গণ যাৰ দুটা প্ৰজাতি চালমোনেলা এণ্টেৰিকা চেৰোভাৰ আৰু এণ্টেৰিটিডিছ মাল্টিপ্লেক্স পৰিমাণগত পলিমেৰেজ চেইন ৰিক্ৰিয়া (PCR)ৰ দ্বাৰা বিস্তৃত বিশ্লেষণৰ জৰিয়তে শ্ৰেণীবদ্ধ কৰা হয়। চালমোনেলা টাইফি আৰু চালমোনেলা পেৰাটিফি (এ, বি, চি) দুয়োটাই হৈছে চালমোনেলা এণ্টেৰিকা চেৰোটাইপ। শিশুৰ ক্ষেত্ৰত নʼন-টাইফয়ডেল চালমোনেলা (NTS-Nontyphoidal Salmonella) অধিক সাধাৰণ আৰু বেছিভাগ গেষ্ট্ৰোএণ্টেৰাইটিছত সীমাবদ্ধ। আগলৈ এই প্ৰৱন্ধটিত টাইফয়েড জ্বৰৰ Typhoid Fever বিভিন্ন জড়িত তথ্য সমূহৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হʼব।
Read also: Dengue and its Home Remedies | ডেংগু আৰু ইয়াৰ ঘৰুৱা প্ৰতিকাৰ
টাইফয়েড জ্বৰৰ কাৰণ | Causes of Typhoid Fever
টাইফয়ড জ্বৰ চালমোনেলা টাইফি নামৰ বিপদজনক বেক্টেৰিয়াৰ ফলত হয়। চালমোনেলা টাইফি চালমোনেলোচিছ সৃষ্টি কৰা বেক্টেৰিয়াৰ সৈতে সম্পৰ্কিত।
বেছিভাগ লোকে ভ্ৰমণ জৰিয়তেই টাইফয়ড বেক্টেৰিয়া আকৰ্ষণ কৰে। এবাৰ সংক্ৰমিত হোৱাৰ পিছত, তেওঁলোকে ইয়াক শৌচ-মৌখিক পথৰ জৰিয়তে আনলৈ বিয়পাই দিব পাৰে। ইয়াৰ অৰ্থ হৈছে যে চালমোনেলা টাইফি মল আৰু কেতিয়াবা সংক্ৰমিত লোকৰ প্ৰস্ৰাৱৰ দ্বাৰা বিয়পে। যদি আপুনি এনে লোকে যোগান ধৰা খাদ্য সেৱন কৰে যিজনে টাইফয়ড জ্বৰ ভোগী আছে আৰু শৌচাগাৰ ব্যৱহাৰ কৰাৰ পিছত ভালদৰে হাত ধোৱা নাই, তেন্তে আপোনিও এই ৰোগত আক্ৰান্ত হ’ব পাৰে।
উন্নয়নশীল দেশবোৰত প্ৰায়েই টাইফইড জ্বৰ দূষিত পানী সেৱনৰ ফলত সংক্ৰমিত হয়। বেক্টেৰিয়াটো দূষিত খাদ্যৰ জৰিয়তে আৰু সংক্ৰমিত কাৰোবাৰ সৈতে পোনপটীয়া সংস্পৰ্শৰ জৰিয়তে বিয়পিব পাৰে।
আনকি এণ্টিবায়টিক চিকিৎসাৰ পাছতো, টাইফয়ড জ্বৰৰ পৰা আৰোগ্য হোৱা কিছু সংখ্যক লোকে বেক্টেৰিয়াটো বহন কৰি থাকে। দীৰ্ঘম্যাদী বাহক হিচাপে জনাজাত এই লোকসকলৰ শৰীৰত ৰোগটোৰ লক্ষণ পাছলৈ নেদেখাই। অৱশ্যে, এনেলোকে আনক সংক্ৰমিত কৰিবলৈ ক্ষমতা বহন কৰে।
টাইফয়েড জ্বৰৰ লক্ষণ | Symptoms of Typhoid Fever
সাধাৰণতে আক্ৰান্ত হোৱাৰ দুই-তিনি সপ্তাহৰ ভিতৰত এই টাইফয়ড ৰোগৰ লক্ষণ দেখা পোৱা যায়। প্ৰাৰম্ভিক অৱস্থাত তলত উল্লেখ কৰা ধৰণে লক্ষণসমূহ দেখাব পাৰে –
- জ্বৰ (আৰম্ভণিতে তাপমান কম থাকে আৰু দৈনিক বৃদ্ধি হয়)
- মুৰৰ বিষ
- ঘাম ওলোৱা
- শুকান কাহ
- পেশীৰ বিষ
- পেটৰ বিষ
- অত্যাধিক ফুলা পেট
- দুৰ্বলতা আৰু ভাগৰ
- ভোক নোহোৱা আৰু ওজন হ্ৰাস হোৱা
- ডায়েৰিয়া বা কোষ্ঠকাঠিন্যতা
- চোকোৰা আদি।
যদি চিকিৎসা কৰা নহয় তেন্তে পাছলৈ এই ৰোগে এনে ধৰণৰ লক্ষণ দেখুৱাব পাৰে –
- বিৰক্তিকৰ হৈ পৰে
- ৰোগীয়ে চকু আধা বন্ধ কৰি নিথৰ আৰু ভাগৰুৱা হৈ শুই থাকে, যাক টাইফয়ড অৱস্থা বুলি জনা যায়।
এনে ক্ষেত্ৰত প্ৰায়ে জীৱনৰ বাবে বিপদজনক জটিলতাৰ সৃষ্টি হয়। কিছুমান লোকৰ ক্ষেত্ৰত, জ্বৰ হ্ৰাস হোৱাৰ দুই সপ্তাহলৈকে লক্ষণবোৰ পূনৰাবৃত্ত হʼব পাৰে।
টাইফয়েড প্ৰতিৰোধৰ প্ৰাকৃতিক উপায় | Natural ways to prevent typhoid
১. দেহৰ আৰ্দ্ৰতা সন্তুলিত ৰাখক (Stay hydrated):
টাইফয়ড জ্বৰৰ ফলত বমি আৰু ডায়েৰিয়া হ’ব পাৰে যাৰ ফলত গুৰুতৰ ডিহাইড্ৰেচন হ’ব পাৰে। ডিহাইড্ৰেচন প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, পানী খাই থাকিব। হাইড্ৰেটেড হৈ থাকিলে শৰীৰৰ পৰা আৱৰ্জনা সামগ্ৰী আৰু বিষাক্ত পদাৰ্থ সময়মতে আঁতৰ কৰাত সহায়ক হয়। পানীৰ উপৰিও, ফলৰ ৰস, নাৰিকল পানী আৰু চুপ আদি খাব পাৰে।
২. তুলসী সেৱন কৰক (Eat basil):
তুলসী হৈছে এণ্টিবায়টিক আৰু এণ্টিমাইক্ৰোবাইল গুণাগুণেৰে সমৃদ্ধ। উতলা পানীত তুলসী যোগ দিয়ক আৰু দৈনিক তিনিৰ পৰা চাৰি কাপ এই পানী খাওঁক। তুলসীয়ে ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা বৃদ্ধি কৰে আৰু পেট শান্ত কৰে।
৩. নহৰু খাব পাৰে (Can have garlic):
নহৰুত থকা এণ্টিমাইক্ৰোবাইল গুণাগুণবোৰে টাইফইড বেক্টেৰিয়াৰ সৈতে যুঁজ দিয়াত সহায় কৰে। নহৰুৱে ইয়াৰ এণ্টিঅক্সিডেটিভ গুণাগুণৰ বাবে টাইফইডৰ পৰা পুনৰুদ্ধাৰ দ্ৰুত কৰে। ই ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা বৃদ্ধি কৰে আৰু শৰীৰক বিষমুক্ত কৰে।
৪. ত্ৰিফলা চূৰণ (Triphala Churna):
এইটো এটা অত্যাৱশ্যকীয় আয়ুৰ্বেদিক চূৰণ যি জ্বৰ আৰু টাইফয়ডৰ ওপৰত ইতিবাচক প্ৰভাৱ দেখুৱায়। ই চালমোনেলা টাইফিৰ বিকাশত বাধা দিয়ে।
৫. কʼল খাওঁক (Eat Bananas):
কলে জ্বৰ হ্ৰাস কৰিব পাৰে আৰু টাইফয়ড থকা লোকসকলৰ ডায়েৰিয়াৰ চিকিৎসা কৰিব পাৰে। কলত পেক্টিন (এক দ্ৰৱণীয় আঁহ) থাকে যি অন্ত্ৰবোৰক তৰল শোষণ কৰাত সহায় কৰে, এনেদৰে ডায়েৰিয়া নিৰাময় হয়। কলৰ পটাছিয়ামে ঢিলা শৌচৰ জৰিয়তে হেৰুওৱা ইলেক্ট্ৰলাইটবোৰৰ ক্ষতি দেহত পূৰণ কৰাত সহায় কৰে। টাইফয়ডত কল এক উৎকৃষ্ঠ খাদ্য।
৬. ডালিম খাওঁক (Eat Pomegranate):
ডালিম হৈছে টাইফয়ডৰ বিৰুদ্ধে এক কাৰ্যকৰী ঘৰুৱা প্ৰতিকাৰ। ই ডিহাইড্ৰেচন প্ৰতিৰোধ কৰাত সহায় কৰে। ইয়াক ফল হিচাপে বা ৰস উলিয়াই খাব পাৰে।
৭. লং খাব পাৰে (Try consuming clove):
টাইফয়ড সৃষ্টি কৰা বেক্টেৰিয়াৰ বিৰুদ্ধে লঙে যুঁজ দিয়ে। লঙৰ অত্যাৱশ্যকীয় তেলবোৰৰ বেক্টেৰিয়া-ৰোধী গুণাগুণ থাকে যি টাইফয়ড সৃষ্টি কৰা বেক্টেৰিয়া ধ্বংস কৰিব পাৰে। ই টাইফয়ডৰ ফলত হোৱা ওকালি অহা আৰু বমি হ্ৰাস কৰে।
প্ৰতিকাৰ | Treatment
সুৰক্ষিত পানী সেৱন, উন্নত অনাময় আৰু পৰ্যাপ্ত চিকিৎসা সেৱাই টাইফয়ড জ্বৰ প্ৰতিৰোধ আৰু নিয়ন্ত্ৰণ কৰাত সহায় কৰিব পাৰে। এই জ্বৰ এণ্টিবায়টিকৰ দ্বাৰা চিকিৎসা কৰিব পাৰি। যিহেতু ফ্লুৰোকুইনোলোনকে ধৰি এণ্টিবায়টিকৰ প্ৰতিৰোধ উদ্ভৱ হৈছে। প্ৰভাৱিত অঞ্চলবোৰত নতুন এণ্টিবায়টিক যেনে- চেফালোস্পোৰিন আৰু এজিথ্ৰোমাইচিন ব্যৱহাৰ কৰা হয়। এজিথ্ৰোমাইচিনৰ প্ৰতি ৰোধ বিক্ষিপ্তভাৱে প্ৰতিবেদিত হৈছে কিন্তু এতিয়ালৈকে এইটো সচৰাচৰ হোৱা নাই।
আনকি যেতিয়া লক্ষণবোৰ আঁতৰি যায়, তেতিয়াও মানুহে টাইফয়ড বেক্টেৰিয়া বহন কৰি থাকিব পাৰে, অৰ্থাৎ তেওঁলোকৰ মলৰ জৰিয়তে ইয়াক আনলৈ বিয়পাই দিব পাৰে।
টাইফয়ড জ্বৰৰ চিকিৎসা কৰা লোকসকলৰ বাবে নিম্নলিখিতবোৰ কৰাটো গুৰুত্বপূৰ্ণ –
- চিকিৎসকে দিয়া নিৰ্ধাৰিত সময়ৰ এণ্টিবায়টিক গ্ৰহণ কৰিব।
- শৌচাগাৰ ব্যৱহাৰ কৰাৰ পিছত চাবোন আৰু পানীৰে হাত ধুব, আৰু আনৰ বাবে খাদ্য প্ৰস্তুত বা পৰিৱেশন নকৰিব। ই সংক্ৰমণটো আন কাৰোবাৰ ওচৰলৈ প্ৰেৰণ কৰাৰ আশংকা হ্ৰাস কৰিব।
- শৰীৰত চালমোনেলা টাইফি বেক্টেৰিয়া অনুপস্থিতি নিশ্চিত কৰিবলৈ চিকিৎসকৰ সৈতে আলোচনা কৰক।
জটিলতাসমূহ | Complications of Typhoid Fever
অন্ত্ৰৰ ৰক্তক্ষৰণ বা অন্ত্ৰৰ ছিদ্ৰ হৈছে টাইফয়ড জ্বৰৰ আটাইতকৈ গুৰুতৰ জটিলতা। এইবোৰ সাধাৰণতে ৰোগৰ তৃতীয় সপ্তাহত বিকশিত হয়। এই অৱস্থাত, ক্ষুদ্ৰ অন্ত্ৰ বা ডাঙৰ অন্ত্ৰৰ ছিদ্ৰ হয়। অন্ত্ৰৰ পৰা হোৱা সামগ্ৰী পাকস্থলীলৈ নিগৰি যায় আৰু তীব্ৰ পেটৰ বিষ, ওকালি অহা, বমি আৰু তেজৰ সংক্ৰমণ (চেপচিছ) সৃষ্টি কৰিব পাৰে। এই জীৱনৰ বাবে বিপদজনক জটিলতাৰ বাবে তাৎক্ষণিক চিকিৎসা কৰাৰ প্ৰয়োজন।
ইয়াৰ উপৰিও তলত উল্লেখ কৰা সমস্যাসমূহে দেখা দিব পাৰে –
- হৃদযন্ত্ৰৰ পেশীৰ প্ৰদাহ (Myocarditis)
- হৃদযন্ত্ৰ আৰু ভাল্ভৰ আৱৰণৰ প্ৰদাহ (Endocarditis)
- মুখ্য ৰক্ত নলীৰ সংক্ৰমণ (Mycotic aneurysm)
- নিমনিয়া (Pneumonia)
- অগ্ন্যাশয়ৰ প্ৰদাহ (Pancreatitis)
- বৃক্ক বা মূত্ৰাশয়ৰ সংক্ৰমণ
- আপোনাৰ মগজু আৰু মেৰুদণ্ডৰ চাৰিওফালে থকা আৱৰণ আৰু তৰলৰ সংক্ৰমণ আৰু প্ৰদাহ (Meningitis)
সামৰণি | Conclusion
উক্ত প্ৰৱন্ধটিত আপোনাক টাইফয়ড জ্বৰৰ Typhoid Fever and Treatment | টাইফয়ড জ্বৰ আৰু প্ৰতিকাৰ বিষয়ে অৱগত কৰোৱা হʼল। টাইফয়ড এক গুৰুতৰ বেমাৰ। সেয়ে ইয়াৰ লক্ষণ, জটিলতাসমূহ আৰু প্ৰতিকাৰৰ বিষয়ে সকলোৱে জনাটো প্ৰয়োজনীয়। উক্ত তথ্যসমূহ আপোনাৰ সাধাৰণ জ্ঞানাৰ্থেহে উল্লেখ কৰা হʼল। যদি আপোনি গুৰুতৰ ৰূপে এই ৰোগত ভুগি আছে তেন্তে কোনো পলম নকৰাকৈ এজন বিশেষজ্ঞ বা ডাক্তৰৰ সহায় লওঁক। আশা কৰো এই তথ্য সমূহে আপোনাক লাভান্বিত কৰিব। ধন্যবাদ!
My self Mahezubin Saikia. Working in Dev Library as a Content Writer. A website that provides all SCERT, NCERT 3 to 12, and BA, B.com, B.Sc, and Computer Science with Post Graduate Notes & Suggestions, Novel, eBooks, Health, Finance, Biography, Quotes, Study Materials, and more.
