চাইনাচাইটিছ (Sinusitis) হৈছে পেৰানেজাল চাইনাছৰ প্ৰদাহ। চাইনাচাইটিছৰ বাবে সম্পূৰ্ণ নিদানিক শব্দটো হৈছে “ৰাইনোচিনুচাইটিছ”, কিয়নো ই নাক আৰু চাইনাছ দুয়োটাৰে আৱৰণ থকা শ্লেষ্মা আৱৰণক প্ৰভাৱিত কৰে। পেৰানেজাল চাইনাছবোৰ ওপৰৰ বায়ুপথৰ অংশ আৰু নাকৰ গহ্বৰৰ সৈতে সংযোজিত হয়। এইবোৰ কপালৰ পৰা ওপৰৰ হনুৰ দাঁতলৈকে পোৱা খুলিৰ কেইবাটাও গহ্বৰৰ দ্বাৰা গঠিত। সেইবোৰ ক’ত আছে তাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি, এই গহ্বৰবোৰক সন্মুখৰ চাইনাছ, স্ফেনইড চাইনাছ, ইথমইড কোষ আৰু মেক্সিলাৰী চাইনাছ বুলি কোৱা হয়। পেৰানেজাল চাইনাছবোৰ শ্লেষক আৱৰণেৰে ৰেখাবদ্ধ কৰা হয় যাৰ ওপৰত সৰু চুলি থাকে (চিলিয়াটেড এপিথেলিয়াম)। এই শ্লেষ্মা আৱৰণবোৰে এক ক্ষৰণ সৃষ্টি কৰে যি নাক আৰু ডিঙিৰ মাজেৰে তললৈ যায়। আগলৈ এই প্ৰৱন্ধটিত চাইনাচাইটিছৰ (Sinusitis) সমস্যা আৰু ইয়াৰ সৈতে জড়িত তথ্যৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হʼব।
চাইনুচাইটিছ হৈছে প্ৰাথমিক যত্নৰ আটাইতকৈ সচৰাচৰ ৰোগ নিৰ্ণয়। ইয়াৰ ফলত যথেষ্ট অন্যান্য ৰোগ হয়, যাৰ ফলত প্ৰায়ে কামৰ ৰোগীজন বাধিত হয় আৰু ইয়াৰ বাবে এজন চিকিৎসকে এণ্টিবায়টিকৰ পৰামৰ্শ দিয়ে। দক্ষিণ, মধ্যপশ্চিমীয়া লোক আৰু বিশেষকৈ মহিলাসকলৰ মাজত চাইনাচাইটিছৰ হাৰ অধিক। ১৫ বছৰতকৈ কম বয়সৰ শিশু আৰু ২৫ ৰ পৰা ৬৪ বছৰ বয়সৰ প্ৰাপ্তবয়স্ক এই ৰোগত আটাইতকৈ বেছি প্ৰভাৱিত হয়।
Read also: Migraine Problem and Treatment | মাইগ্ৰেইনৰ সমস্যা আৰু প্ৰতিকাৰ
চাইনাচাইটিছৰ প্ৰকাৰ | Types of Sinusitis
চাইনাচাইটিছৰ সমস্যাৰ চাৰিটা প্ৰকাৰ পৰিলক্ষিত হয় –
- তীব্ৰ ৰাইনোচাইনাচাইটিছ (Acute rhinosinusitis): ই হঠাতে আৰম্ভ হয় আৰু সম্পূৰ্ণ প্ৰদৰ্শনৰ সৈতে ৪ সপ্তাহতকৈ কম সময়ৰ বাবে স্থায়ী হয়।
- চাব-একিউট ৰাইনোচাইনাচাইটিছ (Subacute rhinosinusitis): ই তীব্ৰ ৰাইনোচাইনাচাইটিছৰ এক ধাৰাবাহিকতা কিন্তু ১২ সপ্তাহতকৈ কম সময়ৰ বাবে স্থায়ী হয়।
- বাৰম্বাৰ তীব্ৰ ৰাইনোচাইনাচাইটিছ (Recurrent rhinosinusitis): ই যিকোনো ১ বছৰৰ ম্যাদত প্ৰতিটোত কমেও ৭ দিন স্থায়ী হোৱা তীব্ৰ, চাৰি বা ততোধিক খণ্ড।
- দীৰ্ঘম্যাদী ৰাইনোচাইনাচাইটিছ (Chronic rhinosinusitis): ইয়াৰ লক্ষণ ১২ সপ্তাহ বা অধিক সময় থাকিব পাৰে।
চাইনাচাইটিছৰ কাৰণ | Causes of Sinusitis
চাইনাচাইটিছ ভাইৰাছ, বেক্টেৰিয়া বা সংক্ৰমণৰ ফলত হ’ব পাৰে, যিয়ে চাইনাছবোৰ ফুলাই তুলে আৰু অৱৰুদ্ধ কৰে। ইয়াৰ কিছুমান নিৰ্দিষ্ট কাৰণ এনেধৰণৰ হʼব পাৰে –
- সাধাৰণ কাঁহ
- নাকৰ ঋতুগত এলাৰ্জি, যাৰ ভিতৰত আছে ছাঁচৰ এলাৰ্জি।
- পলিপ (বৃদ্ধি)।
- এক বিচ্যুত চেপ্টাম। চেপ্টাম হৈছে কাৰ্টিলেজৰ ৰেখা যি আপোনাৰ নাক বিভাজন কৰে। বিচ্যুত চেপ্টামৰ অৰ্থ হৈছে যে ই পোন নহয়, যাতে ই আপোনাৰ নাকৰ এফালে নাকৰ পথৰ ওচৰত থাকে, যাৰ ফলত অৱৰোধ হয়।
- ৰোগ বা ঔষধৰ পৰা বিকশিত এক দুৰ্বল ৰোগ প্ৰতিৰোধ প্ৰণালী।
কেঁচুৱা আৰু সৰু ল’ৰা-ছোৱালীৰ ক্ষেত্ৰত পেচিফায়াৰ ব্যৱহাৰ কৰা বা শুই-বাগৰি পানী খোৱাৰ ফলত চাইনাচাইটিছ হোৱাৰ সম্ভাৱনা বৃদ্ধি হ’ব পাৰে। আৰু প্ৰাপ্তবয়স্কসকলৰ ক্ষেত্ৰত ধূম্ৰপানে চাইনাছ সংক্ৰমণৰ বিপদাশংকা বৃদ্ধি কৰে।
বেছিভাগ ক্ষেত্ৰতে এণ্টিবায়টিক অবিহনে অৱস্থাটো সমাধান হয়, আনকি ই মূলত বেক্টেৰিয়া হ’লেও। বেছিভাগ সাধাৰণ চিকিৎসকে ৰোগ নিৰ্ণয় কৰিবলৈ নিদানিক ফলাফলৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে। তীব্ৰ বেক্টেৰিয়াচাইটিছৰ লক্ষণ আৰু দীৰ্ঘদিন ধৰি ভাইৰেল হোৱা উৰ্ধ শ্বাসনলীৰ সংক্ৰমণৰ লক্ষণবোৰ একে, যাৰ ফলত ভাইৰেল ঘটনাবোৰ বেক্টেৰিয়াচাইটিছ হিচাপে সঘনাই ভুল বুজি শ্ৰেণীবিভাজন কৰা হয়।
চাইনাচাইটিছৰ লক্ষণ | Symptoms of Sinusitis
চাইনাচাইটিছৰ সমস্যাৰ প্ৰায়ে নিম্নলিখিত সাধাৰণ লক্ষণবোৰ থাকে –
- নাকৰ ভিৰ
- অনৱৰতে হোৱা কাঁহ
- জ্বৰ
- বিষ
- ফুলা
- নাকৰ ভিতৰত পুঁজ জমা হোৱা আদি।
যদি আপোনাৰ চাইনাচাইটিছ হয়, তৰল ফুলা আৰু জমা হোৱাৰ ফলত আপোনাৰ নাকৰ পথ অৱৰুদ্ধ হ’ব। ইয়াৰ ফলত নাকৰ মাজেৰে উশাহ লোৱা অধিক কঠিন হয়। হালধীয়া বা সেউজীয়া স্ৰাৱ হৈছে বীজাণুৰ উপস্থিতিৰ লক্ষণ।
চাইনুচাইটিছৰ ফলত প্ৰায়ে কপাল, হনু আৰু চকুৰ চাৰিওফালে বিষ হয় আৰু কম সচৰাচৰ দাঁতৰ বিষ হয়। আপুনি আগলৈ হাউলিলে সাধাৰণতে বিষ আৰু নাক ভৰি থকা অনুভৱ কৰিব পাৰে, উদাহৰণ স্বৰূপে বিচনাৰ পৰা উঠাৰ সময়ত। আপোনাৰ গোন্ধৰ অনুভূতি প্ৰায়ে প্ৰভাৱিত হয়, আৰু আপুনি ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে হেৰুৱাব পাৰে।
ঘৰুৱা প্ৰতিকাৰ | Home Remedies
চাইনাচাইটিছৰ সমস্যাৰ বাবে নিদানিক চিকিৎসাৰ উপায় উপলব্ধ আছে। তথাপি কিছুলোকে ঘৰুৱা বা প্ৰাকৃতিক উপায়ৰ পক্ষপাতি হয়। এনে কিছুমান ঘৰুৱা প্ৰতিকাৰ এনেধৰণৰ হʼব পাৰে –
- আপুনি যথেষ্ট সময় কটোৱা কোঠাবোৰত হিউমিডিফায়াৰ (আৰ্দ্ৰতা বজাই ৰখা যন্ত্ৰ) ব্যৱহাৰ কৰিব। নিয়মীয়া পৰিষ্কাৰ হৈ থকাৰ নিৰ্দেশনা অনুসৰণ কৰিব।
- গৰম পানীৰ বাষ্প উশাহত লওঁক। গৰম বাষ্পেয়ে ঘিঞ্জি আৰু ফুলা নাকৰ পথবোৰ সহজ কৰি তুলিব পাৰে।
- আপোনাৰ মুখত গৰম, তিতা দাঠ কাপোৰ এখন ৰাখক। ই নাকৰ কিছু চাপ আঁতৰাব পাৰে।
- নাকৰ চেলাইন (নিমখৰ পানী) দ্ৰৱণ প্ৰয়োগ কৰি চাওঁক। যদিও সেইবোৰত ঔষধ নাথাকে, সেইবোৰে আপোনাৰ নাকৰ পথবোৰ সেমেকা কৰি ৰখাত সহায় কৰিব পাৰে। যিয়ে চাইনাচাইটিছৰ সমস্যাত যথেষ্ট সহায়ক হʼব পাৰে। ইয়াৰ বাবে আপুনি বাল্ব চিৰিঞ্জ বা নেটি পাত্ৰ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰে। চেলাইন দ্ৰৱণ প্ৰস্তুত কৰিবলৈ পাতন কৰা, বীজাণুমুক্ত, বা আগতে সিজোৱা পানী ব্যৱহাৰ কৰিব। প্ৰতিটো ব্যৱহাৰৰ পিছত যন্ত্ৰটো ধুই পেলাওঁক আৰু ইয়াক শুকাবলৈ দিয়ক।
- চাইনাছৰ স্থিতি তীব্ৰ হʼলে যথেষ্ট পৰিমাণৰ টোপনি লওঁক, কিয়নো আৰামৰ স্থিতিত থাকিলে দেহতোৱে সোনকালে আৰোগ্য হয়।
- যথেষ্ট পৰিমাণে পানী খাওঁক কিয়নো ই শ্লেষ্মা পাতল কৰাত সহায় কৰিব, যি আপোনাৰ চাইনাছৰ অৱৰোধ হ্ৰাস কৰে। সুৰা হ্ৰাস কৰক, যাৰ ফলত ফুলা অধিক বেয়া হয়।
- আপুনি একুপ্ৰেচাৰ চেষ্টা কৰিব পাৰে, চৰ্দি, ফ্লুৰ প্ৰকাৰ আৰু চাইনাচাইটিছৰ সমস্যাৰ চিকিৎসাৰ বাবে দীৰ্ঘদিন ধৰি একুপ্ৰেচাৰ ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে। ইয়াত অন্তৰ্ভুক্ত থাকে শৰীৰৰ নিৰ্দিষ্ট বিন্দুবোৰত চাপ প্ৰয়োগ কৰা, বিষ বা ৰোগৰ লক্ষণবোৰ উপশম কৰা। এইটো ঘৰতে অথবা এজন পেছাদাৰী চিকিৎসকৰ দ্বাৰা কৰাব পাৰে।
উক্ত উপায়সমূহে আপোনাক এই পৰিস্থিতিৰ পৰা কিছু সকাহ দিব পাৰে, কিন্তু যদি আপোনি গুৰুতৰভাবে এই সমস্যাত ভোগীছে তেন্তে অনতিপলমে নিদানিক চিকিৎসাৰ সহায় লওঁক। ইয়াৰ বাবে কোনো বিশেষজ্ঞ অথবা ডাক্তৰৰ সৈতে আলোচনা কৰক।
জটিলতাসমূহ | Complications
যদিও জটিলতাবোৰ কেতিয়াবাহে হয়, এইবোৰ জীৱনৰ বাবে বিপদজনক হ’ব পাৰে। জটিলতাবোৰ স্থানীয়, কক্ষীয়, আৰু ইণ্ট্ৰাক্ৰেনিয়াল সমস্যা বা ইয়াৰ সংমিশ্ৰণ হ’ব পাৰে।
কক্ষীয় জটিলতা আটাইতকৈ সঘনাই হয়, আৰু তীব্ৰ ইথমোইডাইটিছ থকা শিশুবোৰ বিশেষকৈ সেইবোৰৰ প্ৰৱণতা থাকে। দৃষ্টিশক্তি স্থায়ীভাৱে হেৰুওৱা প্ৰতিহত কৰিবলৈ, তাৎক্ষণিক আৰু তীব্ৰ চিকিৎসা আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ।
ইণ্ট্ৰাক্ৰেনিয়াল জটিলতাৰ কেইটামান লক্ষণ থাকিব পাৰে আৰু এই লক্ষণ আৰু তীব্ৰতাৰ মাজৰ বিভেদ অস্বাভাৱিক নহয়, য’ত কম্পিউটেড টমোগ্ৰাফিক বা মেগনেটিক ৰেজনেন্স ইমেজিং স্কেনৰ সৈতে প্ৰাৰম্ভিক ৰেডিঅ’লজিক ৰোগ নিৰ্ণয়ৰ গুৰুত্ব অন্তৰ্ভুক্ত থাকে।
চাইনাচাইটিছৰ কক্ষীয় আৰু আন্তঃক্ৰেনিয়াল জটিলতা হৈছে চিকিৎসাজনিত জৰুৰীকালীন অৱস্থা আৰু বিশেষজ্ঞৰ দ্বাৰা চিকিৎসা কৰা হয়। তীব্ৰ আৰু দীৰ্ঘম্যাদী চাইনাচাইটিছৰ চিকিৎসা কৰা সকলো চিকিৎসকে চাইনাচাইটিছৰ ক্ষেত্ৰত জীৱনৰ বাবে সম্ভাৱ্য বিপদজনক জটিলতাবোৰ লক্ষ্য কৰা আৰু আগতীয়া চিনাক্তকৰণ আৰু চিকিৎসা কৰাটো গুৰুত্বপূৰ্ণ।
সামৰণি | Conclusion
উক্ত প্ৰৱন্ধটিত আপোনাক চাইনাচাইটিছৰ সমস্যা আৰু ইয়াৰ সৈতে জড়িত তথ্যবোৰৰ বিষয়ে অৱগত কৰোৱা হʼল। এই তথ্যসমূহ কেৱল আপোনৰ জ্ঞানাৰ্থেহে আগবঢ়োৱা হʼল। যদি আপোনি গুৰুতৰ ভাৱে এই সমস্যাত ভোগীছে তেন্তে ইয়াৰ বিশেষজ্ঞ অথবা কোনো ডাক্তৰৰ সৈতে আলোচনা কৰক।
Writer: Aparna Singha
My self Mahezubin Saikia. Working in Dev Library as a Content Writer. A website that provides all SCERT, NCERT 3 to 12, and BA, B.com, B.Sc, and Computer Science with Post Graduate Notes & Suggestions, Novel, eBooks, Health, Finance, Biography, Quotes, Study Materials, and more.
