মাইগ্ৰেইন হৈছে এক আনুবংশিকভাৱে প্ৰভাৱিত জটিল বিকাৰ যাৰ লক্ষণ হৈছে মজলীয়াৰ পৰা তীব্ৰ মুৰৰ বিষ, প্ৰায়ে একপক্ষীয় আৰু সাধাৰণতে ওকালি অহা আৰু পোহৰ আৰু শব্দৰ প্ৰতি বৰ্ধিত সংবেদনশীলতাৰ সৈতে সম্পৰ্কিত। ই সাধাৰণতে শৈশৱত প্ৰতি বছৰে কেইবাৰমান ভুক্তভোগীক আঘাত কৰে আৰু তাৰ পিছত প্ৰাপ্তবয়স্ক অৱস্থাত প্ৰতি সপ্তাহত কেইবাৰমানলৈ আগবাঢ়ে, বিশেষকৈ মহিলাৰ ক্ষেত্ৰত। আক্ৰমণ প্ৰায়ে সতৰ্ককাৰী লক্ষণ (প্ৰড্ৰোম) আৰু আভা (ক্ষণস্থায়ী ফোকেল স্নায়বিক লক্ষণ)ৰ সৈতে আৰম্ভ হয় যাৰ উৎপত্তিত হাইপোথেলামাছ, ব্ৰেইনষ্টেম আৰু কৰ্টেক্স অন্তৰ্ভুক্ত থাকে বুলি ধাৰণা কৰা হয়। মুৰৰ বিষ হোৱাৰ পিছত ই সাধাৰণতে স্পন্দন কৰে, ইণ্ট্ৰাক্ৰেনিয়াল চাপ বৃদ্ধিৰ সৈতে তীব্ৰ হয় আৰু ওকালি অহা, বমি আৰু পোহৰ, শব্দ আৰু গোন্ধৰ প্ৰতি অস্বাভাৱিক সংবেদনশীলতাৰ সৈতে নিজকে উপস্থাপন কৰে। ইয়াৰ সৈতে ছালৰ অস্বাভাৱিক সংবেদনশীলতা (এলোডিনিয়া) আৰু পেশীৰ শিথিলতাও থাকিব পাৰে। আগলৈ এই প্ৰৱন্ধটিত মাইগ্ৰেইনৰ Migraine সমস্যা আৰু ইয়াৰ সৈতে জড়িত তথ্যৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হʼব।
সামূহিকভাৱে, মুৰৰ বিষৰ পৰ্যায়ৰ মাজেৰে প্ৰোড্ৰোমেল পৰ্যায়ৰ পৰা মাইগ্ৰেইনৰ সৈতে থকা লক্ষণবোৰে সূচায় যে একাধিক নিউৰোনেল প্ৰণালীয়ে অস্বাভাৱিকভাৱে কাম কৰিছে। ৰোগটোৰ ফলস্বৰূপে বা ইয়াৰ আনুবংশিক আধাৰৰ ফলস্বৰূপে, মাইগ্ৰেইনমস্তিগনৰ মগজু গাঁথনিগত আৰু কাৰ্যকৰীভাৱে সলনি হয়। এই আণৱিক, শাৰীৰিক আৰু কাৰ্যকৰী অস্বাভাৱিকতাই হোমিঅ’ষ্টেচিছৰ তাৰতম্য, খাপ খোৱাৰ ক্ষমতা হ্ৰাস, আৰু মুৰৰ বিষৰ পুনৰাবৃত্তিৰ প্ৰতি অত্যাধিক সংবেদনশীলতাৰ বাবে এক নিউৰোনেল চাবষ্ট্ৰেট প্ৰদান কৰে। মাইগ্ৰেইন হৈছে এক বাৰম্বাৰ মুৰৰ বিষৰ বিকাৰ যি ৰোগীৰ জীৱনৰ গঠনমূলক আৰু আটাইতকৈ উৎপাদনশীল সময়ত জনসংখ্যাৰ ১৫% লোকক প্ৰভাৱিত কৰে, ২২ ৰ পৰা ৫৫ বছৰ বয়সৰ ভিতৰত। মাইগ্ৰেইনে দৈনন্দিন জীৱনত যথেষ্ট প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে। কিছুমান লোকে কেৱল মাজে মাজে লক্ষণবোৰ অনুভৱ কৰে, আনহাতে আন কিছুমানে প্ৰতি মাহে কেইবাদিনো মাইগ্ৰেইনৰ দ্বাৰা ভুগীব লগীয়া হয়।
মাইগ্ৰেইনৰ প্ৰকাৰ | Types of Migraine
মাইগ্ৰেইনক তলত দিয়া ধৰণে শ্ৰেণীবিভাজন কৰিব পাৰি –
১. আভা অবিহনে মাইগ্ৰেইন (Migraine without Aura)
ই হৈছে ৪ ৰ পৰা ৭২ ঘণ্টাৰ বাবে বাৰম্বাৰ হোৱা মুৰৰ বিষৰ আক্ৰমণ; সাধাৰণতে অৱস্থান একপক্ষীয়, গুণগত মানদণ্ডত স্পন্দন, মজলীয়াৰ পৰা তীব্ৰ, শাৰীৰিক সক্ৰিয়তাৰ দ্বাৰা বৃদ্ধি আৰু ওকালি অহা আৰু পোহৰ আৰু শব্দ সংবেদনশীলতা (ফটোফোবিয়া আৰু ফোনোফোবিয়া) ৰ সৈতে সম্পৰ্কিত।
২. আভাৰ সৈতে মাইগ্ৰেইন (Migraine with Aura)
ই পুনৰাবৃত্ত হয় আৰু সম্পূৰ্ণ ৰূপে বিপৰীতমূখী আক্ৰমণ দেখা দিয়ে। কেইবামিনিটো থাকিব পাৰে, সাধাৰণতে এটা বা একাধিক একপক্ষীয় লক্ষণবোৰৰ দৃশ্যমান, সংবেদনশীল, কথা আৰু ভাষা, মটৰ, ব্ৰেইনষ্টেম, আৰু ৰেটিনা, যিবোৰ মাইগ্ৰেইনৰ লক্ষণ আৰু মুৰৰ বিষ পাছত দেখা দিয়ে।
৩. দীৰ্ঘম্যাদী মাইগ্ৰেইন (Chronic Migraine)
ই হৈছে এক মুৰৰ বিষৰ স্থিতি যি তিনি মাহতকৈ অধিক সময়ৰ বাবে এমাহত ১৫ বা অধিক দিনত হয় আৰু মাহত কমেও আঠ বা অধিক দিনত মাইগ্ৰেইনৰ লক্ষণ থাকে।
৪. সম্ভাৱ্য মাইগ্ৰেইন (Probable Migraine)
ই হৈছে এক লক্ষণগত মাইগ্ৰেইনৰ আক্ৰমণ য’ত- স্থিতি মিগ্ৰেইনোচাছ, ইনফাৰ্কচন অবিহনে নিৰন্তৰ আভা, মিগ্ৰেইনচ ইনফাৰ্কচন আৰু মাইগ্ৰেইন আভা-ট্ৰিগাৰড চিজাৰৰ ভিতৰত যিকোনো এটাৰ বাবে চৰ্ত পূৰণ কৰাৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰয়োজনীয় বিশেষত্ববোৰৰ এটাৰ অভাৱ থাকে আৰু আন এক প্ৰকাৰৰ মুৰৰ বিষৰ চৰ্ত পূৰণ নকৰে।
মাইগ্ৰেইনৰ কাৰণ | Causes of Migraine
মাইগ্ৰেইনৰ সঠিক কাৰণ কি সেয়া স্পষ্টভাৱে জনা নাযায়। এক তত্ব অনুসৰি, মগজুত ফুলা ৰক্ত নলীবোৰৰ সৈতে ইয়াৰ কিবা সম্পৰ্ক আছে। মগজুৱে বিষৰ সংকেত প্ৰক্ৰিয়া কৰাৰ ধৰণেও এক ভূমিকা পালন কৰিব পাৰে। বিষৰ ক্ষেত্ৰত চাপ প্ৰায়ে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ কাৰক: উদ্বিগ্ন বা উত্তেজনা অনুভৱ কৰিলে প্ৰথমতে বিষ অধিক বেয়া বা অধিক হোৱাৰ সম্ভাৱনা থাকে। গতিকে পৰ্যাপ্ত বিৰতি অবিহনে ব্যস্ত দিনবোৰে মাইগ্ৰেইন হোৱাৰ আশংকা বৃদ্ধি কৰিব পাৰে। চাপ হ্ৰাস হোৱাৰ পিছত মাইগ্ৰেইন আৰম্ভ হ’ব পাৰে, উদাহৰণ স্বৰূপে- সপ্তাহান্তত বা বন্ধৰ প্ৰথম কেইদিনমানত।
অনিয়মীয়া খোৱা আৰু শোৱাৰ সময়সূচীয়েও মাইগ্ৰেইন আক্ৰমণৰ সম্ভাৱনা বৃদ্ধি কৰিব পাৰে। মাইগ্ৰেইন, আহাৰ আৰু ব্যায়ামৰ মাজত সম্ভৱতঃ এক সম্পৰ্ক আছে। যদি আপোনাৰ মাইগ্ৰেইন আছে তেন্তে এই কাৰকবোৰ আপোনি নিজৰ শৰীৰতে লক্ষ্য কৰিব পাৰিব।
মাইগ্ৰেইনৰ লক্ষণ | Symptoms
মাইগ্ৰেইন সাধাৰণতে মজলীয়াৰ পৰা তীব্ৰ মুৰৰ বিষৰ সৈতে সম্পৰ্কিত যি কেৱল মুৰৰ এটা ফালক প্ৰভাৱিত কৰে। মানুহে সাধাৰণতে বিষটো স্পন্দন বা জোকাৰি যোৱা বুলি বৰ্ণনা কৰে। শাৰীৰিক সক্ৰিয়তাৰ সময়ত বা আপোনি অলপ লৰচৰ কৰিলেও ই প্ৰায়ে তীব্ৰ হৈ উঠিব পাৰে। মুৰৰ বিষৰ সৈতে ওকালি অহা বা বমি হ’ব পাৰে।
যেতিয়া শিশুৰ মাইগ্ৰেইন হয়, তেওঁলোকৰ মুৰৰ বিষ নহ’ব পাৰে। তাৰ সলনি, মুখ্য লক্ষণবোৰ হ’ব পাৰে ওকালি অহা, বমি হোৱা বা মূৰ ঘূৰোৱা আদি।
মাইগ্ৰেইন আক্ৰমণৰ সময়ত কিছুমান লোক পোহৰ বা শব্দৰ প্ৰতি অতি সংবেদনশীল হৈ পৰে। চিকিৎসা নকৰিলে লক্ষণবোৰ চাৰি ঘণ্টাৰ পৰা তিনি দিনৰ ভিতৰত থাকে।
প্ৰকৃত মাইগ্ৰেইন লক্ষণীয় হোৱাৰ আগতে, কিছুমান লোকে ফ্লেছিং লাইট বা অদ্ভুত আকৃতি দেখিছে। আনসকলে সকলোবোৰ অস্পষ্ট দেখিব পাৰে। লোকসকলৰ অস্থায়ীভাৱে কথা কোৱাত সমস্যা হ’ব পাৰে, তেওঁলোকৰ শৰীৰৰ কিছুমান অংশত পক্ষাঘাত হ’ব পাৰে বা জিনজিননিৰ দৰে অস্বাভাৱিক সংবেদন হ’ব পাৰে। চিকিৎসকসকলে এই ধৰণৰ বিভ্ৰান্তিক “আভা” (Aura) বুলি কয়। সেইবোৰ সাধাৰণতে এঘণ্টাৰ ভিতৰত আঁতৰি যায় আৰু তাৰ পিছত অধিক সাধাৰণ মাইগ্ৰেইনৰ লক্ষণ দেখা দিয়ে।
প্ৰতিকাৰ | Treatment
মাইগ্ৰেইনৰ সমস্যাৰ বাবে কিছুমান প্ৰাকৃতিক উপায় এনেধৰণ হʼব পাৰে –
- মূৰটো ঠাণ্ডা পানীৰে ধুই দিয়ক। মূৰত তেজৰ প্ৰবাহ কমি যোৱাৰ ফলতেই সম্ভবতঃ মাইগ্ৰেইনৰ পৰা হোৱা বিষ কমি আহে।
- Acetaminophen, Ibuprofen, বা naproxen-ৰ দৰে বিষ নিৰাময়কাৰী ঔষধ খাব পাৰে।
- উজ্জ্বল পোহৰ আৰু অতিশব্দই আপোনাৰ মূৰৰ বিষ বৃদ্ধি কৰিব পাৰে। সেয়ে মাইগ্ৰেইনৰ সমস্যা তীব্ৰ হʼলে পোহৰ কম থকা বা একেবাৰে নথকা শান্ত ঠাইত অৱস্থান লওঁক। ই আপোনাৰ আৰোগ্যতা ত্বৰান্বিত কৰাত সহায় কৰিব পাৰে।
- নিয়মীয়া ব্যায়ামে মুৰৰ বিষ প্ৰতিহত কৰিব পাৰে। ই আপোনাৰ শৰীৰক এণ্ডোৰ্ফিন, বিষৰ সৈতে যুঁজ দিয়া ৰাসায়নিক পদাৰ্থ মুকলি কৰে। ই চাপ হ্ৰাস কৰে আৰু আপোনাক ভালদৰে টোপনি যোৱাত সহায় কৰে। কিন্তু যেতিয়া আপুনি মাইগ্ৰেইন আক্ৰমণৰ মাজত থাকে তেতিয়া নকৰিব, কিয়নো ই আপোনাক অধিক আঘাত দিব পাৰে।
- মেগনেছিয়াম আৰু ভিটামিন বি-২ সমৃদ্ধ খাদ্য খাওঁক, কিয়নো এইবোৰে কিছু ক্ষেত্ৰলৈ মাইগ্ৰেইনৰ পৰা সকাহ দিব পাৰে।
- ৭ৰ পৰা ৮ ঘণ্টাৰ টোপনি হোৱাটো চেষ্টা কৰক। পৰ্যাপ্ত টোপনিৰ অভাৱে মাইগ্ৰেইনৰ সমস্যা অধিক বৃদ্ধি কৰিব পাৰে।
- গৱেষণাই দেখুৱাইছে যে নিয়মীয়া যোগ অধিবেশনে আপুনি পোৱা মাইগ্ৰেইন আক্ৰমণৰ সংখ্যা হ্ৰাস কৰে আৰু যেতিয়া সেইবোৰ ঘটে তেতিয়া সেইবোৰৰ তীব্ৰতা হ্ৰাস কৰে। আপোনাৰ হৃদযন্ত্ৰ স্পন্দিত কৰা ব্যায়ামে মাইগ্ৰেইন প্ৰতিৰোধ কৰিব পাৰে, কিন্তু ই কিছুমান লোকৰ বাবে মুৰৰ বিষ প্ৰেৰিতও কৰিব পাৰে।
- যিবোৰ খাদ্যৰ সেৱনৰ ফলত বা যি কাৰ্যৰ ফলত আপোনাৰ মাইগ্ৰেইনৰ সমস্যা তীব্ৰ হৈ উঠে সেই খাদ্য বা কাৰ্য ত্যাগ কৰক।
জটিলতাসমূহ | Complications of Migraine
১. ষ্টেটাছ মিগ্ৰেইনোচাছ: ই হৈছে এক নিৰন্তৰ মাইগ্ৰেইনৰ আক্ৰমণ যি ৩ দিনতকৈ অধিক সময় থাকে। ই আপোনাক অক্ষম অনুভৱ কৰাব পাৰে। বিষ আৰু ওকালি অহাটোৱে আপোনাক পৰ্যাপ্ত টোপনি যোৱাৰ পৰা আঁতৰাই ৰাখিব পাৰে বা বমিৰ দ্বাৰা আপোনাক ডিহাইড্ৰেটেড কৰি তুলিব পাৰে।
২. মিগ্ৰেইনাছ ইনফাৰ্কচন: এয়া এক বিৰল জটিলতা যি বেছিভাগ কম বয়সীয়া মহিলাৰ ক্ষেত্ৰত হয়। মগজুলৈ যোৱা ৰক্ত নলীবোৰ সংকুচিত হ’ব পাৰে আৰু অক্সিজেন যোগান বন্ধ কৰিব পাৰে। এটা মিগ্ৰেইনাছ ষ্ট্ৰোক হঠাতে আঘাত কৰিব পাৰে আৰু ই এক জৰুৰীকালীন অৱস্থা। ই সদায়ে এক আভা, পোহৰৰ প্ৰতি বিতৃষ্ণা, কʼলা দাগ, হাত বা মুখৰ জিনজিননিৰ দৰে অস্বাভাৱিক সংবেদনৰ এক সংহতিৰ সৈতে ঘটে।
৩. ইনফাৰ্কচন অবিহনে স্থিৰ আভা: মাইগ্ৰেইন থকা চাৰিজনৰ ভিতৰত এজনৰ আভা থাকিব পাৰে। কিন্তু কেতিয়াবা আক্ৰমণৰ পিছত ই এসপ্তাহতকৈও অধিক সময় থাকে। কেতিয়াবাহে, আপোনাৰ আভা আৰু লক্ষণ যেনে- উশাহ লোৱাত সমস্যা আৰু মাহ বা বছৰৰ বাবে জঠৰতা থাকিব পাৰে।
৪. মাইগ্ৰেইন-প্ৰেৰিত চিজাৰ: এই বিৰল ঘটনাটো মৃগীৰোগৰ চিজাৰৰ দৰে লাগিব পাৰে। এইটো আভাৰ সৈতে মাইগ্ৰেইনৰ সময়ত বা সোনকালে হয়। মৃগীৰোগ আৰু মাইগ্ৰেইন কেতিয়াবা একেলগে হʼব পাৰে।
মাইগ্ৰেইনৰ সমস্যাৰ অন্যান্য জটিলতাসমূহ এনেধৰণৰ হʼব পাৰে –
- মাইগ্ৰেইন থকা লোকসকলৰ আনতকৈ হতাশা আৰু উদ্বেগ হোৱাৰ সম্ভাৱনা অধিক। সেয়া মুৰৰ বিষৰ বাবে হ’ব পাৰে, বা হতাশা বা উদ্বেগৰ ফলত মাইগ্ৰেইন হ’ব পাৰে।
- ভাৰ্টিগোয়ে আপোনাক মূৰ ঘূৰোৱা অনুভৱ কৰায়, বা আপুনি ঘূৰি থকাৰ দৰে ভাৰসাম্যহীনতা অনুভৱ কৰিব পাৰে। গতিৰ ৰোগ (Motion sickness) হোৱাৰ সম্ভাৱনা থকা লোকসকলৰ মাইগ্ৰেইনৰ সময়ত ভাৰ্টিগো অধিক সঘনাই হয়।
- মাইগ্ৰেইন হোৱা লোকসকলৰ চেৰোটনিনৰ স্তৰ হ্ৰাস হ’ব পাৰে, যি গৱেষকসকলৰ মতে গতি ৰোগ আৰু ওকালি অহাৰ দৰে লক্ষণৰ সৈতে সম্পৰ্কিত।
- ট্ৰিপ্টেন নামৰ ঔষধে মাইগ্ৰেইন আক্ৰমণৰ চিকিৎসা কৰিব পাৰে, কিন্তু আপুনি সেইবোৰ প্ৰতিদিনে গ্ৰহণ কৰা উচিত নহয়। এইবোৰে আন ঔষধৰ সৈতে সমক্ৰিয়া কৰিব পাৰে, যেনে সাধাৰণ এণ্টিডিপ্ৰেচেণ্ট, যি আপোনাৰ চেৰোটনিনৰ স্তৰ বৃদ্ধি কৰে। ইয়াৰ ফলত বিভ্ৰান্তি, ডায়েৰিয়া, পেশীৰ জিনজিননি আৰু দ্ৰুত হৃদযন্ত্ৰৰ স্পন্দন আদিৰ দৰে গুৰুতৰ জটিলতা হ’ব পাৰে।
- মাইগ্ৰেইনৰ বিষ আৰু অস্বস্তিই আপোনাক টোপনি যোৱাৰ পৰা বিৰত কৰিব পাৰে। আপুনি অতি সোনকালে সাৰ পাব পাৰে বা সতেজ অনুভৱ নকৰিব পাৰে। গুৰুতৰ মাইগ্ৰেইন হোৱা লোকসকলৰ ক্ষেত্ৰত অনিদ্ৰা অধিক বেছি আৰু অধিক সঘনাই হোৱা দেখা যায়।
- মাইগ্ৰেইনৰ বাবে বিষ নিৰাময়ক যেনে- এচপিৰিন বা আইবুপ্ৰফেন। যদি আপুনি অত্যাধিক সময়ৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰি আহিছে তেন্তে নন-ষ্টেৰইডেল এণ্টি-ইনফ্লেমেটৰী ঔষধৰ ফলত আলচাৰ, পেটৰ বিষ বা ৰক্তক্ষৰণ হ’ব পাৰে।
সামৰণি | Conclusion
উক্ত প্ৰৱন্ধটিত আপোনাক মাইগ্ৰেইনৰ Migraine সমস্যা আৰু ইয়াৰ সৈতে জড়িত তথ্যবোৰৰ বিষয়ে অৱগত কৰোৱা হʼল। এই তথ্যবোৰ কেৱল আপোনাৰ জ্ঞানাৰ্থেহে আগবঢ়োৱা হৈছে। উক্ত প্ৰাকৃতিক প্ৰতিকাৰবোৰৰ দ্বাৰা লাভান্বিত হʼব নোৱাৰিলে ডাক্তৰৰ কাষ চাপক। আশা কৰো এই প্ৰৱন্ধটিত সন্নিবিষ্ট তথ্যবোৰে আপোনাৰ বিভিন্ন ধৰণে সহায় কৰিব। ধন্যবাদ!
My self Mahezubin Saikia. Working in Dev Library as a Content Writer. A website that provides all SCERT, NCERT 3 to 12, and BA, B.com, B.Sc, and Computer Science with Post Graduate Notes & Suggestions, Novel, eBooks, Health, Finance, Biography, Quotes, Study Materials, and more.
