মৌলিক কৰ্তব্যসমূহ (Fundamental Duties) ভাৰতীয় সংবিধানৰ এক অবিচ্ছেদ্য অংগ, যি সকলো নাগৰিকৰ দেশপ্ৰেমৰ ভাৱনা কঢ়িয়াই অনা আৰু ভাৰতৰ ঐক্য বজাই ৰখাত সহায় কৰাৰ নৈতিক দায়বদ্ধতা প্ৰতিফলিত কৰে। স্বৰণ সিং সমিতিৰ (Swaran Singh Committee) পৰামৰ্শ অনুসৰি 1976 চনত 42 তম সংশোধনী আইনৰ দ্বাৰা এই কৰ্তব্যবোৰ সংবিধানত যোগ কৰা হৈছিল। এই কৰ্তব্যসমূহ অনুচ্ছেদ 51A-ৰ অধীনত সংবিধানৰ চতুৰ্থ খণ্ডত সন্নিবিষ্ট কৰা হৈছে। মৌলিক কৰ্তব্য সমূহে নাগৰিকসকলৰ বাবে এক নিৰন্তৰ স্মাৰক হিচাপে কাম কৰে যে তেওঁলোকৰ অধিকাৰ উপভোগ কৰাৰ সময়ত, তেওঁলোকে ৰাষ্ট্ৰৰ প্ৰতি তেওঁলোকৰ দায়িত্বও পালন কৰিব লাগিব। এই কৰ্তব্যসমূহে সংবিধান বজাই ৰখা, সম্প্ৰীতি বৃদ্ধি কৰা আৰু দেশৰ ঐতিহ্য আৰু পৰিৱেশ সুৰক্ষিত কৰাৰ গুৰুত্বৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে। মৌলিক কৰ্তব্যৰ অন্তৰ্ভুক্তিৰ উদ্দেশ্য হৈছে নাগৰিকসকলৰ মাজত প্ৰতিশ্ৰুতি আৰু দায়বদ্ধতাৰ অনুভূতি প্ৰেৰিত কৰা, দেশপ্ৰেমৰ মনোভাৱ বৃদ্ধি কৰা আৰু দেশৰ সামগ্ৰিক বিকাশত অৰিহণা যোগোৱা।
ঐতিহাসিক পটভূমি | Historical Background of Fundamental Duties
ভাৰতীয় সংবিধানত মৌলিক কৰ্তব্যৰ অন্তৰ্ভুক্তি ছোভিয়েট ইউনিয়নৰ সংবিধানৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত হৈছিল, যিয়ে ইয়াৰ নাগৰিকসকলৰ বাবে কৰ্তব্য গণনা কৰিছিল। অৱশ্যে ভাৰতীয় সংবিধান প্ৰণেতাসকলে প্ৰথমতে কৰ্তব্যসমূহ বাদ দি কেৱল মৌলিক অধিকাৰসমূহ অন্তৰ্ভুক্ত কৰাৰ সিদ্ধান্ত লৈছিল। 1976 চনত ভাৰতীয় সংবিধানৰ 42 তম সংশোধনীৰ দ্বাৰা প্ৰৱৰ্তন কৰা, এই মৌলিক কৰ্তব্যবোৰ অনুচ্ছেদ 51এ-ৰ অধীনত অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল। ইন্দিৰা গান্ধীৰ জৰুৰীকালীন যুগত এই সংশোধনীৰ উদ্দেশ্য আছিল নাগৰিকসকলৰ অধিকাৰক সংশ্লিষ্ট কৰ্তব্যৰ সৈতে সন্তুলিত কৰা, জনসাধাৰণৰ মাজত দায়িত্ববোধ আৰু নৈতিক আচৰণ নিশ্চিত কৰা।
মৌলিক কৰ্তব্যৰ ঐতিহাসিক পটভূমি সংবিধান পৰ্যালোচনা কৰিবলৈ 1976 চনত গঠন কৰা স্বৰণ সিং সমিতিৰ পৰামৰ্শৰ পৰা পোৱা যায়। সমিতিখনে পৰামৰ্শ দিছিল যে মৌলিক অধিকাৰৰ পৰিপূৰক হ’বলৈ আৰু নাগৰিকসকলক ৰাষ্ট্ৰ নিৰ্মাণ আৰু সামাজিক সম্প্ৰীতিৰ দিশত পথ প্ৰদৰ্শন কৰিবলৈ কৰ্তব্যৰ এক সংহতি অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হ’ব। এই কৰ্তব্যসমূহে সংবিধানক বজাই ৰখা, ৰাষ্ট্ৰীয় প্ৰতীকসমূহক সন্মান কৰা, পৰিৱেশ সুৰক্ষিত কৰা, আৰু উমৈহতীয়া ভাতৃত্ববোধৰ ভাৱনা কঢ়িয়াই অনা, ভাৰতীয় সমাজৰ মূল মূল্যবোধ আৰু ইয়াৰ গণতান্ত্ৰিক নীতিপ্ৰতিফলিত কৰাৰ গুৰুত্বৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে।
মৌলিক কৰ্তব্য সমূহ | The List of Fundamental Duties
অনুচ্ছেদ 51A অনুসৰি, ভাৰতীয় নাগৰিকৰ মৌলিক কৰ্তব্যবোৰ হৈছে:
- সংবিধান মানি চলিবলৈ আৰু ইয়াৰ আদৰ্শ আৰু প্ৰতিষ্ঠান, ৰাষ্ট্ৰীয় পতাকা আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় সংগীতক সন্মান কৰিবলৈ।
- স্বাধীনতাৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰীয় সংগ্ৰামক অনুপ্ৰাণিত কৰা মহৎ আদৰ্শবোৰ কঢ়িয়াই অনা আৰু অনুসৰণ কৰা।
- ভাৰতৰ সাৰ্বভৌমত্ব, ঐক্য আৰু অখণ্ডতা বজাই ৰখা আৰু সুৰক্ষিত কৰা।
- দেশৰ সুৰক্ষা আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় সেৱা আগবঢ়োৱাৰ।
- ধৰ্মীয়, ভাষিক আৰু আঞ্চলিক বা শাখাগত বৈচিত্ৰ্যঅতিক্ৰম কৰি ভাৰতৰ সকলো লোকৰ মাজত সম্প্ৰীতি আৰু উমৈহতীয়া ভাতৃত্ববোধ বৃদ্ধি কৰা; মহিলাৰ মৰ্যাদাৰ প্ৰতি অপমানজনক প্ৰথা ত্যাগ কৰা।
- দেশৰ মিশ্ৰিত সংস্কৃতিৰ সমৃদ্ধ ঐতিহ্যক মূল্য আৰু সংৰক্ষণ কৰা।
- অৰণ্য, হ্ৰদ, নদী আৰু বন্যপ্ৰাণীকে ধৰি প্ৰাকৃতিক পৰিৱেশ সুৰক্ষিত আৰু উন্নত কৰা, আৰু জীৱিত প্ৰাণীৰ প্ৰতি সহানুভূতি থকা।
- বৈজ্ঞানিক দৃষ্টিংগী, মানৱতাবাদ আৰু অনুসন্ধান তথা সংস্কাৰৰ মনোভাৱ বিকশিত কৰা।
- ৰাজহুৱা সম্পত্তি সুৰক্ষিত কৰা আৰু হিংসা পৰিহাৰ কৰা।
- ব্যক্তিগত আৰু সামূহিক কাৰ্যকলাপৰ সকলো ক্ষেত্ৰত উৎকৃষ্টতাৰ দিশত চেষ্টা কৰা যাতে ৰাষ্ট্ৰখন নিৰন্তৰ ভাৱে উচ্চ স্তৰৰ প্ৰচেষ্টা আৰু প্ৰাপ্তিলৈ উন্নীত হয়।
2002 চনত, 86 তম সংশোধনীয়ে একাদশ কৰ্তব্য যোগ দিছিল:
- ছয়ৰ পৰা চৈধ্য বছৰ বয়সৰ শিশুক শিক্ষাৰ সুযোগ প্ৰদান কৰা।
মৌলিক কৰ্তব্যৰ তাৎপৰ্য | Significance of Fundamental Duties
মৌলিক কৰ্তব্য সমূহে দায়িত্বশীল নাগৰিক গঢ় দিয়াত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে যিসকলে ৰাষ্ট্ৰলৈ ইতিবাচক অৱদান আগবঢ়ায়। নাগৰিকসকলে তেওঁলোকৰ দেশ আৰু দেশবাসীৰ প্ৰতি থকা নৈতিক দায়বদ্ধতাৰ নিৰন্তৰ স্মাৰক হিচাপে কাম কৰে। এই কৰ্তব্যবোৰৰ তাৎপৰ্য কেইবাটাও মাত্ৰাত বুজিব পাৰি:
- দেশপ্ৰেম আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় ঐক্যৰ প্ৰচাৰ (Promoting Patriotism and National Unity): ৰাষ্ট্ৰীয় প্ৰতীক আৰু সংবিধানৰ প্ৰতি সন্মানৰ ওপৰত গুৰুত্ব দি, মৌলিক কৰ্তব্যই নাগৰিকসকলৰ মাজত ৰাষ্ট্ৰীয় গৌৰৱ আৰু একতাৰ অনুভূতি জাগ্ৰত কৰে।
- নাগৰিক দায়বদ্ধতাক উৎসাহিত কৰা (Encouraging Civic Responsibility): এই কৰ্তব্যবোৰে নাগৰিক দায়বদ্ধতা আৰু নৈতিক আচৰণৰ গুৰুত্ব কঢ়িয়াই আনে, নাগৰিকসকলক সমাজ আৰু ৰাষ্ট্ৰক লাভান্বিত কৰা উপায়েৰে কাম কৰিবলৈ উৎসাহিত কৰে।
- অধিকাৰ আৰু কৰ্তব্যৰ ভাৰসাম্য (Balancing Rights and Duties) : মৌলিক কৰ্তব্যবোৰে মৌলিক অধিকাৰৰ প্ৰতিসন্তুলন হিচাপে কাম কৰে, নিশ্চিত কৰে যে ব্যক্তিগত স্বাধীনতাৰ প্ৰয়োগ সামূহিক হিতৰ মূল্যত নহয়।
- সামাজিক সংহতি বৃদ্ধি কৰা( Fostering Social Cohesion): সম্প্ৰীতি বৃদ্ধি কৰা আৰু মহিলাৰ মৰ্যাদাৰ প্ৰতি অপমানজনক প্ৰথা ত্যাগ কৰাৰ দৰে কৰ্তব্যই এক অধিক সামগ্ৰিক আৰু সংহত সমাজ গঢ়াত সহায় কৰে।
- পাৰিপাৰ্শ্বিক সুৰক্ষা (Environmental Protection): পৰিৱেশ সুৰক্ষিত কৰাৰ কৰ্তব্যই বহনক্ষম বিকাশ আৰু পাৰিপাৰ্শ্বিক সংৰক্ষণৰ গুৰুত্বৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে।
- শৈক্ষিক সশক্তিকৰণ (Educational Empowerment): শিক্ষা প্ৰদানৰ কৰ্তব্য অন্তৰ্ভুক্ত কৰি, সংবিধানে ৰাষ্ট্ৰীয় প্ৰগতিৰ বাবে অত্যাৱশ্যকীয় সাক্ষৰতা আৰু জ্ঞানৰ প্ৰচাৰত নাগৰিকৰ ভূমিকাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে।
আইনী স্থিতি আৰু প্ৰৱৰ্তন | Legal Status and Enforcement
মৌলিক অধিকাৰৰ বিপৰীতে, মৌলিক কৰ্তব্যবোৰ ন্যায়সঙ্গত নহয়, অৰ্থাৎ সেইবোৰ আদালতৰ দ্বাৰা প্ৰয়োগ কৰিব নোৱাৰি। অৱশ্যে, তেওঁলোকে নাগৰিক আৰু ৰাজ্যৰ বাবে পথপ্ৰদৰ্শক নীতি হিচাপে কাম কৰে। অ-ন্যায়সঙ্গত প্ৰকৃতিয়ে তেওঁলোকৰ গুৰুত্ব হ্ৰাস নকৰে; ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে, ই এই আশাক অংকিত কৰে যে নাগৰিকসকলে নৈতিক আৰু নাগৰিক দায়বদ্ধতাৰ ভাৱনাৰ বাবে এই কৰ্তব্যবোৰ পালন কৰিব।
অৱশ্যে, ন্যায়পালিকাই প্ৰায়ে নাগৰিকসকলৰ নৈতিক দায়বদ্ধতাৰ ওপৰত আলোকপাত কৰিবলৈ ইয়াৰ বিচাৰত মৌলিক কৰ্তব্য পালন কৰিছে। উদাহৰণ স্বৰূপে, ৰং বাহাদুৰ সিং Rang Bahadur Singh ৰ ক্ষেত্ৰত উত্তৰ প্ৰদেশ ৰাজ্য (২০০০), উচ্চতম ন্যায়ালয়ে সামাজিক সম্প্ৰীতি আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় অখণ্ডতা বজাই ৰখাত মৌলিক কৰ্তব্যৰ গুৰুত্বৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে।
মৌলিক কৰ্তব্য ৰূপায়ণত প্ৰত্যাহ্বান সমূহ | Challenges in Implementation of Fundamental Duties
অনুচ্ছেদ 51 A-ৰ অধীনত ভাৰতীয় সংবিধানত উল্লেখ কৰা অনুসৰি মৌলিক কৰ্তব্যবোৰ কাৰ্যকৰী কৰাটোৱে কেইবাটাও প্ৰত্যাহ্বানৰ সন্মুখীন হৈছে:
- সজাগতাৰ অভাৱ (Lack of awareness) : বহুতো নাগৰিকে তেওঁলোকৰ মৌলিক কৰ্তব্যৰ বিষয়ে অজ্ঞাত, যাৰ ফলত সাংবিধানিক আদৰ্শ আৰু স্থল বাস্তৱৰ মাজত ব্যৱধান হয়।
- শৈক্ষিক প্ৰণালী (Educational System): শিক্ষা প্ৰণালীয়ে প্ৰায়ে নাগৰিক শিক্ষাৰ ওপৰত পৰ্যাপ্ত গুৰুত্ব দিয়াত ব্যৰ্থ হয়, যাৰ ফলত শিক্ষাৰ্থীসকলৰ মাজত এই কৰ্তব্যবোৰ বুজি পোৱা আৰু প্ৰশংসা কৰাৰ অভাৱ হয়।
- সামাজিক মনোভাৱ (Societal Attitudes): গভীৰ ভাৱে অৱস্থিত সামাজিক মনোভাৱ আৰু আচৰণ, যেনে লিংগ বৈষম্য আৰু সাম্প্ৰদায়িকতাই কিছুমান মৌলিক কৰ্তব্যৰ কাৰ্যকৰী উপলব্ধিত বাধা দিয়ে।
- পাৰিপাৰ্শ্বিক অৱক্ষয় (Environmental Degradation): পৰিৱেশ সুৰক্ষিত কৰাৰ সাংবিধানিক কৰ্তব্য স্বত্বেও, প্ৰদূষণ আৰু বনধ্বংসৰ দৰে বিষয়বোৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰত্যাহ্বানৰ সৃষ্টি কৰি আহিছে, যি কৰ্তব্য আৰু ইয়াৰ ব্যৱহাৰিক প্ৰৱৰ্তনৰ মাজত সংযোগ বিচ্ছিন্ন হোৱাৰ কথা উল্লেখ কৰিছে।
- আইনী প্ৰয়োগযোগ্যতা (Legal Enforceability): মৌলিক অধিকাৰৰ বিপৰীতে, মৌলিক কৰ্তব্যবোৰ আইনৰ দ্বাৰা প্ৰয়োগযোগ্য নহয়, যাৰ ফলত নাগৰিকসকলক সেইবোৰ পূৰণ কৰিবলৈ বাধ্য কৰাটো প্ৰত্যাহ্বানজনক হৈ পৰে
এই প্ৰত্যাহ্বানসমূহৰ মোকাবিলা কৰাৰ বাবে শিক্ষা, আইনী সংস্কাৰ, জনসজাগতা অভিযান, আৰু নাগৰিক দায়বদ্ধতাৰ প্ৰচাৰৰ সৈতে জড়িত এক বহুমুখী দৃষ্টিভংগীৰ প্ৰয়োজন।
শিক্ষা আৰু সজাগতাৰ ভূমিকা | Role of Education and Awareness
সাংবিধানিক আদেশ আৰু ইয়াৰ উপলব্ধিৰ মাজৰ ব্যৱধান দূৰ কৰিবলৈ, শিক্ষা আৰু সজাগতা গুৰুত্বপূৰ্ণ। বিদ্যালয়ৰ পাঠ্যক্ৰমত নাগৰিক শিক্ষা অন্তৰ্ভুক্ত কৰিলে সৰুৰে পৰা মৌলিক কৰ্তব্যৰ বুজাবুজি তৈয়াৰ কৰাত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিব পাৰে। জনসজাগতা অভিযান আৰু সামূহিক কাৰ্যসূচীয়ে এই কৰ্তব্যবোৰ আৰু সেইবোৰৰ গুৰুত্বৰ বিষয়ে তথ্য প্ৰচাৰ কৰাত সহায় কৰিব পাৰে।
মৌলিক কৰ্তব্যৰ ৰূপায়ণৰ আগুৱাই যোৱাৰ পথ | The way forward in the implementation of Fundamental Duties
মৌলিক কৰ্তব্যৰ ৰূপায়ণ শক্তিশালী কৰাৰ বাবে এক বহুমুখী দৃষ্টিভংগীৰ প্ৰয়োজন:
- শৈক্ষিক সংস্কাৰ (Educational Reforms) : নাগৰিক শিক্ষা আৰু সাংবিধানিক মূল্যবোধক বিদ্যালয়ৰ পাঠ্যক্ৰমত একত্ৰিত কৰিলে অৱগত আৰু দায়িত্বশীল নাগৰিক সৃষ্টি কৰাত সহায় কৰিব পাৰে।
- জনসজাগতা অভিযান (Public Awareness Campaigns): চৰকাৰী আৰু বেচৰকাৰী সংগঠনবোৰে মৌলিক কৰ্তব্যৰ বিষয়ে সজাগতা বৃদ্ধি কৰিবলৈ অভিযান চলাব লাগে।
- সামূহিক ব্যস্ততা (Community Engagement): মৌলিক কৰ্তব্যৰ প্ৰচাৰত সম্প্ৰদায়ৰ নেতা আৰু স্থানীয় সংগঠনবোৰক নিয়োজিত কৰিলে সামূহিক দায়বদ্ধতাৰ অনুভূতি বৃদ্ধি কৰিব পাৰে আৰু অনুসৰণত উদগনি দিব পাৰে।
- ন্যায়িক সক্ৰিয়তা (Judicial Activism): ন্যায়পালিকাই ইয়াৰ বিচাৰত মৌলিক কৰ্তব্যৰ গুৰুত্বৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰাত সক্ৰিয় ভূমিকা পালন কৰি থাকিব পাৰে, যাৰ ফলত তেওঁলোকৰ নৈতিক আৰু নাগৰিক গুৰুত্ব শক্তিশালী হ’ব পাৰে।
- নীতিগত পদক্ষেপ (Policy Initiatives): নীতি নিৰ্মাতাসকলে ৰণনীতি আৰু কাৰ্যসূচী প্ৰস্তুত কৰিব লাগে যি মৌলিক কৰ্তব্যৰ চেতনাৰ সৈতে সংগতি ৰাখে, যাতে আইন আৰু নীতিয়ে সাংবিধানিক দৃষ্টিভঙ্গী প্ৰতিফলিত কৰে।
উপসংহাৰ | Conclusion
মৌলিক কৰ্তব্য হৈছে ভাৰতীয় গণতন্ত্ৰৰ এক আধাৰশিলা, যি নাগৰিকসকলে তেওঁলোকৰ ৰাষ্ট্ৰ আৰু সহ-নাগৰিকসকলৰ প্ৰতি থকা নৈতিক আৰু নাগৰিক দায়বদ্ধতাক মূৰ্ত কৰে। যদিও সেইবোৰ আইনীভাৱে প্ৰয়োগযোগ্য নহ’ব পাৰে, সেইবোৰৰ গুৰুত্ব অতিৰিক্ত কৰিব নোৱাৰি। দেশপ্ৰেম, নাগৰিক দায়বদ্ধতা, সামাজিক সংহতি আৰু পৰিৱেশ সংৰক্ষণৰ প্ৰচাৰকৰি, মৌলিক কৰ্তব্যবোৰে সমাজৰ সামগ্ৰিক বিকাশত অৰিহণা যোগায়। এই কৰ্তব্যবোৰৰ সম্ভাৱনা সম্পূৰ্ণৰূপে উপলব্ধি কৰিবলৈ, শিক্ষা, সজাগতা আৰু সামূহিক ব্যস্ততাৰ ক্ষেত্ৰত একত্ৰিত প্ৰচেষ্টা অপৰিহাৰ্য। কেৱল এই নীতিসমূহৰ প্ৰতি এক সামূহিক প্ৰতিশ্ৰুতিৰ জৰিয়তে ভাৰতে ইয়াৰ সংবিধানত সন্নিবিষ্ট আদৰ্শসমূহ প্ৰাপ্ত কৰিব পাৰে আৰু এক অধিক ন্যায়সঙ্গত, আৰু সুসংগত সমাজ গঢ়ি তুলিব পাৰে।
FAQ
১. মৌলিক কৰ্তব্য মানে কি?
উত্তৰ: মৌলিক কৰ্তব্য হৈছে নৈতিক দায়বদ্ধতা যাক ভাৰতৰ প্ৰতিজন নাগৰিকে দেশপ্ৰেমৰ ভাৱনা কঢ়িয়াই আনিবলৈ আৰু ভাৰতৰ ঐক্য বজাই ৰাখিবলৈ অনুসৰণ কৰিব বুলি আশা কৰা হয়। এই কৰ্তব্যসমূহ ভাৰতীয় সংবিধানত উল্লেখ কৰা হৈছে।
২.ভাৰতীয় সংবিধানত মৌলিক কৰ্তব্যবোৰ ক’ত উল্লেখ কৰা হৈছে?
উত্তৰ: মৌলিক কৰ্তব্যসমূহ অনুচ্ছেদ 51A-ৰ অধীনত ভাৰতীয় সংবিধানৰ চতুৰ্থ খণ্ডত তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে।
৩.মৌলিক কৰ্তব্য কিমান বিধ?
উত্তৰ: প্ৰথমতে, দহটা মৌলিক কৰ্তব্য আছিল। 2002 চনৰ 86 তম সংশোধনী আইনে একাদশ কৰ্তব্য যোগ কৰে, যাৰ ফলত মুঠ এঘাৰটা মৌলিক কৰ্তব্য হয়।
৪.মৌলিক কৰ্তব্যসমূহ আইনৰ দ্বাৰা প্ৰযোজ্য নেকি?
উত্তৰ: মৌলিক অধিকাৰৰ বিপৰীতে, মৌলিক কৰ্তব্যবোৰ আইনৰ দ্বাৰা প্ৰয়োগযোগ্য নহয়। অৱশ্যে, এইবোৰ ৰাষ্ট্ৰৰ সামগ্ৰিক বিকাশৰ বাবে অত্যাৱশ্যকীয় বুলি গণ্য কৰা হয় আৰু আইনৰ বৈধতা ব্যাখ্যা কৰিবলৈ আদালতৰ দ্বাৰা ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি।
৫. মৌলিক কৰ্তব্যৰ তাৎপৰ্য কি?
উত্তৰ: মৌলিক কৰ্তব্যই নাগৰিকসকলৰ বাবে এক নিৰন্তৰ স্মাৰক হিচাপে কাম কৰে যে তেওঁলোকৰ অধিকাৰ উপভোগ কৰাৰ সময়ত, তেওঁলোকৰ দেশৰ প্ৰতি কিছুমান দায়িত্বও আছে। এই কৰ্তব্যবোৰৰ লক্ষ্য হৈছে নাগৰিকসকলৰ মাজত অনুশাসন আৰু প্ৰতিশ্ৰুতিৰ অনুভূতি বৃদ্ধি কৰা।
Read Also: আন্তৰ্জাতিক অহিংসা দিৱস | International Day of Non-Violence Essay In Assamese
My self Mahezubin Saikia. Working in Dev Library as a Content Writer. A website that provides all SCERT, NCERT 3 to 12, and BA, B.com, B.Sc, and Computer Science with Post Graduate Notes & Suggestions, Novel, eBooks, Health, Finance, Biography, Quotes, Study Materials, and more.
