Class 9 Commerce Elective Chapter 1 ব্যৱসায়ৰ বুনিয়াদ Solutions, SEBA Class 9 Banijya Parichoy Question Answer, Class 9 Commerce Elective Chapter 1 ব্যৱসায়ৰ বুনিয়াদ Notes to each chapter is provided in the list so that you can easily browse throughout different chapter Assam Board Banijya Parichoy Elective Notes Class 9 SEBA and select needs one.
Class 9 Commerce Elective Chapter 1 ব্যৱসায়ৰ বুনিয়াদ
Also, you can read the SCERT book online in these sections Solutions by Expert Teachers as per SCERT (CBSE) Book guidelines. SEBA Commerce Elective Class 9 Question Answer. These solutions are part of SCERT All Subject Solutions. Here we have given Class 9 Commerce Elective Solutions for All Chapter, You can practice these here.
ব্যৱসায়ৰ বুনিয়াদ
Chapter – 1
| প্রথম খণ্ড: ব্যৱসায় অধ্যয়ন |
প্রশ্নাৱলী
১। মানুহৰ কাৰ্যকলাপসমূহৰ শ্ৰেণীবিভাজন কৰা।
উত্তৰঃ
২। অর্থনৈতিক কার্যকলাপ আৰু অনা অর্থনৈতিক কার্যকলাপ বুলিলে কি বুজা? উদাহৰণ দিয়া।
উত্তৰঃ অর্থনৈতিক কার্যকলাপ (Economic Activities): জীৱন নিৰ্বাহৰ উদ্দেশ্যে আৰু অৰ্থ উপাৰ্জনৰ কাৰণে মানুহে যিবিলাক কার্য সম্পাদন কৰে, সেইবিলাক কার্যক অর্থনৈতিক কার্যকলাপ বোলে। উদাহৰণস্বৰূপে- ব্যৱসায় কৰা, চাকৰি কৰা, সা-সামগ্রী বিক্ৰী কৰা ইত্যাদি।
অনা-অর্থনৈতিক কার্যকলাপ (Non-Economic Activities): যিবিলাক কার্যকলাপ মানুহে জীয়াই থাকিবলৈ বা উপাৰ্জন কৰিবলৈ সম্পাদন নকৰে যিবিলাক কাৰ্যকলাপৰ দ্বাৰা মানুহৰ শাৰীৰিক আৰু মানসিক উৎকর্ষ সাধন হয় তথা ব্যক্তিগত সন্তুষ্টি লাভ কৰে, তেনে কার্যকলাপ সমূহক অনা-অর্থনৈতিক কার্যকলাপ বোলা হয়।
যেনে- ধ্যান, প্রেম, আনন্দ ইত্যাদি।
৩। ব্যৱসায় মানে কি বুজা? ব্যৱসায়ৰ বৈশিষ্টাবলীসমূহ লিখা।
উত্তৰঃ লাভ অৰ্জনৰ বাবে কোনো সামগ্রী কিনা-বেচা কৰা বা উপাৰ্জন কৰা, বিনিময় কৰা, বিতৰণ কৰা, স্থানান্তৰ কৰা আৰু সেৱা যোগান ধৰা কাৰ্যকলাপক ব্যৱসায় বুলি কোৱা হয়।
ব্যৱসায়ৰ বৈশিষ্টাবলীসমূহ হল-
(ক) এক অর্থনৈতিক কার্যকলাপ: ব্যৱসায়ে বিভিন্ন ধৰণৰ অর্থনৈতিক কার্যকলাপ সামৰি লয়। ইয়াত অর্থনৈতিক কার্যকলাপ বুলিলে উপার্জন আৰু লাভ কৰাৰ উদ্দেশ্যে সামগ্ৰী আৰু সেৱা কিনা-বেচা কৰা কার্যকলাপসমূহক বুজায়। উদাহৰণস্বৰূপে, এজন দোকানীয়ে গ্রাহকক সামগ্রী বিক্ৰী কৰা কাৰ্য।
(খ) সামগ্ৰী আৰু সেৱা বিনিময়: এটা ব্যৱসায়ৰ বাবে সা-সামগ্ৰী আৰু সেৱাৰ আদান-প্রদান কৰাটো আৱশ্যক। যদি কোনোবা এজন ব্যক্তিয়ে তেওঁৰ ব্যক্তিগত ব্যৱহাৰৰ বাবে সা-সামগ্রী কিনে তেন্তে এনে কাৰ্যক ব্যৱসায় বোলা নহয়। যিহেতু ই এক ব্যক্তিগত খৰচ। কিন্তু সেই একে কাৰ্য যদি ব্যৱসায়ৰ বাবে সম্পাদন কৰে, তেন্তে এনে কার্যক ব্যৱসায়ৰ হিচাপত ধৰা হয়।
(গ) নিয়মীয়া লেনদেন: ব্যৱসায় হৈছে এক প্ৰকাৰৰ নিয়মীয়া লেনদেন। অর্থাৎ এটা ব্যৱসায়ত কিনা- বেচা কার্যকলাপসমূহ দৈনন্দিন ৰূপত সংঘটিত হয়। উদাহৰণস্বৰূপে, যদি এজন ব্যক্তিয়ে এটা পুৰণি ৰেফ্রিজেৰেটৰ বিক্ৰী কৰি এটা নতুন ৰেফ্রিজেৰেটৰ ক্ৰয় কৰে, তেন্তে ই এক কিনা-বেচা কৰা কাৰ্য কিন্তু এনে কার্য যদি নিয়মিত ভাৱে নহয়, তেন্তে ইয়াক ব্যৱসায় বুলি কোৱা নহয়।
(ঘ) লাভৰ মনোবৃত্তি: যিকোনো ব্যৱসায়ৰ মূল উদ্দেশ্য হৈছে লাভ অর্জন কৰা। এটা ব্যৱসায়ত সংঘটিত হোৱা প্রতিটো কিনা-বেচা কৰা কাৰ্যৰ উদ্দেশ্য লাভ অর্জন কৰা হোৱাটো বাঞ্চনীয়। এটা ব্যৱসায়ত লাভ অর্জন কৰিব যাওঁতে লোকচানৰো সম্মুখীন হয়। তথাপি লোকচানৰ সময়তো এটা ব্যৱসায়ীয়ে লাভ অৰ্জন কৰাৰ উদ্দেশ্য কেতিয়াও বাদ নিদিয়ে।
(ঙ) বিপদশংকা: বিপদশংকা হৈছে এটা ব্যৱসায়ৰ ফলাফলৰ লগত জড়িত থকা অনিশ্চয়তাসমূহ। কম- বেছি পৰিমাণে সকলো ব্যৱসায়ত বিপদশংকা বা অনিশ্চয়তা জড়িত হৈ থাকে। ইয়াৰ অৰ্থ এয়া যে, সকলো ব্যৱসায়তে কিছুমান আসোঁৱাহ বা প্রত্যাহ্বান থাকে, যি ব্যৱসায়ৰ লোকচানৰ উৎস হ’ব পাৰে। ব্যৱসায় বুলিলে সকলো সময়তে লাভ অৰ্জন কৰা নুবুজায়। এটা ব্যৱসায়ত লাভৰ দৰে লোকচানকো সমান্তৰালভাৱে গণ্য কৰা হয়। ব্যৱসায়ত লোকচান হোৱাৰ সম্ভাৱনীয়তাকে বিপদশংকা (Risk) হিচাপে জনা যায়। মানুহৰ জীৱনত উত্থান-পতন থকাৰ নিচিনাকৈ এটা ব্যৱসায়তো লাভ লোকচান থাকে আৰু ইয়াক লৈ এটা ব্যৱসায় আগবাঢ়ি যায়।
৪। বৃত্তি মানে কি বুজা? বৃত্তিৰ বৈশিষ্ট্যসমূহ উল্লেখ কৰা।
উত্তৰঃ বৃত্তি বুলিলে এক অর্থনৈতিক সেৱাক বুজায় যাক সম্পাদন কৰাৰ উদ্দেশ্যে এজন ব্যক্তিৰ বিশেষ জ্ঞান, কৌশল, দক্ষতা বা নিপুনতা থকাটো প্রয়োজন।
বৃত্তিৰ বৈশিষ্ট্যসমূহ হল (Characteristics of Profession): (ক) বিশেষ জ্ঞান আৰু কৌশলঃ এটা বৃত্তিৰ সকলোতকৈ ডাঙৰ বৈশিষ্ট্যটো হৈছে যে এজন বৃত্তিধাৰী কোনো এক বিষয়ত বা যিকোনো ক্ষেত্রত বিশেষ জ্ঞান আৰু কাৰিকৰী কৌশলৰ অধিকাৰী হ’ব লাগিব।
(খ) প্রশিক্ষণ আৰু অভিজ্ঞতা: যিকোনো বৃত্তিধাৰীৰ প্ৰশিক্ষণ আৰু অভিজ্ঞতা থকাটো নিতান্ত প্রয়োজন। এই কার্য কোনো ব্যক্তিয়ে তেওঁ অর্জন কৰা বিশেষ জ্ঞান আৰু কৌশলৰ বিনিময়ত সম্পাদন কৰে।
(গ) প্রতিনিধিত্বমূলক বৃত্তিমুখী সংঘ স্থাপন: ইয়াৰ তৃতীয় বৈশিষ্ট্য হৈছে যে কিছুমান বিশেষ ব্যক্তি, সংস্থা বা সংঘ থাকে, যিবিলাকে তলত উল্লেখ কৰা কাৰ্যসমূহ সম্পাদন কৰে-
(ⅰ) ইয়াৰ সদস্য সমূহৰ আচৰণসমূহ নিয়ন্ত্ৰণ কৰা।
(ii) বৃত্তিধাৰীসকলৰ কাৰ্যসমূহক গতিফল দেখুওৱাৰ বাবে এক আচৰণ বিধি প্রস্তুত কৰা।
(iii) ইয়াৰ বৃত্তিধাৰীসকলৰ ভাবমূর্তি গঢ় দিয়া আৰু উত্তৰণ ঘটোৱা।
(iv) ইয়াৰ সদস্যসকলৰ ন্যূনতম অর্হতা নির্ধাৰণ কৰা।
(v) বৃত্তিধাৰী সকলৰ প্রবেশপথ মুকলি কৰা।
(ঘ) আচৰণ বিধি: বৃত্তিধাৰী সদস্য সকলে নিৰ্ধাৰিত আচৰণ বিধিসমূহ পালন কৰিবলৈ বাধ্য। এই আচৰণ বিধিসমূহে নিৰ্দ্ধাৰিত নীতি – নিয়মসমূহৰ লগতে সাধুতা, সমন্বয়, নৈতিকতা, ইত্যাদিৰ সৈতে জড়িত হৈ থাকে।
(ঙ) সেৱা কাৰ্যৰ প্ৰাধান্য: অন্যান্য ব্যৱসায়ৰ দৰে যিকোনো বৃত্তি নির্বাচন কৰাৰ মূল উদ্দেশ্য হৈছে আয় বা লাভ অৰ্জন কৰা। ইয়াত এজন বৃত্তিধাৰীয়ে তেওঁ অৰ্জন কৰা বিশেষ জ্ঞান বা কৌশলেৰে সেৱা আগবঢ়োৱাৰ বিনিময়ত ধন উপার্জন কৰিবলৈ সমর্থ হয়। সেয়েহে এজন বৃত্তিধাৰীক সমাজত সম্মানৰ দৃষ্টিৰে চোৱা হয়।
৫। নিয়োগ বা নিয়োজন মানে কি বুজা? ইয়াৰ বৈশিষ্ট্যসমূহ উল্লেখ কৰা।
উত্তৰঃ নিয়োগ বা নিয়োজন হৈছে এক প্ৰকাৰৰ অৰ্থনৈতিক কার্যকলাপ য’ত এচাম মানুহে কোনো বিশেষ ব্যক্তি বা প্রতিষ্ঠানৰ বাবে কাম কৰে আৰু তাৰ বিনিময়ত আর্থিকভাবে উপার্জন কৰে।
ইয়াৰ বৈশিষ্ট্যসমূহ হল —
(ক) সেৱা আগবঢ়োৱা: নিয়োগ বা নিয়োজনৰ প্ৰথম বৈশিষ্ট্য হৈছে যে ইয়াত আনৰ বাবে কাম কৰা হয় বা সেৱা আগবঢ়োৱা হয়।
(খ) ব্যক্তিগত সেৱা: নিয়োগ বা নিয়োজনৰ অধীনত প্রতিজন ব্যক্তিয়ে তেওঁ যাৰ অধীনত কাম কৰে, তাৰ প্রতি সেৱা আগবঢ়োৱা হয়। সেই ব্যক্তিয়ে কাৰো পৰা সেৱা লাভ নকৰে।
(গ) চুক্তি: ইয়াত দুয়োপক্ষৰ মাজত নিযুক্তক আৰু কৰ্মচাৰীৰ সম্পর্ক থাকিব লাগিব আৰু এই সম্পর্ক চুক্তিবদ্ধ হ’ব লাগিব। এই চুক্তিৰ আধাৰত এজন ব্যক্তিয়ে নিযুক্ত কৰাৰ বাবে সেৱা আগবঢ়ায় আৰু তাৰ বিনিময়ত দৰমহা লাভ কৰে।
(ঘ) সেৱক: এজন কৰ্মচাৰীয়ে নিযুক্তকৰ ওচৰত এজন সেৱকৰ দৰে সেৱা আগবঢ়ায়। অর্থাৎ তেওঁক প্রতিটো ক্ষেত্রতে নিযুক্তকৰ আদেশ আৰু নিৰ্দেশাৱলীৰ মতে কাম কৰিবলৈ বাধ্য হয়।
(৫) মূলধনৰ প্ৰয়োজন নহয়: নিযুক্তিত ব্যৱসায়ৰ দৰে কোনো মূলধনৰ প্রয়োজন নহয়। অর্থাৎ ইয়াত যি মূলধন প্রয়োজন হয়, সেয়া গৰাকীয়ে আগবঢ়ায়, কর্মচাৰীয়ে মূলধন যোগান ধৰিব নালাগে।
৬। উদ্যোগ মানে কি বুজা?
উত্তৰঃ উদ্যোগ হৈছে এক অর্থনৈতিক কার্যকলাপ, য’ত বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ কেঁচামাল সংগ্ৰহ কৰি সেইবিলাক বিভিন্ন প্ৰক্ৰিয়াৰ মাজেদি আকৃতিৰ পৰিৱৰ্তন ঘটাই মানুহৰ ব্যৱহাৰৰ বাবে উপযোগী কৰি তোলা হয়।
৭। উদ্যোগৰ বিভিন্ন প্রকাৰসমূহ বর্ণনা কৰা।
উত্তৰঃ উদ্যোগৰ বিভিন্ন প্ৰকাৰসমূহ (Types of Industry):
(ক) প্রাথমিক উদ্যোগ (Primary Industry): প্রাকৃতিক সম্পদ আহৰণ কৰি মানুহৰ ব্যৱহাৰৰ উপযোগী কৰা বা পুনঃ উৎপাদনৰ বাবে সক্ষম কৰা আৰু জৈৱ পদার্থ উন্নয়ণ কৰি পুনঃ উৎপাদন কৰা বা প্ৰাণীৰ প্রজনন ঘটাই কার্য সম্পাদন কৰা উদ্যোগসমূহক প্রাথমিক উদ্যোগ বোলে।
প্রাথমিক উদ্যোগ সমূহক দুটা ভাগত ভাগ কৰা হৈছে-
(i) সৃষ্টিমূলক উদ্যোগ (Genetic Industry): কৃত্রিম প্রণালীৰে জীৱ-জন্তু, গছ-গছনিৰ বংশ বৃদ্ধি কৰা আৰু কোনো উৎপাদনৰ উপযোগিতা সৃষ্টি কৰা কাৰ্যত লিপ্ত থকা উদ্যোগক, সৃষ্টিমূলক উদ্যোগ বোলা হয়। উদাহৰণস্বৰূপে- দুগ্ধ পাম, নাৰ্চাৰী, হাঁহ-কুকুৰা পালন ইত্যাদি।
(ii) উৎঘাটনমূলক উদ্যোগ (Extractive Industry): যিবিলাক উদ্যোগে প্রাকৃতিক সম্পদ আহৰণ বা উৎঘাটন কৰে, সেইবিলাক উদ্যোগক উৎঘাটনমূলক উদ্যোগ বোলা হয়। যেনে- ভূ-গৰ্ভৰ পৰা কয়লা, খাৰুৱা তেল, প্রাকৃতিক গেছ আহৰণ কৰা, শিলৰ কোৱাৰিৰ পৰা শিল আহৰণ কৰা বা কৃষিৰ পৰা নানা শস্য আহৰণ কৰা ইত্যাদি।
(খ) গৌণ উদ্যোগ (Secondary Industry): যিবিলাক উদ্যোগ প্রাথমিক উদ্যোগৰ দ্বাৰা উৎপাদিত সামগ্ৰীৰ পুনঃ আকৃতিৰ পৰিবর্তন ঘটাই অন্যান্য সামগ্রী প্রস্তুত কৰা কাৰ্যত লিপ্ত থাকে, তেনে উদ্যোগক গৌণ উদ্যোগ বোলা হয়। উদাহৰণস্বৰূপে- গছৰ পৰা কপাহ উৎপাদন কৰাটো প্রাথমিক উদ্যোগ আৰু সেই কপাহৰ পৰা কাপোৰ তৈয়াৰ কৰাটো গৌণ উদ্যোগ।
গৌণ উদ্যোগসমূহ দুটা ভাগ ভাগ কৰা হৈছে-
(i) উৎপাদনমূলক উদ্যোগ (Manufacturing Industry): যিবিলাক উদ্যোগত কেঁচামাল বা অর্ধোৎপাদিত সামগ্রী, যন্ত্ৰ আৰু মানুহৰ দ্বাৰা ব্যৱহাৰৰ উপযোগী কৰি তোলা হয়, তেনে উদ্যোগক উৎপাদনমূলক উদ্যোগ বোলে। উদাহৰণস্বৰূপে- বাঁহৰ পৰা কাগজ প্রস্তুত কৰা, কুঁহিয়াৰৰ পৰা চেনি প্রস্তুত কৰা ইত্যাদি।
(ii) নির্মাণমূলক উদ্যোগ (Constructive Industry): যিবিলাক উদ্যোগে আন উদ্যোগে প্রস্তুত কৰা সামগ্ৰীৰ সহায়ত বিভিন্ন ধৰণৰ নিমার্ণমূলক কার্যকলাপ সম্পাদন কৰে, তেনে উদ্যোগক নির্মাণমূলক উদ্যোগ বোলে। এনে উদ্যোগৰ দ্বাৰা উৎপাদিত সামগ্রীসমূহ স্থায়ী প্রকৃতিৰ হয় আৰু জনসাধাৰণৰ সেৱাৰ উদ্দেশ্যে কৰা হয়। যেনে- ৰাস্তা, দলং, নদীবান্ধ নির্মাণ ইত্যাদি।
৮। বাণিজ্য মানে কি বুজা?
উত্তৰঃ উৎপাদনকাৰী আৰু উপভোক্তাসকলৰ মাজত সমন্বয় স্থাপন কৰিবলৈ যি প্রক্রিয়া অৱলম্বন কৰা হয়, তাক বাণিজ্য বোলা হয়।
৯। বাণিজ্যৰ বিভিন্ন অংশসমূহ বর্ণনা কৰা।
উত্তৰঃ (ক) আভ্যন্তৰীণ বা দেশীয় বেহা-বেপাৰ (Home Trade): সামগ্রী কিনা-বেচা কাৰ্যসমূহ দেশৰ চাৰিসীমা ভিতৰত সীমাবদ্ধ থাকিলে, ইয়াক আভ্যন্তৰীণ বা দেশীয় বেহা-বেপাৰ বোলে।
আভ্যন্তৰীণ বেহা-বেপাৰ সমূহ এনে ধৰণৰ হয় –
(i) স্থানীয় বেহা-বেপাৰ (Local Trade)
(ii) ৰাজ্যিক বেহা-বেপাৰ (State Trade)
(iii) আন্তঃ ৰাজ্যিক বা ৰাষ্ট্ৰীয় বেহা-বেপাৰ (Inter-state Trade)
(খ) বৈদেশিক বেহা-বেপাৰ (Foreign Trade): যিবিলাক বেহা-বেপাৰ দুখন দেশৰ মাজত সংঘটিত হয় বা যিবোৰ বেহা-বেপাৰ দেশীয় চাৰিসীমা অতিক্ৰম কৰি পৃথিৱীৰ বিভিন্ন ঠাইত বিৰাজমান, তাক বৈদেশিক বেহা-বেপাৰ বোলে। ইয়াৰ গুৰুত্ব দিনক দিনে বৃদ্ধি পাব ধৰিছে। ইয়াৰ মূল কাৰণ হৈছে, যিকোনো এখন দেশে ইয়াৰ প্রয়োজনীয় সকলোবোৰ সা-সামগ্ৰী অকলে উৎপাদন কৰিব নোৱাৰে। যাৰ ফলত ইয়াৰ বাবে আন এখন দেশৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰিবলগীয়া হয়।
বৈদেশিক বেপাৰ বাণিজ্যসমূহ তিনিটা ভাগত ভাগ কৰা হৈছে-
(ⅰ) আমদানি বেহা-বেপাৰ (Import Trade).
(ii) ৰপ্তানি বেহা-বেপাৰ (Export Trade).
(iii) পুনঃ ৰপ্তানি বেহা-বেপাৰ (Entrepot Trade).
১০। বেহা-বেপাৰৰ সহায়ক কাৰ্যসমূহ মানে কি বুজা? ইয়াৰ প্ৰকাৰসমূহ উল্লেখ কৰা।
উত্তৰঃ বাণিজ্য বুলিলে একমাত্র বেহা-বেপাৰকে নুবুজায়, বৰঞ্চ ই নানা ধৰণৰ সহায়ক কার্যকলাপক সামৰি লয়। সামগ্রী উৎপাদন বা সংগ্রহ, যোগান, বিতৰণ আৰু ক্রয়-বিক্রয় কার্যবিলাক যাতে ব্যাঘাত নজন্মাকৈ চলি থাকে, সেই উদ্দেশ্যে যিবোৰ প্রতিষ্ঠানে সামান্য মূল্যৰ বিনিময়ত বিভিন্ন প্ৰকাৰে সহায় কৰে, তাকে বেহা-বেপাৰৰ সহায়ক কাৰ্যসমূহ বুলি কোৱা হয়।
ইয়াৰ প্ৰকাৰসমূহ হল–
(ক) মধ্যস্থতাকাৰী (Middlemen).
(খ) পৰিবহন আৰু যোগাযোগ (Transport and Communication).
(গ) পণ্যাগাৰ (Warehousing).
(ঘ) বীমা (Insurance).
(ঙ) বেংকিং (Banking).
(চ) বিজ্ঞাপন (Advertisement).
