পৰম্পৰাগতভাৱে ৰোগ নিৰাময়ৰ ক্ষেত্ৰত অতীজৰে পৰা ভিন্ন ধৰণৰ ঔষধি গুণেৰে সমৃদ্ধ বনস্পতি আৰু ভেষজ উদ্ভিদ সমূহ ব্যৱহাৰ হৈ আহিছে। এই ঔষধি গুণেৰে পৰিপুষ্ট বনস্পতি আৰু ভেষজ উদ্ভিদ সমূহে নিজৰ ঔষধি মূল্যৰ বাবে আয়ুৰ্বেদিক চিকিৎসাত বহুলভাৱে ব্যৱহৃত হৈ আহিছে। এনে এবিধ উৎকৃষ্ট ভেষজ হৈছে বকুল। বকুল হৈছে ‘Sapotaceae’ পৰিয়াল এক মজলীয়া আকাৰৰ চিৰসেউজ ফল ধৰা গছ। এই উদ্ভিদ ভাৰত, শ্ৰীলংকা, আন্দামান দ্বীপপুঞ্জ, ম্যানমাৰ, ভাৰত-চীন আৰু উপদ্বীপীয় মালয়েছিয়াৰ পৰা ভানুৱাটুৰ স্থানীয়। মুৰৰ বিষ, দাঁতৰ বিষ, মুখৰ গহ্বৰৰ ৰোগ, বিষাক্ত ৰোগ, ডায়েৰিয়া আৰু অন্যান্য চিকিৎসাত এই উদ্ভিদ লাভকাৰী। এই প্ৰবন্ধটিত বকুলৰ উপকাৰিতাৰ Health Benefits of Spanish cherry বিষয়ে এক সাম্যক তথ্য বৰ্ণনা কৰা হৈছে।
Read also: Health Benefits of Passion fruit | লতাবেলৰ স্বাস্থ্যজনিত উপকাৰিতা
উদ্ভিদ বিৱৰণ | Plant description
বকুল হৈছে প্ৰায় ১৬ মিটাৰ (৫২ ফুট) উচ্চতাত উপনীত হোৱা চিৰসেউজ গছ। এই গছত ফুল এপ্ৰিলত ফুলে, আৰু জুন-অক্টোবৰৰ ভিতৰত ফল ধৰে। পাতবোৰ গাঢ় সেউজীয়া, ডিম্বাকৃতিৰ, ৫-১৪ চেমি (২.০-৫.৫ ইঞ্চি) দীঘল, আৰু ২.৫-৬ চেমি (০.৯৮-২.৩৬ ইঞ্চি) বহল। ফুলবোৰ বগা ৰঙৰ, লোমযুক্ত আৰু সুগন্ধি। ফলবোৰ মঙহাল, হালধীয়া আৰু মুগা ৰঙৰ, আৰু ইয়াত ডাঙৰ মুগা বৰণৰ বীজ থাকে। মণ্ডটোৰ হালধীয়া ৰং আছে আৰু ই খোৱা হয়। গছৰ বাকলি ডাঠ আৰু গাঢ় মুগা ৰঙৰ ক’লা বা ধূসৰ ক’লা দেখা যায়।
ৰসায়নিক উপাদান | Chemical constituents
- Sterols,
- Tannins
- D-Mannitol
- Beta sitosterol
- D- glucoside
- Pentacyclic triterpene acids
- Mimusops acid
- Spinasterol
- Taraxerol
বকুলৰ ভিন্ন আঞ্চলিক নাম | Different Regional Names of Spanish Cherry
- ইংৰাজী ভাষাত: Spanish cherry, Medlar, Bullet wood
- হিন্দী ভাষাত : Moulasiri
- কান্নাড়া ভাষাত: Bakulada hoovugalu
- বাংলা ভাষাত: Bakul
- গুজৰাটী ভাষাত: Bolasari
- মাৰাঠী ভাষাত: Elaingi
- তামিল ভাষাত: Bagulam, Magizhampoo
- তেলুগু ভাষাত: Pogada chettu
- অসমীয়া ভাষাত: Bokul
বকুলৰ জীৱবৈজ্ঞানিক শ্ৰেণীবিভাজন | Scientific Classification of Spanish Cherry
- Kingdom: Plantae
- Clade: Tracheophytes
- Clade: Angiosperms
- Clade: Eudicots
- Clade: Asterids
- Order: Ericales
- Family: Sapotaceae
- Genus: Mimusops
- Species: M. elengi
- Scientific name: Mimusops elengi
বকুলৰ স্বাস্থ্যজনিত উপকাৰিতা | Health Benefits of Spanish Cherry
১. ডায়েবেটিচৰ চিকিৎসা কৰে (Treats Diabetes)
বকুলৰ বীজৰ ডায়েবেটিচ প্ৰতিৰোধী গুণাগুণ আছে। এই ফলৰ বীজবোৰৰ সেৱনে ৰক্ত শৰ্কৰাৰ স্তৰ নিয়ন্ত্ৰণ কৰাত সহায় কৰিব। ই শৰীৰত ইনচুলিন উদ্দীপিত কৰাত সহায় কৰিব, যি সঠিক ৰক্ত শৰ্কৰাৰ স্তৰ বজাই ৰখাত সহায় কৰে।
২. উন্নত টোপনি বৃদ্ধি কৰে (Promotes better Sleep)
বকুল ফলত মেলাটোনিন নামৰ এক হৰমন আছে, যি ভাল আৰু শান্তিপূৰ্ণ টোপনি বৃদ্ধি কৰাত সহায় কৰে। মেলাটোনিন মগজুৰ পাইনেল গ্ৰন্থিৰ দ্বাৰা উৎপন্ন হয়। ই টোপনি আৰু জাগ্ৰত চক্ৰ নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব আৰু স্বাস্থ্যকৰ জীৱন চক্ৰৰ বাবে আপোনাৰ আভ্যন্তৰীণ শৰীৰৰ সময় নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব। সন্ধিয়াৰ আহাৰৰ ৩০ মিনিটৰ পিছত বকুল ফলৰ বীজৰ ডিচেক্টচন গ্ৰহণ কৰিলে মেলাটোনিন বৃদ্ধি কৰাত সহায় কৰিব।
৩. ষ্ট্ৰোকৰ আশংকা হ্ৰাস কৰে (Reduces the Risk of Stroke)
বকুলৰ কাৰ্ডিওভাস্কুলাৰ লাভালাভ আছে। বকুলত থকা এই এণ্টিঅক্সিডেণ্টক এন্থোচাইনিন বুলি কোৱা হয়, যি তেজৰ পৰা বেয়া কলেষ্টেৰলৰ স্তৰ হ্ৰাস কৰাত সহায় কৰে। তদুপৰি, এই ফলৰ এণ্টিঅক্সিডেণ্ট সম্পত্তিয়ে মুক্ত ৰেডিকেলৰ বিৰুদ্ধে কাৰ্যকৰীভাৱে যুঁজ দিব আৰু ৰক্তচাপৰ স্তৰ নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব। মিচিগান স্বাস্থ্য প্ৰণালী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ দ্বাৰা কৰা গৱেষণাই প্ৰমাণ কৰে যে বকুল ফলৰ সেৱনে ষ্ট্ৰোক আৰু অন্যান্য হৃদযন্ত্ৰৰ সমস্যাৰ আশংকা হ্ৰাস কৰাত সহায় কৰিব।
৪. অন্ত্ৰৰ আক্ৰমণৰ আশংকা হ্ৰাস কৰে (Lowers the Risk of Gut Attacks)
Boston University ঔষধ আৰু জনস্বাস্থ্যৰ দ্বাৰা ৬৩৩ জন অন্ত্ৰৰ ৰোগীৰ সৈতে কৰা গৱেষণাই প্ৰমাণ কৰে যে বকুল সেৱনে অন্ত্ৰৰ আক্ৰমণৰ ৩৫ শতাংশ বিপদাশংকা হ্ৰাস কৰাত সহায় কৰিব। দুদিন ধৰি এই মহিলা ভিথাই সেৱন কৰা অন্ত্ৰৰ ৰোগী সকলে বকুল নোখোৱা ব্যক্তিজনৰ তুলনাত অন্ত্ৰৰ আক্ৰমণৰ আশংকা ৩৫ শতাংশ হ্ৰাস কৰিব। বকুল ফল বা বকুল ফলৰ নিষ্কাশন বৃদ্ধি কৰিলে অন্ত্ৰৰ ফ্লেয়াৰৰ বিপদাশংকা হ্ৰাস হ’ব।
৫. ওজন হ্ৰাস কৰাত সহায় কৰে (Aids Weight loss)
আহাৰত বকুল যোগ কৰিলে কিছু শৰীৰৰ ওজন হ্ৰাস কৰাৰ পৰিকল্পনা কৰা লোকসকলক সহায় কৰিব। কিছুমান গৱেষণাই প্ৰমাণ কৰে যে বকুলৰ নিষ্কাশন গ্ৰহণ কৰিলে ওজন বৃদ্ধি বা শৰীৰৰ চৰ্বি পৰিহাৰ কৰাত সহায় কৰিব। ইয়াত কেলৰি কম, যাৰ অৰ্থ হৈছে এক কাপ বকুলত ১০০ কেলৰিতকৈ কম থাকে। লগতে, ই ভিটামিন সমৃদ্ধ যাতে ই শৰীৰৰ বিপাকীয় স্তৰ বৃদ্ধি কৰাত সহায় কৰে, আৰু ইয়াত মজলীয়া পৰিমাণৰ পানী থাকে যি শৰীৰৰ পৰা বিষাক্ত পদাৰ্থ বোৰ বাহিৰ কৰে।
৬. উচ্চ ৰক্তচাপ হ্ৰাস কৰে (Lowers Hypertension)
বকুল ফলবোৰ পটাছিয়ামৰ এক ভাল উৎস, যি শৰীৰৰ পৰা অতিৰিক্ত ছডিয়াম আঁতৰ কৰে। এই বকুলফল সেৱনে শৰীৰত ছডিয়াম আৰু পটাছিয়ামৰ পৰিমাণ সন্তুলিত কৰাত সহায় কৰিব, যাৰ ফলত ৰক্তচাপৰ স্তৰ বজাই থাকে।
৭. পেশীৰ বিষ হ্ৰাস কৰে (Reduces Muscle Pain)
এটা অধ্যয়নত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছিল যে ডেৰ কাপ বকুল বা এক কাপ বকুলৰ নিষ্কাশন সেৱনে পেশীৰ প্ৰদাহ আৰু বিষ হ্ৰাস কৰিব। সাত দিনৰ বাবে প্ৰতিদিনে দুবাৰকৈ বকুলৰ নিষ্কাশন গ্ৰহণ কৰিলে পেশীৰ বিষ হ্ৰাস হ’ব।
৮. মলাশয়ৰ কৰ্কট ৰোগ প্ৰতিৰোধ কৰে (Prevents Colon Cancer)
বকুলৰ পদাৰ্থবোৰে কাৰ্চিনোজেনিক ৰাসায়নিক পদাৰ্থৰ গঠন হ্ৰাস কৰিব, যি hamburger ৰ Charring ৰ পৰা বিকশিত হয়। বকুলৰ চৰ্বি আৰু আৰ্দ্ৰতাৰ পৰিমাণে মাংসৰ লিপিডৰ জাৰণৰ অৱনতি হ্ৰাস নকৰে, কিন্তু এই পদাৰ্থটোৱে হেটেৰোচাইক্লিক এৰোমেটিক এমিনৰ গঠন হ্ৰাস কৰিব। এই প্ৰক্ৰিয়াৰ বাবে বকুল সেৱনে মলাশয়ৰ কৰ্কট ৰোগৰ আশংকা এৰাই চলিবলৈ সহায় কৰিব।
৯. অষ্টিওআৰ্থ্ৰাইটিছ ৰক্ষাত সহায় কৰে (Helps in Osteoarthritis)
প্ৰদাহজনক অষ্টিঅ’আৰ্থ্ৰাইটিছত ভুগি থকা ৪০-৭০বছৰ বয়সৰ ২০ গৰাকী মহিলাৰ সৈতে কৰা গৱেষণাই প্ৰমাণ কৰে যে তিনি সপ্তাহৰ বাবে প্ৰতিদিনে দুবাৰকৈ বকুলৰ নিষ্কাশন গ্ৰহণ কৰিলে ফুলা গাঁঠিবোৰৰ অসুবিধা আৰু বিষ হ্ৰাস হ’ব।
বকুলৰ পৰম্পৰাগত ব্যৱহাৰ আৰু লাভালাভ | Traditional Uses and Benefits of Spanish Cherry
- পৰম্পৰাগত ঔষধত বকুল গছৰ বাকলি, ফুল, ফল আৰু ফলৰ বীজ কঠোৰ, শীতল, এন্থেলমিণ্টিক, টনিক আৰু ফেব্ৰিফাজ বুলি গণ্য কৰা হয়।
- আয়ুৰ্বেদিক ঔষধত, ইয়াক সাধাৰণতে দাঁতৰ বিকাৰ যেনে- আলুৰ ৰক্তক্ষৰণ, পাইৰিয়া, দাঁতৰ কেৰি আৰু ঢিলা দাঁতৰ চিকিৎসাৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
- দীৰ্ঘম্যাদী আমাশয়, কোষ্ঠকাঠিন্য আৰু ভাৰতত জ্বলা প্ৰস্ৰাৱ উপশম কৰিবলৈ বকুলফল ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
- ফুলবোৰ হৃদৰোগ, লিউকোৰহোয়া, মেনোৰ্হাজিয়াৰ বিৰুদ্ধে ব্যৱহাৰ কৰা হয় আৰু পলিউৰিয়া আৰু এণ্টিটক্সিনত এণ্টিডাইউৰেটিক হিচাপে কাম কৰে।
- মহিলাৰ উৰ্বৰতা বৃদ্ধি কৰিবলৈ বাকলি ব্যৱহাৰ কৰা হয় আৰু আলচাৰ-প্ৰতিৰোধী কাৰ্যকলাপ থকা বুলি জনা যায়।
- কোমল কাণ্ডবোৰ দাঁতৰ ব্ৰাছ হিচাপে, আৰু চিষ্টোৰিয়া, ডায়েৰিয়া আৰু আমাশয়ত ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
- মুৰৰ বিষ, দাঁতৰ বিষ, ঘা আৰু চকুৰ বিষৰ চিকিৎসাৰ বাবে পাতবোৰ ঔষধি ভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হয়, আৰু এছিয়াত নাক আৰু মুখৰ সংক্ৰমণ নিৰাময় কৰিবলৈ ধূমপান কৰা হয়।
- ফুলৰ সৈতে মিহলি কৰা বাকলিৰ ডিচেক্টচন, জ্বৰ, ডায়েৰিয়া, আৰু মাড়িৰ প্ৰদাহ, দাঁতৰ বিষ, গনোৰিয়া, ঘা বিৰুদ্ধে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে, ছালৰ অভিযোগৰ বাবে লোচন হিচাপে।
- ডায়েৰিয়াৰ বিৰুদ্ধে বকুলৰ ফুল ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে।
- দাঁতৰ মাৰিৰ বিকাৰৰ চিকিৎসাৰ বাবে গাৰ্গলত কুমলীয়া ফল ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে।
- কোষ্ঠকাঠিন্য নিৰাময়ৰ বাবে পাউণ্ড কৰা বীজ ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
বকুলৰ ব্যৱহাৰ | Uses of Spanish Cherry
বকুলফল,বকুল গছৰ পাত, ফুল, বাকলি, ফলৰ বীজ আদি ঔষধী হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ফলৰ নিষ্কাশন, পাত আৰু বাকলিৰ নিষ্কাশন, বীজৰ পাউডাৰ আদি ভিন্ন ধৰণে ৰোগ নিৰাময় আৰু ছালৰ সমস্যাৰ সমাধানৰ ক্ষেত্ৰত ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
বকুলৰ পাৰ্শ্বক্ৰিয়া | Side Effects of Spanish Cherry
ভেষজ বকুলৰ স্বাভাৱিক ব্যৱহাৰৰ পিছত কোনো বিৰূপ প্ৰভাৱ দেখা নাযায়। কিন্তু, অত্যধিক পৰিমাণে ব্যৱহাৰ কৰিলে কিছু ক্ষেত্ৰত শৰীৰৰ ক্ষতিও কৰিব পাৰে। অৱশ্যে দীঘলীয়া সময়ৰ বাবে ইয়াৰ ফুলৰ সংস্পৰ্শলৈ অহা বা গ্ৰহণ কৰিলে কিছুমান ব্যক্তিৰ মৃদু নিচাযুক্ত প্ৰভাৱ পৰিব পাৰে।
NOTE: বকুলৰ উপকাৰিতা Health Benefits of Spanish cherry আৰু অপকাৰীতা সমূহলৈ লক্ষ্য ৰাখি ইয়াক স্বাভাৱিক সঠিক পৰিমাণত ব্যৱহাৰ কৰা উচিত কিয়নো যিকোনো সামগ্ৰীৰে অত্যাধিক ব্যৱহাৰে আমাৰ স্বাস্থ্যৰ ক্ষতি কৰিব পাৰে। ৰোগ নিৰাময়ত ঔষধী ক্ষেত্ৰত বকুল ব্যৱহাৰ কৰাৰ আগত চিকিৎসকৰ পৰামৰ্শ লোৱাটো বাঞ্ছনীয়।
সামৰণি | Conclusion
এই প্ৰৱন্টিৰ দ্বাৰা আপোনালোকে নিশ্চয় বকুলৰ উপকাৰিতাৰ Health Benefits of Spanish cherry সম্বন্ধে এক সাম্যক পৰিচয় পালে।বকুলৰ উপকাৰিতাৰ Health Benefits of Spanish cherry , ব্যৱহাৰ, উপাদান, ভিন্ন ভাষিক নাম, অপকাৰীতা তথা অনান্য গুণাগুণৰ বিষয়ে জানিবলৈ পালে। এই তথ্য সমূহ কেৱল আপোনাৰ জ্ঞানাৰ্থেহে অৱগত কৰোৱা হʼল। কোনো গুৰুতৰ সমস্যাত ইয়াক ঔষধ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰাৰ আগতে বিশেষজ্ঞৰ পৰামৰ্শ লোৱাটো বাঞ্ছনীয়।
FAQ
প্ৰশ্ন: বকুলৰ ইংৰাজী নাম কি?
উত্তৰ: বকুলৰ ইংৰাজী নাম হৈছে- ‘Spanish cherry’, ‘Bullet wood’, ‘Medlar’।
প্ৰশ্ন: বকুল কিহৰ বাবে উপকাৰী?
উত্তৰ: মুৰৰ বিষ, দাঁতৰ বিষ, মুখৰ গহ্বৰৰ ৰোগ, বিষাক্ত ৰোগ, ডায়েৰিয়া আৰু অধিক চিকিৎসাত এই উদ্ভিদ উপযোগী।
প্ৰশ্ন: বকুল ডায়েবেটিছৰ বাবে ভালনে?
উত্তৰ: বকুল ফলৰ বীজৰ ডায়েবেটিচ বিৰোধী গুণাগুণ আছে। এই ফলৰ বীজ বোৰ সেৱনে ৰক্ত শৰ্কৰাৰ স্তৰ নিয়ন্ত্ৰণ কৰাত সহায় কৰিব। ডায়েবেটিচত ভুগি থকা ব্যক্তিজনৰ বাবে মহিলা ভিথাই হৈছে আয়ুৰ্বেদৰ সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ ঔষধবোৰৰ ভিতৰত এটা। ই শৰীৰত ইনচুলিন উদ্দীপিত কৰাত সহায় কৰিব, যি সঠিক ৰক্ত শৰ্কৰাৰ স্তৰ বজাই ৰখাত সহায় কৰে।
প্ৰশ্ন: বকুল কোন পৰিয়ালৰ অন্তৰ্ভুক্ত উদ্ভিদ?
উত্তৰ:বকুল ‘Sapotaceae’ পৰিয়ালৰ অন্তৰ্ভুক্ত উদ্ভিদ।
প্ৰশ্ন: বকুলৰ বৈজ্ঞানীক নাম কি?
উত্তৰ:বকুলৰ বৈজ্ঞানীক নাম হৈছে- ‘Spondias dulcis’।
Read also: Fruits for Boosting Immunity | ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা বৃদ্ধি বাবে ফল
My self Mahezubin Saikia. Working in Dev Library as a Content Writer. A website that provides all SCERT, NCERT 3 to 12, and BA, B.com, B.Sc, and Computer Science with Post Graduate Notes & Suggestions, Novel, eBooks, Health, Finance, Biography, Quotes, Study Materials, and more.
