হাজাৰীপ্ৰসাদ দ্বিবেদী | Hazari Prasad Trivedi Essay in Assamese | Biography of Hazari Prasad Trivedi in Assamese | হাজাৰীপ্ৰসাদ দ্বিবেদী বিষয়ে জীৱনী | হাজাৰীপ্ৰসাদ দ্বিবেদী বিষয়ে ৰচনা | হাজাৰীপ্ৰসাদ দ্বিবেদীৰ চমু পৰিচয়।
ড০ হাজাৰীপ্ৰসাদ দ্বিবেদী হিন্দী সাহিত্যৰ এজন অত্যন্ত সন্মানীয় সাহিত্যিক। তেওঁৰ প্ৰবন্ধসমূহত জীৱন, ঐতিহাসিক দৃষ্টি আৰু আদৰ্শ সাহিত্যৰ দৰ্শনৰ চালিকা প্ৰবাহিত হৈছে। প্ৰবন্ধ তেওঁৰ প্ৰতিভাৰ প্ৰতিফলন। তেওঁ ভাৰতীয় সাহিত্য, সংস্কৃতি আৰু দৰ্শনৰ এজন দক্ষ জ্ঞাতা, এজন মহান চিন্তাবিদ আৰু এজন দক্ষ বক্তা আছিল। তেওঁ হিন্দীৰ সুন্দৰ প্ৰবন্ধ পৰম্পৰাক অতি সমৃদ্ধ কৰি তুলিছিল আৰু হিন্দী সমীক্ষাক এক নতুন উদাৰ আৰু মানসিক দৃষ্টিভংগী দিছিল।
আচাৰ্য দ্বিবেদীৰ ব্যক্তিত্ব বহুমুখী। তেওঁ হিন্দী সাহিত্যৰ এক প্ৰসিদ্ধ নাম| ইতিহাস – লেখক হিচাপে সাহিত্যত আত্মপ্ৰকাশ কৰাৰ পিছত, এজন সফল সমালোচক, প্ৰখ্যাত প্ৰবন্ধকাৰ, ঔপন্যাসিক আৰু সফল বক্তা আৰু শিক্ষক হিচাপে জনপ্ৰিয়তা অৰ্জন কৰি আহিছে। আজিৰ আন কোনো গদ্য লিখকে এনে পৃষ্ঠত সাহিত্য সৃষ্টি কৰা নাই। আচাৰ্য দ্বিবেদীৰ স্থান হিন্দীৰ উচ্চ পৰ্যায়ৰ ললিত নিবান্ধকৰোত আচাৰ্য হাজাৰীপ্ৰসাদৰ।
হাজাৰীপ্ৰসাদ দ্বিবেদী জীৱনী | Hazari Prasad Trivedi Biography
| নাম | হাজাৰী প্ৰসাদ দ্বিবেদী (Hazari Prasad Trivedi) |
| জন্ম | ১৯০৭ চনৰ ১৯ আগষ্ট |
| পিতৃৰ নাম | শ্ৰী আনমোল দ্বিবেদী জী |
| মাতৃৰ নাম | শ্ৰীমতী জ্যোতিষ্মতী |
| মৃত্যু | ১৯৭৯ চনৰ ১৯ মে |
প্ৰাৰম্ভিক জীৱন
হাজাৰী প্ৰসাদ দ্বিবেদী হিন্দীৰ মূল প্ৰবন্ধকাৰ, এজন উৎকৃষ্ট সমালোচক আৰু সাংস্কৃতিক আদৰ্শৰ এজন বিশিষ্ট ঔপন্যাসিক আছিল। আচাৰ্য হাজাৰী প্ৰসাদ দ্বিবেদীৰ জন্ম হৈছিল ১৯০৭ চনৰ ১৯ আগষ্টত বালিয়া জিলাৰ ‘দুবে-কা-ছপ্ৰা’ নামৰ এখন গাঁৱত। তেওঁৰ পৰিয়াল জ্যোতিষশাস্ত্ৰৰ বাবে বিখ্যাত আছিল। তেওঁৰ দেউতাক পিটি আনমোল দ্বিবেদী সংস্কৃতৰ প্ৰকন্দ পণ্ডিত আছিল। আচাৰ্য হাজাৰী প্ৰসাদ দ্বিবেদীৰ প্ৰাৰম্ভিক শিক্ষা গাওঁৰ বিদ্যালয়ত হৈছিল আৰু তাৰ পৰাই তেওঁ মধ্যপৰীক্ষাত উত্তীৰ্ণ হৈছিল। ইয়াৰ পিছত, তেওঁ আন্তঃ পৰীক্ষা আৰু জ্যোতিষ বিষয় গ্ৰহণ কৰি আচাৰ্যৰ পৰীক্ষাত উত্তীৰ্ণ হয়।
শিক্ষা
ড০ হাজাৰী প্ৰসাদ দ্বিবেদীয়ে গাওঁখনৰ পৰাই প্ৰাৰম্ভিক শিক্ষা সম্পূৰ্ণ কৰে, যাৰ পিছত দ্বিবেদীজীক তেওঁ 1920 চনত মধ্য বিদ্যালয়ৰ পৰীক্ষা প্ৰদান কৰে আৰু ইয়াত প্ৰথম স্থান লাভ কৰে।
হাজাৰী প্ৰসাদ দ্বিবেদীৰ জন্ম এটা ব্ৰাহ্মণ পৰিয়ালত হৈছিল, তেওঁৰ পৰিয়াল এজন জ্যোতিষীৰ পৰিয়াল আছিল আৰু জ্যোতিষশাস্ত্ৰত বিখ্যাত আছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক এজন ব্ৰাহ্মণ আছিল আৰু ব্ৰাহ্মণ হিচাপে কাম কৰিছিল।
শিক্ষা লাভ কৰাৰ পিছত দ্বিবেদীজী শান্তিনিকেতনলৈ যায় আৰু বহু বছৰ তাত হিন্দী বিভাগত কাম কৰে। শান্তিনিকেতনত, ৰবীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰ আৰু আচাৰ্য ক্ষিতিমোহন সেনৰ প্ৰভাৱত, তেওঁ সাহিত্যৰ গভীৰ অধ্যয়ন আৰু গঠন আৰম্ভ কৰিছিল। আচাৰ্য হাজাৰী প্ৰসাদ দ্বিবেদীৰ ব্যক্তিত্ব অতি প্ৰভাৱশালী আছিল আৰু তেওঁৰ প্ৰকৃতি অতি সৰল আৰু উদাৰ আছিল।
আচাৰ্য হাজাৰী প্ৰসাদ দ্বিবেদী হিন্দী, ইংৰাজী, সংস্কৃত আৰু বাংলা ভাষাৰ পণ্ডিত আছিল। ভক্তিমূলক সাহিত্যৰ বিষয়ে তেওঁৰ ভাল জ্ঞান আছিল। লক্ষ্ণৌ বিশ্ববিদ্যালয়ে তেওঁক D.Lit. উপাধি প্ৰদান কৰিছে। তেওঁ এই উপাধিৰে এক বিশেষ সন্মান লাভ কৰিছিল।
হিন্দীৰ উপৰিও তেওঁ সংস্কৃত, বাংলা, পাঞ্জাৱী, গুজৰাটী, পালি, প্ৰাকৃত আৰু অভ্ৰংশকে ধৰি বহুতো ভাষাৰ বিষয়ে জ্ঞানী আছিল। মধ্যযুগীয় সাধু কবীৰৰ চিন্তা, কৰ্ম আৰু ঋষিৰ ওপৰত তেওঁৰ গৱেষণাক এক উৎকৃষ্ট কাম বুলি গণ্য কৰা হয় আচাৰ্য হাজাৰী প্ৰসাদ দ্বিবেদীজীৰ দ্বাৰা কৰা গুৰুত্বপূৰ্ণ কাম (Important work done by Acharya Hazari Prasad Trivedi)।
দ্বিবেদীজীয়ে তেওঁৰ জীৱনত বহুতো গুৰুত্বপূৰ্ণ পদত অধিষ্ঠিত হৈছে। শিক্ষা গ্ৰহণ কৰাৰ পিছত, ১৯৩০ চনত তেওঁ শান্তিনিকেতনত হিন্দী আৰু সংস্কৃতৰ অধ্যাপক হিচাপে নিযুক্ত হয়। ১৯৫০ চনত কিছু সময়ৰ পিছত তেওঁ কাশী হিন্দু । হিন্দী বিভাগৰ অধ্যাপক আৰু অধ্যক্ষ হিচাপে নিযুক্ত হয় তেওঁ শান্তিনিকেতন, কাশী হিন্দু বিশ্ববিদ্যালয় আৰু পাঞ্জাব দৰে প্ৰতিষ্ঠানৰ হিন্দী বিভাগৰ অধ্যক্ষ আছিল।
১৯৫৮ চনত তেওঁ নেচনেল গ্ৰান্থ সদস্য হয় তেওঁ বহু বছৰ ধৰি কাশী নগৰী প্ৰচাৰিনী সভাৰ উপাধ্যক্ষ, অনুসন্ধান বিভাগৰ সঞ্চালক আৰু নাগৰী প্ৰচাৰিনীৰ সম্পাদক হয়। তাৰ পিছত, 1960 চনৰ পৰা 1966 চনলৈ, তেওঁ চণ্ডিগড়ৰ পাঞ্জাব বিশ্ববিদ্যালয়ৰ হিন্দী বিভাগৰ অধ্যাপক আৰু অধ্যক্ষ আছিল। ইয়াৰ পিছত, তেওঁ হিন্দীৰ বাবে ভাৰত চৰকাৰৰ বিভিন্ন আঁচনিৰ দায়িত্ব লয়।
সাহিত্যিক জীৱন
ড০ হাজাৰী প্ৰসাদ দ্বিবেদীজী জন্মৰ পৰাই এজন মহান প্ৰতিভাসম্পন্ন ব্যক্তি আছিল, তেওঁ পণ্ডিত পৰিয়ালৰ এটা ব্ৰাহ্মণ পৰিয়ালত জন্মগ্ৰহণ কৰিছিল৷ হাজাৰী প্ৰসাদ দ্বিবেদীজীৰ হিন্দী সাহিত্যত অধিক আগ্ৰহ আছিল, সেয়েহে তেওঁ হিন্দীত বহুতো প্ৰবন্ধ লিখিছিল আৰু হিন্দী সাহিত্যলৈ বিশেষ অৱদান আগবঢ়াইছিল।
সাহিত্যৰ প্ৰতি অধিক আগ্ৰহী হোৱাৰ লগতে তেওঁ শান্তিনিকেতন আশ্ৰমলৈ যোৱাৰ পিছত ৰবীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰৰ সহযোগত বাংলা ভাষা অধ্যয়ন কৰিছিল আৰু তেওঁৰ নিৰ্দেশনা অনুসৰি ইয়াত প্ৰবন্ধ লিখিছিল। ড০ হাজাৰী প্ৰসাদ দ্বিবেদীয়ে কবীৰ দাস, তুলসীদাস, অন্যান্য কবিসকলক যথেষ্ট সমালোচনা কৰা হৈছে আৰু তেওঁলোকে তেওঁলোকৰ প্ৰবন্ধত তেওঁলোকৰ বিষয়েও লিখিছে। হাজাৰী প্ৰসাদ দ্বিবেদীয়ে লিখা সকলো প্ৰবন্ধ বহু অধ্যয়নৰ পিছত লিখিছে, তেওঁলোকৰ প্ৰবন্ধবোৰে তেওঁলোকৰ ধাৰণাবোৰৰ বিষয়ে তথ্য লাভ কৰিছে৷ দ্বিবেদীয়ে উচ্চ মানদণ্ডৰ প্ৰবন্ধ লিখিছে, গৱেষণা কৰিছে আৰু তেওঁলোকক সমালোচনা কৰিছে৷
দ্বিবেদীজীৰ প্ৰবন্ধসমূহৰ বিষয়সমূহ হৈছে ভাৰতীয় সংস্কৃতি, ইতিহাস, জ্যোতিষ, সাহিত্য ইত্যাদি। শ্ৰেণীবিভাজনৰ দিশৰ পৰা, দ্বিবেদীজীৰ প্ৰবন্ধবোৰদুটা ভাগত বিভক্ত কৰিব পাৰি – চিন্তাশীল আৰু গুৰুত্বপূৰ্ণ। চিন্তা-উদ্দীপক প্ৰবন্ধৰ দুটা শ্ৰেণী আছে। প্ৰথম শ্ৰেণীৰ প্ৰবন্ধত দাৰ্শনিক উপাদানবোৰৰ প্ৰাধান্য আছে। দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ প্ৰবন্ধবোৰ সামাজিক জীৱনৰ সৈতে সম্পৰ্কিত। গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰবন্ধবোৰকো দুটা শ্ৰেণীত বিভক্ত কৰিব পাৰি। প্ৰথম শ্ৰেণীত, এনে প্ৰবন্ধ আছে য’ত সাহিত্যৰ বিভিন্ন অংশধ্ৰুপদী দৃষ্টিকোণৰ পৰা আলোচনা কৰা হৈছে আৰু দ্বিতীয় শ্ৰেণীত এনে প্ৰবন্ধ আছে য’ত সাহিত্যিকসকলৰ কামবোৰ সমালোচনামূলকভাৱে বিবেচনা কৰা হৈছে। দ্বিবেদীজীৰ প্ৰবন্ধবোৰত ধাৰণাবোৰৰ গভীৰতা, পৰ্যৱেক্ষণৰ নতুনত্ব আৰু বিশ্লেষণৰ সূক্ষ্মতা থাকে।
হাজাৰী প্ৰসাদ দ্বিবেদীৰ ৰচনা সমূহ
ৰচনা
- अशोक के फूल
- कुटज
- विचार- प्रवाह विचार और वितर्क,
- अलोक पर्व
- कल्पलता
সমালোচনা
- साहित्य सूर -साहित्य
- कालिदास की लालित्य योजना
- कबीर
- साहित्य – सहचर
- साहित्य का मर्म
হিন্দী ইতিহাস
- हिंदी – साहित्य की भूमिका
- हिंदी – साहित्य
- हिन्दी – साहित्य का आदिकाल आदि
উপন্যাস
- बाणभट्ट की आत्मकथा
- चारु- चन्द्र- लेख
- पुनर्नवा अनामदास का पोथा
সম্পাদন
- सिध्दों की बनियाँ
- संक्षित पृथ्वीराज रासो
- सन्देश – शासक
অনুবাদ কৰা ৰচনা
- प्रबन्ध कोष
- पुरातन- प्रबंध – संग्रह
- प्रबन्ध चिन्तामणि,
- विश्व- परिचय
- लाल कनेर
- मेरा बचपन आदि
ভাষা
দ্বিবেদীজীৰ ভাষা এটা বিশুদ্ধ উলম্ব উপভাষা। তেওঁলো অভিব্যক্তি আৰু বিষয় অনুসৰি বাছনি কৰি ভাষাটো ব্যৱহাৰ কৰিছে। তেওঁ ভাষাৰ দুটা প্ৰকাৰ আছে – (1) প্ৰসাঞ্জল ব্যৱহাৰবাদী ভাষা, (2) সংস্কৃতিষ্ট শাস্ত্ৰীয় ভাষা। প্ৰথম ৰূপটো দ্বিবেদীজীৰ সাধাৰণ প্ৰবন্ধত পোৱা যায়। এই ধৰণৰ ভাষাত উৰ্দু আৰু ইংৰাজী শব্দও অন্তৰ্ভুক্ত থাকে। দ্বিতীয় ধাৰাটো উপন্যাস আৰু তাত্ত্বিক সমালোচনাৰ ক্ৰমত প্ৰতিফলিত হয়। দ্বিবেদীজীৰ বিষয় উপস্থাপনৰ শৈলী শিক্ষকত্বপূৰ্ণ। আনকি শাস্ত্ৰীয় ভাষা সৃষ্টিৰ সময়তো, প্ৰবাহখণ্ডিত নহয়।
ভাষা শৈলী
হাজাৰী প্ৰসাদজীৰ সকলো ৰচনাতে তেওঁৰ ভাষা অতি সৰল আৰু মনোমোহা৷ তেওঁ লিখা ৰচনাসমূহ যথেষ্ট আনন্দ আৰু উৎসাহ আছে৷ হাজাৰী প্ৰসাদ দ্বিবেদীজীয়ে সংস্কৃত বাংলা আৰু উৰ্দু ভাষা হিন্দী আৰু ইংৰাজী ভাষাতো প্ৰবন্ধ লিখিছে আৰু তেওঁৰ প্ৰবন্ধত বহুতো ভাষা ব্যৱহাৰ কৰিছে৷ মধ্যযুগত হাজাৰী প্ৰসাদ দ্বিবেদীয়ে বহুতো কবিক সমালোচনা কৰিছে আৰু তেওঁৰ মতামত প্ৰকাশ কৰিছে।
হিন্দী সাহিত্যত স্থান
ড০ হাজাৰিপ্ৰসাদ দ্বিবেদীৰ ৰচনাসমূহ হিন্দী সাহিত্যৰ এক চিৰন্তন সম্পদ| আচাৰ্য হাজাৰীপ্ৰসাদ দ্বিবেদী তেওঁৰ দৰেই এজন গুৰুতৰ পণ্ডিত আছিল, উৎকৃষ্ট ব্যক্তিৰ দৰেই – সূক্ষ্ম সৃষ্টিশীল , আৰু সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ – অক্লান্ত অতীন্দ্রিয় গৱেষকৰ দৰেই, মহান – উজ্জ্বল – উদাৰ মানৱতাবাদী। সাহিত্য, সংস্কৃতি, কলা, ৰূপ, ৰাগ আৰু লোক-তত্ত্বৰ আলোচনা আচাৰ্য দ্বিবেদীৰ কথা উল্লেখ নকৰাকৈ অসম্পূৰ্ণ।
Read Also: ধৰমবীৰ ভাৰতী জীৱনী | Dharamvir Bharati Biography
হিন্দী সাহিত্যত, আচাৰ্য দ্বিবেদীৰ নাম সুন্দৰতাৰ অনুপ্ৰেৰণাদায়ক আৰু প্ৰতিষ্ঠিত সৃষ্টিকৰ্তা হিচাপে লোৱা হয়| তেওঁৰ প্ৰবন্ধ আৰু সমালোচনাবোৰে এক উচ্চ স্তৰৰ চিন্তাধাৰা প্ৰতিফলিত কৰে| হিন্দী – সাহিত্য – তেওঁ এজন পণ্ডিত, সমালোচক, প্ৰবন্ধকাৰ আৰু আত্মজীৱনী হিচাপে জনাজাত – লেখক| দৰাচলতে, তেওঁ এজন মহান লেখক আছিল| আধুনিক যুগৰ গদ্য লিখকসকলৰ ক্ষেত্ৰত আচাৰ্য হাজাৰীপ্ৰসাদ দ্বিবেদীজীৰ এক বিশেষ স্থান আছে| আধুনিক যুগৰ সাহিত্যিক সকলৰ মাজত হাজাৰী প্ৰসাদ দ্বিবেদীজীৰ নাম সদায় স্মৰণীয় হৈ থাকিব|
লাভ কৰা উপাধি আৰু সন্মান আৰু বঁটা
ড০ হাজাৰী প্ৰসাদ দ্বিবেদীজীক ১৯৫৭ চনত ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে পদ্মভূষণ বঁটাৰে সন্মানিত কৰিছিল, যিটো দ্বিবেদীজীয়ে গ্ৰহণ কৰি অতি আনন্দিত হৈছিল।
হাজাৰী প্ৰসাদ দ্বিবেদীজীক ১৯৬০ চনত হিন্দু বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা নিলম্বিত কৰা হৈছিল যাৰ পিছত হাজাৰী প্ৰসাদ দ্বিবেদীজী চণ্ডিগড়ৰ পাঞ্চাল বিশ্ববিদ্যালয়লৈ গৈছিল আৰু ইয়ালৈ গৈ হিন্দী বিভাগৰ মুৰব্বী হৈছিল।
১৯৭৩ চনত হাজাৰী প্ৰসাদ দ্বিবেদীজীক একাডেমী বঁটা প্ৰদান কৰা হয়, এই সন্মান তেওঁ আলোক সম্পূৰ্ণ প্ৰবন্ধ সংকলনৰ বাবে গ্ৰহণ কৰে৷ তেওঁ জ্যোতিষ শাস্ত্ৰবিষয়ৰ গভীৰ অধ্যয়ন কৰিছিল আৰু আপোনাৰ ভক্তিমূলক সাহিত্যৰ বিষয়ে যথেষ্ট ভাল জ্ঞান আছিল আৰু দ্বিবেদীজীয়ে ইয়াত যথেষ্ট গৱেষণা কৰিছিল আৰু তেওঁৰ প্ৰবন্ধ লিখিছিল৷
মৃত্যু
১৯৭৯ চনৰ ১৯ মে তাৰিখে আচাৰ্য হাজাৰী প্ৰসাদ দ্বিবেদীৰ মস্তিষ্কৰ টিউমাৰত মৃত্যু হয়।
FAQ
১/ হাজাৰী প্ৰসাদ দ্বিবেদী কোন আছিল?
উত্তৰ: হাজাৰী প্ৰসাদ দ্বিবেদী এজন হিন্দী ঔপন্যাসিক, সাহিত্যইতিহাসবিদ, সমালোচক আৰু পণ্ডিত আছিল।
২/ হাজাৰী প্ৰসাদ দ্বিবেদী জন্ম কেতিয়া আৰু ক’তহৈছিল?
উত্তৰ: হাজাৰী প্ৰসাদ দ্বিবেদী জন্ম ১৯০৭ চনৰ ১৯ আগষ্টত বালিয়া জিলাৰ ‘দুবে-কা-ছপ্ৰা’ নামৰ এখন গাঁৱত হৈছিল।
৩/ হাজাৰী প্ৰসাদ দ্বিবেদী পিতৃ আৰু মাতৃৰ নাম কি আছিল?
উত্তৰ: হাজাৰী প্ৰসাদ দ্বিবেদী পিতৃ আৰু মাতৃৰ নাম হৈছে – আনমোল দ্বিবেদী আৰু জ্যোতিষ্মতী।
৪/ হাজাৰী প্ৰসাদ দ্বিবেদী মৃত্যু কেতিয়া হৈছিল?
উত্তৰ: ১৯৭৯ চনৰ ১৯ মে তাৰিখে আচাৰ্য হাজাৰী প্ৰসাদ দ্বিবেদীৰ মৃত্যু হৈছিল।
৫/ “अशोक के फूल” কাৰ ৰচনা?
উত্তৰ: “अशोक के फूल” হাজাৰী প্ৰসাদ দ্বিবেদী ৰচনা।
Hi, I’m Dev Kirtonia, Founder & CEO of Dev Library. A website that provides all SCERT, NCERT 3 to 12, and BA, B.com, B.Sc, and Computer Science with Post Graduate Notes & Suggestions, Novel, eBooks, Biography, Quotes, Study Materials, and more.
