Class 11 Finance Chapter 1 বিত্তৰ মূল, বিত্তীয় ব্যৱস্থা Question Answer in Assamese Medium to each chapter is provided in the list so that you can easily browse through different chapters Class 11 Finance Chapter 1 বিত্তৰ মূল, বিত্তীয় ব্যৱস্থা Solutions Assamese Medium and select need one. Class 11 Finance Chapter 1 বিত্তৰ মূল, বিত্তীয় ব্যৱস্থা Solutions Download PDF. AHSEC Class 11 Banking Textbook Question Answer in Assamese.
Class 11 Finance Chapter 1 বিত্তৰ মূল, বিত্তীয় ব্যৱস্থা
Also, you can read the NCERT book online in these sections Solutions by Expert Teachers as per Central Board of Secondary Education (CBSE) Book guidelines. AHSEC Class 11 Finance Textual Question Answer are part of All Subject Solutions. Here we have given HS 1st Year Banking Question and Answer, HS First Year Banking Solutions in Assamese Medium for All Chapters, You can practice these here.
বিত্তৰ মূল, বিত্তীয় ব্যৱস্থা
Chapter: 1
| গোট – ১ বিত্ত |
| প্রশ্নাৱলী |
১। শুদ্ধ উত্তৰটো লিখা।
(ক) নিম্ন লিখিত কোনটো পক্ষই ভাৰতত মুদ্রা বজাৰ নিয়ন্ত্ৰণ কৰে।
(i) ভাৰতীয় ৰিজার্ভ বেংক।
(ii) ভাৰতীয় প্রতিভূতি বিনিময় পৰিষদ।
(iii) বীমা নিয়ামক আৰু উন্নয়ন প্ৰাধিকৰণ।
(iv) বিত্ত মন্ত্রালয়।
উত্তৰঃ (i) ভাৰতীয় ৰিজার্ভ বেংক।
(খ) উন্নয়ন বিত্তীয় প্রতিষ্ঠানবোৰ হৈছে ব্যৱসায় এটাৰ বাবে হ্রস্বম্যাদী পুঁজিৰ মুখ্য উৎস। (বিবৃতিটো সঁচা নে মিছা উল্লেখ কৰা)
উত্তৰঃ মিছা।
(গ) বাণিজ্যিক পত্ৰ হৈছে মুদ্রা বজাৰৰ এক সঁজুলি। (বিবৃতিটো সঁচা নে মিছা উল্লেখ কৰা)
উত্তৰঃ সঁচা।
(ঘ) ট্রেজাৰী বিলবোৰ ________ বিলি কৰে (খালী ঠাই পূৰণ কৰা)।
উত্তৰঃ ট্রেজাৰী বিলবোৰ ৰিজার্ভ বেংক বিলি কৰে।
২। নিম্নলিখিত প্রশ্নবোৰৰ চমু উত্তৰ দিয়া:
(ক) বিত্ত কাক বোলে?
উত্তৰঃ বিত্ত হৈছে ধন, পুঁজিৰ সমষ্টি, যাক ব্যৱহাৰ কৰি কোনো ব্যক্তি বা প্ৰতিষ্ঠানে তেওঁৰ আৰ্থিক প্ৰয়োজন পূৰণ কৰে।
(খ) ব্যক্তিগত বিত্ত কাক বোলে?
উত্তৰঃ ব্যক্তিগত বিত্ত হৈছে ব্যক্তি, পৰিয়াল আৰু ব্যৱসায়িক প্ৰতিষ্ঠানৰ উপাৰ্জন আৰু ব্যয়, ঋণ আদিৰ অধ্যয়ন।
(গ) ৰাজহুৱা বিত্ত কাক বোলে?
উত্তৰঃ ৰাজহুৱা বিত্ত ৰাষ্ট্ৰৰ উপাৰ্জন আৰু ব্যয়ৰ অধ্যয়নৰ সৈতে সম্পর্কিত। ৰাজহুৱা বিত্তক তিনি প্ৰকাৰত শ্ৰেণীবদ্ধ কৰিব পাৰি- ৰাজহুৱা ব্যয়, ৰাজহুৱা ৰাজহ আৰু ৰাজহুৱা ঋণ।
(ঘ) নিগম বিত্ত কাক বোলে?
উত্তৰঃ নিগম বিত্ত পুঁজি সংগ্ৰহ আৰু এটা নিগমৰ বিভিন্ন কাৰ্যকলাপৰ বাবে ইয়াৰ ন্যায়সংগত আৱণ্টনৰ সৈতে সম্পর্কিত।
(ঙ) বিত্তৰ দুটা উৎসৰ নাম লিখা।
উত্তৰঃ বিত্তৰ দুটা উৎস হ’ল-
(i) আভ্যন্তৰীণ উৎস (নিজ পুঁজি) আৰু
(ii) বাহ্যিক উৎস (লগ্নী, ঋণ)।
(চ) বিত্তীয় সেৱাৰ দুটা উদাহৰণ দিয়া।
উত্তৰঃ বিত্তীয় সেৱাৰ দুটা উদাহৰণ হ’ল-
(i) বেংকিং সেৱা আৰু
(ii) বিমা সেৱা।
(ছ) মূলধনী বজাৰৰ যিকোনো দুটা দলীলৰ নাম লিখা।
উত্তৰঃ মূলধনী বজাৰৰ দুটা দলীলৰ নাম হ’ল-
(i) শ্বেয়াৰ আৰু
(ii) ডিবেঞ্চাৰ।
(জ) মুদ্রা বজাৰ কাক বোলে।
উত্তৰঃ মুদ্রা বজাৰ হৈছে বিত্তীয় বজাৰৰ এটা খণ্ড য’ত জাৰী কৰাৰ সময়ত এক বছৰ বা তাতকৈ কম ম্যাদপুর্তি বা পৰিশোধৰ তাৰিখ থকা বিত্তীয় লেনদেন কৰা হয়।
(ঝ) মূলধনী বজাৰ কাক বোলে।
উত্তৰঃ মূলধনী বজাৰ হৈছে বিত্তীয় বজাৰৰ এটা খণ্ড য’ত নিগম আৰু চৰকাৰৰ দ্বাৰা জাৰী কৰা দীর্ঘম্যাদী বিত্তীয় দলীলবোৰৰ লেনদেন কৰা হয়।
৩। নিম্নলিখিত প্ৰশ্নবোৰৰ উত্তৰ (প্রায় ২০০ টা শব্দত) লিখা। (প্ৰতিটোত ৫ নম্বৰ)
(ক) বিত্তৰ বিভিন্ন কাৰ্যৰ বিষয়ে চমুকৈ বৰ্ণনা কৰা।
উত্তৰঃ বিত্তৰ ব্যৱস্থাৰ কাৰ্যসমূহ বেছিভাগ ক্ষেত্ৰত পুঁজি আহৰণ, আৱণ্টন আৰু ব্যৱহাৰৰ সৈতে জড়িত। বিত্তীয় ব্যৱস্থাই পুঁজি অধিগ্ৰহণৰ উপায় নিৰ্ধাৰণ কৰে আৰু সেই পুঁজিৰ সঠিক ব্যৱহাৰ নিশ্চিত কৰে। বিত্তীয় প্ৰতিষ্ঠান, বজাৰ, দলীল আৰু সেৱাৰ দ্বাৰা পুঁজিৰ যোগান প্ৰদান কৰা হয়। যিসকলৰ উপাৰ্জন কম আৰু বিনিয়োগযোগ্য পুঁজিৰ অভাৱ আছে, তেওঁলোকৰ বাবে এই ব্যৱস্থাই পুঁজিৰ স্ৰোত সৃষ্টি কৰে।
পুঁজিৰ অনুকূল মিশ্ৰণৰ দ্বাৰা বিত্তীয় পৰিকল্পনাত সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ ফলাফল অৰ্জন কৰা হয়। বিত্তীয় সম্পদসমূহৰ লগত লাভ প্ৰাপ্তিৰ লক্ষ্য থাকে, যাৰ দ্বাৰা বিনিয়োগৰ সুযোগ বৃদ্ধি পায়। লাভৰ সৰ্বাধিককৰণ বিত্তীয় পৰিকল্পনাৰ অন্যতম লক্ষ্য, যাৰ দ্বাৰা কম ব্যয়ত অধিক লাভ অৰ্জন কৰিব পৰা যায়।
বিত্তীয় ব্যৱস্থাই সংগঠনত আভ্যন্তৰীণ নিয়ন্ত্ৰণ বজাই ৰাখে, যাতে পুঁজিৰ অপচয় বা অপব্যয় নঘটে। লগতে, বিত্তীয় পৰিকল্পনাৰ জৰিয়তে ভৱিষ্যতৰ ব্যৱসায়িক সিদ্ধান্ত ল’বলৈ সহায় কৰে। নগদ প্ৰবাহ বৃদ্ধি কৰাও বিত্তীয় পৰিকল্পনাৰ এটা মুখ্য কাম, যাৰ জৰিয়তে প্ৰতিষ্ঠানৰ আৰ্থিক স্থিতিশীলতা নিশ্চিত হয়। সেয়ে বিত্তীয় ব্যৱস্থাই পুঁজিৰ সঠিক ব্যৱহাৰ আৰু লাভৰ সৰ্বাধিককৰণৰ লগতে সংগঠনক আৰ্থিক স্থায়িত্ব প্ৰদান কৰে।
(খ) বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ বিত্তৰ ওপৰত এটা চমু টোকা লিখা।
উত্তৰঃ বিত্তীয় দলীলৰ শ্ৰেণীবিভাজন বিভিন্ন আধাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে। মূল্য নিৰ্ধাৰণৰ আধাৰত দলীলক নগদ দলীল আৰু গৌণ দলীল (ডেৰিভেটিভ প্ৰতিভূতি) হিচাপে ভাগ কৰা হয়। নগদ দলীল সহজে নগদত পৰিশোধ কৰিব পৰা দলীল, আৰু গৌণ দলীল মূল দলীলৰ পৰা উদ্ভৱ হোৱা। সম্পদৰ শ্ৰেণীৰ আধাৰত সম অধিকাৰী দলীল, ঋণ দলীল আৰু বৈদেশিক বিনিময় দলীল অন্তৰ্গত।
জাৰীকৰ্তাৰ আধাৰত বিত্তীয় দলীলক চৰকাৰী প্ৰতিভূতি আৰু ঔদ্যোগিক প্ৰতিভূতি ৰূপে বিভাজন কৰা হয়। চৰকাৰী প্ৰতিভূতি চৰকাৰৰ দ্বাৰা জাৰী কৰা দলীল, আৰু ঔদ্যোগিক প্ৰতিভূতি উদ্যোগৰ দ্বাৰা জাৰী হোৱা।
ম্যাদপূৰ্তিৰ আধাৰত দলীলসমূহক মুদ্রা বজাৰৰ দলীল আৰু মূলধনী বজাৰৰ দলীল হিচাপে ভাগ কৰা হয়। মুদ্রা বজাৰৰ দলীল হ্ৰস্বম্যাদী, আৰু মূলধনী বজাৰৰ দলীল দীঘলম্যাদী বিত্তীয় দলীল।
দলীলৰ মধ্যস্থতাকাৰীৰ আধাৰত প্ৰাথমিক দলীল আৰু গৌণ দলীল চিনাক্ত কৰা হয়। প্ৰাথমিক দলীল প্ৰথম বিত্তীয় লেনদেনৰ দলীল, আৰু গৌণ দলীল মুল দলীলৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি নিৰ্মিত। এইদৰে বিত্তীয় দলীলৰ শ্ৰেণীবিভাজন বিত্তীয় পৰিচালনাত বিশেষ ভূমিকা পালন কৰে।
(গ) বেংক আৰু অনা-বেংকিং বিত্তীয় প্রতিষ্ঠানৰ মাজত পাৰ্থক্য লিখা।
উত্তৰঃ বেংক আৰু অনা-বেংকিং বিত্তীয় প্রতিষ্ঠানৰ মাজত পাৰ্থক্যসমূহ তলত তালিকা এখনত দিয়া হ’ল-
| বিষয়বস্তু | বেংকিং বিত্তীয় প্রতিষ্ঠান | অনা-বেংকিং বিত্তীয় প্রতিষ্ঠান (NBFC) |
| মুখ্য কাৰ্য | আমানত সংগ্ৰহ আৰু ঋণ প্ৰদান। | মূলত ঋণ প্ৰদান আৰু বিনিয়োগ কাৰ্য। |
| আমানত গ্ৰহণৰ অধিকাৰ | হয়, (চলমান, সঞ্চয়ী, স্থায়ী আমানত)। | নহয়, কিছুমান ক্ষেত্রে সীমিত আমানত। |
| বিত্তীয় প্ৰক্ৰিয়াৰ নিয়ন্ত্ৰণ | ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংক (RBI)। | RBI আৰু কোম্পানী আইন দ্বাৰা নিয়ন্ত্ৰিত। |
| চলনীয়তা সুবিধা | হয়, চলমান আমানতদাৰৰ দ্বাৰা। | সাধাৰণতে নহয়। |
| ট্ৰানজেকচন সুবিধা | চেক, ড্ৰাফ্ট, ATM, অনলাইন পেমেণ্ট। | নাই, ট্ৰানজেকচন সুবিধা অমুক। |
| প্ৰধান আয়ৰ উৎস | আমানত আৰু ঋণৰ ব্যৱসায়। | ঋণ প্ৰদান, বিনিয়োগ আৰু আৰ্থিক সেৱা। |
| ঋণ প্ৰদানৰ প্ৰকৃতি | স্বল্প, মধ্য আৰু দীঘলম্যাদী ঋণ। | প্ৰায়কৈ দীঘলম্যাদী ঋণ প্ৰদান। |
| বীমাৰ ব্যৱসায় | সাধাৰণতে নহয়। | কিছুমান NBFC বীমা ব্যৱসায় কৰে। |
| উৎপাদনৰ নিয়ন্ত্ৰণ | কঠোৰ নিয়ন্ত্ৰণ। | তুলনামূলকভাৱে কম নিয়ন্ত্ৰণ। |
| আমানতৰ সুৰক্ষা | জমা বীমা আৰু ক্রেডিট গাৰেণ্টি। | আমানতৰ সুৰক্ষাৰ ব্যৱস্থা নাই। |
(ঘ) বিত্তীয় ব্যৱস্থাৰ কামবোৰৰ ওপৰত এক চমু টেকা লিখা।
উত্তৰঃ বিত্তীয় ব্যৱস্থাই সঞ্চয়কর্তা আৰু বিনিয়োগকাৰীৰ মাজত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ সংযোগ স্থাপন কৰে। এই ব্যৱস্থাৰ মূল উদ্দেশ্য হ’ল সঞ্চয়বোৰ কাৰ্যকৰী আৰু দক্ষতাৰে সংগ্ৰহ কৰি লগত লগত বিনিয়োগকাৰীক পুঁজি প্ৰদান কৰা। সঞ্চয়কাৰীসকলে নিজৰ উদ্বৃত্ত পুঁজি জমা দিয়ে, যি বিত্তীয় প্ৰতিষ্ঠানসমূহৰ জৰিয়তে বিনিয়োগকাৰীসকলৰ মাজত বিতৰণ কৰা হয়। এই প্ৰক্ৰিয়াই অৰ্থনৈতিক বিকাশ আৰু লগত লগত আৰ্থিক স্থিৰতা নিশ্চিত কৰে। তাৰল্যতাৰ প্ৰৱৰ্ত্তন বিত্তীয় ব্যৱস্থাৰ এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ দিশ। ই পুঁজিৰ সুৰক্ষা আৰু উপলভ্যতাৰ সমস্যা সমাধান কৰে। তাৰল্যতা থকা বিত্তীয় সম্পদৰ দ্বাৰা বিনিয়োগকাৰীসকলে সহজে পুঁজিৰ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰে। তাৰল্যতা বৃদ্ধি কৰাৰ দ্বাৰা বিত্তীয় স্থিৰতা নিশ্চিত হয় আৰু পুঁজিৰ সুৰক্ষাও বৃদ্ধি পায়। ইয়াৰ উপৰিও, বিত্তীয় ব্যৱস্থাই পৰিশোধৰ সুবিধা প্ৰদান কৰে, যাৰ জৰিয়তে সামগ্ৰী আৰু সেৱাবোৰ সময়মতে স্থানান্তৰ কৰা হয়। এক সুদক্ষ পৰিশোধ প্ৰণালী অর্থনৈতিক কৰ্মক্ষমতা বৃদ্ধি কৰে আৰু ব্যৱসায়িক লেনদেনক সুগঠিত ৰূপ প্ৰদান কৰে।
বিত্তীয় ব্যৱস্থাই বিপদাংশকাৰ আৱণ্টনৰ কামো কৰে। সঞ্চয় সংগ্ৰহ আৰু ঋণ আৱণ্টনৰ লগত জড়িত বিপদসমূহৰ পৰিচালনাৰ দ্বাৰা বিত্তীয় প্ৰতিষ্ঠানসমূহে আৰ্থিক স্থিতিশীলতা ৰক্ষা কৰে। সেয়ে বিত্তীয় ব্যৱস্থাই এক সংগঠিত আৰু সুৰক্ষিত বিত্তীয় পৰিৱেশ গঠনত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে।
8। দীঘলীয়া উত্তৰৰ প্ৰশ্ন: (প্ৰতিটোত ৮ নম্বৰ)
(ক) ব্যৱসায়িক প্ৰতিষ্ঠানৰ বাবে হ্রস্বম্যাদী আৰু দীর্ঘম্যাদী বিত্তৰ বিভিন্ন উৎসৰ বিষয়ে বিস্তাৰিতভাৱে আলোচনা কৰা।
উত্তৰঃ ব্যৱসায়িক প্ৰতিষ্ঠানসমূহৰ আৰ্থিক প্ৰয়োজনীয়তা সাধাৰণতে দুটা মূল ভাগত বিভক্ত – হ্ৰস্বম্যাদী বিত্ত আৰু দীঘলম্যাদী বিত্ত।
১। হ্ৰস্বম্যাদী বিত্তৰ উৎস: হ্ৰস্বম্যাদী বিত্ত সেই পুঁজিক বুজায় যি সাধাৰণতে এক বছৰৰ কম সময়ৰ বাবে ব্যৱহৃত হয়। এই বিত্ত ব্যৱসায়ৰ দৈনন্দিন কাৰ্যকলাপ আৰু চলিত সম্পত্তি সংক্রান্ত খৰচসমূহ পূৰণৰ বাবে প্রয়োজন হয়।
(ক) ব্যৱসায়িক ঋণ (Trade Credit): ব্যৱসায়িক চুক্তিৰ আধাৰত ক্ৰেতাই সামগ্ৰী ক্ৰয় কৰাৰ সময়ত তৎক্ষণাৎ নগদ পৰিশোধ নকৰাকৈ সামগ্ৰী গ্ৰহণ কৰিব পাৰে।
(খ) ঋণ, নগদ ঋণ আৰু অধিবিকৰ্ষ (Loan, Cash Credit and Overdraft): বাণিজ্যিক বেংকসমূহে হ্ৰস্বম্যাদী বিত্ত যোগানৰ বাবে ঋণ, নগদ ঋণ আৰু অধিবিকৰ্ষৰ সুবিধা প্ৰদান কৰে।
(গ) গ্ৰাহকৰ পৰা অগ্রিম (Advances from Customers): গ্ৰাহকে আগতীয়াকৈ পৰিশোধ কৰা ধনৰ ওপৰত কোনো সূত পৰিশোধ নকৰিবলগীয়া হয়।
(ঘ) পাওনাদাৰ (Creditors): বাণিজ্যিক সংগঠনবোৰে সামগ্ৰী ক্ৰয়ৰ সময়ত তাৎক্ষণিক পৰিশোধ নকৰাকৈ এই উৎস ব্যৱহাৰ কৰে।
(ঙ) ফেক্টৰিং সেৱা (Factoring Services): বিলবোৰ তৃতীয় পক্ষক বিক্ৰী কৰি তৎক্ষণাৎ পুঁজিৰ যোগান হয়।
(চ) বিল বাট্টাকৰণ (Bill Discounting): ভৱিষ্যতৰ পৰিশোধযোগ্য বিলসমূহ অতিৰিক্ত বাট্টা দি বেংকক বিক্ৰী কৰা হয়।
২। দীঘলম্যাদী বিত্তৰ উৎস: দীঘলম্যাদী বিত্ত সাধাৰণতে এক বছৰৰ অধিক সময়ৰ বাবে সংগ্ৰহ কৰা হয়। এই বিত্ত সাধাৰণতে স্থায়ী সম্পদ বা বৃহৎ বিনিয়োগৰ বাবে ব্যৱহৃত হয়।
(ক) সমাংশ (Equity Share): এই অংশ বিনিয়োগকাৰীৰ বাবে ভোটাধিকাৰ আৰু লাভৰ অধিকাৰ প্রদান কৰে।
(খ) অগ্ৰাধিকাৰযুক্ত অংশ (Preference Share): লাভৰ পৰিশোধৰ ক্ষেত্ৰত অগ্ৰাধিকাৰ প্ৰদান কৰা হয়।
(গ) সঞ্চিত উপাৰ্জন (Retained Earnings): কোম্পানীৰ লাভৰ অংশ যাক ভৱিষ্যত বিনিয়োগৰ বাবে সঞ্চয় কৰা হয়।
(ঘ) ঋণপত্ৰ বা বণ্ড (Debenture/Bonds): বিত্তীয় নিগমৰ পৰা পুঁজি সংগ্ৰহৰ এক মাধ্যম। ডিবেঞ্চাৰ সাধাৰণতে অসুৰক্ষিত আৰু বণ্ড সুৰক্ষিত।
(ঙ) বিত্তীয় প্রতিষ্ঠানৰ পৰা ম্যাদী ঋণ (Term Loans from Financial Institutions): IFCI, SFCs আৰু বাণিজ্যিক বেংকৰ পৰা সংগ্ৰহ কৰা দীঘলম্যাদী ঋণ।
(চ) শংকাযুক্ত মূলধন (Venture Capital): উদ্যোগীকৃত উদ্যোগ আৰু ক্ষুদ্ৰ উদ্যোগক আৰ্থিক সহায় প্ৰদান কৰে।
(ছ) সম্পদ সুৰক্ষিতকৰণ (Asset Securitisation): ঋণ আৰু অন্যান্য সম্পদ একত্রিত কৰি বিনিয়োগকাৰীক বিক্ৰী কৰা হয়।
ব্যৱসায়িক প্ৰতিষ্ঠানৰ বাবে হ্ৰস্বম্যাদী আৰু দীঘলম্যাদী বিত্তৰ সঠিক সংমিশ্ৰণ নিশ্চিত কৰা অত্যন্ত গুৰুত্বপূৰ্ণ। হ্ৰস্বম্যাদী বিত্ত ব্যৱসায়িক পৰ্যায়ে তাৰল্যতা বজাই ৰাখে, যেতিয়া দীঘলম্যাদী বিত্ত মূলত স্থায়ী সম্পদ আৰু বৃহৎ বিনিয়োগৰ বাবে ব্যৱহৃত হয়। বিত্তীয় পৰিকল্পনাৰ সঠিক ব্যৱহাৰে এখন প্ৰতিষ্ঠানক আৰ্থিক স্থায়িত্ব আৰু বিকাশ দানে।
(খ) বিত্তীয় ব্যৱস্থাৰ বিভিন্ন উপাদানবোৰ আলোচনা কৰা।
উত্তৰঃ বিত্তীয় ব্যৱস্থা হৈছে এখন দেশৰ আৰ্থিক পৰিকাঠামোৰ মুল ভিত্তি, যি পুঁজিৰ সংগ্ৰহ, লেনদেন আৰু বিনিয়োগৰ লগত জড়িত।
বিত্তীয় ব্যৱস্থাৰ মূল উপাদানসমূহ তলত আলোচনা কৰা হ’ল-
১। বিত্তীয় প্রতিষ্ঠান (Financial Institutions): বিত্তীয় ব্যৱস্থাৰ প্ৰথম উপাদান হ’ল বিত্তীয় প্রতিষ্ঠান। এই প্রতিষ্ঠানসমূহে সঞ্চয়কর্তা আৰু বিনিয়োগকাৰীৰ মাজত সংযোগ স্থাপন কৰে। মূল বিত্তীয় প্রতিষ্ঠানসমূহ হৈছে বেংক, বীমা কোম্পানী, নিবিড় নিধি কোম্পানী (মিউচুৱেল ফাণ্ড) আৰু বিত্তীয় নিগম। বেংক সঞ্চয় সংগ্ৰহ আৰু ঋণ প্ৰদানত সহায় কৰে। বীমা কোম্পানীয়ে ক্ষতিপূৰণ আৰু সুৰক্ষা প্ৰদান কৰে। নিবিড় নিধি কোম্পানীয়ে লগত লগত পুঁজিৰ বিনিয়োগৰ সুবিধা দিয়ে। বিত্তীয় নিগমসমূহে দীঘলম্যাদী বিত্তৰ যোগান প্ৰদান কৰে।
২। বিত্তীয় বজাৰ (Financial Market): এই বজাৰত বিত্তীয় সম্পদৰ লেনদেন হয়। বিত্তীয় বজাৰক মূলত দুটা ভাগত বিভাজন কৰা হয় – মুদ্রা বজাৰ আৰু মূলধনী বজাৰ। মুদ্রা বজাৰত এক বছৰৰ কম সময়ৰ বিত্ত লেনদেন হয়, যেনে- ট্ৰেজাৰী বিল, বাণিজ্যিক বিল। মূলধনী বজাৰে দীঘলম্যাদী বিত্তৰ লেনদেন কৰে, যেনে- শ্বেয়াৰ আৰু বণ্ড। মুদ্রা বজাৰ আৰু মূলধনী বজাৰে লগত লগত বিত্তীয় স্থিতিশীলতা সুনিশ্চিত কৰে।
৩। বিত্তীয় দলীল (Financial Instruments): এইবোৰ দলীল বিত্তীয় সম্পদৰ ৰূপত ব্যৱহৃত হয়। শ্বেয়াৰ, বণ্ড, ডিবেঞ্চাৰ, চৰকাৰী প্ৰতিভূতি আৰু বাণিজ্যিক পত্ৰ হৈছে বিত্তীয় দলীলৰ প্ৰধান উদাহৰণ। শ্বেয়াৰ আৰু বণ্ডৰ জৰিয়তে দীঘলম্যাদী বিত্ত সংগ্ৰহ কৰা হয়, আৰু বাণিজ্যিক পত্ৰ হ্ৰস্বম্যাদী বিত্তৰ উৎস হিচাপে কাম কৰে।
৪। বিত্তীয় সেৱাসমূহ (Financial Services): বিত্তীয় সেৱাবোৰে বিনিয়োগ পৰিকল্পনা, পুঁজিৰ পৰিচালনা আৰু লগত লগত আৰ্থিক পৰিকল্পনা প্ৰদান কৰে। উদাহৰণস্বৰূপে, বিনিয়োগ পৰামৰ্শ, পৰিচালন সেৱা আৰু আৰ্থিক পৰিকল্পনা বিত্তীয় সেৱাৰ অন্তৰ্গত।
৫। নিয়ামক সংস্থা (Regulatory Bodies): এই সংস্থাসমূহে বিত্তীয় ব্যৱস্থাৰ শৃংখলাবদ্ধতা নিশ্চিত কৰে। ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংক (RBI) মুদ্রা নীতি আৰু বিত্তীয় নিৰীক্ষাৰ দ্বাৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰে। ভাৰতীয় প্ৰতিভূতি বিনিময় পৰিষদ (SEBI) শ্বেয়াৰ বজাৰৰ নিৰীক্ষা কৰে। বীমা নিয়ামক আৰু উন্নয়ন প্ৰাধিকৰণ (IRDAI) বীমা খণ্ডৰ নিয়ন্ত্ৰণ কৰে।
(গ) এখন দেশৰ অৰ্থনৈতিক বিকাশত বিত্তীয় ব্যৱস্থাৰ ভূমিকাৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা।
উত্তৰঃ বিত্তীয় ব্যৱস্থা এখন ৰাষ্ট্ৰৰ অৰ্থনৈতিক বিকাশত এক গুৰুত্বপূর্ণ ভূমিকা পালন কৰে। বিত্তীয় ব্যৱস্থাই বিভিন্ন বিত্তীয় প্রতিষ্ঠান যেনে- বাণিজ্যিক বেংক, অনা-বেংকিং নিগম, উন্নয়ন বেংক, বিনিয়োগ বেংক, বীমা কোম্পানী আদিৰ মেলবন্ধনেৰে পুঁজিৰ সংগ্ৰহ, লেনদেন আৰু বিনিয়োগত সহায় কৰে। এই প্ৰতিষ্ঠানবোৰে বিত্তীয় সামগ্ৰী আৰু সেৱা প্ৰদান কৰি বিত্তীয় স্থায়িত্ব নিশ্চিত কৰে।
১। মূলধন গঠন (Capital Formation): বিত্তীয় ব্যৱস্থাই মূলধন গঠনত সহায় কৰে। পুঁজিৰ সংগ্ৰহ আৰু লগত লগত বিনিয়োগৰ পৰিকল্পনা কৰি সঞ্চয়বোৰৰ সঠিক ব্যৱহাৰ নিশ্চিত কৰে। জনসাধাৰণৰ সঞ্চয় সংগ্ৰহ কৰি কাৰখানা, সঁজুলি আৰু যন্ত্ৰপাতি যেনে স্থায়ী সম্পদত বিনিয়োগ কৰি উৎপাদনক্ষমতা বৃদ্ধি কৰে। ইয়াৰ ফলত সামগ্ৰী আৰু সেৱাৰ অধিক প্রবাহ নিশ্চিত হয়।
২। বিনিয়োগৰ প্ৰৱৰ্তন (Promoting Investments): বিত্তীয় ব্যৱস্থাই লগত লগত বিনিয়োগৰ সুযোগ সৃষ্টি কৰে। সঞ্চয়বোৰ উৎপাদনশীল খণ্ডত বিনিয়োগ কৰি আয় আৰু নিযুক্তি বৃদ্ধি কৰে। মুদ্ৰা বজাৰ আৰু মূলধনী বজাৰৰ জৰিয়তে বিত্তীয় সম্পদৰ সঞ্চালনৰ লগতে বিনিয়োগৰ সম্ভাৱনা বৃদ্ধি কৰে।
৩। ৰাষ্ট্ৰীয় অগ্রাধিকাৰৰ আধাৰত সঞ্চয় আৱণ্টন (Allocating Savings Based on National Priorities): বিত্তীয় ব্যৱস্থাই সঞ্চয়বোৰ ৰাষ্ট্ৰীয় অগ্ৰাধিকাৰ খণ্ডৰ মাজত আৱণ্টন কৰে। সামাজিক আৰু আৰ্থিক উন্নয়নৰ বাবে বিত্তীয় পুঁজিৰ লগত লগত বিনিয়োগ কৰি ৰাষ্ট্ৰীয় প্ৰকল্পসমূহত মূলধন প্ৰয়োগ কৰে।
৪। উদ্যোগী প্রতিভা উৎসাহিতকৰণ (Encouraging Entrepreneurial Talents): উদ্যোগী প্রতিভা আৰু বাণিজ্যিক উদ্যমতাক আৰ্থিক সহায় যোগাই উদ্যমীকৃত চিন্তাধাৰা বিকাশ কৰায়। বাণিজ্যিক বেংক আৰু উন্নয়ন বেংকসমূহে উদ্যমীক বিভিন্ন ধৰণৰ বিত্তীয় সহায় প্ৰদান কৰে যেনে- অধিবিকৰ্ষ, দীর্ঘম্যাদী ঋণ আৰু সম অংশগৃহ।
৫। বিত্তীয় গভীৰতাকৰণ আৰু বিস্তৃতিকৰণ (Financial Deepening and Broadening): বিত্তীয় গভীৰতাকৰণৰ মাধ্যমে মুঠ ঘৰুৱা উৎপাদনৰ শতাংশ হিচাপে বিত্তীয় সম্পদ বৃদ্ধি হয়। বিত্তীয় বিস্তৃতিকৰণৰ অৰ্থ হৈছে অধিক সংখ্যক অংশগ্ৰহণকাৰীৰ সংযোজন আৰু বিত্তীয় দলীলৰ বৈচিত্ৰ্য বৃদ্ধি। ইয়াৰ ফলত বিত্তীয় পৰিসৰ বেছি সংখ্যক লগত লগত বিনিয়োগকাৰীৰ বাবে উপলব্ধ হয়।
৬। সূতৰ হাৰ স্থিৰকৰণ (Interest Rate Stabilization): বিত্তীয় ব্যৱস্থাই মুদ্ৰা যোগান আৰু বিত্তীয় সম্পদৰ সঠিক পৰিচালন কৰি সূতৰ হাৰ স্থিৰ কৰি ৰাখে। স্বাস্থ্যকৰ প্ৰতিযোগিতাৰ জৰিয়তে সূতৰ হাৰত স্থিতিশীলতা আনে, যাৰ ফলত বিনিয়োগকাৰীসকলৰ বাবে কম সূতৰ হাৰত পুঁজি উপলব্ধ হয়।
এখন ৰাষ্ট্ৰৰ অৰ্থনৈতিক বিকাশত বিত্তীয় ব্যৱস্থাৰ ভূমিকা অৱশ্যকীয়। বিত্তীয় ব্যৱস্থাই মূলধন গঠন, বিনিয়োগৰ প্ৰৱৰ্তন, সূতৰ হাৰ স্থিৰকৰণ আৰু উদ্যোগী প্ৰবণতা বৃদ্ধি কৰি জাতীয় অৰ্থনীতিক মজবুত কৰি তোলে। লগত লগত বিত্তীয় গভীৰতাকৰণ আৰু বিস্তৃতিকৰণৰ মাধ্যমে বিত্তীয় সম্পদৰ লাভালাভ বৃদ্ধি কৰে। সেয়ে এখন সুদৃঢ় বিত্তীয় ব্যৱস্থাই এখন ৰাষ্ট্ৰৰ অৰ্থনৈতিক বিকাশত গুৰুত্বপূৰ্ণ অৱদান আগবঢ়ায়।
Hi! my Name is Parimal Roy. I have completed my Bachelor’s degree in Philosophy (B.A.) from Silapathar General College. Currently, I am working as an HR Manager at Dev Library. It is a website that provides study materials for students from Class 3 to 12, including SCERT and NCERT notes. It also offers resources for BA, B.Com, B.Sc, and Computer Science, along with postgraduate notes. Besides study materials, the website has novels, eBooks, health and finance articles, biographies, quotes, and more.
