Class 11 Finance Chapter 2 বেংক, কেন্দ্ৰীয় বেংক, বাণিজ্যিক বেংক, অন্যান্য বেংক Question Answer in Assamese Medium to each chapter is provided in the list so that you can easily browse through different chapters Class 11 Finance Chapter 2 বেংক, কেন্দ্ৰীয় বেংক, বাণিজ্যিক বেংক, অন্যান্য বেংক Solutions Assamese Medium and select need one. Class 11 Finance Chapter 2 বেংক, কেন্দ্ৰীয় বেংক, বাণিজ্যিক বেংক, অন্যান্য বেংক Solutions Download PDF. AHSEC Class 11 Banking Textbook Question Answer in Assamese.
Class 11 Finance Chapter 2 বেংক, কেন্দ্ৰীয় বেংক, বাণিজ্যিক বেংক, অন্যান্য বেংক
Also, you can read the NCERT book online in these sections Solutions by Expert Teachers as per Central Board of Secondary Education (CBSE) Book guidelines. AHSEC Class 11 Finance Textual Question Answer are part of All Subject Solutions. Here we have given HS 1st Year Banking Question and Answer, HS First Year Banking Solutions in Assamese Medium for All Chapters, You can practice these here.
বেংক, কেন্দ্ৰীয় বেংক, বাণিজ্যিক বেংক, অন্যান্য বেংক
Chapter: 2
| গোট – ২ বেংকৰ অৰ্থ আৰু বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ বেংক |
| প্রশ্নাৱলী |
(ক) অতি চমু উত্তৰ দিয়া: (প্ৰতিটোত ১ নম্বৰ)
১। এখন দেশৰ বেংকিং ব্যৱস্থাৰ শীৰ্ষতম অনুষ্ঠানটোৰ নাম কি?
উত্তৰঃ এখন দেশৰ বেংকিং ব্যৱস্থাৰ শীৰ্ষতম অনুষ্ঠানটোৰ নাম হ’ল- ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংক (RBI)।
২। কোন বেংকক অন্তিম মুহূৰ্তৰ ঋণদাতা বুলি কোৱা হয়?
উত্তৰঃ কেন্দ্ৰীয় বেংকক (Central Bank) অন্তিম মুহূৰ্তৰ ঋণদাতা (Lender of Last Resort) বুলি কোৱা হয়।
(খ) চমু উত্তৰ দিয়া: (প্ৰতিটোত ২ নম্বৰ)
১। কেন্দীয় বেংক কাক বোলে?
উত্তৰঃ কেন্দ্ৰীয় বেংক হৈছে এখন দেশৰ সৰ্বোচ্চ মৌদ্ৰিক প্রতিষ্ঠান আৰু মুদ্রা বজাৰৰ নেতা। ই দেশৰ মুদ্ৰা আৰু ঋণ নীতি পৰিচালনা কৰে আৰু বাণিজ্যিক বেংকবোৰৰ কার্যকলাপ নিয়ন্ত্ৰণ কৰে। ই বাণিজ্যিক বেংক আৰু চৰকাৰৰ বেংকাৰ হিচাপে কাম কৰে।
২। বাণিজ্যিক বেংক কাক বোলে?
উত্তৰঃ বাণিজ্যিক বেংকে বিত্তীয় প্রতিষ্ঠানক বুজায় যি ঋণ বা বিনিয়োগৰ উদ্দেশ্যে, জনসাধাৰণৰ পৰা গৃহীত আমানত জমাদাতা গ্ৰাহকৰ তাগিদামতে বা অন্য প্ৰকাৰে পৰিশোধ কৰা আৰু চেক, ড্রাফট্, আদেশ বা অন্য উপায়ে তাক উলিয়াই দিয়া কার্য সম্পাদন কৰে।
৩। সঞ্চয় বেংক কাক বোলে?
উত্তৰঃ সঞ্চয় বেংক হৈছে এটা বিত্তীয় প্রতিষ্ঠান যাৰ প্ৰাথমিক উদ্দেশ্য হৈছে সঞ্চয়ী জমা গ্রহণ কৰা আৰু সেই জমাবোৰৰ ওপৰত সূত পৰিশোধ কৰা। সঞ্চয় বেংকে নিম্ন আয়ৰ লোকসকলক ধন ৰাহি কৰিবলৈ আৰু বেংকিং সেবাপ্রাপ্ত কৰিবলৈ উৎসাহিত কৰে।
৪। বিনিয়োগ/উদ্যোগিক বেংক কাক বোলে?
উত্তৰঃ বিনিয়োগ বেংক হৈছে এনে বেংক যিয়ে উদ্যোগৰ বিকাশ আৰু পুঁজিৰ যোগানৰ বাবে বিনিয়োগৰ ব্যৱস্থা কৰে। ই মূলত ব্যৱসায় আৰু উদ্যোগৰ বাবে মধ্যম্যাদী আৰু দীর্ঘম্যাদী বিত্তৰ যোগান দিয়ে আৰু অৱলেখনকাৰী হিচাপে পুঁজিৰ সংগ্ৰহত সহায় কৰে।
৫। উন্নয়ন বেংক কাক বোলে?
উত্তৰঃ উন্নয়ন বেংক ব্যৱসায়িক গোটবোৰক সকলো ধৰণৰ বিত্তীয় সাহার্য (মধ্যম্যাদী আৰু দীর্ঘম্যাদী) যেনে- ঋণ, অৱলেখন, বিনিয়োগ আৰু জামিন কার্যকলাপ আৰু প্ৰৱৰ্তনমূলক কাৰ্যকলাপৰ ৰূপত প্ৰদান কৰে। মূলতঃ উন্নয়ন বেংক হৈছে এক ম্যাদী ঋণ প্রদান কাৰী প্রতিষ্ঠান।
৬। বিনিময় বেংক কাক বোলে?
উত্তৰঃ বিনিময় বেংক হৈছে এনে বেংক যিয়ে বৈদেশিক মুদ্ৰাৰ লেনদেন আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ বিত্তীয় সেৱা আগবঢ়ায়। ই বৈদেশিক মুদ্ৰাৰ লেনদেনত বিশেষজ্ঞ আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ বাবে বিত্তীয় সুবিধা প্রদান কৰে, যাৰ বাবে কেতিয়াবা ইয়াক বিদেশী বেংক বুলিও কোৱা হয়।
৭। সমবায় বেংক কাক বোলে?
উত্তৰঃ সমবায় বেংক হৈছে সহযোগিতাৰ ভিত্তিত স্থাপিত আৰু সাধাৰণ বেকিং ব্যৱসায়ত লেনদেন কৰা এক প্রতিষ্ঠান। সহযোগিতাৰ নীতিৰ ওপৰত সমবায় বেংক গঠন কৰা হৈছে। সহযোগিতাৰ অৰ্থ হৈছে সমতাৰ আধাৰত আৰু কোনো উমৈহতীয়া উদ্দেশ্যৰ বাবে স্বেচ্ছামূলক সম্পর্ক।
৮। আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বেংক কাক বোলে?
উত্তৰঃ যিবোৰ বেংকে তেওঁলোকৰ বেংকিং ব্যৱসায়ৰ সন্দৰ্ভত আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সীমা অতিক্ৰম কৰিছে সেইবিলাকক আন্তর্জাতিক বেংক বুলি কোৱা হয়। ইয়াৰ বিশ্বব্যাপী বেংকিং কাৰ্যকলাপৰ পৰিসৰ আছে। ই আন্তর্জাতিক বিত্তৰ সমস্যা সমাধানত সহায় কৰে।
৯। ৰপ্তান্তি-আমদানি বেংক কাক বোলে?
উত্তৰঃ ৰপ্তান্তি-আমদানি বেংক হৈছে এক বিশেষ বিত্তীয় প্রতিষ্ঠান যি ভাৰতৰ বৈদেশিক বাণিজ্যৰ বিকাশ আৰু উন্নয়ন নিশ্চিত কৰে। ই ৰপ্তানি আৰু আমদানিকর্তাসকলক বিত্তীয় সহায় আগবঢ়ায় আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ প্ৰসাৰত সহযোগিতা কৰে।
(গ) দীঘলীয়া উত্তৰৰ প্ৰশ্ন (প্ৰকাৰ-১): (প্রতিটোত ৫ নম্বৰ)
১। বিনিময় বেংকৰ প্ৰধান কাৰ্যসমূহ কি কি?
উত্তৰঃ বিনিময় বেংক হৈছে এনে বেংক যিয়ে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্য আৰু বৈদেশিক মুদ্ৰাৰ লেনদেনৰ ক্ষেত্ৰত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে।
ইয়াৰ কামবোৰ তলত দিয়া হ’ল-
(ক) বিদেশী মুদ্রা বিনিময়: বিনিময় বেংকবোৰে দেশীয় মুদ্রাক বিদেশী মুদ্রালৈ আৰু বিদেশী মুদ্রাক দেশীয় মুদ্রালৈ ৰূপান্তৰ কৰি মুদ্ৰা বিনিময়ৰ সমস্যা সমাধান কৰে।
(খ) বিদেশী বিনিয়োগৰ উৎসাহ দান: এই বেংকবোৰে ভাৰতলৈ বিদেশী বিনিয়োগৰ প্ৰবাহক উৎসাহিত কৰে আৰু বিনিয়োগৰ ক্ষেত্ৰত বিত্তীয় সহায় আগবঢ়ায়।
(গ) বৈদেশিক বিনিময় বিল বাট্টাত বিতৰণ: বিনিময় বেংকবোৰে বৈদেশিক বিনিময় বিলক বাট্টাত ভঙোৱাৰ মাধ্যমেৰে পুঁজিৰ সংস্থান কৰে।
(ঘ) আন্তর্জাতিক পুঁজিৰ স্থানান্তৰ: বিনিময় বেংকবোৰে পুঁজিৰ বৈদেশিক স্থানান্তৰৰ সেৱা আগবঢ়ায়, যাৰ জৰিয়তে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় লেনদেন সহজ হয়।
(ঙ) সোণ আৰু ৰূপৰ লেনদেন: ই সোণ আৰু ৰূপৰ ক্ৰয়-বিক্ৰয়ৰ ব্যৱসায়ৰ সৈতে জড়িত থাকে, বিশেষকৈ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বজাৰত।
বিনিময় বেংক অবিহনে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্য সম্ভৱ নহয়। এই বেংকবোৰে বিদেশী মুদ্ৰা বিনিময় আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ ক্ষেত্ৰত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে।
২। আঞ্চলিক গ্রাম্য বেংকৰ কাৰ্যসমূহ বৰ্ণনা কৰা।
উত্তৰঃ অন্যান্য বাণিজ্যিক বেংকৰ দৰে আঞ্চলিক গ্রাম্য বেংকো প্ৰায় সকলো কাম সম্পাদন কৰে।
আঞ্চলিক গ্রাম্য বেংকৰ দ্বাৰা সম্পাদিত কিছুমান গুৰুত্বপূৰ্ণ কাম তলত দিয়া হ’ল-
(ক) আঞ্চলিক গ্রাম্য বেংকে বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ হিসাব, যেনে সঞ্চয়ী বেংক হিসাব, চলিত জমা হিসাব, পৌনঃপুনিক জমা হিসাব আৰু স্থায়ী জমা হিচাব আদিৰ জৰিয়তে ৰাইজৰ পৰা আমানত গ্ৰহণ কৰে।
(খ) ই গ্ৰাম্য আৰু অৰ্ধ নগৰ অঞ্চলৰ লোকসকলক, বিশেষকৈ ক্ষুদ্ৰ আৰু প্রান্তীয় কৃষক, শিল্পী আদিক ঋণ আৰু অগ্রিম প্রদান কৰে।
(গ) আঞ্চলিক গ্রাম্য বেংকে বিভিন্ন চৰকাৰী আঁচনিৰ কাম, যেনে MGNRGAৰ মজুৰি বিতৰণ, পেঞ্চন বিতৰণ আদি কামবোৰ সম্পাদন কৰে।
(ঘ) এই বেংকসমূহে জনসাধাৰণক কিছুমান প্ৰতিনিধিত্বমূলক সেৱা আগবঢ়ায়, যেনে গ্ৰাহকৰ হৈ বিল সংগ্ৰহ আৰু পৰিশোধ, পুঁজি প্ৰেৰণ আৰু লকাৰ সুবিধা আদিৰ যোগান ধৰে।
(ঙ) ই কিছুমান গুৰুত্বপূৰ্ণ আধুনিক বেংকিং সুবিধা প্রদান কৰে যেনে ডেবিট আৰু ক্রেডিট কাৰ্ডৰ সেৱা, মোবাইল বেংকিং, ইণ্টাৰনেট বেংকিং ইত্যাদি।
আঞ্চলিক গ্রাম্য বেংকে গ্ৰাম্য আৰু অৰ্ধ নগৰ অঞ্চলৰ লোকসকলৰ বিত্তীয় প্ৰয়োজন পূৰণত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে।
৩। আঞ্চলিক গ্রাম্য বেংকৰ প্রধান উদ্দেশ্যসমূহ কি কি?
উত্তৰঃ আঞ্চলিক গ্রাম্য বেংকৰ চূড়ান্ত লক্ষ্য হৈছে ভাৰতৰ গ্ৰাম্য বিকাশত সহায় কৰা।
আঞ্চলিক গ্রাম্য বেংকৰ মুখ্য উদ্দেশ্যবোৰ তলত উল্লেখ কৰা হ’ল-
(ক) আঞ্চলিক গ্রাম্য বেংক স্থাপনৰ মুখ্য উদ্দেশ্য আছিল গ্রাম্য এলেকাত বিদ্যমান ঋণৰ ব্যৱধান পূৰণ কৰা।
(খ) আঞ্চলিক গ্রাম্য বেংকে গ্রামাঞ্চলৰ লোকসকলক ঋণ দাতাৰ কবলৰ পৰা মুক্ত কৰিবলৈ প্রতিষ্ঠানগত ঋণ প্রদান কৰাৰ বাবে এক বৈকল্পিক ঋণ সংস্থা হিচপে কাম কৰিব লাগিব।
(গ) বেংকসমূহে ক্ষুদ্র আৰু প্রান্তীয় কৃষক, কৃষি শ্রমিক, ক্ষুদ্র উদ্যোগী, শিল্পী, কুটিৰ উদ্যোগ, শিপিনী আদিক ঋণ আৰু অন্যান্য সুবিধা প্রদান কৰি গ্ৰাম্য অৰ্থনীতিৰ বিকাশত সহায় কৰিব লাগিব।
(ঘ) গ্রাম্য অঞ্চলত নিযুক্তি সৃষ্টিৰ বাবে এক নতুন শ্ৰেণীৰ উদ্যোগী সৃষ্টি কৰা।
৪। বিনিয়োগ/উদ্যোগিক বেংকৰ কাৰ্যসমূহ কি কি?
উত্তৰঃ বিনিয়োগ বেংক বা ঔদ্যোগিক বেংকবোৰে বিভিন্ন জটিল বিত্তীয় লেনদেন আৰু উদ্যোগৰ বিকাশৰ বাবে বিশেষ ভূমিকা পালন কৰে।
তলত বিনিয়োগ বেংকৰ কিছুমান গুৰুত্বপূৰ্ণ কার্য উল্লেখ কৰা হ’ল-
(ক) বিনিয়োগ বেংকবোৰে ৰাইজৰ পৰা কেৱল দীর্ঘম্যাদী জমা গ্ৰহণ কৰে কিয়নো ই উদ্যোগবোৰৰ স্থায়ী মূলধনৰ প্ৰয়োজনীয়তা পূৰণৰ বাবে দীর্ঘম্যাদী বিত্ত প্রদান কৰে।
(খ) ই উদ্যোগবোৰৰ ভূমি, ভৱন আৰু অন্যান্য স্থায়ী সম্পত্তি ক্ৰয় কৰাৰ বাবে দীর্ঘম্যাদী ঋণ প্রদান কৰে আৰু কার্যকৰী মূলধনৰ প্ৰয়োজনীয়তা পূৰণৰ বাবে মধ্যম্যাদী ঋণ প্ৰদান কৰে।
(গ) বিনিয়োগ বেংকবোৰে বৃহৎ ঔদ্যোগিক সংগঠনৰ প্ৰতিভূতি বিলিৰ অৱলেখন কৰি উদ্যোগবোৰক মূলধন সংগ্ৰহত সহায় কৰে।
(ঘ) ই উদ্যোগবোৰৰ দক্ষ ব্যৱস্থাপনা, বিত্তীয় পৰিকল্পনা আৰু বিকাশৰ ক্ষেত্ৰত পৰামৰ্শ আৰু কাৰিকৰী নির্দেশনা প্ৰদান কৰে।
(ঙ) বিনিয়োগ বেংকবোৰে বিভিন্ন ঔদ্যোগিক প্রতিষ্ঠানৰ একত্ৰীকৰণ আৰু অধিগ্রহণ চুক্তিৰ ক্ষেত্ৰত উপদেষ্টা বা পৰামৰ্শদাতা হিচাপে কাম কৰে।
বিনিয়োগ/উদ্যোগিক বেংকবোৰে উদ্যোগৰ বিকাশ আৰু বিত্তীয় স্থিতিশীলতা বজাই ৰাখিবলৈ বিভিন্ন ধৰণৰ বিত্তীয় সেৱা আগবঢ়ায়। ই নতুন উদ্যোগ স্থাপন, প্ৰসাৰ আৰু বিত্তীয় স্থায়িত্বত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে।
৫। উন্নয়ন বেংকৰ বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ কাৰ্যসমূহ কি কি?
উত্তৰঃ উন্নয়ন বেংক অৰ্থব্যৱস্থাৰ বিকাশত সহায়ক হয় আৰু বিভিন্ন উদ্যোগ, কৃষি, বাণিজ্য, পৰিবহন আদি খণ্ডৰ উন্নয়নৰ বাবে বিত্তীয় সহায় আগবঢ়ায়।
উন্নয়ন বেংকৰ বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ কাৰ্যসমূহ তলত উল্লেখ কৰা হ’ল-
(ক) উন্নয়ন বেংকৰ আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কাম হৈছে উদ্যোগ, কৃষি, বাণিজ্য আৰু পৰিবহন আদিৰ দৰে বিভিন্ন উন্নয়নমূলক কার্যকলাপৰ বাবে উন্নয়নমূলক সাহাৰ্য প্রদান কৰা।
(খ) ই ভূমি, ভৱন, কাৰখানা, যন্ত্রপাতি, ইয়াৰ সম্প্ৰসাৰণ, নৱীকৰণ আৰু আধুনিকীকৰণ আদিৰ ব্যয় পূৰণ কৰাৰ বাবে উদ্যোগবোৰক মধ্যম্যাদী আৰু দীর্ঘম্যাদী ঋণ প্রদান কৰে।
(গ) উন্নয়ন বেংকসমূহ নতুন উদ্যোগৰ প্ৰতিষ্ঠানৰ বাবে বিত্তীয় সহায় আগবঢ়ায় আৰু সেয়া অৰ্থনীতিৰ উন্নয়ন আৰু বাচলিকতা সৃষ্টি কৰিবলৈ সহায়ক হয়।
(ঘ) ই অৰ্থনীতিৰ বিকাশৰ বাবে বিভিন্ন বিনিয়োগ প্রকল্প আৱিষ্কাৰ কৰে, যাৰ মাধ্যমে দেশৰ উন্নয়ন সুনিশ্চিত হয়।
(ঙ) ই ঔদ্যোগিক গোটবোৰৰ প্ৰৱৰ্তন, বিকাশ আৰু ইয়াৰ কাৰ্যকলাপ সুচাৰুৰূপে পৰিচালিত কৰাৰ বাবে প্ৰৱৰ্তনমূলক, কাৰিকৰী, পৰিচালনামূলক আৰু পৰামৰ্শ সেৱা আগবঢ়ায়।
৬। সমবায় বেংকৰ বৈশিষ্ট্যসমূহ কি কি?
উত্তৰঃ সমবায় বেংকসমূহ হৈছে এক বিশেষধৰনৰ বেংক যিবোৰ সদস্যৰ সহযোগিতাৰ ভিত্তিত সংগঠিত আৰু পৰিচালনা কৰা হয়। এই বেংকবোৰ সামাজিক আৰু অৰ্থনৈতিক সহায়ৰ ক্ষেত্ৰত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে আৰু বিশেষকৈ গ্ৰাম্য আৰু ক্ষুদ্ৰ উদ্যোগীসকলৰ বাবে বিত্তীয় সহায় আগবঢ়ায়।
সমবায় বেংকৰ বৈশিষ্ট্যসমূহ তলত উল্লেখ কৰা হ’ল-
(ক) সহযোগিতা, স্ব-সহায় আৰু পাৰস্পৰিক সহায়ৰ নীতি: সমবায় বেংকবোৰ সহযোগিতা, স্ব-সহায় আৰু পাৰস্পৰিক সহায়ৰ নীতিৰ ওপৰত সংগঠিত আৰু পৰিচালনা কৰা হয়।
(খ) “এক সদস্য এক ভোট” নীতি: সমবায় বেংকবোৰৰ উদ্দেশ্য হৈছে সদস্যৰ দ্বাৰা ধাৰণ কৰা অংশৰ সংখ্যা নির্বিশেষে “এক সদস্য এক ভোট” নীতি পালন কৰা।
(গ) চৰকাৰী পৃষ্ঠপোষকতা আৰু সমর্থন: সমবায় বেংকবোৰ চৰকাৰী পৃষ্ঠপোষকতা সমর্থিত আৰু ৰাজসাহাৰ্যপ্রাপ্ত বিত্তীয় প্রতিষ্ঠান, যাৰ জৰিয়তে ই সামাজিক সহায় আগবঢ়ায়।
(ঘ) “কোনো লাভ নাই, কোনো লোকচান নহয়” নীতি: সমবায় বেংকবোৰ “কোনো লাভ নাই, কোনো লোকচান নহয়”ৰ নীতিৰ ওপৰত কাম কৰে, যাৰ উদ্দেশ্য হৈছে সদস্যসকলৰ কল্যাণ।
(ঙ) তিনিটা স্তৰৰ গাঁথনি: ভাৰতত সমবায় বেংকিঙৰ তিনিটা স্তৰৰ গাঁথনি আছে – গাঁও পৰ্যায়ত প্রাথমিক সমবায় সমিতি, জিলা পৰ্যায়ত কেন্দ্ৰীয় সমবায় বেংক আৰু ৰাজ্যিক পৰ্যায়ত রাষ্ট্রীয় সমবায় বেংক।
সমবায় বেংকসমূহে সমাজৰ বিভিন্ন স্তৰত লোকসকলৰ আৰ্থিক দৰকাৰ পূৰণৰ বাবে উল্লেখযোগ্য ভূমিকা পালন কৰে। এই বেংকবোৰৰ সহায়ত ক্ষুদ্ৰ উদ্যোগ, কৃষক আৰু সামাজিক গোষ্ঠীসমূহৰ আৰ্থিক সুৰক্ষা আৰু বিকাশ সম্ভব হয়।
৭। ৰপ্তানি-আমদানি বেংকৰ পাঁচটা কার্য লিখা।
উত্তৰঃ ভাৰতীয় ৰপ্তানি-আমদানি বেংক (EXIM Bank) হৈছে এক গুৰুত্বপূর্ণ বিত্তীয় প্ৰতিষ্ঠান, যাৰ মূল উদ্দেশ্য হৈছে ভাৰতৰ বৈদেশিক বাণিজ্যৰ বিকাশ আৰু ৰপ্তানি-আমদানিৰ ক্ষেত্ৰত বিত্তীয় সহায় প্ৰদান কৰা। এই বেংকটি বাণিজ্যিক বেংকসমূহৰ সৈতে মিলি আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ বিকাশত সহায় কৰে।
ৰপ্তানি-আমদানি বেংকৰ পাঁচটা কার্য তলত উল্লেখ কৰা হ’ল-
(ক) ৰপ্তানি আৰু আমদানিৰ বাবে বিত্তৰ যোগান ধৰা বিত্তীয় প্রতিষ্ঠানবোৰৰ বিকাশত সহায়।
(খ) ভাৰতত আৰু বিদেশত সামগ্ৰী আৰু সেৱাৰ ৰপ্তানি আৰু আমদানিৰ বিত্তৰ যোগানৰ সৈতে জড়িত।
(গ) বিদেশত যুটীয়া উদ্যোগৰ বাবে বিত্তৰ যোগান প্ৰদান।
(ঘ) বিভিন্ন বিত্তীয় প্রতিষ্ঠান আৰু ৰপ্তানি-আমদানি ব্যৱসায়ত নিয়োজিত অন্যান্য পক্ষৰ মাজত সমন্বয় সাধন।
(ঙ) ৰপ্তানি-আমদানি ব্যৱসায়ত নিয়োজিত পক্ষবোৰক কাৰিকৰী, বিত্তীয়, পৰিচালনামূলক আৰু প্ৰশাসনিক সেৱা প্ৰদান।
৮। কেন্দ্রীয় বেংক আৰু বাণিজ্যিক বেংকৰ পাৰ্থক্য লিখা।
উত্তৰঃ কেন্দ্রীয় বেংক দেশৰ মুদ্রা আৰু ঋণ নীতি নিয়ন্ত্রণ কৰে, যেতিয়া বাণিজ্যিক বেংক গ্ৰাহকৰ আমানত গ্ৰহণ আৰু ঋণ প্ৰদান কৰে। দুটোৱে অৰ্থব্যৱস্থাৰ ভিতৰত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে, কিন্তু সিহঁতৰ কাৰ্যৰ মাজত পাৰ্থক্য আছে।
কেন্দ্রীয় বেংক আৰু বাণিজ্যিক বেংকৰ পাৰ্থক্যসমূহ তলত তালিকা এখনত দিয়া হ’ল-
| কেন্দ্রীয় বেংক | বাণিজ্যিক বেংক |
| ই এক অনা-লাভ উপাৰ্জনকাৰী সংগঠন। | এটা লাভ উপাৰ্জনকাৰী বেংক। |
| নোট প্রচলনৰ অধিকাৰ আছে। | নোট প্রচলনৰ অধিকাৰ নাই। |
| ই চৰকাৰৰ বেংকাৰ। | ই চৰকাৰৰ বেংক নহয়। |
| কেন্দ্রীয় বেংক আৰু সাধাৰণ ৰাইজৰ মাজত কোনো প্রত্যক্ষ সম্পর্ক নাই। | বাণিজ্যিক বেংক আৰু সাধাৰণ ৰাইজৰ মাজত প্রত্যক্ষ সম্পর্ক থাকে। |
| কেন্দ্রীয় বেংক বৈদেশিক মুদ্ৰাৰ ৰক্ষক হিচাপে কাম কৰে। | বাণিজ্যিক বেংক বৈদেশিক মুদ্ৰাৰ ৰক্ষক নহয়। |
| মৌদ্রিক ব্যৱস্থা নিয়ন্ত্রণ কৰে। | মৌদ্রিক ব্যৱস্থা নিয়ন্ত্রণ নকৰে। |
| দ্বিতীয় বেংকসমূহৰ সৈতে প্রতিযোগিতা নকৰে। | দ্বিতীয় বেংকসমূহৰ সৈতে প্রতিযোগিতা কৰে |
| শীর্ষ বেংকিং প্রতিষ্ঠান। | অতিৰিক্ত লাভ উপাৰ্জন কৰিবলৈ কাম কৰে। |
কেন্দ্রীয় বেংক দেশৰ মুদ্রা আৰু ঋণ নীতি নিয়ন্ত্রণ কৰে, যেতিয়া বাণিজ্যিক বেংক গ্ৰাহকক ঋণ প্ৰদান আৰু সঞ্চয় গ্ৰহণ কৰে। দুয়োৱে একে আনটোৰ সহায় কৰি ৰাষ্ট্ৰীয় আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ বিকাশত ভূমিকা পালন কৰে।
৯। বাণিজ্যিক বেংক আৰু সমবায় বেংকৰ পাৰ্থক্য লিখা।
উত্তৰঃ বাণিজ্যিক বেংক আৰু সমবায় বেংকৰ পাৰ্থক্য তলত উল্লেখ কৰা হ’ল-
| বাণিজ্যিক বেংক | সমবায় বেংক |
| লাভৰ উদ্দেশ্যে কাম কৰে। | কোনো লাভ নাই, কোনো লোকচান নহয় নীতিৰ ওপৰত কাম কৰে। |
| চৰকাৰৰ পৰা সোজাসৰৰি পৃষ্ঠপোষকতা নাই। | চৰকাৰৰ পৃষ্ঠপোষকতা সমর্থিত আৰু ৰাজসাহাৰ্যপ্রাপ্ত বিত্তীয় প্রতিষ্ঠান। |
| বেংকৰ উদ্দেশ্য হৈছে গ্ৰাহকৰ আমানত গ্ৰহণ আৰু ঋণ প্ৰদান। | এটি সদস্যৰ সহযোগিতাৰ ভিত্তিত স্থাপিত। |
| বেংকিং আৰু ঋণ ব্যৱস্থা স্বতন্ত্ৰভাৱে চলে। | সমবায় নীতিৰ ওপৰত সংগঠিত আৰু পৰিচালনা কৰা হয়। |
| ধন সঞ্চয় আৰু সঞ্চয়ৰ ওপৰত উচ্চতৰ সুদৰ হাৰ প্ৰদান কৰে। | সমবায় বেংক ধন সঞ্চয় আৰু সঞ্চয়ৰ ওপৰত কম সুদৰ হাৰ প্ৰদান কৰে। |
| প্ৰতিযোগিতামূলক আৰু লাভজনক প্রতিষ্ঠান। | সমবায় বেংক প্রধানত: কৃষি আৰু গ্ৰামীণ উদ্যোগৰ বাবে ঋণ প্ৰদান কৰে। |
| অধিকাংশ বাণিজ্যিক বেংক চৰকাৰী সংস্থাৰ পৰা পৃষ্ঠপোষিত নহয়। | পুঁজিৰ উৎস হৈছে কেন্দ্রীয় আৰু ৰাজ্য চৰকাৰ, RBI, NABARD, সদস্য মাচল আৰু ৰাইজৰ পৰা জমা। |
১০। বাণিজ্যিক বেংক আৰু উন্নয়ন বেংকৰ পাৰ্থক্য লিখা।
উত্তৰঃ বাণিজ্যিক বেংক আৰু উন্নয়ন বেংকৰ পাৰ্থক্য তলত উল্লেখ কৰা হ’ল-
| বাণিজ্যিক বেংক | উন্নয়ন বেংক |
| বাণিজ্যিক বেংক ৰাইজৰ পৰা চাহিদা অনুসৰি পৰিশোধ যোগ্য জমা গ্ৰহণ কৰে। | উন্নয়ন বেংক নিৰ্ধাৰিত সময় উকলি যোৱাৰ পিছত পৰিশোধ যোগ্য জমা গ্ৰহণ কৰে। |
| বাণিজ্যিক বেংক সঞ্চয় জমা হিচাব, চলিত জমা হিচাব, পৌনঃপুনিক জমা হিচাব, স্থায়ী জমা হিচাব আদিৰ জৰিয়তে সঞ্চয় সংগ্ৰহ কৰে। | উন্নয়ন বেংক বিভিন্ন আঁচনিৰ জৰিয়তে বা দীর্ঘম্যাদী দলীল যেনে-ঋণপত্ৰ, বণ্ড আদি বিলিৰ দ্বাৰা সঞ্চয় সংগ্ৰহ কৰে। |
| বাণিজ্যিক বেংক ঋণ সৃষ্টি কৰিব পাৰে। | উন্নয়ন বেংক ঋণ সৃষ্টি কৰিব নোৱাৰে। |
| বাণিজ্যিক বেংক সাধাৰণতে মুদ্রা বজাৰত হ্রস্বম্যাদী ঋণৰ লেনদেন কৰে। | উন্নয়ন বেংক মূলধন বজাৰত মধ্যম্যাদী আৰু দীর্ঘম্যাদী পুঁজিৰ লেনদেন কৰে। |
| বাণিজ্যিক বেংক স্বভাৱত সমগোটৰ আৰু একে প্ৰকৃতিৰ ব্যৱসায় কৰে। | উন্নয়ন বেংক বৈষম্যমূলক গোটৰ সমষ্টি আৰু ই বিভিন্ন ব্যৱসায় কৰে। |
| বাণিজ্যিক বেংক কেন্দ্ৰীয় বেংকৰ ওচৰত নগদ সংৰক্ষণ অনুপাত জমা কৰি ৰাখিব লাগে। | উন্নয়ন বেংক কেন্দ্ৰীয় বেংকৰ ওচৰত নগদ সংৰক্ষণ অনুপাত জমা কৰি ৰখাৰ প্রয়োজন নাই। |
(ঘ) দীঘলীয়া উত্তৰৰ প্ৰশ্ন (প্ৰকাৰ-২): (প্রতিটোত ৮ নম্বৰ)
১। কেন্দ্ৰীয় বেংকৰ বিভিন্ন কাৰ্যসমূহ আলোচনা কৰা।
উত্তৰঃ কেন্দ্রীয় বেংক হৈছে দেশৰ শীর্ষ মৌদ্রিক প্ৰতিষ্ঠান, যাৰ ভূমিকা অৰ্থব্যৱস্থাৰ স্থিতিশীলতা ৰক্ষা কৰা আৰু মুদ্রা নীতি নিয়ন্ত্রণ কৰা। এই বেংকটি চৰকাৰী, বিত্তীয় পৰামৰ্শদাতা হিচাপে কাম কৰে আৰু বিভিন্ন মৌলিক কাৰ্য সম্পাদন কৰে।
সাধাৰণতে কেন্দ্ৰীয় বেংকে নিম্নলিখিত কামবোৰ সম্পাদন কৰে-
(ক) মুদ্রা নোট জাৰি কৰা: কেন্দ্রীয় বেংক কাগজী মুদ্রা জাৰি কৰাৰ একচেটিয়া ক্ষমতা ৰাখে। মুদ্রা নোটসমূহ সমগ্ৰ দেশত বৈধ মুদ্রা হিচাপে প্ৰচলিত থাকে। ভাৰতৰ বাবে মুদ্রা নোট জাৰি কৰাটো ভাৰতীয় ৰিজার্ভ বেংকৰ দ্বাৰা কৰা হয়।
(খ) চৰকাৰৰ বেংকাৰ হিচাপে কাম কৰা: কেন্দ্রীয় বেংক চৰকাৰৰ বেংকাৰ হিচাপে কাৰ্য কৰে। ইয়াৰ অধীনত চৰকাৰৰ হিচাব ৰক্ষা কৰা হয়, জমা গ্ৰহণ কৰা হয়, হ্রস্বম্যাদী অগ্রিম আগবঢ়োৱা হয়, চেক আৰু ড্রাফ্ট সংগ্ৰহ কৰা হয় আৰু বৈদেশিক মুদ্রাৰ সম্পদ যোগান ধৰা হয়।
(গ) বেংকৰ বেংক হিচাপে কাম কৰা: কেন্দ্রীয় বেংক বাণিজ্যিক বেংকসমূহৰ নগদ সংৰক্ষণৰ ৰক্ষক হিচাপে কাম কৰে। বাণিজ্যিক বেংকসমূহে কেন্দ্ৰীয় বেংকৰ ওচৰত নিজৰ নগদ ধনৰ এক নির্দিষ্ট শতাংশ জমা ৰাখে। ইয়াৰ সুবিধা হৈছে ঋণ গাঁথনিৰ স্থিতিস্থাপকতা আৰু বাণিজ্যিক বেংকসমূহক অতিরিক্ত পুঁজি প্ৰদান কৰা।
(ঘ) অন্তিম মুহূৰ্তৰ ঋণদাতা হিচাপে কাম কৰা: কেন্দ্রীয় বেংক বাণিজ্যিক বেংকসমূহক ঋণ প্ৰদান কৰে যেতিয়া সিহঁত তৰলতা বা নগদৰ অভাৱ অনুভৱ কৰে। এই সুবিধা ঋণ গাঁথনিৰ স্থিতিস্থাপকতা বৃদ্ধি কৰে আৰু মুদ্রা বজাৰৰ পৰা সমর্থন লাভ কৰে।
(ঙ) সোণ আৰু বৈদেশিক মুদ্রা সংৰক্ষণ: কেন্দ্রীয় বেংক দেশৰ সোণ আৰু বৈদেশিক মুদ্রাৰ ভাণ্ডাৰৰ ৰক্ষক হিচাপে কাম কৰে। এই ভাণ্ডাৰ পৰিশোধৰ ভাৰসাম্য ৰক্ষা আৰু বিনিময় হাৰত স্থিতিশীলতা বজাই ৰখাৰ উদ্দেশ্যে সংৰক্ষণ কৰা হয়।
(চ) ঋণ নিয়ন্ত্রণ: কেন্দ্রীয় বেংক ঋণৰ নিয়ন্ত্রণৰ মাধ্যমে আভ্যন্তৰীণ মূল্য স্থিরতা আৰু বৈদেশিক বিনিময় হাৰৰ স্থিরতা নিশ্চিত কৰে। ঋণ নিয়ন্ত্রণৰ দ্বাৰা মুদ্রাস্ফীতিৰ পৰা ৰক্ষা হয়।
(ছ) বৈদেশিক বাণিজ্যৰ সহায়: কেন্দ্রীয় বেংক বিদেশী মুদ্রাৰ সম্পদ যোগান ধৰে আৰু বৈদেশিক বাণিজ্যৰ সহায়ক হয়। বাণিজ্যিক বেংকসমূহক বৈদেশিক বাণিজ্যৰ বাবে পুঁজিৰ যোগান দিয়ে।
(জ) বিত্তীয় পৰামৰ্শদাতা হিচাপে কাম কৰা: কেন্দ্রীয় বেংক চৰকাৰ আৰু বাণিজ্যিক বেংকসমূহক বিত্তীয় পৰামৰ্শ প্ৰদান কৰে। ই ঋণপ্ৰদান নীতি, মুদ্রা নীতি আৰু অন্য বিত্তীয় বিষয়ৰ পৰামৰ্শ আগবঢ়ায়।
কেন্দ্রীয় বেংক অৰ্থব্যৱস্থাৰ ভিতৰত এক বিশেষ ভূমিকা পালন কৰে, যাৰ দ্বাৰা মুদ্রা নীতি, ঋণ নিয়ন্ত্রণ, সোণ আৰু বৈদেশিক মুদ্রা সংৰক্ষণ আৰু বাণিজ্যিক বেংকৰ সহায় আৰু তত্ত্বাৱধান নিশ্চিত কৰা হয়।
২। বাণিজ্যিক বেংকৰ প্ৰাথমিক কাৰ্যসমূহ আলোচনা কৰা।
উত্তৰঃ বাণিজ্যিক বেংকসমূহৰ প্ৰাথমিক কার্যসমূহ আৰ্থিক স্থিতিশীলতা আৰু সমাজৰ বিকাশত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে, যাৰ মাধ্যমে সঞ্চয়, ঋণ প্ৰদান আৰু বিভিন্ন ধৰণৰ হিচাব পৰিচালনা হয়। এই কার্যসমূহে এক সুস্থ অৰ্থনৈতিক পৰিৱেশ গঠন কৰে।
বাণিজ্যিক বেংকৰ প্ৰাথমিক কাৰ্যসমূহ তলত আলোচনা কৰা হ’ল-
(ক) অমানত গ্ৰহণ কৰা/ধন জমা গ্ৰহণ কৰা: বাণিজ্যিক বেংকৰ এক গুৰুত্বপূর্ণ কাৰ্য হৈছে গ্ৰাহকৰ পৰা ধন জমা গ্ৰহণ কৰা। এই ধন জমা গ্ৰহণৰ মাধ্যমে বেংক পুঁজিৰ যোগান পাব পাৰে, যাৰ পৰা ঋণ প্ৰদান আৰু অন্যান্য আৰ্থিক লেনদেন চলি থাকে। বেংকসমূহ নানা ধৰণৰ আমানত গ্ৰহণ কৰে, যাৰ মধ্যে সঞ্চয়ী হিচাব, চলিত জমা হিচাব, আৰু স্থায়ী জমা অন্তৰ্ভুক্ত থাকে।
(খ) তাগিদা/সাধনি জমা: এই ধৰণৰ জমা সাধাৰণতে বেংকৰ গ্ৰাহকৰ পৰা জমা গ্ৰহণ কৰা হয়, যাৰ পৰা গ্ৰাহকক যিকোনো সময়তে ধন উলিওৱাৰ সুবিধা থাকে। সঞ্চয়ী বেংক হিচাব আৰু চলিত জমা ইয়াৰ উদাহৰণ। এই জমাত গ্ৰাহকক তৎকালীন সময়ে সূত লাভ হয়, কিন্তু স্থায়ী জমাৰ তুলনাত কম। সঞ্চয়ী বেংক হিচাবৰ মাধ্যমে ক্ষুদ্ৰ পৰিসৰৰ লোকসকলক সঞ্চয়ৰ অভ্যাস গঢ়াই তুলাৰ উদ্দেশ্যে চলিত থাকে।
(গ) ম্যাদী জমা: ম্যাদী জমা হৈছে সেই ধৰণৰ জমা যি এক নির্দিষ্ট সময়ৰ বাবে গ্ৰহণ কৰা হয়। উদাহৰণস্বৰূপ, স্থায়ী জমা বা নিৰ্দিষ্ট সময়ৰ বাবে গ্ৰহণ কৰা ফিক্সড ডিপোজিট। এই জমাবোৰত গ্ৰাহকক নিৰ্দিষ্ট সময়ৰ অন্তত অধিক সুদ লাভ হয়। তেনে জমাত সূতবোৰ স্থায়ী হয় আৰু পৰিসমাপ্তিৰ সময়ত পৰিশোধিত হয়।
(ঘ) ঋণ আৰু অগ্রিম মঞ্জুৰ কৰা: বাণিজ্যিক বেংকসমূহ ঋণ আৰু অগ্রিম মঞ্জুৰৰ মাধ্যমে গ্ৰাহক, বাণিজ্যিক প্ৰতিষ্ঠান, তথা চৰকাৰী সংস্থাৰ বাবে আৰ্থিক সহায় প্ৰদান কৰে। ঋণ প্ৰদানৰ উদ্দেশ্য হৈছে বিভিন্ন উদ্যোগৰ বিকাশ আৰু ব্যক্তিগত তথা সামাজিক উন্নয়ন। বেংকসমূহ ঋণ মঞ্জুৰৰ সময়ত ঋণৰ সুদৰ পৰিমাণ, সময়সীমা আৰু পৰিশোধৰ নিয়ম নিৰ্ধাৰণ কৰে।
(ঙ) সঞ্চয়ী বেংক হিচাব: সঞ্চয়ী বেংক হিচাব সাধাৰণতে ক্ষুদ্ৰ পৰিসৰৰ সঞ্চয়কাৰীসকলৰ বাবে খোলা হয়। এই হিচাবৰ উদ্দেশ্য হৈছে লোকসকলৰ মাজত সঞ্চয়ৰ অভ্যাস গঠন কৰা। এই হিচাবত সঞ্চয়ৰ পৰিমাণ কম হ’লেও, প্ৰত্যেক গ্রাহকৰ পৰা ক্ষুদ্ৰ পৰিমাণৰ আমানত গ্ৰহণ কৰি বেংক পৰিসৰ বৃদ্ধি কৰে। সঞ্চয়ী বেংক হিচাবত তলৰ হাৰত সুদ প্রদান কৰা হয়।
(চ) চলিত জমা হিচাব: চলিত জমা হিচাব সাধাৰণতে ব্যৱসায়ী, বাণিজ্যিক প্ৰতিষ্ঠান আৰু চৰকাৰী সংস্থাৰ দ্বাৰা খোলা হয়। এই হিসাবত গ্ৰাহক যিকোনো সময়ত টকা জমা আৰু উলিয়াব পৰা যায়। এই ধরনের হিচাবত সাধাৰণত সুদ নাথাকে, কিন্তু বেংক মাচুল আদায় কৰে। চলিত জমাৰ উদ্দেশ্য হৈছে ব্যবসায়িক বা বাণিজ্যিক লেনদেনৰ সুবিধা প্ৰদান কৰা।
(ছ) পৌনঃপুনিক জমা হিচাব: পৌনঃপুনিক জমা হিসাবত গ্ৰাহকক নিয়মিত আৰু এক নির্দিষ্ট সময়ৰ বাবে এক নির্দিষ্ট পৰিমাণৰ সঞ্চয় জমা দিবলগীয়া হয়। এই হিচাবৰ উদ্দেশ্য হৈছে লোকসকলৰ মাজত সঞ্চয়ৰ অভ্যাস গঢ়াই তোলা, যেনে উচ্চ শিক্ষা, সন্তানৰ বিবাহ বা বাহন ক্রয়ৰ বাবে। এইধৰণৰ হিচাবত, সঞ্চয়ী বেংক হিচাবৰ তুলনাত অধিক সূত লাভ হয়, কিন্তু স্থায়ী জমাৰ তুলনাত কম।
(জ) স্থায়ী জমা হিচাব: স্থায়ী জমা হিচাবত, গ্ৰাহক এক নিৰ্দিষ্ট সময়ৰ বাবে নিজৰ ধন বেংকৰ কাষত জমা কৰে। এই সময়সীমা ৪৫ দিন, ৯০ দিন, ১৮০ দিন, ১ বছৰ, ৫ বছৰ আদি হ’ব পাৰে। স্থায়ী জমাৰ ওপৰত বেংকে উচ্চ সুদৰ হাৰ প্ৰদান কৰে। যিহেতু এই জমাত সঞ্চিত ধন এক নিৰ্দিষ্ট সময়ৰ বাবে থাকে, সেয়া অধিক লাভজনক হয়। এই জমা পৰিশোধৰ সময়ত এক উচ্চ মাচুল বা সুদ লাভ হয়।
৩। বাণিজ্যিক বেংকৰ গৌণ কাৰ্যসমূহ আলোচনা কৰা।
উত্তৰঃ বাণিজ্যিক বেংকসমূহৰ মূল কাৰ্যসমূহৰ উপৰিও, সিহঁতে গ্ৰাহকৰ আৰ্থিক আৰু বাণিজ্যিক প্ৰয়োজনীয়তা পূৰণৰ বাবে বিভিন্ন গৌণ সেৱা আগবঢ়ায়। এই গৌণ কাৰ্যসমূহে বাণিজ্যিক বেংকসমূহক এক সুসংহত আৰু পূৰ্ণাঙ্গ আৰ্থিক সেৱা প্ৰদানকাৰী প্ৰতিষ্ঠান হিচাপে পৰিগণিত কৰে।
সেই কাৰ্য সমূহ হ’ল-
(ক) প্ৰতিনিধিত্বমূলক সেৱাসমূহ: বাণিজ্যিক বেংকসমূহে গ্ৰাহকৰ বাবে আৰু গ্ৰাহকৰ হৈ কিছুমান গুৰুত্বপূৰ্ণ প্রতিনিধি সেৱা আগবঢ়ায়। এই সেৱাসমূহৰ মধ্যে পুঁজি স্থানান্তৰ, চেক সংগ্ৰহ, ষ্টক আৰু বিনিয়োগ ক্ৰয়-বিক্ৰী, ন্যাসৰক্ষী আদি অন্তৰ্ভুক্ত থাকে।
(খ) পুঁজি স্থানান্তৰ: বেংকে গ্ৰাহকৰ পুঁজি স্থানান্তৰ কৰাত সহায় কৰে। Cheque, Draft, Telegrafic Transfer, বা অন্য আধুনিক কৌশলৰ মাধ্যমে পুঁজি স্থানান্তৰ কৰাটো বেংকৰ অন্যতম গুৰুত্বপূৰ্ণ কার্য।
(গ) গ্ৰাহকৰ পৰিশোধ: গ্ৰাহকৰ নিৰ্দেশনা অনুসৰি বেংকে বিদ্যুতৰ বিল, পৌৰসভা কৰ, বীমা প্ৰিমিয়াম আদি পৰিশোধ কৰে।
(ঘ) Cheque সংগ্ৰহ: বেংকে গ্ৰাহকৰ বাবে চেক আৰু অন্যান্য দলীল সংগ্ৰহ কৰে আৰু সেইবোৰ গ্ৰাহকৰ হিসাবত জমা কৰে।
(ঙ) Stock আৰু প্রতিভূতি ক্ৰয়-বিক্ৰী: বেংকসমূহে ষ্টক, অংশ, আৰু বৈদেশিক মুদ্রা ক্ৰয়-বিক্ৰী কৰে আৰু গ্ৰাহকৰ বিনিয়োগ আঁচনিৰ অধীনত মিউচুয়াল ফান্ডৰ একক ক্ৰয়-বিক্ৰী সম্পাদন কৰে।
(চ) ন্যাসৰক্ষী আৰু কার্যপালক হিচাপে কাম কৰা: বেংকে ন্যাসৰক্ষী হিচাপে গ্ৰাহকৰ সম্পত্তিৰ ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰে আৰু ইচ্ছাপত্র সংৰক্ষণ কৰি মৃত্যুৰ পিছত কাৰ্যকৰী কৰে।
(ছ) অন্য প্রতিনিধিত্বমূলক সেৱাসমূহ: বেংকে আয়কৰ গণনা, কৰ পৰিশোধ আৰু বিত্তীয় উপদেষ্টা হিচাপে পৰামৰ্শ প্ৰদান কৰে। তাছাড়া, বেংকসমূহে বিশেষ কিছু পৰামৰ্শও আগবঢ়ায়।
(জ) সুৰক্ষিত জমা লকাৰ সুবিধা: বেংকসমূহে গ্ৰাহকক সুৰক্ষিত জমা লকাৰ সুবিধা প্ৰদান কৰে, যাৰ মাধ্যমে মূল্যৱান সামগ্ৰী সুৰক্ষিতভাৱে ৰখা যায়।
৪। বাণিজ্যিক বেংকৰ আধুনিক কাৰ্যসমূহ আলোচনা কৰা।
উত্তৰঃ বাণিজ্যিক বেংকৰ আধুনিক কাৰ্যসমূহে পৰম্পৰাগত বেংকিং সেৱাৰ পৰা এক নতুন দিশৰ সূচনা কৰিছে। এই আধুনিক সেৱাসমূহে গ্ৰাহকসকলক অধিক সুবিধা, সুৰক্ষা আৰু সময়ৰ সঞ্চয়ৰ সুযোগ প্ৰদান কৰে। বেংকসমূহে ডিজিটেল প্লেটফৰ্মৰ মাধ্যমে গ্ৰাহকসকলৰ আৰ্থিক লেনদেনৰ অভিজ্ঞতা উন্নত কৰিছে।
বাণিজ্যিক বেংকৰ আধুনিক কাৰ্যসমূহ তলত দিয়া হ’ল-
(ক) স্বয়ংক্রিয় টেলাৰ মেচিন (এটিএম) আৰু ডেবিট কাৰ্ড: এটিএম আৰু ডেবিট কাৰ্ডৰ মাধ্যমে গ্ৰাহকসকলে যিকোনো সময়তে নগদ উলিয়াব পাৰে, জমা কৰিব পাৰে আৰু অন্যান্য বেংকিং সেৱা গ্ৰহণ কৰিব পাৰে। এই সেৱাই গ্ৰাহকৰ বাবে বেংকিং অভিজ্ঞতা অধিক সুবিধাজনক আৰু সুৰক্ষিত কৰি তোলে।
(খ) ক্ৰেডিট কাৰ্ড (Credit Card): ক্রেডিট কাৰ্ডৰ মাধ্যমে গ্ৰাহকসকলে আগতীয়া মাচুলৰ পৰা সামগ্ৰী বা সেৱা গ্ৰহণ কৰিব পাৰে আৰু পৰৱৰ্তী সময়ত পৰিশোধ কৰিব পাৰে। এই সেৱাই গ্ৰাহকসকলক আৰ্থিক পৰিকল্পনা আৰু ব্যয় নিয়ন্ত্ৰণৰ সুবিধা প্ৰদান কৰে।
(গ) ইণ্টাৰনেট বেংকিং (Internet Banking): ইণ্টাৰনেট বেংকিংৰ মাধ্যমে গ্ৰাহকসকলে যিকোনো স্থানৰ পৰা বেংকিং সেৱা গ্ৰহণ কৰিব পাৰে, যেনে: হিচাব পৰীক্ষা, পুঁজি স্থানান্তৰ, বিল পৰিশোধ ইত্যাদি। এই সেৱাই গ্ৰাহকৰ বাবে বেংকিং অভিজ্ঞতা অধিক সুবিধাজনক আৰু সময় সঞ্চয়ী কৰি তোলে।
(ঘ) মোবাইল বেংকিং (Mobile Banking): মোবাইল বেংকিংৰ মাধ্যমে গ্ৰাহকসকলে স্মাৰ্টফোনৰ মাধ্যমে বেংকিং সেৱা গ্ৰহণ কৰিব পাৰে। এই সেৱাই গ্ৰাহকসকলক যিকোনো সময়তে আৰু যিকোনো স্থানত বেংকিং সেৱা গ্ৰহণৰ সুবিধা প্ৰদান কৰে।
(ঙ) Real Time Goes Settlement (RTGS): RTGSৰ মাধ্যমে উচ্চ মূল্যৰ পুঁজি স্থানান্তৰ ৰিয়েল টাইমত সম্পন্ন হয়। এই সেৱাই ব্যৱসায়িক লেনদেনৰ বাবে অধিক সুবিধাজনক আৰু সুৰক্ষিত পথ প্ৰদান কৰে।
(চ) National Electronic Fund Transfer (NEFT): NEFTৰ মাধ্যমে গ্ৰাহকসকলে যিকোনো সময়তে পুঁজি স্থানান্তৰ কৰিব পাৰে। এই সেৱাই গ্ৰাহকৰ বাবে পুঁজি স্থানান্তৰ অধিক সুবিধাজনক আৰু সময় সঞ্চয়ী কৰি তোলে।
(ছ) Electronic Payment সেৱাসমূহ: Electronic Payment সেৱাসমূহৰ মাধ্যমে গ্ৰাহকসকলে বিল পৰিশোধ, অনলাইন কেনাকাটা ইত্যাদি সহজে কৰিব পাৰে। এই সেৱাই গ্ৰাহকৰ বাবে আৰ্থিক লেনদেন অধিক সুবিধাজনক আৰু সুৰক্ষিত কৰি তোলে।
(জ) Telly Banking: Telly Bankingৰ মাধ্যমে গ্ৰাহকসকলে ফোনৰ মাধ্যমে বেংকিং সেৱা গ্ৰহণ কৰিব পাৰে। এই সেৱাই গ্ৰাহকৰ বাবে বেংকিং অভিজ্ঞতা অধিক সুবিধাজনক আৰু সময় সঞ্চয়ী কৰি তোলে।
বাণিজ্যিক বেংকৰ আধুনিক কাৰ্যসমূহে গ্ৰাহকসকলৰ বেংকিং অভিজ্ঞতা অধিক সুবিধাজনক, সুৰক্ষিত আৰু সময় সঞ্চয়ী কৰি তোলে। এই সেৱাসমূহৰ মাধ্যমে বেংকসমূহে গ্ৰাহকসকলক অধিক আৰ্থিক সুৰক্ষা আৰু সুবিধা প্ৰদান কৰি থাকে।
৫। উন্নয়ন বেংকৰ বিভিন্ন কাৰ্যসমূহ আলোচনা কৰা।
উত্তৰঃ উন্নয়ন বেংকসমূহৰ মুখ্য উদ্দেশ্য হৈছে দেশৰ অৰ্থনৈতিক বিকাশ আৰু সামাজিক উন্নতিৰ বাবে বিত্তীয় সহায় প্ৰদান কৰা। এই বেংকসমূহে বিভিন্ন খণ্ডত বিনিয়োগ কৰি দেশৰ সামগ্ৰিক উন্নতিৰ বাবে গুৰুত্বপূর্ণ ভূমিকা পালন কৰে।
উন্নয়ন বেংকৰ বিভিন্ন কাৰ্যসমূহ হ’ল-
(ক) উন্নয়নমূলক সাহাৰ্য প্রদান কৰা: উন্নয়ন বেংকৰ আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কাম হৈছে উদ্যোগ, কৃষি, বাণিজ্য আৰু পৰিবহন আদিৰ দৰে বিভিন্ন উন্নয়নমূলক কার্যকলাপৰ বাবে উন্নয়নমূলক সাহাৰ্য প্রদান কৰা।
(খ) ভাৰসাম্য আঞ্চলিক বিকাশ: উন্নয়ন বেংকবোৰে পিছপৰা আৰু বনাঞ্চলত স্থাপন কৰা গোটবোৰক অগ্রাধিকাৰৰ ভিত্তিত বিত্তীয় সাহার্য প্রদান কৰে।
(গ) ক্ষুদ্র উদ্যোগীসকলক সাহার্য: মুষ্টিমেয় লোকৰ হাতত অর্থনৈতিক ক্ষমতাৰ কেন্দ্ৰীভূতকৰণ প্রতিহত কৰিবলৈ উন্নয়ন বেংকে ক্ষুদ্র উদ্যোগীসকলক বিত্তীয় সাহার্য আগবঢ়ায়।
(ঘ) বিদেশী মূলধন সংগ্ৰহ কৰে: বিভিন্ন উৎসৰ পৰা ই বিদেশী মূলধন সংগ্রহ কৰে আৰু অৰ্থনীতিৰ বিভিন্ন খণ্ডৰ অগ্ৰাধিকাৰ অনুসৰি ইয়াক আৱণ্টন কৰে।
(ঙ) নতুন উদ্যোগী গঢ়াত সহায় কৰে: উন্নয়ন বেংকবোৰে অগ্ৰাধিকাৰৰ ভিত্তিত সাহার্য আগবঢ়াই নতুন উদ্যোগী আৰু ক্ষুদ্ৰ পৰিসৰৰ গোটৰ প্ৰসাৰত সহায় কৰে।
(চ) মধ্যম্যাদী আৰু দীর্ঘম্যাদী ঋণ প্রদান কৰে: ই ভূমি আৰু ভৱন, কাৰখানা আৰু যন্ত্রপাতি, ইয়াৰ সম্প্ৰসাৰণ, নৱীকৰণ আৰু আধুনিকীকৰণ আদিৰ ব্যয় পূৰণ কৰাৰ বাবে উদ্যোগবোৰক মধ্যম্যাদী আৰু দীর্ঘম্যাদী ঋণ প্রদান কৰে।
(ছ) মূলধন সংগ্ৰহ কৰাত সহায় কৰে: অৱলেখনকাৰী আৰু জামিনদাৰ হিচাপে, উন্নয়ন বেংকবোৰে অংশ, ঋণপত্র, বণ্ড আদি বিলি কৰাৰ ক্ষেত্ৰত নিগম খণ্ডক বজাৰৰ পৰা মূলধন সংগ্ৰহ কৰাত সহায় কৰে।
(জ) বিনিয়োগ প্রকল্প আৱিষ্কাৰ কৰে: ই অৰ্থনীতিৰ বিকাশৰ বাবে বিভিন্ন বিনিয়োগ প্রকল্প আৱিষ্কাৰ কৰে।
উন্নয়ন বেংকবোৰ মূলধন সংগ্ৰহ, বিনিয়োগ প্রকল্প আৱিষ্কাৰ আৰু বিদেশী মূলধন সংগ্ৰহ কৰাৰ মাধ্যমে অৰ্থনৈতিক উন্নতিৰ পথ প্ৰশস্ত কৰে। বজাৰ আৰু বিনিয়োগৰ গবেষণাৰ মাধ্যমে ই সঠিক নীতি আৰু পৰিকল্পনা গ্ৰহণত সহায় কৰে।
৬। বাণিজ্যিক বেংকৰ বিভিন্ন কাৰ্যসমূহ চমুকৈ বৰ্ণনা কৰা।
উত্তৰঃ বাণিজ্যিক বেংকসমূহৰ কৰ্মপদ্ধতি মূলতঃ প্ৰাথমিক, গৌণ, আৰু আধুনিক কাৰ্যসমূহৰ ওপৰত ভিত্তি কৰে। এই কাৰ্যসমূহৰ উদ্দেশ্য হৈছে গ্ৰাহকক আৰু সমাজক সঞ্চয়, ঋণ, আৰু অন্যান্য বেংকিং সেৱা প্ৰদান কৰি অৰ্থনৈতিক ব্যৱস্থা সুস্থিৰ কৰা।
বাণিজ্যিক বেংকৰ বিভিন্ন কাৰ্যসমূহ চমুকৈ তলত চমুকৈ আলোচনা কৰা হ’ল-
(ক) প্রাথমিক কার্যসমূহত বাণিজ্যিক বেংক বিভিন্ন ধৰণৰ জমা গ্ৰহণ কৰে, যেনে সঞ্চয়ী, চলিত, পৌনঃপুনিক আৰু স্থায়ী জমা। এই জমাবোৰৰ পৰা বেংক ঋণ প্ৰদান কৰে, যি হ্রস্ব, মধ্যম আৰু দীর্ঘম্যাদী সময়ৰ বাবে হয়। লগতে, বেংক গ্রাহকক অধিবিকর্ষৰ মাধ্যমে চলিত হিচাবৰ পৰা অতিরিক্ত অর্থ উলিয়াবলৈ অনুমতি দিয়ে। তলবী ঋণ হৈছে অতি হ্রস্বম্যাদী ঋণ, যি সাধাৰণতে ১-১৪ দিনৰ বাবে থাকে।
(খ) গৌণ কার্যসমূহত বেংক পুঁজি প্ৰেৰণ, চেক সংগ্ৰহ আৰু ষ্টক ক্ৰয়-বিক্ৰয়ৰ দৰে কাৰ্য সঞ্চালন কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, বেংক গ্ৰাহকৰ হৈ পৰিশোধৰ দায়িত্ব লৈ থাকে আৰু বিভিন্ন ধৰণৰ অংশপত্র আৰু ঋণপত্ৰৰ অৱলেখন কৰে। বেংক কোম্পানী আৰু একাউণ্টৰ তত্ত্বাবধানৰ কাৰ্যও সম্পাদন কৰে।
(গ) আধুনিক কার্যসমূহত বেংকিং সেৱাৰ ক্ষেত্ৰত বিশেষকৈ উন্নতি হৈছে। এটিএম আৰু ডেবিট কাৰ্ডৰ মাধ্যমে গ্রাহক সোজাকৈ টকা উঠাই আৰু পৰিশোধ কৰিব পাৰে। ইণ্টাৰনেট বেংকিং সেবাৰ মাধ্যমে গ্রাহক অনলাইন শ্বপিং, বিল পৰিশোধ, ইলেকট্রনিক পৰিশোধ আৰু EFT (ইলেকট্রনিক ফাণ্ড ট্রান্সফাৰ) সম্পাদন কৰিব পাৰে। বেংক এছাৰ উপৰিও, SWIFT বার্তা সুবিধাৰ মাধ্যমে আন্তৰ্জাতিক মুদ্ৰা স্থানান্তৰ সাৰ্থক কৰে। টেলি বেংকিংৰ মাধ্যমে ফোনৰ মাধ্যমে গ্ৰাহক বেংকিং সেৱা গ্ৰহণ কৰিব পাৰে।
বাণিজ্যিক বেংকৰ কার্যসমূহৰ মাধ্যমে অর্থনৈতিক ব্যৱস্থা সুসংগঠিত আৰু সুস্থিৰ হয়। সঞ্চয় আৰু ঋণ প্ৰদান, পুঁজি স্থানান্তৰ, আৰু আধুনিক বেংকিং সেৱাসমূহৰ মাধ্যমে গ্ৰাহকসন্তুষ্টি আৰু অর্থনৈতিক বিকাশত সহায় কৰে। এই বেংকসমূহৰ দ্বাৰা সমাজৰ বিভিন্ন আৱশ্যকতা পূৰণ কৰি সামগ্ৰিক আৰ্থিক স্থিতিশীলতা বজাই ৰখা হয়।
Hi! my Name is Parimal Roy. I have completed my Bachelor’s degree in Philosophy (B.A.) from Silapathar General College. Currently, I am working as an HR Manager at Dev Library. It is a website that provides study materials for students from Class 3 to 12, including SCERT and NCERT notes. It also offers resources for BA, B.Com, B.Sc, and Computer Science, along with postgraduate notes. Besides study materials, the website has novels, eBooks, health and finance articles, biographies, quotes, and more.
