দৈনন্দিন খাদ্য সামগ্ৰীৰ অন্তৰ্ভূক্ত হোৱা এক জনপ্ৰিয় তথা স্বাস্থ্য লাভকাৰী ফলিজাতীয় পাচলি হৈছে উৰহী (Indian Bean) । এই ফলিজাতীয় পাচলিবোৰত দেহৰ পক্ষে উপকাৰি বহুতো উপাদান পোৱা যায় যেনে- বিভিন্ন ভিটামিন, প্ৰটিন, খনিজ আদি। এনে পুষ্টিৰে ভৰপূৰ এই খাদ্যবোৰে বিভিন্ন শাৰীৰিক সমস্যা বা ৰোগ দূৰত ৰখাত সহায় কৰে। আগলৈ এই প্ৰৱন্ধটিত এনে এক পুষ্টিকৰ খাদ্য উৰহীৰ উপকাৰিতা Benefits of Indian Bean, ব্যৱহাৰ আৰু সাম্ভাৱ্য পাৰ্শ্বক্ৰিয়াৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হʼব।
Read also: Benefits of Ashwagandha | অশ্বগন্ধাৰ উপকাৰিতা
উদ্ভিদ বিৱৰণ | Plant Description
উৰহী গছ হৈছে এক সৰুৰ পৰা মজলীয়া আকাৰৰ, দ্ৰুত গতিত বিকশিত হোৱা, মজলীয়াভাৱে কম সময়ৰ পৰ্ণপাতী গছ যাৰ বহল, বিস্তাৰিত, ঘূৰণীয়া মুকুটৰ দৰে অংশ থাকে যি সাধাৰণতে প্ৰায় ১৫-১৮ মিটাৰ পৰ্যন্ত ওখ হʼব পাৰে। ইয়াৰ ১ মিটাৰ পৰ্যন্ত ব্যাসৰ কাণ্ড থাকে। উদ্ভিদটো প্ৰায়েই নদীৰ কাষৰীয়া সমৃদ্ধ সেমেকা মাটিত বিকশিত হোৱা দেখা যায়। উদ্ভিদটো মুকলি, সেমেকা, ভালদৰে নিষ্কাশিত ক্ষাৰীয় আৰু গভীৰ মাটিত সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ ভাৱে বৃদ্ধি হয়, কিন্তু এবাৰ প্ৰতিষ্ঠা হোৱাৰ পিছত বিভিন্ন আৰ্দ্ৰতা প্ৰণালীত বিকশিত হ’ব পাৰে। শিপাবোৰ তন্তুযুক্ত আৰু ডালবোৰ ভঙ্গুৰ। ইয়াৰ ৰস পনীয়া আৰু তিতা। এই গছৰ শিপাবোৰ বিষাক্ত সেয়ে ইয়াক চম্ভালিব বা সাৰ দিব নালাগে। কাঠবোৰ মজলীয়া পাতল ঘনত্বৰ হয়। ইয়াৰ এক ক্ষীণ, অ-বৈশিষ্ট্যপূৰ্ণ গোন্ধ আৰু কোনো বৈশিষ্ট্যপূৰ্ণ সোৱাদ নাই। ইয়াৰ ফলিবোৰ ৬টা ৭টাকৈ গোটকৈ লাগে। ফলিবোৰ দীঘলীয়া আৰু পাতৰ তলত ওলমি থাকে। পাতবোৰ ঘনকৈ লাগে। পাতবোৰ ৩-৬ ইঞ্চি দীঘল ৩ টা ডাঙৰ পত্ৰিকাৰ সৈতে পিনেটেলি বিভক্ত হয়। প্ৰতিটো হৃদয়াকৃতিৰ পত্ৰিকা ওপৰৰ পৰা মসৃণ আৰু তলত চুটি চুলি থাকে। ফলি আৰু পাতৰ ৰঙ মধ্যমীয়া সেউজীয়াৰ পৰা গাঢ় সেউজীয়া বৰণৰ হয়।
কৃষি | Cultivation
উৰহী গছক ভালকৈ বাঢ়িবলৈ মুকলি, আৰ্দ্ৰ, ভালদৰে নিষ্কাশিত ক্ষাৰীয় আৰু গভীৰ মাটিৰ প্ৰয়োজন হয়। এই গছে বীজৰ দ্বাৰা বংশ বিস্তাৰ কৰে। জুনৰ পৰা জুলাই মাহৰ ভিতৰত এই গছত ফুল ধৰে আৰু অক্টোবৰ-ডিচেম্বৰ মাহত ফল ধৰে। উৰহীৰ এজোপা গছ বিভিন্ন পাৰিৱেশিক চৰ্তৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি ৫০ৰ পৰা ১৫০ বছৰ লৈকে জীয়াই থাকিব পাৰে।
উৰহীৰ বিভিন্ন নাম | Different names of Indian Bean
- ইংৰাজী: Lablab bean, Hyacinth bean, Bonavista bean, Egyptian bean etc.
- হিন্দী: Bhatvas, Shimi, Shem
- মাৰাঠী: Anvare, Kadavebaala, Pandhre Pavate
- কান্নাড়া: Chapparada avare, avare, avare baele
- তেলেগু: Chikkudu, Adavichikkudu, Alsanda
- তামিল: Avarai, Mochai
- বাংলা: Rajshimbi
- মালায়ালাম: Amara, Avara
- অসমীয়া: Urahi, Urchi, Uri
- মণিপুৰী: Hawai uri
- সংস্কৃত: Nispavah
- নেপালী: Raaj Simee, Taate simee, simee
- মিজো: Be-pui
- আংগামী: Kecu
উৰহীৰ জীৱ বৈজ্ঞানিক শ্ৰেণী বিভাজন | Scientific classification of Indian Bean
- ৰাজ্য (Kingdom) : Plantae
- শ্ৰেণী (Clade) : Angiosperms
- শ্ৰেণী (Clade) : Eudicots
- শ্ৰেণী (Clade) : Rosids
- বৰ্গ (Order) : Fabales
- পৰিয়াল (Family) : Fabaceae
- উপ-পৰিয়াল (Sub-Family) : Faboideae
- জাতি (Genus) : Lablab
- প্ৰজাতি (Species) : L. purpureus
- বৈজ্ঞানিক নাম(Scientific name): Lablab purpureus
উৰহীৰ উপকাৰিতা | Benefits of Indian Bean
১. মগজুৰ বাবে ভাল (Good for brain health)
মগজুৰ পথ যেনে- গেলাক্টোজ আৰু ডʼপামিনৰ বাবে তাম অত্যাৱশ্যকীয় যিয়ে মনোভাৱ, দৃষ্টিভংগী আৰু মনোযোগ বজাই ৰখাত সহায় কৰে। তামৰ অভাৱৰ ফলত ভাগৰ, দুৰ্বল মনোভাৱ, একাগ্ৰতাৰ সমস্যা আৰু নিম্ন বিপাকীয় কাৰ্যকলাপ হʼব পাৰে। উৰহীত থকা এণ্টিঅক্সিডেণ্টবোৰে মুক্ত ৰেডিকেলৰ দ্বাৰা হোৱা ক্ষতি প্ৰতিহত কৰে আৰু বয়স বৃদ্ধি প্ৰক্ৰিয়া, নিউৰো-ডিজেনাৰেটিভ ৰোগ আৰু কৰ্কট ৰোগ লেহেম কৰে।
২. কেন্সাৰ প্ৰতিৰোধ কৰে (Prevents Cancer)
জিংকৰ এক এণ্টিঅক্সিডেণ্ট আৰু এণ্টি-ইনফ্লেমেটৰী গুণ থাকে যিয়ে অক্সিডেটিভ চাপ প্ৰতিৰোধ কৰাত আৰু ৰোগৰ আশংকা হ্ৰাস কৰাত সহায় কৰে। উৰহীত থকা জিঙ্কে স্বাস্থ্যকৰ কোষ বিভাজনত সহায় কৰে, কোষবোৰৰ পৰিৱৰ্তন প্ৰতিহত কৰে আৰু টিউমাৰৰ বিকাশ নিষিদ্ধ কৰে। গৱেষণায়ে দেখুৱাইছে যে জিংকৰ পৰ্যাপ্ত গ্ৰহণে সংক্ৰমণ আৰু পাৰ্শ্বক্ৰিয়াৰ সৈতে অক্সিডেটিভ চাপ হ্ৰাস কৰে। ইয়াৰ ৰোগ প্ৰতিৰোধ প্ৰণালীৰ প্ৰচাৰ কৰাৰ ক্ষমতা আছে।
৩. শ্বাসতন্ত্ৰৰ বাবে ভাল (Good for respiratory system)
উৰহীত থকা চেলেনিয়াম, মেঙ্গানিজ আৰু জিংকৰ দৰে খনিজ পদাৰ্থই দীৰ্ঘম্যাদী প্ৰতিৰোধী পালমোনাৰী ৰোগৰ দৰে হাঁওফাঁওৰ বিকাৰ থকা লোকসকলৰ ক্ষেত্ৰত উপকাৰ সাধে। অক্সিডেটিভ চাপ হৈছে শ্বাসতন্ত্ৰৰ বিকাৰ আৰু দীৰ্ঘম্যাদী প্ৰতিৰোধী পালমোনাৰী ৰোগৰ কাৰণ। মেঙ্গানিজে এছ.ও.ডি. প্ৰস্তুত কৰি অক্সিডেটিভ চাপ আৰু লগতে প্ৰদাহ হ্ৰাস কৰিবলৈ সক্ষম হয় যিয়ে হাঁওফাঁও আৰোগ্য কৰাত সহায় কৰে।
৪. কাৰ্ডিওভাস্কুলাৰ স্বাস্থ্য উন্নত কৰে (Improves Cardiovascular health)
এচিটাইলকোলিন উৎপাদনৰ বাবে ভিটামিন বি-১ গুৰুত্বপূৰ্ণ যি হৈছে এক নিউৰোট্ৰেন্সমিটাৰ যিয়ে স্নায়ুৰ পৰা পেশীলৈ বাৰ্তা প্ৰেৰণ কৰে। হৃদযন্ত্ৰই এই সংকেতবোৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে। শক্তিৰ সঠিক ব্যৱহাৰে স্নায়ু আৰু পেশীৰ মাজত সংকেত প্ৰদান কৰাত সহায় কৰে। অধ্যয়নবোৰে দেখুৱাইছে যে ভিটামিন বি-১য়ে হৃদৰোগ প্ৰতিৰোধ কৰাত সহায় কৰে কিয়নো ই স্বাস্থ্যকৰ ভেণ্ট্ৰিকুলাৰকাৰ্য বজাই ৰাখে আৰু হৃদযন্ত্ৰৰ বিফলতাৰ চিকিৎসাও কৰে।
৫. অনিদ্ৰাৰ সমস্যা দূৰ কৰে (Treats Insomnia)
উৰহীৰ উপকাৰিতা অনিদ্ৰাৰ ক্ষেত্ৰতো মন কৰা যায়। পুষ্টিৰ কম ব্যৱহাৰ আৰু শোষণ হৈছে অনিদ্ৰাৰ কাৰণ। পৰ্যাপ্ত পৰিমাণৰ মেগনেছিয়ামে টোপনি, কৰ্টিচোলৰ নিম্ন স্তৰ আৰু চাপৰ সৈতে সম্পৰ্কিত মেলাটোনিনৰ উচ্চ ঘনত্ব বৃদ্ধি কৰাত সহায় কৰে। উৰহীত এই পুষ্টিকৰ উপাদানবোৰ পোৱা যায়।
৬. হজমী শক্তি বৃদ্ধি কৰে (Boosts Digestion)
উৰহীত থকা আঁহে হজমত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে। অদ্ৰৱণীয় আঁহে শৌচৰ প্ৰক্ৰিয়া সুস্থ কৰে আৰু শৰীৰৰ পৰা আৱৰ্জনা নিৰ্গত কৰাত সহায় কৰে। ই ফুলা, কোষ্ঠকাঠিন্য আৰু বদহজম প্ৰতিহত কৰাত সহায় কৰে। দ্ৰৱণীয় আঁহে পানী শোষণ কৰি হজম বৃদ্ধি কৰি এক সান্দ্র পদাৰ্থ গঠন কৰে যাক পাচন নলীত বেক্টেৰিয়াৰ দ্বাৰা কিণ্বন কৰা হয়।
৭. শৰীৰত শক্তিৰ যোগান ধৰে (Provides Energy)
উৰহীত থকা আইৰণে কোষবোৰলৈ অক্সিজেন পৰিবহন কৰাত সহায় কৰে। ই শৰীৰক পুষ্টি শোষণ কৰাত আৰু খাদ্যৰ পৰা প্ৰ’টিন হজম কৰাত সহায় কৰে। লোৰ নিম্ন উপস্থিতিৰ ফলত এই প্ৰক্ৰিয়া লেহেম হয়, সক্ৰিয় হোৱাত সমস্যা হয় আৰু অৱসাদ সৃষ্টি হয়। এনেদৰে উৰহীৰ সেৱনে শৰীৰত শক্তিৰ যোগান ধৰে।
৮. মাংসপেশীৰ সংকোচনৰ চিকিৎসা কৰে (Treats cramp)
উৰহীত পৰ্যাপ্ত পৰিমাণৰ পটাছিয়াম থাকে যিয়ে পেশীৰ সংকোচন হ্ৰাস কৰে আৰু পেশীৰ শক্তি উন্নত কৰে। পটাছিয়ামৰ অভাৱ হৈছে পেশী সংকোচনৰ কাৰণ। পটাছিয়ামে তৰলৰ স্তৰ সন্তুলিত কৰি পেশীবোৰ শান্ত কৰে। পটাছিয়ামৰ নিম্ন স্তৰৰ ফলত ক্ৰেম্প, সাধাৰণ বিষ আৰু পেশীৰ সংকোচন হয়। ই প্ৰ’টিন আৰু কাৰ্ববোৰ ভাঙি পেলোৱাত সহায় কৰে যিবোৰ ৰখাৰ বাবে পেশীনিৰ্ভৰ কৰে।
৯. দাঁতৰ আলুৰ বাবে ভাল (Good for Gums):
হনু-হাড়ৰ খনিজ ঘনত্ব, দাঁতৰ এনামেল আৰু দাঁত ৰখাত সহায় কৰি হাড়ৰ স্বাস্থ্য বজাই ৰখাৰ বাবে ভিটামিন ডি, কেলচিয়াম আৰু ফছফৰাছ অত্যাৱশ্যকীয়। ভিটামিন আৰু খনিজ পদাৰ্থই দাঁতৰ ক্ষয় নিৰাময় কৰাত সহায় কৰে। শিশুক কেলচিয়াম আৰু ফছফৰাছ সমৃদ্ধ খাদ্যৰ প্ৰয়োজন হয় যি দাঁতৰ কঠিন গাঁথনি গঠন কৰাত সহায় কৰে। ফছফৰাছৰ লগতে, শৰীৰত কেলচিয়ামসন্তুলিত কৰিবলৈ আৰু দাঁত গঠনৰ বাবে ইয়াক শোষণ বৃদ্ধি কৰিবলৈ ভিটামিন ডি অত্যাৱশ্যকীয়। ভিটামিন ডি-য়ে পেৰিঅ’ডণ্টাল মাড়িৰ ৰোগৰ সৈতে সম্পৰ্কিত মাড়িৰ প্ৰদাহ হ্ৰাস কৰে।
১০. মেজাজ উন্নত কৰে (Enhances Mood):
প্ৰ’টিন খাদ্যত এমিনো এচিড থাকে যি হৰমনৰ ভাৰসাম্য ৰখা, মনোভাৱ নিয়ন্ত্ৰণ কৰা আৰু উদ্বেগৰ চিকিৎসা কৰাৰ বাবে অত্যাৱশ্যকীয়। প্ৰ’টিনে নিউৰোট্ৰেন্সমিটাৰবোৰৰ কামত সহায় কৰে আৰু চেৰোটনিন আৰু ডোপামিনৰ দৰে হৰমনবোৰৰ সৈতে সামঞ্জস্য ৰাখে যি আমাক শান্ত কৰাত সহায় কৰে। প্ৰ’টিনে গ্লুকোজসন্তুলিত কৰে আৰু ৰক্ত শৰ্কৰাৰ স্তৰৰ তাৰতম্যৰ সৈতে সম্পৰ্কিত খিংখিঙীয়া, মেজাজৰ সম্ভাৱনা আৰু হেঁপাহ প্ৰতিহত কৰে।
ব্যৱহাৰ | Uses
১. উৰহীৰ বাকলিৰ পৰা তৈয়াৰ কৰা চাহ এণ্টিচেপ্টিক হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ই সাপৰ কামোৰৰ প্ৰতিষেধক, ৰেচক, নিৰাময়কাৰী আৰু ভেৰ্মিফুজ।
২. শিশুৰ হুপিং কাহৰ চিকিৎসাৰ বাবে ইয়াক অন্যান্য বনৌষধিৰ সৈতে প্ৰস্তুতিৰ সুবিধাৰ সৈতে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
৩. ইয়াক শিশুৰ হাপানি আৰু স্পাস্মোডিক কাহৰ চিকিৎসাৰ বাবেও ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
৪. মেলেৰিয়াৰ চিকিৎসাত কুইনাইনৰ বিকল্প হিচাপে উৰহীৰ গছৰ বাকলি ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে।
৫. পাতবোৰ আঘাত আৰু ঘৰ্ষণৰ ওপৰত পুল্টিচ/প্ৰলেপ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
৬. উৰহী বীজৰ পৰা তৈয়াৰ কৰা চাহ হাপানি আৰু ব্ৰংকাইটিছৰ চিকিৎসাত ব্যৱহাৰ কৰা হয় আৰু আঘাতত বাহ্যিকভাৱে প্ৰয়োগ কৰা হয়।
৭. ফলিবোৰ নিৰাময়কাৰী আৰু ইয়াৰ কাৰ্ডিঅ’-সক্ৰিয় গুণাগুণ আছে বুলি ধাৰণা কৰা হয়।
৮. ফলিবোৰৰ পৰা পাতন কৰি তৈয়াৰ কৰা পানী আইব্ৰাইট আৰু ৰুটা গ্ৰেভ’লেন্সৰ সৈতে মিহলি কৰা হৈছে ট্ৰাকোমা আৰু কনজাংটিভাইটিছৰ চিকিৎসাত এক মূল্যৱান চকুলোচন।
৯. দীৰ্ঘম্যাদী ব্ৰংকিয়েল স্নেহ, স্পাচমোডিক হাপানি, আৰু ডিচপনিয়া, আৰু কিছুমান প্ৰকাৰৰ কাৰ্যকৰী হৃদৰোগত ডিচেক্টচনত ফলি আৰু বীজ ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
১০. পাত, আঘাতপ্ৰাপ্ত, আৰু কেটাপ্লাজম হিচাপে প্ৰয়োগ কৰা, খিংখিঙীয়া অণ্ডকোষী আলচাৰত ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে।
১১. বাকলি আভ্যন্তৰীণ ভাৱে, পাউডাৰত বা ডিচেক্টনত, অণ্ডকোষী ৰোগত, আৰু এন্থেলমিণ্টিক হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে।
১২. বাকলি আৰু পাতৰ পৰা তৈয়াৰ কৰা চাহ আৰু প্ৰলেপ প্ৰায়ে ছালৰ ঘা আৰু ঘৰ্ষণ, সংক্ৰমণ, সাপৰ কামোৰ, আৰু আনকি মেলেৰিয়াৰ চিকিৎসাৰ বাবে ভেষজ ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
১৩. কৰ্কট ৰোগ আৰু শ্বাসনলীৰ সমস্যাৰ বাবে ফল আৰু পাত ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি।
১৪. বৈজ্ঞানিকৰ মতে উৰহীত প্ৰটিন, কেলচিয়াম, মেগনেচীয়াম , চডিয়াম গন্ধক আৰু লো আছে। ভিটামিন এ বেছি মাত্ৰাত আৰু ‘ চি ‘ ভিটামিন কম মাত্ৰাত আছে। যিবোৰে ইয়াক শৰীৰৰ পক্ষে বহু উপকাৰি কৰি তুলে।
অপকাৰিক দিশ | Harmful side effects
উৰহীৰ উপকাৰিতাৰ লগতে কিছু ক্ষতিকাৰক দিশো দেখা যায়, সেইবোৰ হʼল –
- কেঁচা উৰহীত কিছুমান ৰাসায়নিক বিষাক্ত পদাৰ্থ থাকে যাক চাইনোজেনিক গ্লাইকোচাইড বুলি কোৱা হয় আৰু যাক কেঁচা আৰু বৃহৎ পৰিমাণত সেৱন কৰিলে শৰীৰৰ বাবে ক্ষতি কাৰক।
- গৰ্ভাৱস্থাত আৰু স্তন্যপান কৰোৱাৰ সময়ত উৰহীৰ ব্যৱহাৰৰ বিষয়ে পৰ্যাপ্ত পৰিমাণে জনা নাযায়। সেয়ে এনে অৱস্থাত ইয়াৰ ব্যৱহাৰৰ বিষয়ে আপোনাৰ ডাক্তৰৰ সৈতে আলোচনা কৰিব।
সামৰণি | Conclusion
উক্ত প্ৰৱন্ধটিত আপোনাক উৰহীৰ উপকাৰিতা Benefits of Indian Bean, ইয়াৰ বিৱৰণ, ব্যৱহাৰ আৰু সাম্ভাৱ্য অপকাৰিক দিশসমূহৰ বিষয়ে অৱগত কৰোৱা হʼল। আশা কৰো এই প্ৰৱন্ধটিত উল্লেখিত তথ্য সমূহে আপোনাক ভিন্ন ধৰণে উপকাৰ সাধিব। ধন্যবাদ!
Read also: Benefits of Buffalo spinach | হেলচীৰ শাকৰ উপকাৰিতা
My self Mahezubin Saikia. Working in Dev Library as a Content Writer. A website that provides all SCERT, NCERT 3 to 12, and BA, B.com, B.Sc, and Computer Science with Post Graduate Notes & Suggestions, Novel, eBooks, Health, Finance, Biography, Quotes, Study Materials, and more.
