শিৱসাগৰ (Sivasagar), যাক আহোম ভাষাত চে’-মুন (𑜋𑜦𑜧 𑜉𑜤𑜃𑜫) বুলি কোৱা হয়, অসমৰ শিৱসাগৰ জিলাৰ এখন অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ নগৰ আৰু জিলাৰ প্ৰশাসনিক সদৰ। “শিৱসাগৰ” হৈছে এক ঐতিহাসিক জিলা, যাক আগতে “ৰংপুৰ” বুলি জনা গৈছিল। এই চহৰ অসমৰ গুৱাহাটীৰ পৰা ৩৬৩ কিলোমিটাৰ পূবত অৱস্থিত। শিৱসাগৰৰ পূৰ্বে, ই আছিল শক্তিশালী আহোম বংশৰ ৰাজধানী, যি ব্ৰিটিছৰ আগমনৰ পূৰ্বে ছয়শ বছৰৰো অধিক সময় পৰ্যন্ত অসম শাসন কৰিছিল। আহোম ৰাজত্বৰ সময়ত গঢ়ি তোলা একাধিক ঐতিহাসিক স্থাপত্য আৰু সৰহসংখ্যক কীৰ্তিচিহ্ন চহৰখনৰ লগতে সমগ্ৰ শিৱসাগৰ জিলাত বিস্তৃত হৈ আছে। গুৱাহাটীৰ পৰা প্ৰায় ৩৬০ কিলোমিটাৰ (২২৪ মাইল) উত্তৰ-পূব দিশত অৱস্থিত এই চহৰখনৰ স্থিতি একপ্ৰকাৰৰ ঐতিহাসিক আৰু প্ৰাকৃতিক মৰ্য্যাদাৰে ভৰপূৰ। শিৱসাগৰ জিলাখনৰ কৃষ্টি আৰু ঐতিহ্য আহোম ৰাজত্বৰ স্বৰ্ণযুগৰ সাক্ষী হিচাপে পৰিগণিত। শিৱসাগৰৰ ঐতিহাসিক সম্পদবোৰে ভ্ৰমণকাৰী সকলৰ বাবে এক মনোমোহা গন্তব্যস্থলী ৰূপে পৰিচিত কৰি তুলিছে। শিৱসাগৰ কেৱল আহোম ইতিহাসৰ এক অম্লান চিহ্ন নহয়; ই অসমৰ সংস্কৃতিৰ এক অভিন্ন অংশ।
Read also: Dibrugarh District | ডিব্ৰুগড় জিলা
শিৱসাগৰ জিলাৰ নামৰ ইতিহাস | History of the name of Sivasagar District
শিৱসাগৰ নামটো শিৱসাগৰ পুখুৰীৰ পৰা উৎপত্তি হৈছিল। স্বৰ্গদেও ৰুদ্ৰসিংহৰ মৃত্যুৰ পাছত তেওঁৰ পুত্ৰ শিৱসিংহে ৰাজসিংহাসন অধিকার কৰে। তেওঁ সিংহাসনত বহাৰ সময়ত, চাৰি গৰাকী কুঁৱৰীৰ লগতে চিনাতলীয়া নটৰ জীয়েক ফুলমতীক পৰ্বতীয়া কুঁৱৰী হিচাপে আনে। ৰাজকোঁৱৰী হোৱাৰ পাছত ফুলমতীয়ে প্ৰমথেশ্বৰী নাম গ্রহণ কৰে।
ফুলমতী কেৱল সুন্দৰেই নাছিল, তেওঁ আছিল বুদ্ধিমতী আৰু উচ্চাভিলাষী। ৰাজ্যাভিষেকৰ কিছু সময়ৰ ভিতৰতে, তেওঁ স্বৰ্গদেৱক ৰাজকাৰ্যৰ পৰা অৱ্যাহতি দিয়ে আৰু নিজে বৰৰজা হিচাপে পদ গ্ৰহণ কৰে।
কিন্তু সন্তান জন্মোৱাৰ সময়তে ফুলমতী মৃত্যু বৰণ কৰে। তাৰ পাছত স্বৰ্গদেৱ শিৱসিংহে ফুলমতীৰ ভনীয়েক দ্ৰৌপদীক বিয়া কৰে। দ্ৰৌপদীয়ে অম্বিকা নাম গ্ৰহণ কৰে আৰু বৰৰজা হয়। অম্বিকা বৰৰজা হোৱাৰ পাছত স্বামীৰ নামত এটা ডাঙৰ পুখুৰী খনন কৰে। এই পুখুৰীটোত দৌলও নিৰ্মাণ কৰে। এই পুখুৰীটোৱেই হ’ল শিৱসাগৰ পুখুৰী।
আহোম শাসনৰ সময়ত, ৰংপুৰ আছিল প্ৰশাসনীয় কেন্দ্ৰ। কাৰেংঘৰক কেন্দ্ৰ কৰি এই অঞ্চলটোক প্ৰশাসনীয় কেন্দ্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল। পিছে, ব্ৰিটিছৰ শাসনৰ কালত শিৱসাগৰ পুখুৰীৰ আশে-পাশে নতুনকৈ প্ৰশাসনীয় স্থাপনাগুলি গঢ়ি তোলা হয়। এই স্থানটোৱে সময়ৰ লগে লগে শিৱসাগৰ নামেৰে জনাজাত হয়।
শিৱসাগৰ জিলাৰ ভূগোল আৰু চাৰিসীমা | Geography and Boundaries of Sivasagar District
শিৱসাগৰ জিলা অসমৰ পূৱ অংশত অৱস্থিত। শিৱসাগৰ জিলাখন ২৬.৪৫°উত্তৰ আৰু ২৭.১৫°উত্তৰ অক্ষাংশ আৰু ৯৪.২৫°পূৱ আৰু ৯৫.২৫°পূৱ দ্ৰাঘিমাংশৰ মাজত অৱস্থিত। জিলাখন উত্তৰ দিশত ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদী, দক্ষিণত নাগালেণ্ড, পূবত চাৰিদেউ জিলা আৰু পশ্চিমত জাজি নদী দ্বাৰা আৱদ্ধ। ইয়াৰ ভিন্ন জাতি, জনজাতি, ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ একেলগে অৱস্থাৰ বাবে শিৱ সাগৰ জিলাখন বিশেষ পৰিচিত।
শিৱসাগৰ জিলাৰ জনসংখ্যা | Population of Sivasagar District
২০১১ চনৰ জনগণনা অনুসৰি, সাগৰ জিলাৰ জনসংখ্যা ১,১৫১,০৫০ জন আছিল। এই সংখ্যা ভাৰতৰ ৪০৬ তম স্থানত অৱস্থিত (মুঠ ৬৪০ টা জিলাৰ ভিতৰত)। জিলাখনত প্ৰতি বৰ্গ কিলোমিটাৰ (১,১২০/বৰ্গ মাইল) ৪৩১ জন বাসিন্দাৰ জনসংখ্যা ঘনত্ব দেখা যায়। ২০০১-২০১১ চনৰ সময়ছোৱাত, সাগৰ জিলাৰ জনসংখ্যাৰ বৃদ্ধিৰ হাৰ আছিল ৯.৩৭%।
প্ৰতি ১০ পুৰাণী জনৰ বিপৰীতে গাঁওসমূহত ৯৫৪ জন মহিলা আছেয, আৰু জিলাৰ সাক্ষৰতা হাৰ ৮১.৩৬% পৰ্যন্ত।
বিভাজনৰ পাছত সিংহসাগৰ জিলাৰ নতুন জনসংখ্যা ৬৭৯,৬৩২ জন আছিল, যাৰ ভিতৰত ৮০,৩৭৩ জন (১১.৮৩%) চহৰাঞ্চলত বাস কৰে। অবশিষ্ট অঞ্চলত, প্ৰতি ১০ পুৰাণী জনৰ বিপৰীতে ৯৫২ জন মহিলা বসবাস কৰে। জিলাৰ ৪.৬% জনসংখ্যা অনুসূচীত জাতি আৰু ৫.১১% জনসংখ্যা অনুসূচীত জনজাতি।
শিৱসাগৰ জিলাৰ জলবায়ু | Climate of Sivasagar District
এই অঞ্চলত ঠাণ্ডা শীত আৰু শীতল বসন্তৰ সুকৰ্মী পৰিসৰে পূৰ্ণ। জিলাখন বিশেষকৈ আর্দ্ৰ আৰু অধিক বৰষুণৰ বাবে পৰিচিত। গ্ৰীষ্মৰ মাহবোৰত নিয়মীয়া বৰষুণে গৰম বতৰক কমাই ফালে। বৰষুণৰ পাছত শীতল শৰৎ অক্টোবৰৰ পৰা আৰম্ভ হয় আৰু নৱেম্বৰৰ শেষৰ পৰা ঠাণ্ডা বতৰ সাৰ্বভৌমভাবে বজাই থাকে, যি ফেব্ৰুৱাৰীৰ মাজভাগলৈকে অব্যাহত থাকে। শীতৰ পাছত মাৰ্চৰ পৰা মে মাহলৈ বজ্ৰপাতৰ ঘটনা বৃদ্ধি পায়। মাৰ্চৰ আৰম্ভণিৰ পৰা তাপমাত্ৰা পূৰ্ণৰূপে বৃদ্ধি পোৱা দেখা যায়, আৰু জুলাই আৰু আগষ্টত তাপমাত্রা সৰ্বাধিক পৰ্যায়ত পৌঁছায়।
শিৱসাগৰ জিলাৰ ভাষা | Language of Sivasagar District
২০১১ চনৰ লোকপিয়ল অনুসৰি, শিৱসাগৰ জিলাৰ সৰ্বাধিক ব্যবহৃত ভাষা হৈছে অসমীয়া (৯০.২৪%), তাৰ পিছত মিছিং (২.৭৮%), হিন্দী (১.৯৬%), বাঙালী (১.৫৮%), সাদ্ৰি (১.৩৮%) আৰু অন্যান্য ভাষাসমূহ (২.০৬%)।
শিৱসাগৰ জিলাৰ অৰ্থনীতি | Economy of Sivasagar District
অসমৰ পূৱাংশৰ শিৱসাগৰ জিলা এক বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ অৰ্থনীতিৰে পৰিপূৰ্ণ, যাৰ মূল ভৰসা তেল উদ্যোগ, চাহ উদ্যোগ, আৰু পৰ্যটন উদ্যোগৰ ওপৰত। চহৰখনৰ বেছিভাগ জনসংখ্যাই কৃষিজীৱী, আৰু ইয়াৰ মূখ্য কৰ্ম হৈছে কৃষি, যেনে ধান খেতি, চাহ খেতি, আৰু পাচলি খেতি।
এই জিলা নাগা পাহাৰ আৰু অৰুণাচল প্ৰদেশৰ দ্বাৰা দক্ষিণ আৰু দক্ষিণ-পূব দিশৰ পৰা সীমাবদ্ধ। অধিকাংশ এলাকা সমতল পলসুৱা মাটি থকা অঞ্চল, আৰু নাগা পাহাৰৰ ওচৰৰ দক্ষিণ-পূব আৰু দক্ষিণ অংশত কিছুমান পাহাৰী এলাকা আছে। এই পলসুৱা মাটি অসম্ভৱ উৰ্বৰ, যাৰ ফলত কৃষিত উল্লেখযোগ্য সফলতা লাভ কৰা যায়।
কৃষিৰ ক্ষেত্ৰৰ পৰা বাহিৰেও, শিৱসাগৰ চাহ আৰু তেল উদ্যোগৰ ক্ষেত্ৰতো এক গুৰুত্বপূৰ্ণ স্থান। শিৱসাগৰৰ চাহ বাগিচাবোৰৰ পৰা উৎপাদিত অসম চাহ বিশ্বজুড়ে তাৰ উৎকৃষ্ট গুণগত মানৰ বাবে খ্যাত। লগতে, চহৰখনৰ তেল উদ্যোগো ইয়াৰ উল্লেখযোগ্য শিল্পৰূপে পৰিচিত।
শিৱসাগৰ জিলাৰ শিক্ষা | Education of Sivasagar District
Universities
- Assam Rajiv Gandhi University of Cooperative Management (অসম ৰাজীৱ গান্ধী ক’অপাৰেটিভ মেনেজমেন্ট বিশ্ববিদ্যালয়)
Engineering Institute
- Assam Energy Institute, AEI (Centre of Rajiv Gandhi Institute of Petroleum Technology, Jais, Amethi) (অসম এনেৰ্জি ইনষ্টিটিউট, এ.ই.আই. (ৰাজীৱ গান্ধী ইনষ্টিটিউট অৱ পেট্ৰ’লিয়াম টেকন’লজিৰ, জয়ছ, আমেঠিৰ কেন্দ্ৰ))
Colleges
- Sibsagar College (শিৱসাগৰ কলেজ)
- Sibsagar Girls’ College (শিৱসাগৰ ছোৱালী কলেজ)
- Sibsagar Commerce College (শিৱসাগৰ বাণিজ্য কলেজ)
শিৱসাগৰ জিলাৰ পৰিবহন | Transport of Sivasagar District
শিৱসাগৰ জিলাৰ মাজেৰে ৩৭ নং ৰাষ্ট্ৰীয় ঘাইপথ পাৰ হৈ গৈছে। এই ঘাইপথে জাঁজী, শিৱসাগৰ আৰু মৰাণৰ দৰে গুৰুত্বপূর্ণ ঠাইবোৰ চুই গৈছে। গদাধৰ সিংহৰ নিৰ্মাণ কৰা ধোদৰ আলি জিলাখনৰ এখন প্রধান পথ, যি নামতি, নাজিৰা, শিমলুগুৰি আৰু সোণাৰিৰ দৰে ঠাইবোৰৰ সৈতে সংযোগ স্থাপন কৰিছে। জিলাখনত মুঠ ১৫৩ কিলোমিটাৰ ৰেলপথ বিস্তাৰিত হৈছে। শিমলুগুৰি হ’ল এই জিলাৰ মুখ্য ৰেলৱে ষ্টেচন। শিমলুগুৰিৰ পৰা এটা শাখা ৰেলপথ ডিব্ৰুগড়লৈ সম্প্ৰসাৰণ হোৱাৰ ফলত শিৱসাগৰ আৰু মৰাণ নগৰ দেশৰ অন্যান্য অঞ্চলৰ সৈতে ৰেলপথে সংযুক্ত হৈছে।
শিৱসাগৰ জিলাৰ পৰ্যটন | Tourism of Sivasagar District
শিৱসাগৰ জিলাৰ পৰ্যটন অসমৰ এক সুন্দৰ আৰু ঐতিহ্যিক স্থান, যাৰ ভিতৰত বিভিন্ন সাংস্কৃতিক আৰু ঐতিহাসিক স্থান আছে। শিৱসাগৰ মূলতঃ এক পৰ্যটন গন্তব্য হিচাপে পৰিচিত।
ৰংঘৰ (Rang Ghar)
ৰংঘৰ হৈছে এক ঐতিহাসিক দুমহলীয়া পকী গৃহ, যাৰ ব্যৱহাৰ আহোম শাসনকালত পেভেলিয়ন হিচাপে কৰা হৈছিল। শিৱসাগৰ চহৰৰ পৰা প্ৰায় ৩ কিলোমিটাৰ দূৰত্বত অৱস্থিত এই গৃহটো। ইয়াৰ পৰা ৰাজপৰিয়াল আৰু বিশিষ্ট ব্যক্তিসকল বিশেষকৈ ৰঙালী বিহুৰ সময়ত ম’হ যুঁজ, শেন যুঁজ আৰু অন্যান্য বিনোদনমূলক কাৰ্যসূচী উপভোগ কৰিছিল। ৰংঘৰ এছিয়া মহাদেশৰ প্ৰথম পেভিলিয়ন হিচাপে পৰিচিত।
এই গৃহটোৰ নিৰ্মাণ ১৭৪৬ চনত স্বৰ্গদেৱ প্ৰমত্ত সিংহৰ ৰাজত্বকালত ৰংপুৰৰ ৰূপহী পথাৰত হোৱা। ই তলাতল ঘৰৰ উত্তৰ আৰু জয়সাগৰৰ পশ্চিমে, অসম ট্ৰাঙ্ক ৰোডৰ কাষত অৱস্থিত।
ৰংঘৰৰ স্থাপত্যৰ শৈলীত ইছলামিক স্থাপত্যৰ প্ৰভাৱ পৰিছে। ইয়াৰ কেন্দ্ৰীয় গাঁথনি চতুৰ্ভূজ আকৃতিৰ। দুই মূৰ আগবঢ়াই ইয়াক ট্ৰেপেজিয়াম আকৃতিৰ দিয়া হৈছে। সামগ্ৰিক ভাৱে ৰংঘৰটোৰ গাঁঠন অষ্টভূজৰ দৰে দেখিবলৈ পোৱা যায়। ৰংঘৰৰ চাল অৰ্দ্ধ-বৃত্তাকৃতিৰ আৰু দীঘলীয়া আকৃতিৰ। কিছুমান বৃহৎ স্তম্ভ আৰু ধেনুভেৰীয়া গাঁঠনীয়ে চালটোক নিৰাপত্তা দিয়ে। চূড়াৰ ওপৰত আহোম ড্ৰেগনৰ আঁচনিৰ যোগেদি ৰংঘৰটোৰ সৌন্দৰ্য বিশেষ ৰূপত বৃদ্ধি পায়। এই গৃহটো পোৰা ইটাৰে নিৰ্মাণ কৰা হৈছে আৰু কোনো ধাতুৰ ব্যৱহাৰ কৰা হোৱা নাই। ইটা জোৰা লগাবলৈ মাটিমাহ, হাঁহকণী আৰু বৰা চাউলৰ দৰে সামগ্ৰীৰে কৰাল তৈয়াৰ কৰা হৈছিল।
কাৰেংঘৰ (kareng Ghar)
কাৰেংঘৰ বা কা-ৰৌণ হৈছে আহোম চাওফাসকলৰ দ্বাৰা নিৰ্মিত এক পিৰামিড আকৃতিৰ ৰাজমহল। এইটো অসমৰ শিৱসাগৰ চহৰৰ পৰা ১৫ কিলোমিটাৰ পূবত গড়গাঁৱত অৱস্থিত। ১৫৪০ চনত স্বৰ্গদেউ চুক্লেংমুঙে এই ৰাজপ্ৰাসাদৰ নিৰ্মাণ আৰম্ভ কৰিছিল। তাৰপিছত প্ৰমত্ত সিংহই ইয়াক ইটাৰে নিৰ্মাণ কৰি পূৰ্ণ কৰিব। ১৭৫২ চনত কাৰেংঘৰটোৰ যথেষ্ট ক্ষতি হৈছিল, আৰু সেই সময়ত আহোম স্বৰ্গদেউ ৰাজেশ্বৰ সিংহে ইয়াক পুনৰ নিৰ্মাণ কৰাইছিল।
নামকৰণ অসমীয়াত “কাৰেং” শব্দটি ৰাজপ্ৰাসাদৰ অৰ্থত ব্যৱহৃত হয়। গড়গাঁৱত থকা এই ৰাজপ্ৰাসাদটোৰ নাম কাৰেং ঘৰ। যদিও “ঘৰ” শব্দটো অপ্ৰয়োজনীয়, তথাপিও ইয়াৰ বিশেষ নাম হিচাপে ইয়াত ব্যৱহৃত হৈছে।
কাৰেংঘৰটোৰ চাৰিওদিশে এক বৰ্গ এলাকা আৰু তাৰ কাষে কাষে তাঁতী গড় আছে। গড়ৰ কিছু দূৰত্বত মাউতে আৰু হাতীখনে এই গড়ৰ তলৰ দৰাৰ পৰা আহাৰ গ্ৰহণ কৰিবলৈ পৰিচিত। আগেয়ে এই গড়খাৱৈত বছৰি ১২ মাহ পানী থাকিছিল। কাৰেংঘৰটোৰ দৈৰ্ঘ্য ১২০ হাত আৰু প্ৰস্থ ৩০ হাতৰ পৰা অধিক। মীৰ জুমলা আহোম ৰাষ্ট্ৰৰ পৰা গডগাঁৱলৈ আক্ৰমণ কৰিবলৈ আহিল। তেওঁ নিজৰ লগত হোৱা বৰকাকতিৰ পৰা পোৱা এক পুথিত লিখিছিল, “গড়গাঁৱৰ ৰাজকাৰেংৰ নিচিনা কটকটীয়া, ধুনীয়া আৰু নানান কাৰুকাৰ্যৰে সুশোভিত ঘৰ পৃথিৱীখনৰ ভিতৰত এক অমূল্য ৰত্নৰ নিচিনা”।
তলাতল ঘৰ (Talatal Ghar)
তলাতল ঘৰ অসমৰ শিৱসাগৰ জিলাৰ ৰংপুৰত অৱস্থিত আহোম সম্ৰাটৰ দ্বাৰা নিৰ্মিত এক ঐতিহাসিক ৰাজমহল। এই মহলটো আহোম স্থাপত্যকলাৰ এক অনন্য নিদৰ্শন হিচাপে পৰিগণিত। এই মহলৰ নিৰ্মাণ কাৰ্য্য স্বৰ্গদেউ ৰাজেশ্বৰ সিংহ (১৭৫১-১৭৬৯ চন)ৰ শাসনকালত আৰম্ভ হৈছিল। তলাতল ঘৰৰ কক্ষসমূহ মোগল স্থাপত্য শৈলীৰ সাদৃশ্যৰে সাজি দিয়া আৰু প্ৰত্যেকটো কক্ষ সৰু সৰু পথৰ পৰা সংযুক্ত। এই মহলৰ প্ৰথম মহলৰ ওপৰ অংশ খোলা, আৰু কোঠালীবোৰ অসমীয়া গৃহবিন্যাস অনুসৰি নিৰ্মাণ কৰা হৈছে। পশ্চিম দিশত এক আঠকোণীয়া মন্দিৰৰ উপস্থিতি তলাতল ঘৰৰ সৌন্দৰ্য্যক বঢ়াইছে।
আধুনিক খনন কৰোঁতাৰ দ্বাৰা জুইয়ে পোড়া কাঠৰ স্তম্ভ, ইটাৰ ভগ্নাৱশেষ আৰু একাধিক পদপথৰ চিহ্ন উদ্ধাৰ কৰা হৈছে। এই কাঠৰ স্তম্ভ আৰু গাঁতৰ চিহ্নৰ পৰা এটা প্ৰমাণিত হয় যে, এই স্থলত পূৰ্বে স্বৰ্গদেউ ৰুদ্ৰ সিংহৰ শাসনকালত কাঠৰ পৰা নিৰ্মিত এক ৰাজকীয় বাসস্থান আছিল।
ইতিহাসৰ পৃষ্ঠাত, ১৭০২-০৩ চনত স্বৰ্গদেউ ৰুদ্ৰ সিংহে আহোম ৰাজ্যৰ ৰাজধানী গড়গাঁৱৰ পৰা ৰংপুৰলৈ স্থানান্তৰিত কৰে। ৰংপুৰ এক শতাধিক বছৰ পৰ্যন্ত আহোম ৰাজ্যৰ ৰাজধানী আছিল। ১৬৯৮ চনত স্বৰ্গদেউ ৰুদ্ৰ সিংহে তলাতল ঘৰৰ নিৰ্মাণ আৰম্ভ কৰিছিল, আৰু ১৭৫১-১৭৬৯ চনৰ ভিতৰত স্বৰ্গদেউ ৰাজেশ্বৰ সিংহৰ শাসনকালত মহলটো সম্পূৰ্ণৰূপে সাজি উঠিছিল। তলাতল ঘৰ আজি এক ঐতিহাসিক স্থাপত্যৰ ৰূপত পৰিগণিত হৈছে, যি আহোম ৰাজত্বৰ স্মৃতিৰ এক অমূল্য চিহ্ন হিচাপে পৰিগণিত।
জয়সাগৰ পুখুৰী (Joysagar Tank)
জয়সাগৰ পুখুৰী (ইংৰাজী: Joysagar Tank) অসমৰ শিৱসাগৰ জিলাৰ এক ঐতিহাসিক জলাশয়। এই পুখুৰীটোক জয়সাগৰ বৰপুখুৰী বুলি পৰিচিত। জয়সাগৰ পুখুৰীৰ কাষত আছে বিভিন্ন মন্দিৰ আৰু দৌল, যেনে জয় দৌল, শিৱ দৌল, দেৱী ঘৰৰ লগতে ঘনশ্যাম দৌল। এই পুখুৰীটো খনন কৰা হৈছিল আহোম শাসক স্বৰ্গদেউ ৰুদ্ৰ সিংহৰ শাসনকালত। ১৬৯৭ চনৰ ডিচেম্বৰত, স্বৰ্গদেউ ৰুদ্ৰ সিংহে ৪৫ দিনৰ মাজত ৰংপুৰৰ ৰাজধানীত জয়সাগৰ পুখুৰীৰ খনন সমাপ্ত কৰে। তথাপি, এই খনন প্ৰক্ৰিয়া ১৬১৯ চনত আৰম্ভ হৈছিল, যেতিয়া স্বৰ্গদেউ ৰুদ্ৰ সিংহে মাতৃ সতী জয়মতীৰ স্মৃতি ৰক্ষাৰ্থে জেৰেঙা পথাৰত পুখুৰীখন খনন আৰম্ভ কৰিছিল। ১৬৯৮ চনৰ মাৰ্চ বা এপ্ৰিলৰ চাৰিওপিনে, মাঘৰ মাহত এক সভা অনুষ্ঠিত কৰি তিনিমাহীয়া খনন কৰা হয় আৰু পুখুৰীটোক পৱিত্ৰ কৰা হয়। এই পুখুৰীটোৰ নাম “জয়সাগৰ” ৰখা হয়।
জয়সাগৰ পুখুৰীৰ পাৰত থকা মন্দিৰসমূহ বিশেষ ৰূপে মূৰ্তি আৰু ভাস্কৰ্যৰ পৰা পূৰ্ণ, য’ত স্বৰ্গদেউ ৰুদ্ৰ সিংহৰ ঘোঁৰাত উঠা এক মূৰ্তি খোদিত হৈছে। জয় দৌল, যি শ্ৰীকেশৱৰায় বিষ্ণুক উৎসৰ্গিত, পুখুৰীৰ উত্তৰ-পূৰ্ব দিশত অৱস্থিত। ১৬৯৯ চনত নিৰ্মিত শিৱ দৌল আৰু দেৱী দৌল যথাক্ৰমে উত্তৰ আৰু পশ্চিম পাৰত অৱস্থিত। এই মন্দিৰবোৰৰ সৈতে পুখুৰীৰ দক্ষিণ-পশ্চিম কোণত এক সৰু মন্দিৰো আছে, যাক সাধাৰণতে ঘনশ্যাম দৌল বা নাতি-গোঁসাই মন্দিৰ বুলি জনা যায়। এই মন্দিৰসমূহ ইটা আৰু শিলৰ দ্বাৰা নিৰ্মিত।
দেৱী দৌল (Devi Doul)
দেৱী দৌল গৌৰীসাগৰ পুখুৰীৰ উত্তৰ তীৰৰ পূৱ সীমান্তত অৱস্থিত এক পুৰাণি মন্দিৰ। গৌৰীসাগৰৰ তিনিটা মন্দিৰৰ ভিতৰত এইটো সৰ্বাধিক ডাঙৰ।
এই মন্দিৰটি ৰজা শিৱ সিংহৰ (১৭১৪-৪৪) ৰাণী ফুলেশ্বৰীৰ নিৰ্দেশত ইটা আৰু পাথৰে নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল। মন্দিৰৰ গৰ্ভগৃহৰ ওপৰত এক নগৰাশিখৰ মূৰ্তি আছে আৰু চাৰিটা মুখ্য দিশত চাৰিটা অঙ্গাশিখৰ আছে। গৰ্ভগৃহৰ পৰিকল্পনা পঞ্চাৰ্থ ক্ৰমৰ অনুসৰণ কৰে আৰু ইয়াৰ মণ্ডপ চতুৰ্ভূজাকৃতিৰ দুটা চাঁদৰ দ্বাৰা আচ্ছাদিত। মন্দিৰৰ মণ্ডপটো গৰ্ভগৃহৰ সৈতে এক অন্তৰালৰ মাধ্যমেৰে সংযুক্ত। দৌলৰ বাহ্যিক প্ৰাচীৰ ব্ৰাহ্মণ্যবাদী ধৰ্মবিশ্বাসৰ বিভিন্ন দৈৱিক চিহ্নৰ দ্বাৰা সজ্জিত। মন্দিৰৰ চাৰিওফালে এক বিশাল প্ৰাচীৰ বিদ্যমান।
শিৱদৌল (Shiva Dol)
শিৱদৌল শিৱসাগৰ জিলাৰ শিৱসাগৰ নগৰৰ শিৱসাগৰ পুখুৰীৰ (বৰপুখুৰী) পাৰত অৱস্থিত। স্বৰ্গদেউ শিৱসিংহে প্ৰথম ৰাণী বৰৰজা ফুলেশ্বৰী কুঁৱৰীৰ মৃত্যুৰ পাছত ফুলেশ্বৰীৰ ভগ্নী দ্ৰৌপদীক বিবাহ কৰাই অম্বিকা কুঁৱৰীবা মদাম্বিকা নাম দিছিল। এই কুঁৱৰীৰ পৰামৰ্শ অনুসৰি ১৭৩১ চনত সোণৰ ক’লচীৰে শিৱদৌল, দেৱীদৌল আৰু বিষ্ণু দৌল নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল, লগতে শিৱসাগৰ পুখুৰী খন্দাইছিল। শিৱদৌল অসমৰ সকলো দৌলৰ পৰা সৰ্বাধিক ওখ। এই দৌলৰ উচ্চতা প্ৰায় ১৮০ ফুট (৫৫.৫১ মিটাৰ) আৰু তাৰ ভেটিৰ প্ৰস্থ প্ৰায় ১৯৫ ফুট (৬০.১৪ মিটাৰ)। দৌলটোৰ ওপৰত থকা কলচীৰ উচ্চতা প্ৰায় ৮ ফুট। শিৱদৌলৰ কলচীটোত থকা সোণখিনি মচি নকৰাৰ বাবে গুলিয়াইছিল, কিন্তু কলচীটো বা সোণখিনি খহাব নোৱাৰিলে। ১৯৫০ চনৰ ভূমিকম্পত কলচীটো খহি পৰিছিল, কিন্তু পুনৰ আগৰ স্থানত স্থাপন কৰা হৈছে। এই দৌলত সদায় শিৱৰ পূজা আৰু অৰ্চনা চলি থাকে। শিৱৰাত্ৰিত এই দৌলৰ কাষত এক বৃহৎ মেলা অনুষ্ঠিত হয়। শিৱসাগৰ শিৱদৌল ২৬°৫৯’১৮” উত্তৰ আৰু ৯৪°৩৭’৫৯” পূবত, উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ উজনি অসমৰ শিৱসাগৰ জিলাৰ শিৱসাগৰ চহৰৰ মাজমজিয়াত অৱস্থিত।
Read also:Tinsukia District | তিনিচুকীয়া জিলা
FAQ
1. শিৱসাগৰ জিলাৰ ক’ত অৱস্থিত ?
A: শিৱসাগৰ জিলা অসমৰ পূৱ অংশত অৱস্থিত।
2. শিৱসাগৰ জিলাৰ জনসংখ্যা কিমান?
A: ২০১১ চনৰ জনগণনা অনুসৰি, সাগৰ জিলাৰ জনসংখ্যা ১,১৫১,০৫০ জন আছিল।
3. শিৱসাগৰ জিলাৰ চাৰিসীমা কি?
A: জিলাখন উত্তৰ দিশত ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদী, দক্ষিণত নাগালেণ্ড, পূবত চাৰিদেউ জিলা আৰু পশ্চিমত জাজি নদী দ্বাৰা আৱদ্ধ।
4. তলাতল ঘৰ ক’ত অৱস্থিত?
A: তলাতল ঘৰ অসমৰ শিৱসাগৰ জিলাত অৱস্থিত।
Read also; Jorhat District | যোৰহাট জিলা
My self Mahezubin Saikia. Working in Dev Library as a Content Writer. A website that provides all SCERT, NCERT 3 to 12, and BA, B.com, B.Sc, and Computer Science with Post Graduate Notes & Suggestions, Novel, eBooks, Health, Finance, Biography, Quotes, Study Materials, and more.
