Class 11 Finance Chapter 4 বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ বেংক হিচাব, বেংকৰ গ্ৰাহক Question Answer in Assamese Medium to each chapter is provided in the list so that you can easily browse through different chapters Class 11 Finance Chapter 4 বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ বেংক হিচাব, বেংকৰ গ্ৰাহক Solutions Assamese Medium and select need one. Class 11 Finance Chapter 4 বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ বেংক হিচাব, বেংকৰ গ্ৰাহক Solutions Download PDF. AHSEC Class 11 Banking Textbook Question Answer in Assamese.
Class 11 Finance Chapter 4 বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ বেংক হিচাব, বেংকৰ গ্ৰাহক
Also, you can read the NCERT book online in these sections Solutions by Expert Teachers as per Central Board of Secondary Education (CBSE) Book guidelines. AHSEC Class 11 Finance Textual Question Answer are part of All Subject Solutions. Here we have given Class 11 Finance Chapter 4 বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ বেংক হিচাব, বেংকৰ গ্ৰাহক Question and Answer, HS First Year Banking Solutions in Assamese Medium for All Chapters, You can practice these here.
বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ বেংক হিচাব, বেংকৰ গ্ৰাহক
Chapter: 4
| গোট – ৪ বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ বেংক হিচাব আৰু গ্রাহক |
| প্রশ্নাৱলী |
(ক) অতি চমু উত্তৰ: (প্রতিটোত ১ নম্বৰ)
১। বেংকৰ গ্ৰাহকৰ অর্থ লিখা।
উত্তৰঃ বেংকৰ গ্ৰাহক হৈছে সেই ব্যক্তি বা সংস্থা যিয়ে বেংকৰ সৈতে নিজৰ ধন জমা ৰাখে, ঋণ গ্ৰহণ কৰে, বা বেংকৰ অন্যান্য সেৱাসমূহ ব্যৱহাৰ কৰে।
২। কোনটো হিচাবৰ যোগেদি বেংকে অধিবিকর্ষ মঞ্জুৰ কৰে।
উত্তৰঃ সঞ্চয়ী বেংক হিচাবৰ যোগেদি বেংকে অধিবিকর্ষ (লোন) মঞ্জুৰ কৰে।
৩। ATM ৰ পূৰ্ণ ৰূপটো লিখা।
উত্তৰঃ ATM ৰ পূৰ্ণ ৰূপ হৈছে- Automated Teller Machine।
৪। নাবালক কাক বোলে?
উত্তৰঃ নাবালক হৈছে সেই ব্যক্তি যাৰ বয়স আইনীভাৱে সৰ্বনিম্ন সীমা (সাধাৰণতে ১৮ বছৰ)ৰ তলত।
৫। এজন অশিক্ষিত ব্যক্তিয়ে বেংকৰ হিচাব খুলিব পাৰেনে?
উত্তৰঃ হয়, অশিক্ষিত ব্যক্তিয়ে বেংকৰ ব্যৱস্থাপনা অনুসৰি প্ৰমাণপত্ৰ দাখিল কৰি বেংকৰ হিচাব খুলিব পাৰে।
৬। ‘বেংকিং লোকপাল’ শব্দটিৰ অৰ্থ কি?
উত্তৰঃ ‘বেংকিং লোকপাল’ শব্দটিৰ অৰ্থ হৈছে চৰকাৰৰ দ্বাৰা নিযুক্ত ব্যক্তি যিয়ে বেংকসমূহৰ ব্যৱহাৰ আৰু কাৰ্যপদ্ধতিৰ ওপৰত পৰ্যৱেক্ষণ কৰে।
৭। বেংকিং লোকপাল আঁচনি ভাৰতবৰ্ষত কোন চনত আৰম্ভ কৰা হৈছিল?
উত্তৰঃ বেংকিং লোকপাল আঁচনি ভাৰতবৰ্ষত 1969 চনত আৰম্ভ কৰা হৈছিল।
(খ) খালী ঠাই পূৰণ কৰাঃ
১। অন্য প্ৰকাৰৰ হিচাবৰ তুলনাত __________ হিচাবত অধিক সুদ প্রদান কৰা হয়।
উত্তৰঃ অন্য প্ৰকাৰৰ হিচাবৰ তুলনাত সঞ্চয়ী হিচাবত অধিক সুদ প্রদান কৰা হয়।
২। সাধাৰণতে __________ হিচাবত বেংকে সদ প্রদান নকৰে।
উত্তৰঃ সাধাৰণতে চলিত হিচাবত বেংকে সদ প্রদান নকৰে।
৩। জমা গ্রহণ আৰু ঋণ দিয়াটো হৈছে _________ বেংকৰ প্ৰধান কাৰ্য।
উত্তৰঃ জমা গ্রহণ আৰু ঋণ দিয়াটো হৈছে বাণিজ্যিক বেংকৰ প্ৰধান কাৰ্য।
৪। এজন নাবালকে বেংকৰ গ্ৰাহক হ’ব __________।
উত্তৰঃ এজন নাবালকে বেংকৰ গ্ৰাহক হ’ব অভিভাৱকৰ অনুমতি।
৫। প্রত্যেক কোম্পানীয়ে বেংকৰ গ্ৰাহক হ’ব __________।
উত্তৰঃ প্রত্যেক কোম্পানীয়ে বেংকৰ গ্ৰাহক হ’ব আৱশ্যক।
৬। এজন অশিক্ষিত ব্যক্তিয়ে বেংকত হিচাব খুলিব __________।
উত্তৰঃ এজন অশিক্ষিত ব্যক্তিয়ে বেংকত হিচাব খুলিব পাৰে।
(গ) চমু উত্তৰ দিয়া: (প্রতিটোত ১ নম্বৰ)
১। বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ বেংক হিচাবসমূহ কি কি?
উত্তৰঃ বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ বেংক হিচাবসমূহ হ’ল- চলিত হিচাব, সঞ্চয়ী হিচাব, স্থায়ী জমা (Fixed Deposit), পৌনঃপুনিক জমা (Recurring Deposit), যৌথ হিচাব, আৰু নাবালকৰ হিচাব।
২। চলিত হিচাব কি?
উত্তৰঃ চলিত হিচাব হৈছে বেংকত ব্যৱসায়িক বা ব্যক্তিগত লেনদেনৰ বাবে খোলা এটা হিচাব, য’ত সুদ নোপোৱা হয় আৰু ধন যিকোনো সময়ত ওলাই আনিব পৰা যায়।
৩। পৌনঃপুনিক হিচাব বুলিলে কি বুজা?
উত্তৰঃ পৌনঃপুনিক জমা হিচাব বা ৰেকাৰিং জমা হিচাব প্রকৃততে স্থায়ী জমা হিচাবৰ দৰে একপ্ৰকাৰ ম্যাদী হিচাব। এক নিৰ্দিষ্ট পৰিমাণৰ টকা এক নিৰ্দিষ্ট সময়লৈ প্রতিমাহে জমা কৰে বাবে এই হিচাবক পৌনঃপুনিক জমা হিচাব বা ৰেকাৰিং জমা হিচাব বোলা হয়।
৪। যৌথ হিচাব কি?
উত্তৰঃ যৌথ হিচাব হৈছে দুটা বা ততধিক লোকৰ দ্বাৰা মিলি খোলা এটা বেংক হিচাব, য’ত সকলোৰে অংশ থাকে আৰু তেওঁলোকে মিলি লেনদেন কৰে।
৫। এ. টি. এম. কার্ড ব্যৱহাৰৰ বিষয়ে লিখা।
উত্তৰঃ এ. টি. এম. কাৰ্ডে গ্ৰাহকক বেংকৰ মেচিনৰ জৰিয়তে ২৪ ঘণ্টা যিকোনো সময়ত ধন উলিয়াবলৈ, জমা দিয়াৰ লগতে অন্যান্য বেংকিং সেৱা গ্ৰহণৰ সুবিধা দিয়ে।
৬। ‘পে-ইন-শ্লিপ’ বহী কি?
উত্তৰঃ ‘পে-ইন-শ্লিপ’ বহী হৈছে এক দস্তাৱেজ য’ত গ্ৰাহকে বেংকত ধন জমা দিয়াৰ সময়ত ধনৰ পৰিমাণ আৰু অন্যান্য বিৱৰণ লিখে।
৭। বেংকিং লোকপাল আঁচনি কি?
উত্তৰঃ বেংকিং লোকপাল আঁচনি হৈছে চৰকাৰৰ দ্বাৰা চলোৱা এটা পৰ্যৱে ক্ষণ প্ৰক্ৰিয়া, যাৰ অধীনত বেংকসমূহৰ কাৰ্যপদ্ধতিৰ নিয়মীয়া পৰীক্ষা আৰু নিৰীক্ষণ কৰা হয়।
৮। পাছ-বুক কাক বোলে?
উত্তৰঃ পাছ-বুক হৈছে বেংকৰ গ্ৰাহকক দিয়া এখন খাত বা পুথি, য’ত গ্ৰাহকৰ সকলো লেনদেনৰ ৰেকৰ্ড থাকে।
(ঘ) দীঘলীয়া উত্তৰৰ প্ৰশ্ন (প্ৰকাৰ-১): (প্রতিটোত ৫ নম্বৰ)
১। সঞ্চয়ী বেংক হিচাব আৰু চলিত জমা হিচাবৰ মাজত পার্থক্য লিখা।
উত্তৰঃ সঞ্চয়ী বেংক হিচাব আৰু চলিত জমা হিচাবৰ মাজত পাৰ্থক্য তলত তালিকা এখনত দিয়া হ’ল-
| বিষয় | সঞ্চয়ী বেংক হিচাব | চলিত জমা হিচাব |
| লক্ষ্য গ্ৰাহক | ব্যক্তিস্বত্ব আৰু সৰু পৰিসৰৰ লোক | সাধাৰণতে ব্যৱসায়িক উদ্দেশ্যে |
| সুদ প্রদান | হয় | নহয় |
| লেনদেনৰ সীমা | মাহেকীয় সীমিত লেনদেন | যিকোনো সময়ত যিকোনো পৰিমাণ লেনদেন কৰিব পাৰে |
| জমা দিবৰ নিয়ম | নিয়মীয়া জমা দিবলগীয়া নহয় | বিনা নিয়মে যিকোনো পৰিমাণ জমা দিব পাৰে |
| মূল উদ্দেশ্য | ধন সঞ্চয় আৰু সুদ লাভ | ব্যৱসায়িক লেনদেনৰ সুবিধা |
২। সঞ্চয়ী বেংক হিচাব আৰু স্থায়ী জমা হিচাবৰ মাজত পার্থক্য লিখা।
উত্তৰঃ সঞ্চয়ী বেংক হিচাব আৰু স্থায়ী জমা হিচাবৰ মাজত পার্থক্য তলত তালিকা এখনত দিয়া হ’ল-
| বিষয় | সঞ্চয়ী বেংক হিচাব | স্থায়ী জমা হিচাব |
| ধন উত্তোলন | যিকোনো সময়ত কিছু পৰিমাণত উত্তোলন কৰিব পাৰে | নিৰ্দিষ্ট সময়ৰ পূৰ্বে উত্তোলনত জৰিমনা বা কম সুদ পায় |
| জমা দিয়াৰ নিয়ম | নিয়মীয়া জমা দিবলগীয়া নহয় | নিৰ্দিষ্ট সময়সীমা অনুসৰি জমা দিব লাগে |
| সুদৰ হাৰ | তুলনামূলক কম | অধিক আৰু সময়ৰ সাপেক্ষে বৃদ্ধি হয় |
| মূল উদ্দেশ্য | ধন সঞ্চয় আৰু সুদ লাভ | অধিক সময়ৰ বাবে ধন সঞ্চয় আৰু অধিক সুদ লাভ |
| নমনীয়তা | অধিক নমনীয় | সময়সীমা পুৰণ হোৱাৰ পাছত উত্তোলন কৰিব পাৰি |
৩। সঞ্চয়ী বেংক হিচাবৰ প্ৰধান বৈশিষ্ট্যসমূহ কি কি? আলোচনা কৰা।
উত্তৰঃ সঞ্চয়ী বেংক হিচাব হৈছে সাধাৰণ মানুহৰ বাবে ডিজাইন কৰা এটা বেছিক বেংকিং সেৱা। এই হিচাবৰ জৰিয়তে গ্ৰাহকে নিজৰ ধন সুৰক্ষিত ৰাখি সুদ লাভ কৰিব পাৰে। ইয়াৰ কিছু বিশেষ বৈশিষ্ট্য আছে, যিবোৰ সঞ্চয়ী হিচাবক সহজ, সুবিধাজনক আৰু জনপ্ৰিয় কৰি তোলে।
ইয়াৰ প্ৰধান বৈশিষ্ট্যসমূহ তলত উল্লেখ কৰা হ’ল-
(ক) সুদ দিয়া হয়: সঞ্চয়ী হিসাবত গ্ৰাহকে জমা কৰা ধনৰ ওপৰত বেংকে নিয়মীয়া সুদ দিয়ে, যি সঞ্চয় বৃদ্ধি কৰিবলৈ সহায়ক। এই সুদ সাধাৰণতে মাসিক বা বাৰ্ষিক ভিত্তিত প্ৰদান কৰা হয়।
(খ) নিম্নতম জমা: এই হিচাব খোলাৰ সময়ত সাধাৰণতে বেংকে এটা নিৰ্দিষ্ট নিম্নতম জমাৰ সীমা স্থাপন কৰে। এই সীমা বজাই ৰাখিব লাগিব যাতে হিচাব সক্ৰিয় থাকে।
(গ) লেনদেনৰ সীমাবদ্ধতা: সঞ্চয়ী হিসাবত সাধাৰণতে মাহেকীয়া লেনদেনৰ ওপৰত সীমা থাকে। বেংকে প্ৰতি মাহত কোনো পৰিমাণত লেনদেনৰ অনুমতি দিয়ে, অধিক লেনদেনৰ ক্ষেত্ৰত শুল্ক আৰোপ কৰিব পাৰে।
(ঘ) উলিয়াবৰ নমনীয়তা: গ্ৰাহকে নিজৰ প্রয়োজন অনুসৰি যিকোনো সময়ত ধন উলিয়াব পাৰে। এই নমনীয়তাই সঞ্চয়ী হিসাব অধিক জনপ্ৰিয় কৰিছে।
(ঙ) নাগৰিকৰ বাবে সুবিধাজনক: সঞ্চয়ী হিসাব সাধাৰণতে ব্যক্তিগত সঞ্চয়ৰ বাবে খোলা হয়। সাধাৰণ নাগৰিকৰ বাবে সঞ্চয় আৰু বিত্তীয় সুৰক্ষাৰ এক সহজ উপায়।
৪। চলিত জমা হিচাবৰ প্ৰয়োজনীয় বৈশিষ্ট্যসমূহ লিখা।
উত্তৰঃ চলিত জমা হিচাব মূলত ব্যৱসায়িক উদ্দেশ্যে খোলা হয় য’ত সুদ নোপোৱা হয়।
এই হিচাবত গ্ৰাহকে অধিক নমনীয়তা আৰু উচ্চ পৰিমাণৰ লেনদেনৰ সুবিধা লাভ কৰে।
চলিত জমা হিচাবৰ প্ৰয়োজনীয় বৈশিষ্ট্যসমূহ তলত উল্লেখ কৰা হ’ল-
(ক) সুদ নোহোৱা: চলিত হিচাবত সাধাৰণতে বেংকে কোনো সুদ প্রদান নকৰে। এই কাৰণে, এই হিচাব ব্যৱসায়িক উদ্দেশ্যৰ বাবে অধিক উপযোগী।
(খ) উচ্চ নমনীয়তা: গ্ৰাহকে যিকোনো সময়ত আৰু যিকোনো পৰিমাণত ধন উলিয়াব পাৰে। এই নমনীয়তা চলিত হিচাবক ব্যৱসায়িক লেনদেনৰ বাবে আদৰ্শ কৰি তোলে।
(গ) উচ্চ লেনদেনৰ সুযোগ: দিনটোত বহু লেনদেন কৰিব পাৰি, কোনো ধৰণৰ সীমাবদ্ধতা নাই। ব্যৱসায়িক দ্ৰুত লেনদেনৰ বাবে এই বৈশিষ্ট্য অতি গুৰুত্বপূর্ণ।
(ঘ) ব্যৱসায়িক ব্যৱহাৰ: চলিত হিচাব সাধাৰণতে ব্যৱসায়িক উদ্দেশ্যে খোলা হয়। এতিয়া বহু প্রতিষ্ঠান, কোম্পানী আৰু ব্যৱসায়ী চলিত হিচাব ব্যৱহাৰ কৰে।
(ঙ) Cheque book সুবিধা: লেনদেনৰ বাবে বেংকে চেকবুক প্ৰদান কৰে, যাৰ দ্বাৰা সহজে ধন প্ৰেৰণ কৰিব পাৰি। চেক ব্যৱহাৰ কৰাৰ সুবিধাই চলিত হিচাবক অধিক জনপ্ৰিয় কৰে।
(ঙ) দীঘলীয়া উত্তৰৰ প্ৰশ্ন (প্ৰকাৰ-২): (প্রতিটোত ৮ নম্বৰ)
১। সঞ্চয়ী বেংক হিচাব আৰু চলিত জমা হিচাব খোলাৰ পদ্ধতিসমূহ কি কি? আলোচনা কৰা।
উত্তৰঃ সঞ্চয়ী বেংক হিচাব আৰু চলিত জমা হিচাব খোলাৰ পদ্ধতি হৈছে বেংকিং ব্যৱস্থাৰ এক গুৰুত্বপূর্ণ অংশ।
ইয়াৰ পদ্ধতিসমূহ তলত বিৱৰণ কৰা হৈছে-
(ক) আবেদন-পত্ৰ পূৰণ: গ্ৰাহকে বেংকৰ পৰা নতুন হিচাব খোলাৰ বাবে আবেদন-পত্ৰ লয় আৰু তাত নিজৰ ব্যক্তিগত তথ্য যথাযথভাৱে পূৰণ কৰে।
(খ) ব্যক্তিগত তথ্য আৰু ঠিকনা উল্লেখ: আবেদন-পত্ৰত নাম, ঠিকনা, যোগাযোগ নম্বৰ, জন্ম তাৰিখ আদি তথ্য স্পষ্টভাৱে লিখা হয়।
(গ) পৰিচয় প্ৰমাণপত্ৰ দাখিল: গ্ৰাহকে নিজকে চিনাক্ত কৰিবলৈ আধাৰ কাৰ্ড, ভোটাৰ কাৰ্ড, পাছপোর্ট আদি বৈধ পৰিচয় পত্ৰ জমা দিয়ে।
(ঘ) ঠিকনা প্ৰমাণ দাখিল: ঠিকনা প্ৰমাণ হিচাপে বিদ্যুৎ বিল, জল বিল, টেলিফোন বিল বা অন্য বিল জমা দিব লাগে।
(ঙ) সদৰী ছবি সংলগ্ন কৰা: আবেদন-পত্ৰৰ লগত এখন সদৰী ছবি (Passport size) সংলগ্ন কৰিব লাগে, যি বেংকৰ ৰেকৰ্ডৰ বাবে অত্যাৱশ্যক।
(চ) স্বাক্ষৰ বা আঙুলিৰ ছাপ দিয়াৰ ব্যৱস্থা: গ্ৰাহকে আবেদন-পত্ৰত স্বাক্ষৰ কৰিব লাগে; স্বাক্ষৰ কৰিব নোৱৰিলে আঙুলিৰ ছাপ দিয়াৰ ব্যৱস্থা থাকে।
(ছ) নিম্নতম জমা (Minimum Deposit) জমা: হিচাপ খোলাৰ সময়ত বেংকত নিৰ্দিষ্ট পৰিমাণৰ ধন জমা কৰিব লাগে, যাক “Minimum Balance” বুলি কোৱা হয়।
(জ) Cheque book লাভ: হিচাপ খোলাৰ পাছত গ্ৰাহকক পাছবুক (সঞ্চয়ী হিচাবৰ বাবে) আৰু চেকবুক (চলিত হিচাবৰ বাবে) প্ৰদান কৰা হয়, যাৰ জৰিয়তে লেনদেনৰ ৰেকৰ্ড ৰাখিব পৰা যায়।
২। পৌনঃপুনিক জমা হিচাব কি? পৌনঃপুনিক জমা হিচাবৰ আৱশ্যকীয় বৈশিষ্ট্যসমূহ কি কি? আলোচনা কৰা।
উত্তৰঃ পৌনঃপুনিক জমা হিচাব বা ৰেকাৰিং জমা হিচাব প্রকৃততে স্থায়ী জমা হিচাবৰ দৰে একপ্ৰকাৰ ম্যাদী হিচাব। এক নিৰ্দিষ্ট পৰিমাণৰ টকা এক নির্দিষ্ট সময়লৈ প্রতিমাহে জমা কৰে বাবে এই হিচাবক পৌনঃপুনিক জমা হিচাব বা ৰেকাৰিং জমা হিচাব বোলা হয়।
পৌনঃপুনিক বা ৰেকাৰিং জমা হিচাবৰ প্ৰধান বৈশিষ্ট্যসমূহ তলত উল্লেখ কৰা হ’ল-
(ক) এই জমা হিচাবটো তলত দিয়া ধৰণে কোনো ব্যক্তিয়ে খুলিব পাৰে।
(i) এজন ব্যক্তিয়ে তেওঁৰ নিজৰ নামত।
(ii) দুজন বা ততোধিক ব্যক্তিয়ে তেওঁলোকৰ যৌথ নামত।
(iii) এজন নাবালক আৰু অভিভাৱকে যৌথভাৱে।
(iv) এজন নাবালকেও তেওঁৰ নামত খুলিব পাৰে, যদিহে তেওঁৰ বয়স অতি কমেও ১০ ৰ পৰা ১২ বছৰ হয়।
(খ) এই হিচাবত, হিচাবৰ ধাৰকে এক নির্দিষ্ট সময়ৰ মূৰে মূৰে নিৰ্দিষ্ট পৰিমাণৰ টকা নিয়মিতভাবে বেংকত জমা দিব লাগে। যেনে- মাহেকত, তিনিমাহত, ছমাহত।
(গ) যদি হিচাবৰ ধাৰকে যথাসময়ত বা নিয়মিতভাৱে এই হিচাবত টকা জমা কৰিব নোৱাৰে, তেতিয়াহ’লে বেংকক পূৰ্ব নিৰ্ধাৰিত হাৰত জৰিমনা দিব লাগে।
(ঘ) এই হিচাবত জমাৰ ওপৰত দিয়া সুতৰ হাৰ আৰু স্থায়ী জমা হিচাবৰ সুতৰ হাৰ প্ৰায় একে।
(ঙ) এই হিচাবৰ ধাৰকক, বেংকে এখন পাছবুক দিয়ে। পাছবুকখনত প্রতিটো জমা লিপিবদ্ধ কৰা হয়।
(চ) হিচাবৰ ধাৰকে মুঠ জমাৰ ওপৰত ৭৫ শতাংশ ঋণ লোৱাৰ সুবিধাও আছে।
(ছ) এই জমা হিচাবত, ধাৰকে ম্যাদৰ অন্ততঃ সূতে-মূলে ঘূৰাই পায়।
(জ) কোনো ধৰণৰ বেংকৰ ভৰনি নিদিয়াকৈ এই হিচাব এটা শাখাৰ পৰা আন এটা শাখালৈ বদলি কৰাৰ সুবিধা আছে।
৩। নাবালকৰ নামত হিচাব খোলাৰ পদ্ধতিসমূহ আলোচনা কৰাঃ
উত্তৰঃ নাবালকৰ নামত বেংকত হিচাব খোলা এটা বিশেষ প্ৰক্ৰিয়া, য’ত আইনগত আৰু সতর্কতামূলক ব্যৱস্থা বিশেষ গুৰুত্ব লাভ কৰে। ইয়াত নাবালকৰ আৰু তেওঁৰ অভিভাৱকৰ দায়িত্ব আৰু অধিকাৰ স্পষ্টকৈ নিৰ্ধাৰিত থাকে। বেংকে নাবালকৰ সুৰক্ষাৰ বাবে নানা নিয়ম-নীতি অনুসৰণ কৰে।
নাবালকৰ নামত হিচাব খোলাৰ পদ্ধতিসমূহ তলত আলোচনা কৰা হ’ল-
(ক) হিচাবৰ প্ৰকৃতি নিৰ্ধাৰণ: বেংকে সাধাৰণতে নাবালকৰ নামত সঞ্চয়ী বেংক হিচাব খুলিব পাৰে, কিন্তু চলিত জমা হিচাব সাধাৰণতে নাখোলে। হিচাব খোলাত নাবালক নিজ নামত, নাবালক আৰু অভিভাৱকৰ যৌথ নামত, বা অভিভাৱকৰ নামত (অভিভাৱকে পৰিচালনা কৰা) কৰিব পৰা যায়। বেংকে নাবালকৰ নামত স্থায়ী জমা আৰু পৌনঃপুনিক জমা হিচাবো খুলিব পাৰে।
(খ) জন্মৰ তাৰিখৰ প্ৰমাণ: নাবালকৰ জন্ম তাৰিখ নিশ্চিত কৰিবলৈ বেংকত জন্মৰ প্ৰমাণপত্ৰ জমা দিব লাগে। এই তথ্য বেংকত নিয়মিতভাৱে লিপিবদ্ধ কৰা হয়।
(গ) নাবালকৰ মৃত্যু হ’লে ব্যৱস্থা: যদি নাবালকৰ মৃত্যু হয়, তেতিয়া বেংকে নাবালকৰ অভিভাৱকক হিচাবৰ জমাধন পৰিশোধ কৰিব লাগে।
(ঘ) অভিভাৱকৰ মৃত্যু হ’লে ব্যৱস্থা: নাবালক সাবালক হোৱাৰ আগতে অভিভাৱকৰ মৃত্যু হ’লে, বেংকে আদালতৰ দ্বাৰা নিযুক্তি দিয়া নতুন অভিভাৱকক জমাধন পৰিশোধ কৰিব পাৰে। অন্যথা, নাবালক সাবালক হোৱাৰ পাছত জমাধন পৰিশোধ কৰে।
(ঙ) নাবালক অংশীদাৰী হিচাপে: নাবালক সাধাৰণতে অংশীদাৰী প্ৰতিষ্ঠানৰ অংশীদাৰ হ’ব নোৱাৰে। কিন্তু সকলো অংশীদাৰৰ অনুমতিত লাভৰ অংশীদাৰ হ’ব পাৰে। লগতে, নাবালক দায়বদ্ধ নহয় প্ৰতিষ্ঠানৰ লোকচানৰ বাবে।
(চ) নাবালক প্রতিনিধি হিচাপে: নাবালকে প্রতিনিধি হিচাপেও কাম কৰিব পাৰে। এই ক্ষেত্ৰত মুখ্য ব্যক্তিৰ পৰা লিখিত কৰ্তৃত্ব লোৱাটো বাধ্যতামূলক। নহ’লে তৃতীয় পক্ষৰ লগত কৰা চুক্তি বাতিলযোগ্য হব পাৰে।
৪। অশিক্ষিত ব্যক্তিৰ নামত হিচাব খোলাৰ পদ্ধতিসমূহ আলোচনা কৰাঃ
উত্তৰঃ অশিক্ষিত ব্যক্তিসকলে বেংকত নিজৰ নামত হিসাব খোলাৰ অধিকাৰ আছে। এই প্ৰক্ৰিয়াত বিশেষ সতর্কতামূলক ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰা হয় যাতে তেওঁলোকৰ সুৰক্ষা আৰু সুবিধা নিশ্চিত হয়। অশিক্ষিত ব্যক্তিৰ নামত হিচাব খোলাৰ পদ্ধতিসমূহ তলত আলোচনা কৰা হ’ল-
(ক) বুঢ়া আঙুলিৰ ছাপ (Thumb Impression): অশিক্ষিত ব্যক্তিয়ে স্বাক্ষৰ কৰিব নোৱাৰিলে, বেংকত হিচাব খোলাৰ আবেদন-পত্ৰত তেওঁলোকৰ বাঁওহাতৰ বুঢ়া আঙুলিৰ ছাপ স্পষ্টভাৱে সংগ্ৰহ কৰা হয়। এই ছাপ সংগ্ৰহৰ সময়ত বেংকৰ দায়িত্বশীল বিষয়াৰ উপস্থিতি বাধ্যতামূলক, যাতে পৰিচয় নিশ্চিত কৰা যায় আৰু ভুল নোহোৱা হয়। ইয়াৰ জৰিয়তে বেংকে গ্ৰাহকৰ আইনী স্বীকৃতি নিশ্চিত কৰে।
(খ) চিনাক্তকৰণ চিহ্ন (Identification Mark): অশিক্ষিত গ্ৰাহকৰ শাৰীৰিক গুণাৱলী বুজাবলৈ আৰু চিনাক্তকৰণৰ সুবিধাৰ বাবে, তেওঁলোকৰ শৰীৰত থকা কোনো বিশেষ চিহ্ন, দাগৰ বিষয়ে আবেদন-পত্ৰত লিখা হয়। বেংকৰ বিষয়াই এই তথ্য নিজে পৰীক্ষা কৰি লিপিবদ্ধ কৰে যাতে ভবিষ্যতে কোনো দ্বিধা নোহোৱা হয়। এই ব্যৱস্থা গ্ৰাহকৰ সঠিক চিনাক্তকৰণৰ বাবে অত্যন্ত প্ৰয়োজনীয়।
(গ) পাছপোর্ট আকাৰৰ ফটো: অশিক্ষিত ব্যক্তিয়ে দুটা সদ্য তোলা পাছপোর্ট আকাৰৰ ছবি জমা দিব লাগে। তেওঁলোকৰ এখন ছবি আবেদন-পত্ৰত লগোৱা হয়, আৰু আনখন স্বাক্ষৰৰ নমুনা পত্ৰত সংলগ্ন কৰা হয়। এই ফটোৰ জৰিয়তে বেংকে গ্ৰাহকৰ আকাৰ-প্ৰকাৰ নিশ্চিত কৰি ৰেকৰ্ডত ৰাখে।
(ঘ) হিচাব পৰিচালনা (Operation of the Account): অশিক্ষিত গ্ৰাহকে নিজৰ হিসাবত টকা জমা দিবৰ সময়ত অন্য কোনো ব্যক্তিৰ সহায় ল’ব পাৰে। কিন্তু টকা উলিয়াবৰ সময়ত তেওঁ নিজে বেংকত উপস্থিত হৈ পাছবুক দেখুৱাব লাগিব আৰু আঙুলিৰ ছাপ দিব লাগিব। এই নিয়মে বেংকক নিশ্চিত কৰে যে টকা সঠিক ব্যক্তিয়ে উলিয়াইছে। অশিক্ষিত ব্যক্তিসকলক সাধাৰণতে ধনাদেশ (চেক) ব্যৱহাৰ কৰাৰ সুবিধা নোপোৱা হয়, কাৰণ স্বাক্ষৰ কৰা নোৱাৰে।
৫। যৌথ হিচাব খোলাৰ পদ্ধতিসমূহ আলোচনা কৰাঃ
উত্তৰঃ যেতিয়া দুজন বা ততোধিক ব্যক্তিয়ে একেলগে নিজৰ নামত বেংকত হিচাব খোলে, সেইটো যৌথ হিচাব বুলি কোৱা হয়। যৌথ হিচাবত আটাই জন ব্যক্তিয়ে মিলে লেনদেন আৰু পৰিচালনা কৰিব পাৰে।
যৌথ হিচাব খোলাৰ সময়ত বেংকে তলত উল্লেখ কৰা পদ্ধতিসমূহ পালন কৰে-
(ক) যৌথ হিচাব খুলিবলৈ ইচ্ছা প্রকাশ কৰা প্রত্যেকজন ব্যক্তিয়ে আবেদন প্র-পত্ৰত স্বাক্ষৰ প্ৰদান কৰিব লাগিব।
(খ) যৌথ হিচাব পৰিচালনাৰ ক্ষেত্ৰত বেংকে আটাইকেইজন ব্যক্তিৰ সন্মতিসূচক স্বাক্ষৰ আৰু লিখিত স্পষ্ট নির্দেশনা গ্রহণ কৰিব লাগিব।
(গ) যিকোনো এজন যৌথ হিচাবৰ ধাৰকে যৌথ হিচাবত জাৰী (issue) কৰা ধনাদেশৰ পৰিশোধ বা আদায় বন্ধ কৰিব পাৰে। বেংকে তেনে আদেশ পালন কৰিব লাগিব।
(ঘ) যেতিয়া হিচাবটোৰ কোনো এজনে আটাইকেইজনৰ হকে হিচাবটো পৰিচালনা কৰিব বিচাৰে, তেতিয়া বেংকত দাখিল কৰা সকলো নথি-পত্ৰত আটাইকেইজনৰ সম্পূৰ্ণ নাম লিখিব লাগিব।
(ঙ) যৌথ হিচাব পৰিচালনা কৰা ব্যক্তিসকলে, লেনদেন, জমাৰ অতিৰিক্ত আহৰণ বা অগ্রিম লোৱাৰ ক্ষেত্রত কিবা নির্দেশনা দিয়া আছে নেকি সেই বিষয়ে বেংক নিশ্চিত হ’ব লাগিব।
(চ) যৌথ হিচাবত বিনিময় বিল আদি লেনদেন কৰাৰ ক্ষেত্ৰত বেংকক স্পষ্ট নির্দেশনা দিব লাগিব।
(ছ) যৌথ হিচাবৰ কোনো এজন ব্যক্তিৰ মত্য অথবা দেউলীয়া হ’লেও বেংকৰ হিচাব বন্ধ কৰি দিব লাগে।
৬। অংশীদাৰী প্ৰতিষ্ঠানৰ নামত হিচাব খোলাৰ পদ্ধতিসমূহ আলোচনা কৰাঃ
উত্তৰঃ অংশীদাৰী প্রতিষ্ঠান হৈছে দুজন বা ততোধিক ব্যক্তিৰ মাজত হোৱা ব্যৱসায়িক চুক্তি, যাৰ অধীনত তেওঁলোকে লাভ-লোকচান ভাগ-বতৰা কৰি ব্যৱসায় পৰিচালনা কৰে। বেংকত অংশীদাৰী প্ৰতিষ্ঠানৰ নামত হিচাব খোলা ব্যৱসায়িক কাৰ্যসূচী সমৰ্থন কৰাৰ বাবে খুবেই গুৰুত্বপূর্ণ। ইয়াত বেংকে আইনগত আৰু প্ৰশাসনিক নিয়ম-কানুন account খোলাৰ প্ৰক্ৰিয়া সম্পাদন কৰে।
(ক) অংশীদাৰীসকলে লিখিত বা মৌখিক অংশীদাৰী চুক্তিপত্ৰ প্ৰস্তুত কৰে। চুক্তিত লাভ-বিতৰণ আৰু কৰ্তৃত্বৰ বিষয়ে স্পষ্ট উল্লেখ থাকে।
(খ) বেংকত যৌথ নামেৰে আবেদন-পত্ৰ পূৰণ আৰু প্ৰয়োজনীয় তথ্য দাখিল কৰিব লাগে। ইয়াত প্ৰতিষ্ঠানৰ নাম, ঠিকনা আৰু ব্যৱসায়িক তথ্য অন্তর্ভুক্ত থাকে।
(গ) অংশীদাৰৰ বৈধ পৰিচয়ৰ প্ৰমাণপত্ৰ, যেনে আধাৰ, পেন কাৰ্ড জমা দিব লাগে। এইবোৰ বেংকক আইনগত ভাৱে তথ্য সজাই ৰখাত সহায় কৰে।
(ঘ) আবেদন-পত্ৰ আৰু নথিপত্ৰত সকলো অংশীদাৰৰ স্বাক্ষৰ বাধ্যতামূলক। এইয়ে অংশীদাৰৰ অনুমতি আৰু দায়বদ্ধতা নিশ্চিত কৰে।
(ঙ) অংশীদাৰসকলে হিচাব পৰিচালনাৰ কৰ্তৃত্ব আৰু দায়িত্ব বিৱৰণ স্পষ্ট কৰে। বেংকে লিখিত নিৰ্দেশনা অনুসৰি লেনদেনৰ অনুমতি দিয়ে।
(চ) যিকোনো অংশীদাৰে লিখিত জাননী দি অন্য অংশীদাৰৰ কৰ্তৃত্ব প্রত্যাহাৰ কৰিব পাৰে। বেংকে এনে জাননী গ্ৰহণ কৰি সংশ্লিষ্ট ব্যক্তিৰ কাৰ্য্য বন্ধ কৰে।
(ছ) বেংকে আবেদন-পত্ৰ আৰু চুক্তিপত্ৰৰ সঠিকতা পৰীক্ষা কৰি অনুমোদন দিয়ে। এই পৰীক্ষাৰ পাছতে হিসাব খোলাৰ অনুমতি প্ৰদান হয়।
(জ) হিচাব খোলাৰ পাছত বেংকে পাছবুক, ধন আদিৰ সুবিধা প্ৰদান কৰে। এইবিলাকে অংশীদাৰসকলক লেনদেন সহজ কৰাৰ সুযোগ দিয়ে।
৭। কোম্পানীৰ নামত হিচাব খোলাৰ পদ্ধতিসমূহ আলোচনা কৰাঃ
উত্তৰঃ কোম্পানীৰ নামত বেংকত হিচাব খোলা এটা গুৰুত্বপূর্ণ আৰু আইনীভাৱে জটিল প্ৰক্ৰিয়া। এই প্ৰক্ৰিয়াই কোম্পানীৰ বেংকিং লেনদেন সুৰক্ষিত আৰু নিয়মসন্মত ৰূপে চলোৱাৰ ব্যৱস্থা কৰে। বেংকে আইন আৰু নিয়ম-কানুন অনুসৰি সকলো নথিপত্ৰ পৰীক্ষা কৰি অনুমোদন দিয়ে।
(ক) কোম্পানীয়ে বেংকত লিখিত আবেদন-পত্ৰ জমা দিয়ে।
(খ) আবেদন-পত্ৰত কোম্পানীৰ নাম, ঠিকনা, ব্যৱসায়ৰ প্ৰকাৰ আৰু কাৰ্যালয়ৰ স্থান উল্লেখ থাকে।
(গ) নিবন্ধন প্ৰমাণপত্ৰ (Certificate of Incorporation), আয়কৰ নম্বৰ (PAN), আৰু কৰ্পোৰেট আইডি নম্বৰ (CIN) দাখিল কৰা বাধ্যতামূলক।
(ঘ) কৰ্তৃত্বপ্ৰাপ্ত প্ৰতিনিধিয়ে আবেদন-পত্ৰ আৰু আন নথিপত্ৰত স্বাক্ষৰ কৰে।
(ঙ) বেংকে জমা দিয়া নথি-পত্ৰ যাচাই কৰি কোম্পানীৰ বৈধতা নিশ্চিত কৰে।
(চ) বেংকে হিসাব খোলাৰ অনুমতি প্ৰদান কৰে।
(ছ) হিচাব খোলাৰ পাছত কোম্পানীক পাছবুক আৰু চেকবুক প্ৰদান কৰা হয়।
(জ) কোম্পানীৰ বেংকিং লেনদেন সুনিশ্চিত আৰু সুৰক্ষিতভাৱে নিয়ম অনুসৰি চলাই পায়।
কোম্পানীৰ বেংকত হিসাব খোলা কোম্পানীৰ ব্যৱসায়িক কাৰ্যকলাপৰ বাবে এক আধাৰশিলা হিচাপে কাম কৰে। এই প্ৰক্ৰিয়াই বেংক আৰু কোম্পানীৰ মাজত বিশ্বাস আৰু সুৰক্ষাৰ বন্ধন গঢ়ি তোলে। আইনী আৰু প্ৰশাসনিক নিয়মাৱলীৰ সঠিক পালন নিশ্চিত কৰি কোম্পানীৰ বেংকিং লেনদেন সুসংগঠিত আৰু নিৰ্ভৰযোগ্য হয়।
৮। ভাৰতবৰ্ষৰ বেংকিং লোকপাল আঁচনিৰ বিষয়ে ব্যাখ্যা কৰা।
উত্তৰঃ বেংকিং লোকপাল আঁচনি হৈছে ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকে ১৯৯৫ চনৰ ১৪ জুন আনুষ্ঠানিকভাৱে ঘোষণা কৰা এক চৰকাৰী পৰ্যৱেক্ষণ ব্যৱস্থা। এই আঁচনিৰ উদ্দেশ্য হৈছে বেংকিং ব্যৱস্থাত গ্ৰাহক আৰু বেংকৰ মাজত হোৱা বিবাদসমূহ সোনকালে আৰু সুবিচাৰে মীমাংসা কৰা। বেংকিং নিয়ন্ত্রণ আইন ১৯৪৯ চনৰ ৩৫(এ)(ক) ধাৰাৰ অধীনত এই আঁচনি প্ৰণয়ন কৰা হৈছে।
(ক) নিযুক্তি আৰু কার্যকাল:
- ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকে বিভিন্ন ৰাজ্যৰ ৰাজধানীত বেংকিং লোকপাল নিযুক্তি দিয়ে।
- সাধাৰণতে বেংকিং লোকপালক তিনি বছৰৰ বাবে নিযুক্তি দিয়া হয়।
- তেওঁলোকে নিয়মিতভাৱে কাৰ্য সম্পাদন কৰে আৰু ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ তত্ত্বাৱধানত থাকে।
(খ) বেংকিং লোকপালৰ ক্ষমতা আৰু কৰ্তব্য:
(i) সাধাৰণ ক্ষমতা: বেংকিং সেৱা সম্পৰ্কীয় অভিযোগ গ্ৰহণ কৰা।
বিবাদসমূহৰ সমাধান, পৰামৰ্শ আৰু ৰায় প্ৰদান।
(ii) নির্দিষ্ট ক্ষমতা:
- বিল আদিৰ সংগ্ৰহত অযথা বিলম্ব।
- ক্ষুদ্ৰ লেনদেনৰ টকা অনধিকাৰপ্ৰাপ্ত ৰূপে আদায়।
- বেংকৰ শাখাবিলাক সময়মতে নচলোৱা।
- জামিন বা প্রত্যয় পত্র গ্ৰহণত বেংকৰ অকৃতকাৰ্যতা।
- বেংকৰ নির্দেশনা অনুসৰি হিসাব সুচাৰুৰূপে পৰিচালনা নকৰা।
- ৰপ্তানিকাৰী আৰু প্ৰবাসী ভাৰতীয়ৰ লেনদেনত বিলম্ব।
- ঋণ আৰু অগ্ৰিমৰ ক্ষেত্ৰত দিয়া নীতি-নির্দেশনা পালন নকৰা।
- ঋণ আবেদনসমূহত বিলম্ব।
বেংকিং লোকপাল আঁচনিয়ে বেংকিং ব্যৱস্থাক অধিক স্বচ্ছ আৰু গ্ৰাহকমুখী কৰি তোলে। এই আঁচনিৰ জৰিয়তে বেংকৰ অপৰাধ আৰু অনিয়ম ধৰা পৰিলে শাস্তিমূলক ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰা হয়। ইয়াৰ ফলত গ্ৰাহকৰ বিশ্বাস বৃদ্ধি পায় আৰু বেংকিং ব্যৱস্থা অধিক বিশ্বস্ত আৰু দায়িত্বশীল হয়।
Hi! my Name is Parimal Roy. I have completed my Bachelor’s degree in Philosophy (B.A.) from Silapathar General College. Currently, I am working as an HR Manager at Dev Library. It is a website that provides study materials for students from Class 3 to 12, including SCERT and NCERT notes. It also offers resources for BA, B.Com, B.Sc, and Computer Science, along with postgraduate notes. Besides study materials, the website has novels, eBooks, health and finance articles, biographies, quotes, and more.
