ৰিয়াং উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ ৰাজ্যৰ ত্ৰিপুৰী বংশৰ অন্যতম। ভাৰতৰ ত্ৰিপুৰা ৰাজ্যজুৰি ৰিয়াং জনগোষ্ঠী (Reang Tribe) লোক পোৱা যায়। অৱশ্যে, এই জনগোষ্ঠীৰ লোক অসম আৰু মিজোৰামতো পোৱা যাব পাৰে। তেওঁলোকে কোকবৰোক ভাষাৰ দৰে ৰেং উপভাষা কয়, যাৰ তিব্বত-বাৰ্মিজ শিপা আছে আৰু স্থানীয়ভাৱে কাউ ব্ৰু বুলি জনা যায়।
Read also: Mizo Tribe: A Comprehensive Overview | মিজো জনগোষ্ঠী: এক বিস্তৃত আভাস
ৰিয়াং হৈছে এক অৰ্ধ-যাযাবৰ লোক যি ঝুম (শ্লেছ আৰু বাৰ্ণ) বা স্থানান্তৰ পদ্ধতিৰ দ্বাৰা পাহাৰৰ পাহাৰ তৈয়াৰ কৰে। এইটোৱে তেওঁলোকক কেইবছৰমানৰ পিছত স্থানান্তৰিিকৰিবলৈ বাধ্য কৰে। ব্ৰু/ৰিয়াং হৈছে ভাৰতৰ ত্ৰিপুৰা ৰাজ্যৰ এটা ত্ৰিপুৰী গোত্ৰ। তেওঁলোকে কোকবৰোক ভাষাৰ এটা উপভাষা কয়, যি হৈছে মূলত তিব্বত-বাৰ্মিজ আৰু স্থানীয়ভাৱে কাউ ব্ৰু নামেৰে জনাজাত। তেওঁলোকক ভাৰতীয় সংবিধানত “ৰিয়াং” বুলি জনা যায়। আনহাতে, ৰিয়াঙে “ৰিয়াং”ৰ সলনি “ৰিয়াং” বুলি চিনাক্ত কৰে আৰু প্ৰায়ে ইয়াক ব্ৰু বুলি কোৱা হয়। ব্ৰু বা ৰিয়াং সম্প্ৰদায় 12 টা গোত্ৰ বা পাঞ্জিৰে গঠিত: মোলচই, টুইমুই, এমএছএ, টাউমায়াকো, এপেটো, ৱাইৰেম, মেস্কা, ৰাইকচাক, চোৰখি, চোংপ্ৰেং, নুহখাম, আৰু য়াকষ্টম।
সংবিধান (অনুসূচীত জনজাতি) আদেশ, 1950-ৰ ষোড়শ অংশ অনুসৰি, ৰিয়াং (ব্ৰু) জনজাতি হৈছে কুকি জনজাতিৰ এটা উপ-জনজাতি আৰু মিজোৰামৰ অনুসূচীত জনজাতিৰ এটা। কুকি আৰু মিজোসকল কুকি-চিন ভাষিক গোটৰ সদস্য, আনহাতে ব্ৰুসকল বড়ো ভাষিক গোটৰ অন্তৰ্ভুক্ত। ফলস্বৰূপে, ত্ৰিপুৰা ব্ৰু/ৰিয়াংক সংবিধানৰ (অনুসূচীত জনজাতি) আদেশ 1950-ৰ ষোড়শ খণ্ড – ত্ৰিপুৰাৰ ধাৰা 16-ৰ অধীনত এক পৃথক জনজাতি হিচাপে মনোনীত কৰা হৈছে।
২০১৮ চনত, আন্তঃ-সম্প্ৰদায়ৰ হিংসাৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত মিজোৰামৰ পৰা ত্ৰিপুৰালৈ পলাই যোৱা প্ৰায় ৩০,০০০ লোকক ভোটদানৰ অধিকাৰ দিয়াৰ কেন্দ্ৰীয় গৃহ মন্ত্ৰালয়ৰ সিদ্ধান্তৰ পিছত, নিৰ্বাচন আয়োগে মিজোৰাম ৰাজ্যক ২০১৮ চনৰ নিৰ্বাচনৰ বাবে ইয়াৰ তালিকা সংশোধন কৰিবলৈ আৰু আভ্যন্তৰীণভাৱে স্থানচ্যুত সম্প্ৰদায়ৰ সদস্যসকলক অন্তৰ্ভুক্ত কৰিবলৈ কৈছিল। কেন্দ্ৰ, ত্ৰিপুৰা আৰু মিজোৰাম চৰকাৰৰ মাজত ত্ৰিপাক্ষিক চুক্তি স্বাক্ষৰিত হোৱাৰ পিছত ৰিয়াং জনজাতিৰ প্ৰায় ৩২,৮৭৬ জন লোকক মিজোৰামলৈ প্ৰত্যাৱৰ্তন কৰিবলৈ সাজু কৰা হৈছিল। ২০২০ চনৰ ১৬ জানুৱাৰীত ত্ৰিপুৰাৰ মিজোৰামৰ পৰা ব্ৰু আইডিপি (আভ্যন্তৰীণভাৱে স্থানচ্যুত লোক)ৰ স্থায়ী নিষ্পত্তিৰ সুবিধাৰ বাবে কেন্দ্ৰ, ত্ৰিপুৰা আৰু মিজোৰামৰ ৰাজ্য চৰকাৰ আৰু ব্ৰু প্ৰতিনিধিসকলৰ মাজত এক চুক্তি স্বাক্ষৰিত হয়, যাৰ ফলত প্ৰায় ৩৪,০০০ আইডিপি লাভান্বিত হয়।
ৰিয়াং জনগোষ্ঠীৰ ইতিহাস | History of Reang Tribe
ত্ৰিপুৰী লোকসকলৰ পিছত ৰিয়াং বা ব্ৰু ত্ৰিপুৰাৰ দ্বিতীয় সৰ্বাধিক জনবহুল জনজাতি। জনশ্ৰুতি অনুসৰি, এসময়ত ৰজাই নিৰ্বাসিত কৰা এজন ত্ৰিপুৰী ৰাজকুমাৰে তেওঁৰ অনুগামীসকলৰ সৈতে লুচাই পাহাৰৰ মায়ানী থালাং অঞ্চললৈ যাত্ৰা কৰিছিল আৰু তাত এখন ৰাজ্য প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল। তেওঁ নিজকে ৰজা বুলি ঘোষণা কৰিছিল আৰু তেওঁৰ বংশধৰসকলেও প্ৰজন্মৰ পৰা ভাঙি যোৱা ৰাজ্যৰ ওপৰত শাসন কৰিছিল। কেতিয়াবা হোৱাৰ দৰে, এনে এটা সময় আহিছিল যেতিয়া সিংহাসনত সফল হ’বলৈ কোনো উত্তৰাধিকাৰী নাছিল, যাৰ ফলত ৰাজ্যখনত অৰাজকতা সৃষ্টি হৈছিল। প্ৰায় একে সময়তে, তিক্ত বিবাদ আৰু আভ্যন্তৰীণ প্ৰতিহিংসাৰ ফলত নিম্নলিখিত উপ-জনজাতিৰ চাৰিজন প্ৰধান টুইকলুহা, য়ংচিকা, পাইচিকা, টুইব্ৰুহাই তেওঁলোকৰ দলৰ সৈতে তেওঁলোকৰ ঘৰ এৰি ত্ৰিপুৰা ৰাজ্যলৈ প্ৰব্ৰজন কৰে। এইটো এটা দীঘলীয়া আৰু কষ্টকৰ যাত্ৰা আছিল, বিপদেৰে ভৰা আৰু যাত্ৰীসকলে সফলতাৰে ডম্বৰ পাহাৰৰ ওপৰলৈ যোৱাৰ আগতে কেইবাটাও প্ৰচেষ্টা কৰিব লগা হৈছিল।
সেই সময়ত, মহেন্দ্ৰ মানিক্যই ত্ৰিপুৰা ৰাজ্য শাসন কৰিছিল। প্ৰধানসকলে আশ্ৰয়ৰ অনুৰোধ কৰিবলৈ ৰজাৰ ওচৰলৈ যাবলৈ বহুতো প্ৰয়াস কৰিছিল। তেওঁলোকে মন্ত্ৰী, আমোলা আৰু সভাসদসকলৰ ওচৰলৈ গৈ ৰজাৰ সৈতে বৈঠকৰ আয়োজন কৰাত সহায় কৰিছিল কিন্তু কোনো সফলতা পোৱা নাছিল। এই সময়ছোৱাত তেওঁলোকে তেওঁলোকৰ সামগ্ৰী শেষ কৰি পেলাইছিল আৰু ৰজাৰ দৃষ্টি আকৰ্ষণ কৰিবলৈ উদ্বিগ্ন হৈ পৰিছিল। অৱশেষত হতাশাত তেওঁলোকে গুমতি নদীৰ বান্ধ ভাঙিলে য’ত উপাসকসকলে প্ৰাৰ্থনাৰ বাবে সমবেত হৈছিল। এইটো এটা গুৰুতৰ অপৰাধ আছিল আৰু তেওঁলোক সকলোকে লগে লগে গ্ৰেপ্তাৰ কৰা হৈছিল আৰু ৰজাৰ সন্মুখত অনা হৈছিল। অপৰাধটো এটা গুৰুতৰ আছিল আৰু মৃত্যুদণ্ডৰ যোগ্য আছিল। কিন্তু ৰজাই তেওঁৰ বিচাৰ প্ৰদান কৰাৰ আগতে, প্ৰধানসকলে ৰাণী গুনোবটিলৈ বাৰ্তা প্ৰেৰণ কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল। তেওঁলোকে তাইক সহায় বিচাৰিছিল আৰু তাই ৰজাক তেওঁলোকক ক্ষমা কৰিবলৈ প্ৰেৰিত কৰিছিল। প্ৰধানসকলে ৰাণী আৰু ত্ৰিপুৰাৰ সিংহাসনৰ শপত খাই ৰাজ্যত বসতি স্থাপন কৰিছিল। জনপ্ৰিয় জনশ্ৰুতি অনুসৰি ৰাণীয়ে আনকি তেওঁলোকৰ নতুন পিতৃ-মাতৃ-সন্তানৰ সম্পৰ্কৰ প্ৰতীক হিচাপে প্ৰধানসকলক মাতৃদুগ্ধ প্ৰদান কৰিছিল, এটা ডাঙৰ পিতলৰ পাত্ৰত যিটো মুখ্যসকলক অন্যান্য মূল্যৱান বস্তুৰ সৈতে দিয়া হৈছিল, যিটো আজিলৈকে ৰিয়াঙে সাৱধানে সংৰক্ষণ কৰিছিল।
ৰিয়াং জনগোষ্ঠীৰ ভাষা | Language of Reang Tribe
ৰিয়াং হৈছে বাৰ্মা আৰু চীনৰ এটা পালাউনিক ভাষা। বক্তাসকলক সাংস্কৃতিকভাৱে কাৰেণৰ সৈতে আত্মসাৎ কৰা হয়, কিন্তু বংশৰ দ্বাৰা পালাউং আৰু তেওঁলোকৰ ভাষা সম্পৰ্কিত নহয়। ৰিয়াং লেং আৰু ৰিয়াং লাই (য়িঞ্চিয়া)ক কেতিয়াবা পৃথক ভাষা বুলি গণ্য কৰা হয়।
ঐতিহাসিক জনসংখ্যাৰ সংখ্যা | Historical population figures
১৯৭১ চনত ৰিয়াং ত্ৰিপুৰাৰ অনুসূচীত জনজাতিৰ ভিতৰত দ্বিতীয় সৰ্ববৃহৎ আছিল। সেই বছৰ ত্ৰিপুৰাৰ ৰিয়াং জনজাতিত ৬৪,৭২২ জন লোক আছিল। ১৯৬১ চনত ৰিয়াঙৰ সংখ্যা আছিল ৫৬,৫৯৭ আৰু ১৯৫১ চনত তেওঁলোকৰ সংখ্যা আছিল ৮,৪৭১। ২০০১ চনৰ লোকপিয়ল অনুসৰি ত্ৰিপুৰাত ১,৬৫,১০৩ টা ৰিয়াং আৰু ২০১১ চনত ১,৮৮,২২০ জন আছিল। মিজোৰামত ব্ৰুৰ জনসংখ্যা অজ্ঞাত কিন্তু গৱেষণা বিষয় অনুসৰি মিজোৰামত বিদ্ৰোহঃ ১৯৯৭ চনত ইয়াৰ উৎপত্তি, বিকাশ আৰু মাত্ৰা (২০০৮)ৰ এক অধ্যয়নত প্ৰায় ৪১,০০০ ৰিয়াং/ব্ৰু মিজোৰামৰ পৰা পলায়ন কৰিবলৈ বাধ্য হৈছিল কিন্তু ২০০৮ চনলৈকে মিজোৰামৰ ৮০ খন গাঁৱত ব্ৰুৰ জনসংখ্যা ৫৮২৬৯ জন। এই জনসংখ্যাব্ৰুৰ ১১৩৫০ টা পৰিয়ালেৰে গঠিত।
ৰিয়াং জনগোষ্ঠীৰ জীৱিকা, সংস্কৃতি আৰু ৰীতি | Occupation, culture and custom of Reang Tribe
ৰিয়াংসকল মুখ্যত কৃষি জনজাতি। অতীতত, তেওঁলোকে বেছিভাগ ত্ৰিপুৰী জনজাতিৰ দৰে হুক বা ঝুম খেতি কৰিছিল। অৱশ্যে আজি তেওঁলোকৰ বেছিভাগেই আধুনিক কৃষি পদ্ধতি গ্ৰহণ কৰিছে। বহুতে আমোলাতন্ত্ৰত উচ্চ পদত অধিষ্ঠিত হয় আৰু কেইজনমানে আনকি তেওঁলোকৰ নিজৰ ব্যৱসায়আৰম্ভ কৰিছে।
বিবাহ ব্যৱস্থা
ৰিয়াং হৈছে এক এনডোগামাছ জনজাতীয় সম্প্ৰদায়। অৱশ্যে, সমাজৰ বাহিৰৰ কাৰোবাক বিয়া কৰাত কোনো তীব্ৰ আপত্তি নাছিল। আজি ব্ৰু/ৰিয়াং জনজাতীয় সম্প্ৰদায়ৰ মাজত আন্তঃ-জনজাতি বিবাহ আৰু আন্তঃজাতি বিবাহ অনুষ্ঠিত হৈছে। [বিবাহ ব্যৱস্থা ত্ৰিপুৰাৰ অন্যান্য ত্ৰিপুৰী জনজাতিৰ দৰেই। যৌতুক প্ৰণালী নাই, কিন্তু দৰায়ে বিবাহ সম্পন্ন হোৱাৰ আগতে (ভৱিষ্যত) শহুৰেকৰ ঘৰত দুবছৰ সময় অতিবাহিত কৰিব লাগিব। ত্ৰিপুৰী আৰু ৰিয়াংসকলৰ বিবাহ প্ৰণালী যথেষ্ট তুলনীয়।
পোছাক আৰু অলংকাৰ
আন ত্ৰিপুৰীৰ দৰে, ৰিয়াং সকলৰ পৰম্পৰাগত পোছাক সৰল। পুৰুষসকলে পৰম্পৰাগতভাৱে শৰীৰৰ ওপৰৰ অংশৰ বাবে ৰেপাৰ হিচাপে হাতেৰে বোৱা কঁকালৰ কাপোৰ আৰু কাপোৰৰ টুকুৰা পিন্ধে। ইয়াৰ লগতে কামচইৰ দ্বাৰা বোৱা কাপোৰৰ টুকুৰা এটা মূৰৰ চাৰিওফালে মেৰিয়াই দিয়া হয় আৰু ইয়াক কামচোই মাইটাং বুলি জনা যায়। মহিলাসকলে ৰনাই নামৰ দীঘল কাপোৰ পিন্ধে, এটা ৰেপ এৰাউণ্ড; কঁকালৰ পৰা তললৈ আঁঠুলৈকে, বুকু আৱৰি থকা ৰিছা, আৰু শৰীৰৰ গোটেই ওপৰৰ অৰ্ধাংশ ঢাকি ৰখাৰ বাবে ৰিকাতুহ। কাপোৰটো সাধাৰণতে ৰিয়াং মহিলাৰ দ্বাৰা বোৱা হয় আৰু অতি ৰঙীন। বেছিভাগ চহৰীয়া ৰিয়াং এতিয়া তেওঁলোকৰ পৰম্পৰাগত পোছাক পৰিধান নকৰে।
ৰিয়াং মহিলাসকলে ব্যক্তিগত শোভা ৰখাৰ বাবে অতি ভাল পায় আৰু অন্যান্য ত্ৰিপুৰীৰ দৰে, অলংকাৰ, ফুল আৰু প্ৰসাধনসামগ্ৰীৰ পক্ষপাতী। ৰূপৰ অলংকাৰ, বিশেষকৈ ৰূপৰ মুদ্ৰাৰ নেকলেস, ৰংবাউহৰ স্থানৰ গৌৰৱ আছে আৰু উচ্চ মৰ্যাদা প্ৰদান কৰে। আন অলংকাৰবোৰ হৈছে সংঘাই দুনাং, নাবাক, আংকলি, তাৰ, ট্ৰো, চন্দ্ৰহা, বিয়ি ইত্যাদি।
নৃত্য আৰু সংগীত
নৃত্য ৰিয়াং জনগোষ্ঠীৰ জীৱনৰ এক অবিচ্ছেদ্য অংগ। ৰিয়াং উপ জনজাতিৰ হোজাগিৰি লোক নৃত্য সমগ্ৰ বিশ্বতে সুপৰিচিত। ‘বুইচু’, ‘বিহু’ নহয়, ৰিয়াং জনজাতিৰ আটাইতকৈ জনপ্ৰিয় উৎসৱ, নাইচিংপাৰা হোজাগিৰি গোট তেওঁলোকৰ ভিতৰত আটাইতকৈ জনপ্ৰিয় গোট, স্বৰ্গীয় মণিৰাম ৰিয়াং হৈছে নাইচিংপাৰা হোজাগিৰি নৃত্য গোটৰ প্ৰতিষ্ঠাপক। হোজাগিৰি ত্ৰিপুৰাত আন ৰাজ্যতকৈ অধিক জনপ্ৰিয়।
উপসংহাৰ | Conclusion
ৰিয়াং জনগোষ্ঠী (Reang Tribe) বা ব্ৰু উত্তৰ-পূৰ্ব ভাৰত তথা বিশেষকৈ ত্ৰিপুৰা ৰাজ্যৰ আদি জনগোষ্ঠীসকলৰ অন্যতম। এই জনগোষ্ঠীৰ মূল বাসস্থান ত্ৰিপুৰাত, যদিও মিজোৰাম, অসম, আৰু অন্যান্য কিছু ৰাজ্যতো এওঁলোকে বাস কৰিছে। তেওঁলোকৰ সাংস্কৃতিক পৰিচয় আৰু জীৱনধাৰা একপ্ৰকাৰ সম্প্ৰদায়িক বৈচিত্রতাৰে পৰিপূৰ্ণ। ৰিয়াং জনগোষ্ঠীৰ লোকসকলৰ মাজত নিজস্ব ভাষা, পৰম্পৰা, ধাৰ্মিক আৰু সাংস্কৃতিক অনুষ্ঠানৰ বাবে এক পৃথক পৰিচয় আছে। তেওঁলোকৰ লোকগীত, নৃত্য, খাদ্য, পৰম্পৰাগত সাজ-সজ্জা আদি ৰিয়াং সংস্কৃতিৰ অংশ।
Read also: Bhutia Tribe: A Comprehensive Overview | ভূটীয়া জনগোষ্ঠী: এক বিস্তৃত আভাস
My self Mahezubin Saikia. Working in Dev Library as a Content Writer. A website that provides all SCERT, NCERT 3 to 12, and BA, B.com, B.Sc, and Computer Science with Post Graduate Notes & Suggestions, Novel, eBooks, Health, Finance, Biography, Quotes, Study Materials, and more.
