মাঘ বিহু (Magh Bihu) হৈছে অসমৰ বাপতি সাহোন উৎসৱ। পুহ আৰু মাঘ মাহৰ সংক্ৰান্তিত অসমত ভোগালী বিহু বা মাঘ বিহু পালন কৰা হয়। এই বিহু তিনিদিন ধৰি চলা উৎসৱ, য’ত মূলত ধান, মাহ, তিল, মগু আদি শস্যবোৰ ঘৰত মজুত কৰি ভঁৰাল পূৰ্ণ কৰা হয়। এই সময়ত কৃষকসকলে শস্য মজুত কৰি ভঁৰাল ভৰাই ৰাখে, সেয়েহে ই “ভোগালী বিহু” নামেৰে পৰিচিত। ধনী-দুখীয়া সকলোৰে ঘৰত এই সময়ত ধান-চাউল ভোজনৰ বাবে মজুত থাকে, যাৰ ফলত ভোগালী বিহুত খোৱা-বোৱাৰ ওপৰত বিশেষ গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হয়। চিৰা, পিঠা-পনা, লাডু, আখৈ আদিৰে ঘৰৰ পৰা ঘৰত সাজি উলিয়াই খাদ্যৰ সমাহাৰ থাকে। ভোগালী বিহুৰ মূল আকৰ্ষণ হ’ল মেজি পোৰা। সংক্ৰান্তিৰ সময়ত সূৰ্য্য মকৰ ৰেখাৰ ওচৰলৈ আহে, এই বাবে বিহুটোক মকৰ সংক্ৰান্তি নামেও অভিহিত কৰা হয়।
অসমীয়া জাতিৰ ঐক্য আৰু মিলাপ্ৰীতিৰ এক অপূৰ্ব নিদৰ্শন হিচাপে বিহুৱে সমাজত একতা অটুট ৰাখিছে। বিহুৰ বিভিন্ন কাৰ্যবোৰ সমূহীয়াভাৱে পালন কৰা হয়, যি মানুহৰ মাজত ঐক্য বৃদ্ধি কৰে। বয়ন শিল্প, খেল-ধেমালিৰ উন্নতি সাধনতো বিহুৱে গুৰুত্বপূর্ণ ভূমিকা পালন কৰিছে। বিহুৱে অসমীয়া জাতিৰ নিজস্ব পৰিচয় প্ৰতিষ্ঠা কৰিবলৈ বিশেষ অৰিহণা যোগাইছে।
অসমত মাঘ বিহুৰ (Magh Bihu) সময়ত অগ্নি পূজাৰ এক বিশেষ স্থান আছে। ইয়াৰ লগতে ভাৰতৰ অন্য ৰাজ্যৰ বহু জাতি-জনগোষ্ঠীয়েও এই সময়ছোৱাত অগ্নি পূজাৰ নানা পৰম্পৰা পালন কৰে। উদাহৰণস্বৰূপে, বাঙালীয়ে মাঘ বিহুক ‘পৌষ সংক্রান্তি’ নামেৰে পালন কৰে, য’ত অগ্নি পূজাৰ আয়োজন থাকে। উড়িষ্যাতো এই উৎসৱক পৌষ সংক্রান্তি নামেৰে উদযাপন কৰা হয়। আনহাতে, তামিল নাডুত এই সময়ছোৱাত ‘পোংগল’ নামেৰে এক ভোগৰ উৎসৱ পালন কৰা হয়। অগ্নিৰ সংযোগ থকা আন এটা উৎসৱ হৈছে অসমীয়া চাহ জনগোষ্ঠীৰ ‘টুচু পৰব’।
বিশ্বজুৰি এই ধৰণৰ অগ্নি উৎসৱৰ ঐতিহ্য দেখা পোৱা যায়। উদাহৰণস্বৰূপে, জাৰ্মানীৰ কিছুমান অঞ্চলত শস্যৰ সমৃদ্ধিৰ বাবে অগ্নি পূজাৰ আয়োজন কৰা হয়। ছুইজাৰলেণ্ডত লেণ্টৰ আৰম্ভণিত দেওবাৰে মেঘৰ জুমুঠি জ্বলাই প্ৰাচীন পৰম্পৰা মানি চলা হয়। ফ্ৰান্সৰ কিছু অঞ্চলত নতুন শস্য আহিবৰ পূৰ্বে পথাৰত জোঁৰ লগাই যোৱা হয়, যাক অগ্নি পূজাৰ এক প্ৰকাৰৰ ৰূপ বুলি ধৰা হয়। ইউৰোপৰ আন কিছু অঞ্চলত ‘বিড়ালী দাহ’ নামেৰে এক অগ্নি পূজাৰ পৰম্পৰা পালন কৰা হয়, য’ত অগ্নিৰ মাধ্যমত বিভিন্ন ধৰণৰ পূজা কৰা হয়।
মাঘ বিহুত (Magh Bihu) জ্বলোৱা মেজি হৈছে মাঘ বিহুৰ অন্যতম মুখ্য উপাদান, য’ত কাঠ, খেৰ, কলগছৰ শুকান পাত, নৰা আদিৰে উচ্চ দ’ম সাজি মাঘ বিহুৰ উৰুকাৰ নিশাত দাহ কৰা হয়। বিভিন্ন ঠাইত মেজি নিৰ্মাণৰ বাবে বিচিত্ৰ উপকৰণ ব্যৱহাৰ কৰা হয়, কেতিয়াবা ডাঙৰ কাঠ-বাঁহৰ লগত খেৰৰ দ’ম বা শুকান পাতেৰে মেজি সাজে। উৰুকাৰ নিশাত পৰিয়াল তথা সমাজৰ সকলে মিলি ভেলাঘৰত ভোজ-ভাতৰ আয়োজন কৰি আনন্দিত সময় কটাই, আৰু পুৱা মেজি জ্বলাই অগ্নি দেৱতাক পূজা কৰে। এই পৰম্পৰাৰ মাধ্যমেৰে অপায় আৰু অমঙ্গলৰ পৰা মুক্তি পোৱাৰ আশা কৰা হয়।
মাঘ বিহুৰ মেজি শব্দৰ উৎপত্তি উজনি অসমৰ পৰা হোৱা বুলি জনা যায়। এটি ধৰ্মীয় আৰু সামাজিক সংস্কাৰ হিচাপে মেজিৰ সৃষ্টি হয়। এই শব্দটি মূলতে বড়ো-কছাৰী ভাষাৰ লগত সংযুক্ত, য’ত চুতীয়া ভাষাৰ এক প্ৰাচীন শব্দ “মিডি-য়ে-জি”ৰ পৰা “মেজি”ৰ উৎপত্তি ঘটিছে। ইয়াত “মিডি”ৰ অৰ্থ হৈছে পূৰ্বপুৰুষ বা দেৱতা, “য়ে”ৰ অৰ্থ জুই, আৰু “জি”ৰ অৰ্থ উৰি যোৱা। এই মতে, “মেজি” মানে হৈছে পূৰ্বপুৰুষৰ উদ্দেশ্যে জ্বলোৱা পৱিত্ৰ জুই।
আনহাতে, মাঘ বিহুৰ (Magh Bihu) আন অন্যতম শব্দ “উৰুকা”ৰ উৎপত্তি চুতীয়া ভাষাৰ “উৰুকুবা” শব্দৰ পৰা হোৱা বুলি কোৱা হয়, যাৰ অৰ্থ “শেষ হোৱা” বা “মাত্ৰ একৰাতিৰ সমাৰোহ”।
মাঘ বিহুৰ লগত বহুতো লোকবিশ্বাস জড়িত। কোনো কোনো লোক বিশ্বাস কৰে যে মাঘ মাহত মৃত্যুবৰণ কৰিলে যমৰ কোনো বশ নাথাকে। মাঘী সপ্তমীৰ দিনা আৰৈ চাউল, অলোকৰ পাত, বগৰীৰ পাত, আৰু তিল লৈ গা ধুলে বসন্ত ৰোগৰ পৰা সুৰক্ষিত থাকিব পাৰি বুলি ধাৰণা। আন ধাৰণামতে, মাঘ মাহত ভঁৰাল চুব নাপায়, সেইবাবে পুহ মাহতে ধান ভঁৰালত ভৰাই থোৱা হয়।
লোকবিশ্বাস অনুসৰি, মাঘ মাহত কাঠ আলু খোৱাটো দায়িত্বৰ বিষয়। বিশ্বাস আছে যে এই মাহত কাঠ আলু নাখালে পৰজন্মত গাহৰি হৈ জন্ম ল’ব। মাঘ মাহত গৰিয়া আলু আৰু মিৰি আলু খাই দৈ আৰু গুৰৰ লগত পৰিৱেশন কৰা এক পৰম্পৰা। উৰুকাৰ দিনা সকলোয়ে বাৰীৰ গছ-গছনি যেনে নাৰিকল, তামোল, বেল আদি ধানখেৰেৰে বাঁধে। ই বিশ্বাস কৰা হয় যে এনেদৰে গছৰ ডাল বা গুটিৰ উৎপাদন বৃদ্ধি পায়। বহু লোকে কয় এই গছ বন্ধাৰ পৰম্পৰা অষ্ট্ৰিকসকলে আৰম্ভ কৰিছিল।
গছ বন্ধাৰ পিচত ‘মাঘ ঐ মাঘ, ডাল ভৰি লাগ’ বুলি বুলি চাৰিওফালে মাটিৰ দলিচা দলিয়াই ‘হুৰ হুৰ টক কৈ গংগালৈ নাযাবি’ বুলি উচ্চাৰণ কৰি ঘৰলৈ উভতে। লোকবিশ্বাস অনুসৰি, ইয়াৰ ফলত গছৰ গুটি লাগাটো নিশ্চিত হয়। আনহাতে, বহুতে বিশ্বাস কৰে যে ঘৰৰ খুঁটা, ভঁৰাল, আৰু বাক আদিৰে খেৰেৰে বান্ধিলে ঘৰৰ পৰা ধন-সম্পদ নাযায়।
মাঘ বিহুত মেজিৰ উত্তাপ শৰীৰত লাগিলে শাৰীৰিক দুখ-কষ্ট দূৰ হয় বুলি বিশ্বাস কৰা হয়। মেজি জ্বলি শেষ হোৱাৰ পিছত যিবোৰ আধাপোৰা খৰি থাকে, সেইবোৰ গছৰ গুৰিত লগাই দিলে গছৰ বৃদ্ধি বাঢ়ে। তদুপৰি, মেজিৰ অঙঠা বাৰীৰ চাৰিওফালে ছটিয়ালে অপদেৱতা দূৰ থাকে বুলি লোকবিশ্বাস।
মাঘ বিহু বা ভোগালী বিহু, অসমীয়া সংস্কৃতিত ভোগ আৰু পৰম্পৰাৰ এক বিশেষ উৎসৱ হিচাপে পৰিগণিত হয়। এই সময়ত অসমীয়া পৰিয়ালে নানান পৰম্পৰাগত খাদ্য, যেমন জা-জলপান, পিঠা-পনা আৰু লাড়ু সাজে। বিশেষ পিঠাসমূহৰ মাজত তিল পিঠাই সৰ্বাধিক প্ৰসিদ্ধ। লগতে খোলাচাপৰীয়া পিঠা, টেকেলী পিঠা, পানী পিঠা, চুঙা পিঠা, ঘিলা পিঠা, সুতুলী পিঠা, তেল পিঠা, হেঁচা পিঠা, ডেকা পিঠা, মালপোৱা, কল পিঠা আৰু ভুৰভুৰী পিঠা সাজে। এই বিহুত আন নানা ধৰণৰ জলপান যেনে ভজা চাউল, হুৰুম, কোমল চাউল, চিৰা, সান্দহ, মুড়ী, আখৈ আৰু চুঙা চাউল প্ৰস্তুত কৰা দেখা যায়।
বিহুৰ সময়ত স্থানীয় তৈয়াৰী নানা প্ৰকাৰৰ দৈ অতিথিসকলৰ মাজত বিতৰণ কৰা হয়। ইয়াত বিশেষভাৱে টেঙা দৈ, চুঙা দৈ, এঠা দৈ আৰু মাখনৰে অতিথিসকলক আদৰণি জনোৱা হয়। এছাড়াও অঞ্চলভেদে বিভিন্ন খাদ্যসামগ্ৰীৰ খ্যাতি আছে—যেনে হাজো আৰু ৰামদিয়াৰ দৈ, সৰভোগৰ গাখীৰ, গোলাঘাটৰ মিছামৰাৰ গুৰ, তিতাবৰৰ চাউল আৰু জাজীৰ ম’হৰ এঠা দৈ।
মাঘ বিহু অসমৰ অন্যতম প্রধান আৰু ঐতিহ্যবাহী উৎসৱ। এই বিহু অসমীয়া সংস্কৃতি আৰু সমাজক একত্ৰিত কৰে। মাঘ বিহুৰ সময়ত জনজীৱনৰ প্ৰকৃত ছবি দেখা পোৱা যায়, য’ত একতাৰে পৰিয়াল, বন্ধু-বান্ধৱ আৰু সমাজৰ সকলো মানুহে মিলি বিহু উদযাপন কৰে। কৃষকৰ কষ্ট আৰু পৰিশ্ৰমৰ ফচলৰ আনন্দ এই বিহুৱে বহন কৰে। এই পৰ্বত অসমীয়াৰ সুখ, সমৃদ্ধি আৰু ঐক্যৰ প্ৰতিফলন ঘটে।
Read also: Bir Chilarai Divas | বীৰ চিলাৰায় দিৱস
My self Mahezubin Saikia. Working in Dev Library as a Content Writer. A website that provides all SCERT, NCERT 3 to 12, and BA, B.com, B.Sc, and Computer Science with Post Graduate Notes & Suggestions, Novel, eBooks, Health, Finance, Biography, Quotes, Study Materials, and more.
