কিশোৰ কুমাৰ গাঙ্গুলি (Kishore Kumar) ভাৰতীয় সংগীত জগতৰ এজন অনন্য প্ৰতিভা। বাঙালী পৰিয়ালত জন্মগ্ৰহণ কৰা এই মহান শিল্পী প্লে-বেক গায়ক হিচাপে সর্বাধিক খ্যাতি অৰ্জন কৰিছিল। তেওঁৰ কণ্ঠই বলিউড সংগীতক এক নতুন ধাৰা আগবঢ়াইছিল আৰু তেওঁক ভাৰতীয় চিনেমাৰ ইতিহাসত অন্যতম শ্ৰেষ্ঠ গায়ক হিচাপে গণ্য কৰা হয়। গায়ক হিচাপেহে সীমাবদ্ধ নোহোৱাকৈ, কিশোৰ কুমাৰ এজন সফল অভিনেতা, গীতিকাৰ, সুৰকাৰ, চিত্ৰনাট্যকাৰ, প্ৰযোজক আৰু পৰিচালকো আছিল। অভিনয় ক্ষেত্ৰতো তেওঁৰ বিশেষ অবদান আছে। তেওঁৰ অভিনীত জনপ্রিয় হাস্যৰসাত্মক চিনেমাসমূহৰ ভিতৰত ‘বাপ ৰে বা’ (১৯৫৫), ‘চলতি কা নাম গাড়ী’ (১৯৫৮), ‘হাফ টিকেট’ (১৯৬২), ‘পড়োছন’ (১৯৬৮), ‘হাঙ্গামা’ (১৯৭১), ‘প্যাৰ দিৱানা’ (১৯৭৩), ‘বঢ়তি কা নাম দাড়ি’ (১৯৭৪) উল্লেখযোগ্য।
ইয়াৰ উপৰিও ‘নৌকৰি’, ‘বন্দী’, ‘দূৰ গগণ কি ছাঁও মে’, ‘দূৰ কা ৰাহি’ আদি বহু চিনেমাত তেওঁৰ অভিনয় দৰ্শকক মোহিত কৰিছিল। বহুমুখী এই শিল্পীজনে তেওঁৰ কণ্ঠৰ জাদু আৰু হাস্যৰসাত্মক প্ৰতিভাৰে আজিও সংগীতপ্ৰেমীৰ হৃদয়ত সজীৱ হৈ আছে।
- সম্পূৰ্ণ নাম: আভাস কুমাৰ গঙ্গোপাধ্যায় (পিছত কিশোৰ কুমাৰ গাঙ্গুলি)
- জনপ্ৰিয় নাম: কিশোৰ কুমাৰ
- জন্ম: ৪ আগষ্ট ১৯২৯, খাণ্ডোৱা, মধ্যপ্ৰদেশ, ব্ৰিটিছ ভাৰত
- মৃত্যু: ১৩ অক্টোবৰ ১৯৮৭, বোম্বে, মহাৰাষ্ট্ৰ, ভাৰত
- পেচা: নেপথ্য গায়ক, অভিনেতা, গীতিকাৰ, সুৰকাৰ, প্ৰযোজক, পৰিচালক
- সংগীতৰ ধাৰা: বলিউড প্লে-বেক, আধুনিক বঙালী সংগীত, ৰবীন্দ্ৰসঙ্গীত
- বাদ্যযন্ত্ৰ: ভকেলিষ্ট (কণ্ঠ)
- কাৰ্যকাল: ১৯৪৬ – ১৯৮৭
কিশোৰ কুমাৰ (Kishore Kumar) ৰ শৈশৱ আৰু ল’ৰালিকাল
১৯২৯ চনৰ ৪ আগষ্টত মধ্যপ্ৰদেশৰ খাণ্ডোৱাত এজন মধ্যবিত্ত বাঙালী পৰিয়ালত জন্ম গ্ৰহণ কৰে কিশোৰ কুমাৰ। তেওঁৰ মূল নাম আছিল আভাস কুমাৰ গাঙ্গুলি। চাৰিজন ভাই-ভনীৰ মাজত কিশোৰ আছিল সৰ্বকনিষ্ঠ। সৰ্বাধিক ডাঙৰ ভায়েক আছিল অশোক কুমাৰ, যিজন তেতিয়াই বোম্বে চলচ্চিত্ৰ জগতত এক সফল অভিনেতা হিচাপে পৰিচিত আছিল।
সৰু অৱস্থাতেই কিশোৰ কুমাৰে সঙ্গীতৰ প্ৰতি গভীৰ ভালপোৱা জন্মাই। তেওঁ প্ৰায়েই খ্যাতনামা গায়ক কুন্দন লাল চায়গলৰ গানসমূহ অনুকৰণ কৰি গাইছিল। এই অনুকৰণেই তেওঁৰ প্ৰথম সঙ্গীত অনুশীলন বুলি ধৰা হয়।
ব্যক্তিগত জীৱন
কিশোৰ কুমাৰে জীৱনত চাৰিবাৰ বিবাহ কৰিছিল। প্ৰথম পত্নী আছিল ৰুমা গুহ ঠাকুৰতা (১৯৫০–১৯৫৮)। তাৰ পিছত বলিউডৰ বিখ্যাত অভিনেত্ৰী মধুবালাৰ সৈতে তেওঁৰ বিবাহ হয় (১৯৬০–১৯৬৯)। তৃতীয় বাৰ যোগিতা বালীৰ সৈতে (১৯৭৫–১৯৭৮) আৰু শেষত লীনা চন্দাভাৰকৰ সৈতে (১৯৮০–১৯৮৭) দাম্পত্যত আবদ্ধ হয়।
তাঁৰ জ্যেষ্ঠ পুত্ৰ অমিত কুমাৰ (ৰুমা গুহ ঠাকুৰতাৰ পুত্ৰ) নিজৰ দেউতাকৰ পথ অনুসৰণ কৰি গায়কী জীৱন আৰম্ভ কৰে আৰু কেইবাটাও জনপ্রিয় গান উপহাৰ দিয়াৰ সুযোগ পায়। যদিও কিশোৰৰ দৰে জনপ্ৰিয়তা নাপালেও, অমিত কুমাৰক বলিউডৰ এটা পৰিচিত গায়ক হিচাপে গণ্য কৰা হয়। কিশোৰৰ দ্বিতীয় পুত্ৰ সুমিত কুমাৰ (লীনা চন্দাভাৰকৰ পুত্ৰ) গায়কী জগতত পা ৰখাৰ চেষ্টা কৰিছে।
কিশোৰ কুমাৰ (Kishore Kumar) ৰ কৰ্মজীৱন
পঞ্চাশৰ দশকৰ সাফল্য
কিশোৰ কুমাৰে অভিনয়ত সঁচাকৈ নিজকে আগ্ৰহী নোহোৱা সত্ত্বেও সংগীতক নিজৰ জীৱনৰ প্ৰধান গন্তব্য হিচাপে বাচি লৈছিল। যদিও তেওঁ কোনো ধৰণৰ শাস্ত্ৰীয় সংগীতৰ প্ৰশিক্ষণ গ্ৰহণ নকৰিলে, ককায়েক অশোক কুমাৰৰ ফিল্ম জগতত দৃঢ় পৰিচয় থাকিবৰ বাবে অভিনয়ৰ বহু সুযোগ লাভ কৰিছিল। কিন্তু অভিনয়ত দৰ্শকৰ মনত তেমন কোনো বিশেষ স্থান গঢ়িব পৰা নাছিল। তথাপিও এই ছবিসমূহত তেওঁ গাওঁতে সুযোগ পায়। প্ৰথম প্ৰচেষ্টাসমূহত কুন্দনলাল চায়গলৰ অনুকৰণেৰে গান গাইছিল।
পিছত শচীন দেৱ বৰ্মনৰ পৰামৰ্শত নিজৰ সুকীয়া শৈলী উদ্ভাৱন কৰে, যিটো সেই সময়ৰ অন্য গায়ক মহম্মদ ৰফি আৰু মুকেশৰ পৰা সম্পূৰ্ণ ভিন্ন আছিল। তেওঁ ডিঙি ভাঙি গোৱাৰ ধৰণেৰে জনপ্ৰিয়তা অৰ্জন কৰে। পঞ্চাশৰ শেষৰ ফালে তেওঁ এজন বিখ্যাত কমেডি নায়ক হিচাপে জনপ্ৰিয় হয় আৰু সংগীত জগততো সাফল্যৰ সোপান অতিক্ৰম কৰে। এই সময়তে খেমচাঁদ প্ৰকাশ, ৰবি আদি সুৰকাৰ আৰু মজৰু সুলতানপুৰী, শৈলেন্দ্ৰ আদি গীতিকাৰে তেওঁৰ প্ৰতিভাক চিনাক্ত কৰে।
তেওঁৰ উল্লেখযোগ্য ছবিসমূহ হ’ল— পেয়িং গেষ্ট (১৯৫৭), চলতি কা নাম গাড়ী (১৯৫৮), তিন দেবিয়াঁ আদি।
ষাঠিৰ দশকৰ ব্যৰ্থতা
ষাঠিৰ দশকৰ আৰম্ভণিত কিশোৰ কুমাৰৰ জীৱনগীতে এক প্ৰতিকূল পৰিস্থিতিৰ সম্মুখীন হয়। অভিনয় কৰা ছবিসমূহত অধিকাংশেই বাণিজ্যিকভাবে ব্যৰ্থ হয় আৰু তেওঁৰ গোৱা গীতৰ সংখ্যা খুব সীমিত হৈ পৰে। মুনিমজি (১৯৬২), গাইড (১৯৬৫) আৰু *জুয়েল থিফ (১৯৬৭)*ৰ কিছু গীতহে উল্লেখযোগ্য হৈ পৰে।
এই দশকতে শচীনদেৱ বৰ্মনৰ পুত্ৰ ৰাহুল দেৱ বৰ্মনে সুৰকাৰ হিচাপে আত্মপ্ৰকাশ কৰে। যদিও তেওঁৰ প্ৰথম সফল ছবি তিছৰি মঞ্জিলত কিশোৰ কোনো গান গোৱা নাছিল, ১৯৬৮ চনৰ পড়োছন ছবিখনত ৰাহুলৰ সুৰত গোৱা কিশোৰৰ গানসমূহে বিপুল জনপ্ৰিয়তা অৰ্জন কৰে।
চৰম সাফল্য
১৯৬৯ চনৰ শক্তি সামন্তৰ আৰাধনা ছবিখনে কিশোৰ কুমাৰৰ ভাগ্যক সম্পূৰ্ণ ৰূপান্তৰিত কৰে। নবাগত ৰাজেশ খান্নাৰ বাবে গোৱা কোৰা কাগজ থা, মেৰে সপনো কি ৰানী আৰু ৰূপ তেৰা মস্তানা—এই তিনিওটা গীতেই যুগান্তকাৰী সফলতা লাভ কৰে। বিশেষকৈ ৰূপ তেৰা মস্তানাৰ বাবে তেওঁ প্ৰথমবাৰ ফিল্মফেয়াৰ পুৰস্কাৰ লাভ কৰে।
আৰাধনাৰ পাছত কিশোৰ বলিউডৰ শীৰ্ষ গায়কৰ আসনত অধিষ্ঠিত হয়। ৰাজেশ খান্না, শশী কাপুৰ, ধৰ্মেন্দ্ৰ, সঞ্জীৱকুমাৰ, দেব আনন্দ আদি নায়কৰ বাবে তেওঁৰ কণ্ঠ অম্লান হৈ পৰে। ৰাহুল দেৱ বৰ্মন আৰু শচীন দেৱ বৰ্মনৰ সুৰত তেওঁৰ অসংখ্য কালজয়ী সৃষ্টি হয়।
১৯৭৩ চনত অমিতাভ বচ্চনৰ অভিমান ছবিখনত গোৱা গানসমূহে তেওঁক অমিতাভৰ স্থায়ী নেপথ্য কণ্ঠশিল্পী হিচাপে প্ৰতিষ্ঠা কৰে। তাৰ পাছত লক্ষ্মীকান্ত–পিয়াৰীলাল, কল্যাণজী-আনন্দজী, ৰাজেশ ৰোশন আৰু বাপ্পী লাহিড়ীৰ সৈতে জুটি বেঁধি তিনি দশকত (সত্তৰ, আশী আৰু আংশিক নব্বইত) সাফল্যৰ ধাৰা অব্যাহত ৰাখে।
তেওঁৰ অমৰ ছবিসমূহৰ ভিতৰত আছে— দাগ, ৰ’টি, হাথী মেৰে চাথী, ডন, ধৰ্মাত্মা, লাৱাৰিছ, কালিয়া, গোলমাল, শ্ব’লে, ৱাৰেণ্ট, আঁধি, দ্য বাৰ্নিং ট্ৰেন, অপনা দেশ, ধৰ্ম কৰম আদি।
তেওঁৰ দীঘলীয়া গায়কী যাত্ৰাত কিশোৰ কুমাৰে আটবাৰ ফিল্মফেয়াৰ শ্ৰেষ্ঠ গায়কৰ পুৰস্কাৰ লাভ কৰে। বলিউডত তেওঁৰ গীতৰ বৈচিত্র্য আৰু অভিনৱ শৈলীয়ে তেওঁক অনন্য আসনত প্রতিষ্ঠিত কৰিছে।
কিশোৰ কুমাৰ (Kishore Kumar) ৰ বঙালী গান আৰু চলচ্চিত্ৰ
হিন্দী সংগীতৰ লগে লগেই কিশোৰ কুমাৰে বঙালী চলচ্চিত্ৰ আৰু আধুনিক সংগীততো একে ধৰণে সাফল্য লাভ কৰিছিল। উত্তম কুমাৰৰ বাবে তেওঁৰ প্লেবেক কৰা ৰাজকুমাৰী, অমানুষ, আনন্দ আশ্ৰম আৰু ওগো বধূ সুন্দৰী অতি জনপ্ৰিয়। লুকোচুৰি ছবিত তেওঁ নায়ক হিচাপে অভিনয় কৰাৰ লগতে গানো গাইছিল। সত্যজিৎ ৰায়ৰ চাৰুলতা আৰু ঘৰে বাইৰে ছবিৰ বাবে তেওঁৰ গোৱা ৰবীন্দ্ৰসঙ্গীত বিশেষ প্রশংসা লাভ কৰে। প্ৰসেনজিৎ আৰু তাপস পালৰ জীৱনৰ উল্লেখযোগ্য দুটা হিট ছবি অমৰ সঙ্গী আৰু গুৰুদক্ষিণাত কিশোৰ কুমাৰৰ কণ্ঠই বিশেষ জৌলুশ যোগায়। কেৰিয়াৰৰ অন্তিম সময়ত হেমন্ত মুখোপাধ্যায়ের পৰামৰ্শত তেওঁ ৰবীন্দ্ৰসঙ্গীতৰ বিশেষ এলবামো ৰেকৰ্ড কৰিছিল।
প্লেবেক কৰা উল্লেখযোগ্য বঙালী ছবি
- অমৰকণ্টক
- আশ্ৰিতা
- অনিন্দিতা
- অমৰ সঙ্গী
- কবিতা
- গুৰুদক্ষিণা
- জীৱন মৰণ
- জ্যোতি
- তুমি কত সুন্দৰ
- দোলন চম্পা
- পাপ পুণ্য
- বান্ধবী
- মিলন তিথি
- মোহনাৰ দিকে
- সঙ্কল্প
- সুৰেৰ আকাশে
অসমীয়াত কণ্ঠদান
অসমীয়া চলচ্চিত্ৰ চিকমিক বিজুলিৰ “পক্ষীৰাজ ঘোঁৰা” শীৰ্ষক গীতত কিশোৰ কুমাৰে আশা ভোঁচলে আৰু ভূপেন হাজৰিকাৰ সৈতে একেলগে কণ্ঠদান কৰিছিল।
প্ৰসিদ্ধ বঙালী গীতসমূহ
- ওগো নিৰূপমা
- আমাৰ মনেৰ ময়ূৰ মহলে
- আমাৰ পূজাৰ ফুল
- এক পলকৰে একটু দেখা
- এ আমাৰ গুৰুদক্ষিণা
- একদিন পাখী উৰে যাব যে আকাশে
- এই যে নদী
- এই তো জীৱন হিংসা বিবাদ লোভ হোক নিঃশেষ
- হাৱা মেঘ সরায়ে
- কি আশায় বাঁধি খেলাঘৰ
- কি উপহাৰ সাজি দিব
- তোমায় পৰিছে মনে
- নীল নীল আকাশে
- প্ৰেমৰ খেলা কে বুঝিব পাৰে
- শুনো শুনো গো সবে
ইয়াৰ উপৰিও “নয়ন সৰসী কেন ভৰিছে জলে” গীতখনত কিশোৰ কুমাৰে নিজেই সুৰ সংযোজন কৰিছিল।
পুৰস্কাৰ আৰু সন্মান
তেওঁ আটাইতকৈ বেছি ফিল্মফেয়াৰ শ্ৰেষ্ঠ গায়ক পুৰস্কাৰ লাভ কৰা শিল্পীসকলৰ ভিতৰত অন্যতম। কিশোৰ কুমাৰে মোট ৮ বাৰ এই সন্মান লাভ কৰিছিল।
- ১৯৬৯ – ৰূপ তেৰা মস্তানা (আৰাধনা)
- ১৯৭৫ – দিল আইছা কিছি নে মেরা তোড়া (অমানুষ)
- ১৯৭৮ – খাইকে পান বনাৰসৱালা (ডন)
- ১৯৮০ – হাজাৰ ৰাঁহে (থোৰি সি বেওফাই)
- ১৯৮২ – পগ ঘুঙৰু বাঁধ মীরা (নমক হালাল)
- ১৯৮৩ – আগৰ তুম না হোতে (আগৰ তুম না হোতে)
- ১৯৮৪ – মঞ্জিলে আপনি জাগা (শৰাবী)
- ১৯৮৫ – সাগৰ কিনাৰে (সাগৰ)
মৃত্যু
১৯৮৭ চনৰ ১৩ অক্টোবৰ বোম্বেত কিশোৰ কুমাৰৰ মৃত্যু হয়। তেওঁৰ আকস্মিক মৃত্যুৱে সংগীত জগতত এক গভীৰ শুন্যতা সৃষ্টি কৰিছিল।
উপসংহাৰ
কিশোৰ কুমাৰ (Kishore Kumar) কেৱল এজন গায়ক নহয়, তেওঁ এজন বহুমুখী প্ৰতিভাধাৰী শিল্পী। নেপথ্য সংগীত, অভিনয়, সুৰৰ সৃষ্টি, গীতৰ ৰচনা—প্ৰত্যেক ক্ষেত্ৰত তেওঁ নিজৰ এক অমোঘ ছাপ ৰাখি গ’ল। বলিউডৰ ইতিহাসত তেওঁৰ নাম অনন্তকালৰ বাবে অম্লান হৈ থাকিব।
FAQs
1. কিশোৰ কুমাৰৰ আচল নাম কি আছিল?
উত্তৰ: আভাস কুমাৰ গঙ্গোপাধ্যায়।
2. কিশোৰ কুমাৰে কিমানবাৰ বিয়া কৰিছিল?
উত্তৰ: চাৰিবাৰ—ৰুমা গুহ ঠাকুৰতা, মধুবালা, যোগিতা বালী আৰু লীনা চন্দাভাৰকৰ।
3. কিশোৰ কুমাৰৰ প্ৰথম সাফল্যজনক গান কি আছিল?
উত্তৰ: “ৰূপ তেৰা মস্তানা” (আৰাধনা, ১৯৬৯)।
4. কিশোৰ কুমাৰে অসমীয়া গীতত কণ্ঠদান কৰিছিল নে?
উত্তৰ: হয়, “চিকমিক বিজুলি” ছবিৰ “পক্ষীৰাজ ঘোঁৰা” গানত।
5. কিশোৰ কুমাৰক কিমানবাৰ ফিল্মফেয়াৰ শ্ৰেষ্ঠ গায়কৰ পুৰস্কাৰ পাইছিল?
উত্তৰ: মোট ৮ বাৰ।
6. কিশোৰ কুমাৰৰ মৃত্যু কেতিয়া হৈছিল?
উত্তৰ: ১৯৮৭ চনৰ ১৩ অক্টোবৰ, বোম্বে।
Read also: Raj Kapoor Biography | ৰাজ কাপুৰৰ জীৱনী: ভাৰতীয় চলচ্চিত্ৰৰ শ্ব’মেন
My self Mahezubin Saikia. Working in Dev Library as a Content Writer. A website that provides all SCERT, NCERT 3 to 12, and BA, B.com, B.Sc, and Computer Science with Post Graduate Notes & Suggestions, Novel, eBooks, Health, Finance, Biography, Quotes, Study Materials, and more.
