অগুষ্টা আডা কিং, কাউণ্টেছ অৱ লাভলেছ, আডা লাভলেছ (Ada Lovelace), এগৰাকী বিশিষ্ট ইংৰাজ গণিতজ্ঞ আৰু লেখিকা আছিল। তেওঁ চাৰ্লছ বেবেজৰ দ্বাৰা উদ্ভাৱিত বিশ্লেষণাত্মক ইঞ্জিনৰ ক্ষেত্ৰত বিশেষভাৱে পৰিচিত। আডা লাভলেছেই প্ৰথমগৰাকী ব্যক্তি আছিল যিয়ে এই যান্ত্ৰিক কম্পিউটাৰৰ ক্ষমতা আৰু সম্ভাৱনাসমূহ বুজি পাইছিল। যন্ত্ৰটোৰ গণনাৰ বাহিৰেও ব্যৱহাৰৰ বিস্তৃত ক্ষেত্ৰ থাকিব পাৰে বুলিও তেওঁ উপলব্ধি কৰিছিল। গণিত আৰু যুক্তিবিদ্যাৰ ওপৰত গভীৰ জ্ঞান থকা আডাই বিশেষভাৱে লক্ষ্য কৰিছিল যে এই যন্ত্ৰটোক গণনাৰ বাহিৰেও বিভিন্ন প্ৰয়োগৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰিব। তেওঁ যান্ত্ৰিক গণনাযন্ত্ৰৰ বাবে প্ৰথমগৰাকী এলগোৰিদম প্ৰস্তুত কৰিছিল, যাৰ ফলত তেওঁক আজিও বিশ্বৰ প্ৰথমগৰাকী কম্পিউটাৰ প্ৰগ্ৰামাৰ হিচাপে গণ্য কৰা হয়। তেওঁৰ অৱদানসমূহ কম্পিউটাৰৰ ইতিহাসত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ মাইলষ্টোন হিচাপে বিবেচিত।
Read also: Carl Linnaeus Biography | কাৰ্ল লিনিয়াছৰ জীৱনী
আডা লাভলেছৰ গণিত আৰু বিজ্ঞানৰ প্ৰতি গভীৰ আগ্ৰহ আছিল। তেওঁৰ এই আগ্ৰহৰ ফলত তেওঁ চাৰ্লছ বেবেজ, এণ্ড্ৰু ক্ৰছ, মাইকেল ফেৰাডে, চাৰ্লছ হুইটষ্টোন আৰু লেখক চাৰ্লছ ডিকেন্সৰ সৈতে পৰিচিত হয়। তেওঁ নিজৰ দৃষ্টিভংগীক “কাব্য বিজ্ঞান” (Poetical Science) বুলি অভিহিত কৰিছিল আৰু নিজকে “বিশ্লেষক আৰু মেটাফিজিচিয়ান” বুলি বৰ্ণনা কৰিছিল।
১৮৩৩ চনত আডা লাভলেছ চাৰ্লছ বেবেজৰ সৈতে প্ৰথমবাৰ দেখা কৰে। বেবেজক “কম্পিউটাৰৰ পিতৃ” বুলি জনা যায়। তেওঁ বেবেজৰ এনালাইটিকেল ইঞ্জিনৰ ওপৰত গভীৰভাৱে কাম কৰিছিল।
১৮৪২-১৮৪৩ চনৰ ভিতৰত আডাই ইটালীৰ সামৰিক অভিযন্তা লুইজি মেনাব্ৰেয়াৰ বিশ্লেষণাত্মক ইঞ্জিন সম্পৰ্কীয় প্ৰবন্ধ অনুবাদ কৰে। এই প্ৰবন্ধৰ সৈতে তেওঁ সাতটা বিশেষ টোকা সংযোজন কৰে, যাক “টোকা” বুলি জনা যায়। এই টোকাবোৰত কম্পিউটাৰ প্ৰগ্ৰামিংৰ আধুনিক ধারণাসমূহ অন্তৰ্ভুক্ত আছিল।
| নাম (Name) | মাননীয় ড. অগাষ্টা আডা বাইৰন, আডা লাভলেছ (Ada Lovelace ) |
| জন্ম (Date of Birth) | ১০ ডিচেম্বৰ, ১৮১৫ |
| জন্ম স্থান (Place of Birth) | লণ্ডন, ইংলেণ্ড |
| মৃত্যু (Death) | ২৭ নৱেম্বৰ, ১৮৫২ |
আডা লাভলেছৰ প্ৰাৰম্ভিক জীৱন | Earlier Life of Ada Lovelace
আডা বাইৰন আছিল বিখ্যাত ইংৰাজ কবি লৰ্ড বাইৰন আৰু সংস্কাৰক এন্নে ইছাবেলা মিলবেংকেৰ একমাত্ৰ বৈধ সন্তান। তেওঁৰ পিতৃ লৰ্ড বাইৰন তেওঁৰ জন্মৰ এমাহৰ পিছতে পত্নীৰ পৰা পৃথক হৈ চিৰদিনৰ বাবে ইংলেণ্ড এৰি যায়। আডাৰ মাকে তেওঁৰ মনোভাৱ আৰু চিন্তাধাৰা সুস্থিৰ ৰাখিবলৈ গণিত আৰু যুক্তিবিজ্ঞানত শিক্ষিত কৰি তোলাৰ চেষ্টা কৰিছিল। শৈশৱত আডাই বিভিন্ন অসুস্থতাৰ সন্মুখীন হৈছিল, কিন্তু তেওঁ শিক্ষাৰ প্ৰতি অগাধ আগ্ৰহী আছিল।
লৰ্ড বাইৰনে আশা কৰিছিল যে তেওঁৰ সন্তান এজন গৌৰৱময় পুত্ৰ হ’ব, কিন্তু লেডী বাইৰনে এগৰাকী কন্যাসন্তান জন্ম দিয়াত তেওঁ হতাশ হৈছিল। শিশুটিৰ নাম বাইৰনৰ আঢ়ৈ বছৰীয়া ভগ্নী অগাষ্টা লিৰ নামেৰে ৰখা হৈছিল, আৰু বাইৰনে নিজেই ইয়াক “আডা” বুলি সম্বোধন কৰিছিল। ১৮১৬ চনৰ ১৬ জানুৱাৰীত লৰ্ড বাইৰনৰ আদেশ অনুসৰি, লেডী বাইৰনে তেওঁলোকৰ পাঁচ সপ্তাহৰ কন্যাক লগত লৈ কাৰ্কবি মেল’ৰীত থকা নিজৰ পিতৃ-মাতৃৰ ঘৰলৈ গুচি যায়।সেই সময়ত ইংলেণ্ডৰ আইনৰ মতে, বিচ্ছেদৰ ক্ষেত্ৰত পিতৃয়ে সন্তানৰ অভিভাৱকত্ব লাভ কৰিছিল, তথাপি লৰ্ড বাইৰনে পিতৃ হিচাপে অধিকাৰ দাবী কৰাৰ প্ৰচেষ্টা কৰা নাছিল। কিন্তু তেওঁৰ ভনীয়েকে আডাৰ কল্যাণৰ বিষয়ে তেওঁক অৱগত কৰিবলৈ অনুৰোধ কৰিছিল। ২১ এপ্ৰিলত, লৰ্ড বাইৰনে বিচ্ছেদৰ চুক্তিখনত স্বাক্ষৰ কৰে, যদিও তেওঁ অত্যন্ত অনিচ্ছুক আছিল, আৰু কেইদিনমানৰ পিছতেই ইংলেণ্ড এৰি যায়। লেডী বাইৰনে গোটেই জীৱন স্বামীৰ অনৈতিক আচৰণৰ বিষয়ে অভিযোগ কৰি আহিছিল। এই ঘটনাই লাভলেছক ভিক্টোৰিয়ান সমাজত কুখ্যাত কৰি তোলে। আডাৰ সৈতে তেওঁৰ পিতৃৰ কোনো সম্পৰ্ক নাছিল। ১৮২৪ চনত, তাইৰ আঠ বছৰ বয়সত, লৰ্ড বাইৰনে মৃত্যু বৰণ কৰে। তেওঁৰ জীৱনত পিতৃৰ ভূমিকা নাথাকিলেও, তেওঁৰ মাকেই আছিল একমাত্ৰ গুৰুত্বপূর্ণ অভিভাৱক। লাভলেছৰ ২০ বছৰীয়া জন্মদিনলৈকে পিতৃৰ কোনো পৰিয়ালিক প্ৰতিচ্ছবি দেখা হোৱা নাছিল।
মেৰী ছমাৰভিলৰ সৈতে বন্ধুত্ব আৰু নতুন পৰিচয়
আদা লাভলেছে তেওঁৰ গৰাকী টিউটৰ মেৰী ছমাৰভিলৰ সৈতে ঘনিষ্ঠ বন্ধুত্ব গঢ়ি তোলে। ১৮৩৩ চনত, মেৰীয়ে আদাক গণিতজ্ঞ চাৰ্লছ বেবেজৰ সৈতে চিনাকি কৰাই দিয়ে। এই পৰিচয় তেওঁৰ জীৱনলৈ এক বিশেষ প্ৰভাৱ আনে।
প্ৰসিদ্ধ বিজ্ঞানী আৰু সাহিত্যিকসকলৰ সৈতে চিনাকি
আদাৰ চিনাকিসকলৰ ভিতৰত আছিল জ্ঞাত বিজ্ঞানী এণ্ড্ৰু ক্ৰছ, ছাৰ ডেভিদ ব্ৰুষ্টাৰ, চাৰ্লছ হুইটষ্টোন, আৰু বিদ্যুৎ বিজ্ঞানী মাইকেল ফেৰাডে। লগতে, প্ৰখ্যাত সাহিত্যিক চাৰ্লছ ডিকেন্সৰ সৈতে তেওঁৰ চিনাকি হৈছিল, যি তেওঁৰ মানসিক বিকাশত বিশেষ ভূমিকা গ্ৰহণ কৰিছিল।
আদাৰ ৰাজকীয় প্ৰেক্ষাপটত উপস্থিতি
সোতৰ বছৰ বয়সতে আদা লাভলেছক ৰাজকীয় ক’ৰ্টত উপস্থাপন কৰা হৈছিল। তেওঁৰ অপূৰ্ব বুদ্ধিমত্তাৰ বাবে তেওঁ তেতিয়াৰ সমাজত “জনপ্ৰিয় বেলে” হিচাপে পৰিচিত হৈছিল। ১৮৩৪ চনৰ ভিতৰত আদাই ক’ৰ্টৰ অনুষ্ঠানসমূহত নিয়মীয়াকৈ অংশগ্ৰহণ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল। তেওঁ নৃত্য প্ৰতিৰ্থী আছিল আৰু বহুতো লোকে তেওঁৰ সৌন্দর্য আৰু ব্যক্তিত্বত মোহিত হৈছিল।
প্ৰথম ধাৰণা আৰু বন্ধুত্ব
প্ৰথমতে, বাইৰনৰ বন্ধু জন হবহাউছে আদাক “ডাঙৰ আৰু মোটা চালৰ যুৱতী” বুলি বর্ণনা কৰিছিল, যদিও তেওঁৰ মুখত বাইৰনৰ কিছুমান বৈশিষ্ট্য দেখা গৈছিল। ১৮৩৪ চনৰ ২৪ ফেব্ৰুৱাৰীত তেওঁলোকৰ সাক্ষাৎ হৈছিল, য’ত আদাই স্পষ্টকৈ কৈছিল যে তেওঁ হবহাউছক বিশেষভাৱে পছন্দ নকৰে। সম্ভৱতঃ এই অনুভূতি তেওঁৰ মাতৃৰ প্ৰভাৱৰ বাবে আছিল, যিয়ে বাইৰনৰ বন্ধুসকলক অপছন্দ কৰিছিল। যদিও এই প্ৰাথমিক মনোভাৱ স্থায়ী নহ’ল, আৰু পৰৱৰ্তী সময়ত হবহাউছ আৰু আদাৰ মাজত এটি গভীৰ বন্ধুত্ব গঢ়ি উঠিল।
বিবাহ আৰু ব্যক্তিগত জীৱন | Marriage and personal life Ada Lovelace
১৮৩৫ চনত আডাৰ বিবাহ হয় উইলিয়াম কিংৰ সৈতে। ১৮৩৮ চনত তেওঁ লাভলেছৰ আৰ্ল হিচাপে নিযুক্তি লাভ কৰে, যাৰ ফলত আডাও লাভলেছৰ কাউণ্টেছ হয়। তেওঁ দুই পুত্ৰৰ নাম “বাইৰন” আৰু “গৰ্ডন” ৰাখিছিল। মৃত্যুৰ সময়ত তেওঁৰ অনুৰোধ মতে, তেওঁক পিতৃৰ সমাধিৰ কাষতে সমাধিস্থ কৰা হয়।
শিক্ষা জীৱন | Education life of Ada Lovelace
আডা বাইৰন (পিছত আডা লাভলেছ নামেৰে জনাজাত) শিশুকালতে গণিতৰ প্ৰতি গভীৰ আগ্ৰহ দেখুৱাইছিল। ১৮৩২ চনৰ পৰা, যেতিয়া আডাৰ বয়স প্ৰায় সোতৰ বছৰ আছিল, তেতিয়া তেওঁৰ গাণিতিক দক্ষতা বিকশিত হ’বলৈ আৰম্ভ কৰে। গণিতৰ প্ৰতি থকা গভীৰ আগ্ৰহই তেওঁৰ প্ৰাপ্তবয়স্ক জীৱনৰ বেছিভাগ সময় আধিপত্য বিস্তাৰ কৰিছিল। বাইৰনৰ যিকোনো উন্মাদনাৰ প্ৰভাৱ দূৰ কৰাৰ উদ্দেশ্যে তেওঁৰ মাকে সৰুৰে পৰা গণিত শিক্ষাৰ প্ৰতি গুৰুত্ব দিয়ে। উইলিয়াম ফ্ৰেণ্ড, উইলিয়াম কিং, আৰু ১৯ শতিকাৰ প্ৰসিদ্ধ গৱেষক তথা বিজ্ঞান বিষয়ক লেখিকা মেৰী ছমাৰভিলে তেওঁক ব্যক্তিগতভাৱে গণিত আৰু বিজ্ঞানত শিক্ষা দিয়ে। ১৮৪০ চনত গণিতজ্ঞ অগাষ্টাছ ডি মৰ্গানে আডাক উন্নত কেলকুলাছৰ অধ্যয়নৰ লগতে “বাৰ্ন’লিৰ সংখ্যা” সম্বন্ধীয় জ্ঞান অৰ্জন কৰিবলৈ সহায় কৰে, যি সংখ্যাই বেবেজৰ বিশ্লেষণাত্মক ইঞ্জিনৰ বাবে তেওঁক বিশেষ এলগৰিদম গঠন কৰাত সহায় কৰিছিল। লেডী বাইৰনলৈ লিখা এখন পত্ৰত ডি মৰ্গানে উল্লেখ কৰিছিল যে আডাৰ গণিতৰ দক্ষতা তেওঁক “এজন প্ৰকৃত মৌলিক গাণিতিক গৱেষক, সম্ভৱতঃ প্ৰথম শ্ৰেণীৰ বিশিষ্ট ব্যক্তিত্ব” হ’বলৈ সক্ষম কৰিব।
আডা লাভলেছৰ কৰ্মজীৱন | The Career of Ada Lovelace
লাভলেছে তেওঁৰ গোটেই জীৱনজুৰি ফ্ৰেন’লজী আৰু মেছমেৰিজমকে ধৰি বৈজ্ঞানিক বিকাশৰ প্ৰতি গভীৰ আগ্ৰহী আছিল। এই বিষয়সমূহ তেতিয়াৰ বৈজ্ঞানিক জগতত যথেষ্ট গুৰুত্বপূৰ্ণ আছিল।
বেবেজৰ সৈতে কাম আৰু আন গৱেষণা
বেবেজৰ সৈতে কাম কৰাৰ পিছত, লাভলেছে অন্যান্য প্ৰকল্পতো জড়িত হৈ থাকিল। ১৮৪৪ চনত, তেওঁ নিজৰ বন্ধু ৱৰনজ’ গ্ৰেগক মগজুৰ চিন্তা আৰু অনুভূতিৰ সৃষ্টি প্রক্রিয়াৰ ওপৰত গাণিতিক আৰ্হি তৈয়াৰ কৰাৰ ইচ্ছাৰ বিষয়ে উল্লেখ কৰিছিল। তেওঁ এই গৱেষণাৰ বাবে “স্নায়ুতন্ত্ৰৰ এটা কেলকুলাছ” তৈয়াৰ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিছিল যদিও এই গৱেষণা সম্পূৰ্ণ নোহোৱাকৈ ৰৈ যায়।
মগজুৰ প্ৰতি আগ্ৰহ আৰু ব্যক্তিগত প্ৰভাৱ
লাভলেছেৰ মগজুৰ গৱেষণাৰ প্রতি আগ্ৰহৰ একাংশ পৰিয়ালৰ পৰা আহিছিল। তেওঁৰ মাকে তেওঁৰ “সম্ভাৱ্য” উন্মাদনাৰ বিষয়ে চিন্তা কৰিছিল, যিয়ে লাভলেছেক স্নায়ুতন্ত্ৰৰ গৱেষণাৰ প্রতি অধিক আকৰ্ষিত কৰিছিল।
বৈদ্যুতিক গৱেষণা আৰু পৰীক্ষা
১৮৪৪ চনত, তেওঁ বৈদ্যুতিক অভিযন্তা এণ্ড্ৰু ক্ৰছৰ ওচৰলৈ গৈ বৈদ্যুতিক পৰীক্ষাসমূহ সম্পন্ন কৰাৰ প্ৰক্ৰিয়া শিকিবলৈ চেষ্টা কৰিছিল।
গৱেষণা পত্র আৰু প্ৰকাশনা
একেদিনাই, তেওঁ বেৰন কাৰ্ল ভন ৰাইচেনবাকৰ গৱেষণা পত্ৰ Researches on Magnetism ৰ পৰ্যালোচনা লিখিছিল যদিও এইখন প্ৰকাশ নকৰা হৈছিল। প্ৰথম খচৰাৰ পিছত গৱেষণাখিনি আগবাঢ়ি যোৱা যেন নালাগে।
সংগীত আৰু গণিতৰ সম্পৰ্কত চর্চা
১৮৫১ চনত, তেওঁৰ কৰ্কট ৰোগ ধৰা পৰাৰ আগৰ বছৰত, তেওঁ মাকলৈ লিখি গণিত আৰু সংগীতৰ সম্পৰ্ক সম্পৰ্কে তেওঁ কাম কৰি থকা কিছুমান প্ৰডাকচনৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল।
মৃত্যু আৰু সন্মান | Death of Ada Lovelace
১৮৫২ চনৰ ২৭ নৱেম্বৰত, কেৱল ৩৬ বছৰ বয়সতে, আডা লাভলেছ জৰায়ুৰ কৰ্কট ৰোগত আক্ৰান্ত হৈ মৃত্যুবৰণ কৰে। এই মাৰাত্মক ৰোগে কয়েক মাহ ধৰি তাইক কষ্ট দিছিল। এই সময়চোৱাত তাইৰ মা এনাবেলাই সম্পূৰ্ণভাৱে তাইৰ দেখভাল চলাইছিল আৰু তাইৰ সকলো বন্ধু-বান্ধৱীক তাইৰ পৰা আঁতৰাই দিছিল। মাকৰ গভীৰ প্ৰভাৱত, আডাৰ জীৱনত এক ধৰ্মীয় পৰিবর্তন আহে, যাৰ ফলস্বৰূপে তাই নিজৰ অতীত জীৱনৰ বাবে অনুশোচনা কৰাৰ দিশে আগবাঢ়ে। এনাবেলাই তাইৰ সকলো বিষয়-বস্তুৰ একমাত্ৰ তত্ত্বাবধায়ক ৰূপে দায়িত্ব গ্ৰহণ কৰে।
১৮৫২ চনৰ ৩০ আগষ্টত, আডাই স্বামীৰ আগত কোনো গুৰুত্বপূর্ণ স্বীকাৰোক্তি কৰিছিল, যাৰ ফলত স্বামীপৰি তাইৰ পৰা দূৰত্ব সৃষ্টি হয়। ঠিক কি স্বীকাৰোক্তি দিছিল, সেয়া কোনোদিনো জনা নাযায়, কিন্তু তাৰ পিছতে তাইক স্বামীয়ে বিচনাৰ কাষত এৰি থৈছিল। তাইৰ অনুৰোধ অনুসৰি, তাইক নটিংহামশ্বাৰৰ হাকনালস্থিত ছেইণ্ট মেৰী মেগডেলিন গীৰ্জাত দেউতাকৰ সমাধিৰ কাষতে সমাহিত কৰা হয়।
উপসংহাৰ | Conclusion
আডা লাভলেছ আছিল গণিত আৰু কম্পিউটাৰৰ ইতিহাসত এক অতি গুৰুত্বপূর্ণ নাম। তেওঁৰ বিশ্লেষণমূলক চিন্তাধাৰা আৰু বিজ্ঞানৰ প্ৰতি গভীৰ আগ্ৰহে আধুনিক কম্পিউটাৰৰ বিকাশত গুৰুত্বপূর্ণ ভূমিকা পালন কৰিছিল। আজিও তেওঁক প্ৰথম কম্পিউটাৰ প্ৰগ্ৰামাৰ হিচাপে জনা যায়।
FAQ
1. আডা লাভলেছ কোন আছিল?
A: আডা লাভলেছ (Ada Lovelace) এগৰাকী বিশিষ্ট ইংৰাজ গণিতজ্ঞ আৰু লেখিকা আছিল।
2. আডা লাভলেছ জন্ম কেতিয়া আৰু ক’ত হৈছিল?
A: ১০ ডিচেম্বৰ, ১৮১৫ চনত আডা লাভলেছৰ জন্ম হৈছিল
3. আডা লাভলেছ মৃত্যু কেতিয়া হৈছিল?
A: ২৭ নৱেম্বৰ, ১৮৫২ চনত আডা লাভলেছ মৃত্যু হৈছিল।
4. আডা লাভলেছৰ আচল নাম কি আছিল?
A: আডা লাভলেছৰ আচল নাম আছিল অগাষ্টা এডা কিং, কাউণ্টেছ অৱ লাভলেছ।
5. কি ধৰণৰ বিজ্ঞান বা গৱেষণাৰ সৈতে আডা লাভলেছ জড়িত আছিল?
A: তেখেত গণিত আৰু কম্পিউটাৰ বিজ্ঞানৰ লগত জড়িত আছিল আৰু গণনাসম্পন্ন মেচিনসমূহৰ সম্ভাৱনামূলক ক্ষমতা বুজি পাইছিল।
Read also: Isaac Newton Biography | আইজাক নিউটনৰ জীৱনী
My self Mahezubin Saikia. Working in Dev Library as a Content Writer. A website that provides all SCERT, NCERT 3 to 12, and BA, B.com, B.Sc, and Computer Science with Post Graduate Notes & Suggestions, Novel, eBooks, Health, Finance, Biography, Quotes, Study Materials, and more.
